Ο Μπλεζ Πασκάλ (Blaise Pascal, 19 Ιουνίου 1623 - 19 Αυγούστου 1662) ήταν Γάλλος μαθηματικός, φυσικός, συγγραφέας και φιλόσοφος.
Γεννήθηκε στο Κλερμόν-Φεράν το 1623. Ο Μπλεζ Πασκάλ ήταν έναν παιδί θαύμα. Η μητέρα του πέθανε όταν ήταν τριών μόλις χρονών, και λίγο αργότερα, ο πατέρας του Πασκάλ, Ετιέν Πασκάλ, ένας πλούσιος φοροεισπράκτορας και παθιασμένος ερασιτέχνης μαθηματικός, μετακόμισε από το Κλερμόν, στο Παρίσι, όπου προσωπικά επέβλεψε την κατ' οίκον εκπαίδευση του υιού του. Ο Ετιέν είχε κάποιες παράξενες απόψεις. Αποφάσισε πως ο γιος του Μπλεζ, δεν έπρεπε να διδαχτεί μαθηματικά πριν από τα 15 του χρόνια, και γι' αυτό τον λόγο απομάκρυνε κάθε είδους μαθηματικό εγχειρίδιο από το σπίτι στο οποίο διέμεναν. Όμως το μόνο που κατάφερε με όλη αυτή την κίνηση ήταν να εξάψει την περιέργεια του νεαρού Μπλεζ για το απαγορευμένο αντικείμενο. Έτσι ο Πασκάλ άρχισε να μελετά γεωμετρία σε ηλικία δώδεκα ετών. Ανακάλυψε μόνος του ότι το άθροισμα των γωνιών ενός τριγώνου ισούται με δύο ορθές γωνίες και όταν ο πατέρας του, Ετιέν, είδε τα επιτεύγματα του γιου του, εντυπωσιάστηκε τόσο ώστε να αποφασίσει να άρει την απόφασή του, και να επιτρέψει στο γιο τη μελέτη μαθηματικών κειμένων, αρχίζοντας με το κλασσικό έργο "Στοιχεία" του Ευκλείδη. Άρχισε επίσης να πηγαίνει, τον προφανώς χαρισματικό Μπλεζ στις συναντήσεις της Ακαδημίας του Μερσέν, μια από τις πολλές ημιεπίσημες ομάδες μαθηματικών και επιστημόνων στο Παρίσι, οι οποίες οδήγησαν στη ίδρυση της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών το 1666. Στα 16 του χρόνια ανέπτυξε σε μια πραγματεία περί κωνικών τομών το θεώρημα που φέρει το όνομά του.
Οι εφευρέσεις και ανακαλύψεις
Από το 1641 και για περίπου 3 χρόνια εργάστηκε για την κατασκευή μιας αριθμομηχανής που μπορούσε να κάνει πρόσθεση και αφαίρεση που ονομάστηκε «Πασκαλίνα». Παρόλη την ενασχόλησή του, δεν πέτυχε ως επιχειρηματίας αριθμομηχανών: η μηχανή του δεν έκανε μεγάλες πωλήσεις και, τελικά, σταμάτησε να παράγεται. Το 1647 ανακάλυψε την Αρχή του Πασκάλ και τη χρήση τού βαρομέτρου για τη μέτρηση του υψομέτρου. Με την εργασία του Traité du triangle arithmétique, που δημοσιεύτηκε το 1654, έθεσε τις βάσεις για τη Συνδυαστική και το Λογισμό των Πιθανοτήτων. Επίσης μια από τις πιο γνωστές μαθηματικές μελέτες του είναι αυτό που ονομάζουμε "τρίγωνο του Πασκάλ" ή απλούστερα "αριθμητικό τρίγωνο". Το εν ΄λόγω τρίγωνο σχηματίζεται ως εξής: Αρχικά γράφουμε τον αριθμό 1. Κάτω από τον αριθμό 1, δεξιά και αριστερά του, τοποθετούμε πάλι τον αριθμό 1. Στην τρίτη σειρά, τοποθετούμε στα άκρα τον αριθμό 1 αυξάνοντας την απόσταση όμως μεταξύ των αριθμών. Στο μέσο τους γράφουμε τον αριθμό που προκύπτει από το άθροισμα των παρακείμενων αριθμών της προηγούμενης σειράς, δηλαδή 1+1=2. Με τον ίδιο τρόπο συμπληρώνουμε και τις επόμενες σειρές. Από μία σύγχρονη οπτική, το Τρίγωνο του Πασκάλ φαίνεται να είναι μαθηματικώς απλό και το ίδιο ισχύει και για πολλές ενδιαφέρουσες ιδιότητες που όπως ανακάλυψε ο Πασκάλ συσχετίζουν τους αριθμούς του τριγώνου. Η σπουδαιότητα του τριγώνου όμως διαφαίνεται και αλλού: Εντούτοις αποδείχτηκε ότι το τρίγωνο είναι ιδιαίτερα σημαντικό στη στοιχειώδη άλγεβρα και στη θεωρία πιθανοτήτων, καθώς τα στοιχεία κάθε γραμμής δίνουν τους περίφημους δυωνυμικούς συντελεστές οι οποίοι εμφανίζονται στο ανάπτυγμα της έκφρασης (a+b)^n. Αξίζει να προσθέσουμε πως αν και ο Πασκάλ ήταν πολύ έξυπνος, δεν απέκτησε ποτέ ακαδημαϊκή καριέρα σε κάποιο πανεπιστήμιο.
Θεολογική και φιλοσοφική ενασχόληση
Στα 20 του, ο Πασκάλ αρρώστησε και ουσιαστικά ποτέ δεν ανέκτησε τις δυνάμεις του. Στα τελευταία του χρόνια, φαίνεται να μειώθηκε το ενδιαφέρον του για τα μαθηματικά και εστίασε περισσότερο την προσοχή του σε συγγραφή θρησκευτικών συγγραμμάτων. Το 1654 είχε ο Πασκάλ την εμπειρία ενός μυστικιστικού οράματος, οπότε αποσύρθηκε στο μοναστήρι Port Royal και αφοσιώθηκε, παράλληλα με τις μαθηματικές εργασίες του, σε θεολογικές και φιλοσοφικές μελέτες. Το σύγγραμμά του «Επαρχιακές επιστολές για την ηθική διδασκαλία των Ιησουιτών» (1656-57), με το οποίο παίρνει θέση στην αντιδικία μεταξύ της κορυφής της καθολικής εκκλησίας και του θρησκευτικού κινήματος του Γιανσενισμού, αποτελεί λογοτεχνικό αποκορύφωμα της γαλλικής πρόζας εκείνης της εποχής. Το έργο του για την υποστήριξη του Χριστιανισμού, Pensées, στο οποίο ο Πασκάλ εργαζόταν από το 1654 και με το οποίο προσπάθησε να μεταφέρει τους νόμους της Λογικής στη χριστιανική θρησκεία, έμεινε ανολοκλήρωτο, πιθανόν λόγω της σταδιακά επιδεινούμενης υγείας τού μεγάλου φιλοσόφου. Άλλοι βέβαια εκτιμούν (Μπέρτραντ Ράσελ) ότι το εγχείρημα αυτό απέτυχε λόγω των αδιεξόδων που συνάντησε ο Πασκάλ στην επιχειρηματολογία του.
Ο Πασκάλ εναντιώθηκε στη δυϊστική αντίληψη του Καρτέσιου για την επιστήμη και τον κόσμο και θεωρούσε ότι η άπειρη απόσταση μεταξύ θεού και ανθρώπου μπορεί να ξεπεραστεί μόνο με θεϊκή χάρη.
Πέθανε στο Παρίσι το 1662.
Προς τιμήν του δόθηκε το όνομά του στη μονάδα μέτρησης της πίεσης στο SI (1 Pa).
Έργα του Μπλεζ Πασκάλ στα Ελληνικά
*Pensées
*Σκέψεις. Μετάφρ. Π.Αντωνόπουλος. «Αναγνωστίδης», χχ.
*Στοχασμοί. Προλεγόμενα-Μετάφρ.-Σχόλια Νίκος Ματσούκας. «Πουρναράς», Θεσσαλονίκη 1999² (1η έκδοση, 1986)
*Σκέψεις. Μετάφρ. Κωστής Παπαγιώργης, Επιμ. Δημήτρης Αρμάος. 2η έκδοση, "Καστανιώτης", Αθήνα 2008 (2000¹)
*Η τέχνη της πειθούς. Μετάφρ. Δημήτρης Κουσουρής, Εισαγωγή Τεύκρος Μιχαηλίδης. εκδ."Ροές", Αθήνα 2005.
*Τα πάθη του έρωτα. Μετάφρ. Αλέξανδρος Βέλιος. 2η έκδοση,εκδ. «Ροές», Αθήνα 2007 (1998¹)
*Η αθλιότητα του ανθρώπου και άλλες σκέψεις. Μετάφρ. Γιούλη Τσίρου, εκδ. «Το Ποντίκι», Αθ. 2009
Το τρίγωνο του Πασκάλ - Μαθηματικά γ' γυμνασίου
ΒΙΒΛΙΑ
i.ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ
Παρουσίαση
Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να σκέφτεται.
Δεν περνάει ούτε στιγμή χωρίς να σκέφτεται.
Αλλά οι αγνές σκέψεις, που θα τον έκαναν ευτυχισμένο, άμα μπορούσε πάντα να τις διατηρεί, τόνε κουράζουνε και τόνε καταβάλλουνε. Συγκροτούνε μια ζωή μονότονη, που δεν μπορεί να τήνε συνηθίσει. Του χρειάζεται η συγκίνηση κι η δράση, τουτέστιν του είναι απαραίτητο να κινείται κι απ' τα πάθη, που πηγάζουμε τόσο ζωντανά και τόσο βαθιά μες απ' την καρδιά του. [...] (Από την έκδοση)
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ
ΤΡΕΙΣ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΟΝΤΩΝ
ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΜΑΡΤΩΛΟΥ
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥΣ
ii.ΣΚΕΨΕΙΣ
Παρουσίαση
Δεν ξέρω ποιος με έφερε στον κόσμο, ούτε τι είναι ο κόσμος ούτε τις εγώ ειμί. Έχω φοβερή άγνοια για τα πάντα. Δεν ξέρω τι είναι το σώμα μου, οι αισθήσεις μου, η ψυχή μου κι αυτό το τμήμα του εγώ μου πού σκέπτεται τα όσα λέγω, που αναλογίζεται τα πάντα και τον εαυτό του, και τα γνωρίζει όχι περισσότερο από ότι τα υπόλοιπα. Βλέπω τις τρομακτικές διαστάσεις του διαστήματος που με περιβάλλει και βρίσκομαι δεμένος σε μια γωνιά αυτής της απεραντοσύνης, χωρίς να γνωρίζω γιατί είμαι εδώ και όχι άλλου, ούτε γιατί ο λίγος χρόνος που μου δόθηκε να ζήσω ορίστηκε σ' ετούτο και όχι σε κάποιο άλλο χρονικό σημείο μέσα σε ολόκληρη την αιωνιότητα που προηγήθηκε από μένα και σε ολόκληρην εκείνη που θα με ακολουθήσει. Δεν βλέπω ολούθε πάρεξ απεραντοσύνη, που με περικλείει σαν απειροελάχιστο άτομο και σαν σκιά που διαρκεί μοναχά μια στιγμή χωρίς επιστροφή. Το μόνο που ξέρω είναι ότι πρέπει να πεθάνω σε λίγο, αλλά αυτό που κυρίως αγνοώ είναι ο ίδιος ο θάνατος που δεν μπορώ να αποφύγω. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Γενικά προλεγόμενα: Το σχέδιο, η διάταξη και η διάρθρωση του βιβλίου
Μέρος πρώτο
Ο άνθρωπος χωρίς Θεό
Πρόλογος
1. Η θέση του ανθρώπου μέσα στη φύση: Οι δύο απειρίες
2. Η αθλιότητα του ανθρώπου: Οι απατηλές δυνάμεις
3. Ενδείξεις του ανθρώπινου μεγαλείου
4. Συμπέρασμα: Πρέπει να αναζητήσουμε το Θεό
Μέρος δεύτερο
Ο άνθρωπος συν Θεώ
Πρόλογος στο δεύτερο μέρος
Ενότητα Α': Η έρευνα
Ενότητα Β': Ο κόμπος
Ενότητα Γ': Αποδείξεις περί του Ιησού Χριστού
1. Η Παλαιά Διαθήκη
2. Η Καινή Διαθήκη. Ο Ιησούς Χριστός
3. Η Εκκλησία
Συμπέρασμα: Η τάξη της χάριτος και το μυστήριο της θείας αγάπης
iii.Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΠΕΙΘΟΥΣ
Μελετώντας την αλήθεια, μπορεί κανείς να έχει τρεις κυρίως στόχους: Ο πρώτος είναι να την αποκαλύπτει όταν την αναζητά. Ο δεύτερος, να την αποδεικνύει εφόσον τη γνωρίζει. Ο τελευταίος, να τη διακρίνει από το ψεύδος όταν την εξετάζει.
Η γεωμετρία, που διαπρέπει σε αυτά τα τρία πεδία, έχει αναδείξει την τέχνη της απόδειξης αληθειών και της τεκμηρίωσής τους με τρόπο αδιαμφισβήτητο.
Κι αυτή η τέχνη συνίσταται σε δύο κυρίως πράγματα: αφενός στην τεκμηρίωση κάθε συγκεκριμένης πρότασης και αφετέρου στην τοποθέτηση όλων των προτάσεων στη βέλτιστη δυνατή διάταξη. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Εισαγωγικό σημείωμα
Περί του γεωμετρικού πνεύματος και της τέχνης της πειθούς
Περί της μεθόδου των γεωμετρικών αποδείξεων
Περί της τέχνης της πειθούς
Σχόλια
Πασκάλ, η ζωή και το έργο του
iv.ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ (ΒΙΒΛΙΟΔΕΤΗΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Με πολλή ικανοποίηση προβαίνουμε στην παρούσα δεύτερη έκδοση των «Στοχασμών» του Pascal σε μετάφραση, και με Προλεγόμενα, με πλούσια σχόλια και υποσημειώσεις του καθηγητή Νίκου Ματσούκα. Το εκλεκτό αναγνωστικό μας κοινό τίμησε την πρώτη έκδοση αυτού του σπουδαίου δημιουργήματος, πράγμα που δείχνει ότι υπάρχει ενδιαφέρον για έργα ρωμαλέα και υψηλά, καταπώς θα τα χαρακτηριζε ο Δ. Λογγίνος στην πραγματεία του «Περί ύψους». Το γεγονός αυτό αποδεικνύει επίσης ότι παρ' ημίν δεν καταβροχθίζονται μόνο υποπροϊόντα της δυτικής «κουλτούρας», αλλ' ότι εκτιμώνται με αγάπη αξιόλογα έργα του δυτικού πολιτισμού. Έτσι μεστώνει η ελπίδα ότι μπορεί να συντελεστεί σωστή πρόσληψη και γερή αφομοίωση άλλων πολιτισμών. «Οι Στοχασμοί» του Pascal, όπως είναι πολύ γνωστό, έχουν εγκαινιάσει τη σειρά με τίτλο «Φιλοσοφική και Θεολογική Βιβλιοθήκη», μια φιλόδοξη προσπάθεια του εκδοτικού μας οίκου. Με την ευκαιρία της δεύτερης έκδοσης των Στοχασμών, μπορούμε να πούμε ότι η προσπάθεια αυτή μας δικαίωσε. Τα έργα σ' αυτή τη σειρά δεν ανταποκρίνονται μονάχα στις ανάγκες της σπουδάζουσας νεολαίας, αλλά είναι χρήσιμοι οδηγοί και για τους διανοούμενους που ενδιαφέρονται για θέματα παιδείας και ευρύτερου πολιτισμού. (ΑΠΌ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου