Φωτογραφία : Νίκος Μανωλίδης
Δυο ποιήματα: “Των λέξεων η μνήμη” & “Το πανηγύρι της γραφής”
Tου Βασίλη Γεργατσούλη // *
Των λέξεων η μνήμη
Κάθε φορά που γράφω ένα ποίημα
σκοντάφτω σταθερά στων λέξεων τη μνήμη.
Τι με κοιτάς περίεργα; Δεν ξέρεις
πως κάθε λέξη κουβαλά βαριά φορτία,
τα αγκωνάρια της προϊστορίας της;
Θαρρείς πως είναι η οπτική ενός τρελού,
μα εγώ συνήθισα να ψηλαφίζω τα σημάδια
που άφησαν στο σώμα τους
τα τόσα χείλη που τις πρόφεραν
που χάρηκαν με αυτές, που γέλασαν
πόνεσαν, έκλαψαν, ταξίδεψαν…
Δεν ξέρω πως απόκτησα το χάρισμα,
όμως μπορώ και διακρίνω
νοήματα και ερμηνείες που φορτώθηκαν
σε ένα ατέλειωτο ταξίδι πάρε–δώσε,
από τα χείλη στην ψυχή και πάλι πίσω.
Νιώθω και βλέπω ακόμα στα κορμιά τους
τις χαρακιές, τους μώλωπες και τις ουλές
απ’ τους βασανισμούς που τόσοι αδαείς
αλλά και τόσοι φαμφαρόνοι ποιητές τις πέρασαν.
Γι’ αυτό κάθε φορά που γράφω ένα ποίημα
σκοντάφτει η πένα μου –όλο το είναι μου σκοντάφτει–
στων λέξεων τη μνήμη
και τις ακούω τακτικά να μου ζητούν
–καθόλου παρακαλετά, μα με αξιοπρέπεια–
να τις αγγίζω απαλά και τρυφερά, καθώς τους πρέπει
με σεβασμό και με λεπτότητα, που τους αξίζει.
🍁
Το πανηγύρι της γραφής
Ρωτάς
πού βρίσκω όρεξη και γράφω.
Είναι που μέσα μου χαράχτηκαν
παλαιικά «λόγια φτερωτά»
του Ομήρου και του Ησιόδου.
Είναι που εκεί
στον φράχτη της ψυχής μου κούρνιασαν
άλλα «φτερωτά»…
θρύλοι και παραμύθια των γιαγιάδων
που άγραφα αιώνες τρύπωναν
στ’ αφτιά και στις καρδιές παιδιών.
Είμαι κι εγώ αιώνια παιδί
και τα λαχτάρησα.
Είναι που στις αποσκευές μου
χρόνια τώρα κουβαλώ
τα εύθυμα τραγούδια του νερού των ρυακιών
κάτω από θεόρατα πλατάνια.
Εκείνα τα τραγούδια
που ξεστομίζει το νερό
την ώρα που παλεύει υπομονετικά
τις πεισματάρες ποταμόπετρες να ημερέψει
και να λαξέψει πάνω στ’ άγριο δέρμα τους
χίλιες νερένιες διάφανες μορφές
και αγκομαχά στη θάλασσα να βγει.
Είναι που ακούω μες στα αφτιά μου
τώρα ακόμα
των παιδικών μου χρόνων τα τζιτζίκια
όλο τον κόσμο να χαλούν
και να μου φανερώνουν
με το ατέλειωτο κζι-κζι τους
τ’ άρρητα μυστικά τ’ αέναου καλοκαιριού.
Είναι που νιώθω ακόμα
στην άκρη εκεί της γλώσσας μου, το αλάτι
απ’ της Αχάτας τ’ άπατα νερά
με την αλμύρα του να μου αποκαλύπτει
τερτίπια χταποδιών
τραγούδια φώκιας.
Να μου θυμίζει τους κοφτούς μονόλογους
που απαγγέλλει ο άνεμος ανεβασμένος
πάνω στου κύματος τη ράχη την παλλόμενη.
Κι άλλοτε πάλι να μου φανερώνει
του βυθού ήρεμους διαλογισμούς
ώρα μεσημεριού που νανουρίζονται τα ψάρια
και ησυχάζουν.
Είναι και τα όνειρά μου, που φορούν ακόμα
το ίδιο κοντό παντελονάκι
των παιδικών τους χρόνων
και φέρνουν δέκα βόλτες το χωριό με τα κυλίντρια τους
θορυβώδη, ακάματα και γελαστά
μες στο καταμεσήμερο που όλοι κοιμούνται.
Ας τα μαλώνει η γειτονιά,
αυτά δε σκιάζονται.
Και τρέχουν, όλο τρέχουν
και αρνούνται να γεράσουνε μαζί μου.
Είναι που μια φωνή
–ποιου στόματος δεν ξέρω–
με προστάζει
να βάλω στο χαρτί όλα τούτα
να τα κληροδοτήσω σ’ άλλους
για να μη χαθούν.
Για να κρατήσει αιώνια το πανηγύρι της γραφής.
Αυτά όλα με κρατάνε σε επαγρύπνηση
και γράφω.
Deux poèmes de Vassilis Gergatsoulis traduits en français par
Paraskevi Molari : "La mémoire des mots" & "La fête de l’écriture"
La mémoire des mots
Chaque fois que j’écris un poème
je me cesse de trébucher sur la mémoire des mots.
Pourquoi me regardes-tu bizarrement? Ne saurais-tu pas
que chaque mot porte de lourds fardeaux,
la pierre angulaire de sa préhistoire?
Tu penses que c’est le point de vue d’un fou,
mais je me suis habitué a tâtonner les signes
laissés sur leur corps
par les nombreuses lèvres qui ont prononcé ces mots
se sont rejouis d’eux, ont ri
souffert, pleuré, voyagé...
Je ne sais pas comment j’ai acquis le don,
mais je peux distinguer
significations et interprétations chargées
dans un voyage sans fin de concessions mutuelles,
des lèvres à l’âme et vice-versa.
Je ressens et vois toujours sur leurs corps
les égratignures, les contusions et les cicatrices
des tortures infligées par tant de poètes ignorants
mais aussi fanfarons.
C’est pourquoi chaque fois que j’écris un poème
ma plume trébuche – tout mon être trébuche –
sur la mémoire les mots
et je les entends régulièrement me demander
–pas de manière suppliante, mais avec dignité–
de les toucher doucement et tendrement, comme il leur convient
avec le respect et la finesse qu’ils méritent.
🍁
La fête de l’écriture
Tu demandes
d’ où je puise l’envie d’écrire.
C'est qu’ en moi se sont gravés
de vieilles «paroles ailées»
d’Homère et d’Hésiode.
C’est que là
sur la clôture de mon âme, se sont perchés
d’autres «ailés»…
légendes et contes de grands-mères
lesquels non écrits se nichaient pendant des siècles
dans les oreilles et dans le cœur des enfants.
Je suis aussi un enfant éternel
et j’en ai eu très envie.
C’est que dans mes bagages
je porte depuis des années maintenant
les chants joyeux de l’eau des ruisseaux
à l’ombre des énormes platanes.
Ces chansons
jaillies de l’eau
pendant qu’elle lutte patiemment
pour apprivoiser les pierres têtues de rivière
et graver sur leur peau sauvage
mille formes liquides et transparentes
et se bat pour se jetter dans la mer.
C’est ce que j’entends dans mes oreilles
encore maintenant
les cigales de mon enfance
se défouler
et me dévoiler
avec leur chant infini
les secrets tacites de l’été éternel.
C’est ce que je ressens encore
sur le bout de ma langue, le sel
des eaux profondes d’Achata
me révélant avec sa saveur salée
des astuces des poulpes
des chants de phoques
Me rappellant des monologues pointus
récités par le vent soulevé
sur le dos palpitant de la vague.
Et parfois encore me laissant paraître
des méditations calmes du fond
midi, heure où les poissons se bercent
et se calment.
C’est aussi que mes rêves, qui portent encore
le même pantalon court
de leur enfance
et font dix fois le tour du village avec leurs rollers
bruyants, agités et riants
en plein midi où tout le monde dort.
Les hommes du quartier ont beau les gronder,
ceux-ci ne s’en soucient pas.
Et ils courent, ils continuent de courir
et ils refusent de vieillir avec moi.
C’est qu’ une voix
-dont je ne connais pas la bouche-
me commande
de mettre tout ceci sur papier
de le léguer à d’autres
pour qu’il ne se perde pas.
Pour garder à jamais la fête de l’écriture.
Tout cela me tient en vigilance
et j’écris.
*Vassilis Gergatsoulis est enseignant, philologue et docteur en folklore. 15 de ses livres ont été publiés. Ses études folkloriques et textes littéraires ont été publiés dans des volumes collectifs et des revues. Il s’est vu attribuer des prix dans de nombreux concours littéraires. Il est directeur à l’école primaire 19e de Nikea.
Βιογραφικό
Ο Βασίλης Γεργατσούλης είναι δάσκαλος, φιλόλογος και διδάκτωρ Λαογραφίας. Έχουν δημοσιευτεί 15 βιβλία του.
Λαογραφικές μελέτες και λογοτεχνικά κείμενά του έχουν δημοσιευθεί σε συλλογικούς τόμους, περιοδικά και ιστοσελίδες. Έχει βραβευτεί σε πολλούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς.
Εργάζεται ως διευθυντής στο 19ο Δημοτικό Σχολείο Νίκαιας.
H Παρασκευή Mόλαρη γεννήθηκε στη Νίκαια του Νομού Αττικής το 1967. Είναι πτυχιούχος Αγγλικής και Ελληνικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών καθώς και πτυχιούχος του Τμήματος Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου πανεπιστημίου με ειδίκευση στη νομική, οικονομική, τεχνική και λογοτεχνική μετάφραση και εξάμηνο εξωτερικού στο πανεπιστήμιο Paul Valéry Μontpellier ΙΙΙ, Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών με μεταπτυχιακή εξειδίκευση σε νομική, οικονομική, ιατρική και λογοτεχνική μετάφραση. Το 2013 της απονεμήθηκε τίτλος μεταπτυχιακού διπλώματος (MASTER II) στη Νεότερη Ελληνική Ιστορία του Τμήματος νεοελληνικών σπουδών του πανεπιστημίου Paul Valéry Montpellier ΙΙΙ. Μιλάει άριστα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά και πολύ καλά ισπανικά, ενώ συνεχίζει τις σπουδές της στα τουρκικά και αραβικά. έχει εργαστεί στην ιδιωτική και στη δημόσια εκπαίδευση- Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια-ως καθηγήτρια αγγλικής και ελληνικής γλώσσας, ιστορίας και λογοτεχνίας καθώς και ως εισηγήτρια σεμιναριακών κύκλων σπουδών για την προετοιμασία υποψηφίων εκπαιδευτικών και νομικών στις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης, καθώς και ως εισηγήτρια κύκλου σπουδών εξειδικευμένης χρήσης της αγγλικής και γαλλικής σε τραπεζικούς και επιχειρηματικούς οργανισμούς. Έχει παρουσιάσει και μεταφράσει από τα ελληνικά στα γαλλικά πλήθος ποιημάτων σύγχρονων Ελλήνων ποιητών (Κ. Βασιλάκος, Κ. Μπούρας, Ε. Τζωάννου, Μ. Παπαδάκης, Γ. Κεντρωτής, Γ. Πίττας, Γ. Ρούσκας, Χρ. Παπουτσής, Κ. Βεργετάκη, Χρ. Μέλλιου, Ν. Παπάνας κ.ά.) καθώς και μελέτες σχετικές με την Ιστορία της Εκπαίδευσης. Μεταφραστικές εργασίες της για την Ιστορία της Εκπαίδευσης και παρουσιάσεις συνεδρίων και επιστημονικών ημερίδων έχουν δημοσιευθεί στο Πανεπιστημιακό Δίκτυο Πολιτικής Ανώτατης Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Πατρών HEPNET καθώς και στο επιστημονικό περιοδικό ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ. Έχει συνεργαστεί με εξειδικευμένα επιστημονικά έντυπα και πολυεθνικές εταιρείες ως μεταφράστρια και επιμελήτρια κειμένων ενώ δραστηριοποιείται στο χώρο της μετάφρασης από το 2001 μέχρι και σήμερα. Είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ιστορικών της Εκπαίδευσης, της Επιστημονικής Ένωσης ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ και της Αστρονομικής Εταιρείας της Κέρκυρας ως ερασιτέχνης αστρονόμος (2001-2010). Σε αυτόνομους δίγλωσσους τόμους έχουν εκδοθεί οι εξής μεταφράσεις της:
1. Εμυ Τζωάννου «Πανδαισία ιριδισμών» (“Infinité d’ Iridescences”), εκδ. Γρηγόρη, 2017.
2. Kωνσταντίνος Μπούρας, «Παλίμψηστος Πάπυρος» (“Papyrus Palimseste”), εκδ. Γρηγόρη, 2019.
3. Κώστας Βασιλάκος, «Πιασμένοι από το χέρι» (“Main dans la main”), εκδ. Αγγελάκη , 2023
Σε αυτόνομους τόμους με συμμετοχή σε μετάφραση στα γαλλικά :
1. Kωνσταντίνος Μπούρας «Τρία Άλφα μία Ήττα κι ένα Ωμέγα» (ποιήματα στην ελληνική, γαλλική κι ιταλική και πολωνική γλώσσα), oι Εκδόσεις των Φίλων, 2017.
2. Μιχαήλ Παπαδάκης, «Παυσώδυνο δάκρυ» (“Larme apaisant la douleur”), εκδ. Οσελότος, 2020.
3. Μιχαήλ Παπαδάκης, «Σαυτόν ίσθι», Μετάφραση δέκα ποιημάτων στα γαλλικά και ισπανικά, εκδ. Αγγελάκης, 2024
Από τις εκδόσεις ΑΓΓΕΛΑΚΗ, κυκλοφορεί η πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο «ΛΟΓΟΣΤΑΛΙΔΕΣ Ένα παρελθόν ένα παρόν και χίλια μέλλοντα» (Μάρτιος 2023) με παράρτημα μεταφρασμένων ποιημάτων της στα γερμανικά, γαλλικά, αγγλικά από τους Μαρία Παπαθεοδώρου, Μαρία Στρατή Θαλασσινού, Παρασκευή Μόλαρη, Νίκο Παπάνα.
