ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ - Ο πατέρας της Ιατρικής

Ο Ιπποκράτης (Κως 460 π.Χ. - Λάρισα 377 π.Χ.) ήταν Έλληνας ιατρός και θεωρείται μία από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες στην ιστορία της ιατρικής. Αναφέρεται ως ο πατέρας της σύγχρονης ιατρικής σε αναγνώριση της συνεισφοράς του στο πεδίο της ιατρικής επιστήμης ως ο ιδρυτής της Ιπποκρατικής Ιατρικής Σχολής. Ο Ιπποκράτης είναι ο θεμελιωτής της ορθολογικής ιατρικής που κατόρθωσε να την απαλλάξει από τα μεταφυσικά στοιχεία, τις προλήψεις, τις προκαταλήψεις, τις δαιμονολογίες και τις δεισιδαιμονίες της εποχής. Πέτυχε το αρμονικό συνταίριασμα της ανθρωποκεντρικής επιστήμης με την ιατρική τέχνη και τον φιλοσοφικό στοχασμό, ταυτίζοντας την επαγγελματική της άσκηση με τις ηθικοδεοντολογικές αρχές και τις ουμανιστικές αξίες/ Το πρωτοποριακό και σε σημαντικό βαθμό προβλεπτικό του έργο επηρέασε τις περισσότερες σύγχρονες ιατροβιολογικές ειδικότητες του δυτικού κόσμου που επάξια τον ονόμασε θεμελιωτή και στυλοβάτη της Ιατρικής Επιστήμης. Ειδικότερα, πιστώνεται με την προώθηση σε μεγάλο βαθμό της συστηματικής μελέτης και της κλινικής ιατρικής, συνοψίζοντας την ιατρική γνώση και συνταγογραφώντας πρακτικές συμβουλές για ιατρούς μέσω της Ιπποκρατικής Συλλογής (Corpus Hippocraticum) και άλλων έργων

Αν και υπάρχουν πολλές βιογραφικές πληροφορίες για τον Ιπποκράτη, οι περισσότερες είναι αναληθείς. Ο Σορανός ο Εφέσιος, Έλληνας γυναικολόγος του 2ου αιώνα μ.Χ., ήταν ο πρώτος βιογράφος του Ιπποκράτη και η πηγή των περισσότερων πληροφοριών γύρω από το πρόσωπό του. Η βιογραφία που έγραψε, με τίτλο «Ιπποκράτους γένος και βίος» φέρεται να είναι η πιο αξιόπιστη. Πληροφορίες σχετικά με τον Ιπποκράτη υπάρχουν επίσης στα γραπτά του Αριστοτέλη, τα οποία χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα π.Χ., στο λεξικό Σούδα του 10ου αιώνα μ.Χ., καθώς και στα έργα του Ιωάννη Τζέτζη, τα οποία χρονολογούνται από τον 12ο αιώνα μ.Χ.

Ο Ιπποκράτης, Δωριεύς την καταγωγή, γεννήθηκε στην Κω το 460 π.Χ. και ανήκε στον ενδοξότατο κλάδο των Ασκληπιαδών. Σύμφωνα με την παράδοση, εκ πατρός (ιατρού Ηρακλείδη) καταγόταν από το θεό της ιατρικής Ασκληπιό και εκ μητρός (Φαιναρέτης) από τον ήρωα της Ελληνικής Μυθολογίας Ηρακλή. Ήταν προικισμένος με μεγάλη εργατικότητα και ροπή για μάθηση και σπούδασε ιατρική στο φημισμένο Ασκληπιείο της Κω. Αρχικά υπήρξε μαθητής του ίδιου του πατέρα του, κατόπιν του Ηρόδικου, του Γοργία, του ρήτορα Λεοντίνου και του Δημόκριτου του Αβδηρίτη, αν και αρκετοί ερευνητές ισχυρίζονται πως η σχέση του με τον Γοργία και το Δημόκριτο ήταν περισσότερο πνευματική και λιγότερο σχέση μαθητείας.

Αφού εκπαιδεύτηκε στην ιατρική, ο Ιπποκράτης άρχισε να ασκεί στην Κω το επάγγελμα του ιατρού. Γνωρίζοντας όμως πόσο βυθισμένοι στην άγνοια και στην πρόληψη βρίσκονταν οι άλλοι γιατροί της εποχής του, θεώρησε χρέος του να ταξιδέψει και σ’ άλλα μέρη επειδή ήθελε να συμπληρώσει τη μόρφωσή του αλλά και να διαδώσει την πίστη του στον καθαρό αέρα, στο νερό και στον ήλιο. Έτσι, πραγματοποίησε επιστημονικά ταξίδια σε πολλές περιοχές, επισκεπτόμενος τη Δήλο, τη Θάσο, τη Σκυθία, τη Θράκη και τη Σμύρνη. Η φήμη του απλώθηκε γοργά σε όλη την Ελλάδα και πέρα από τα όριά της, στην κραταιά Περσία. Λέγεται ότι ο Αρταξέρξης Β΄ τον κάλεσε στην αυλή του στέλνοντας πρέσβεις με πολύτιμα δώρα, αλλά εκείνος αρνήθηκε να φύγει απ' την πατρίδα του. Αν και αρχαίες πηγές αποδέχονται το γεγονός ως πραγματικό, ορισμένοι σύγχρονοι μελετητές το αμφισβητούν.

Επίσης, λέγεται πως θεράπευσε το βασιλιά των Μακεδόνων Περδίκκα και λύτρωσε τα Άβδηρα από λοιμό. Ορισμένοι ισχυρίζονται πως εκεί εξέτασε τον Δημόκριτο, ο οποίος θεωρούνταν από κάποιους ότι ήταν τρελός επειδή γέλαγε με όλα. Ο Ιπποκράτης διέγνωσε ότι απλά βρισκόταν σε χαρούμενη διάθεση και από τότε ο Δημόκριτος αποκαλούνταν «ο γελαστός φιλόσοφος».

Επιπλέον, λέγεται, ότι ο Ιπποκράτης βοήθησε τους Αργείους και τους Αθηναίους, λαμβάνοντας προληπτικά μέτρα κατά της εξάπλωσης λοιμωδών νοσημάτων. Οι τελευταίοι, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για την βοήθεια του στον ιδιαίτερα θανατηφόρο λοιμό των Αθηνών, τον μύησαν στα Ελευσίνια μυστήρια και τον ανακήρυξαν πολίτη των Αθηνών. Επίσης, του παραχώρησαν δωρεάν σίτιση στο Πρυτανείο γι' αυτόν και τους απογόνους του, αν και οι σύγχρονοι ερευνητές αμφισβητούν την ανάμειξή του σε γεγονότα της αττικής γης.

Τελευταίος του σταθμός ήταν η γη των προγόνων του, η Θεσσαλία, όπου παρέμεινε ως το τέλος της ζωής του. Πέθανε στη Λάρισα το 377 π.Χ., σε ηλικία 83 ετών, και τάφηκε κάπου μεταξύ Γυρτώνος, Τυρνάβου και Λάρισας. Σύμφωνα με τον Άνθιμο Γαζή, το μνήμα του διατηρήθηκε μέχρι και το δεύτερο μ.Χ. αιώνα. Ο Σωρανός ο Εφέσιος, στο έργο του Βίοι Ιατρών, σχετικά με τον τάφο του Ιπποκράτη αναφέρει: «τέθαπται δέ μεταξύ Γύρτωνος καί Λαρίσης καί δεικνυται άχρι δεϋρο τό μνήμα». Επίσης αναφέρει ότι για πολλά χρόνια στο μνήμα του Ιπποκράτη υπήρχε σμήνος μελισσών, των οποίων το μέλι είχε την ιδιότητα να θεραπεύει τις άφθες των παιδιών.

Στην Λάρισα και στην ομώνυμη συνοικία, υπάρχει κενοτάφιο και ο μαρμάρινος ανδριάντας του που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γεώργιος Καλακαλλάς. Την ανέγερση του μνημείου εμπνεύστηκε ο αρχίατρος Δημήτριος Παλιούρας. Η διαδικασία ανέγερσης του μνημείου ξεκίνησε το 1966 και τα εγκαίνια έγιναν το 1978. Στο χώρο του κενοταφίου, το 1986 ιδρύθηκε Ιατρικό Μουσείο από τον Δημήτριο Παλιούρα. Στον χώρο του μουσείου εκτίθενται χάλκινες προτομές της Υγείας, του Ασκληπιού, του Απόλλωνα, του Φλέμινγκ, του Γ. Παπανικολάου και του ιδρυτή. Επίσης υπάρχει αρχείο με έγγραφα που αναφέρονται στην προσπάθεια του Δημητρίου Παλιούρα να δίνουν οι απόφοιτοι των Ιατρικών Σχολών της Ελλάδας τον όρκο του Ιπποκράτη.

Ιπποκρατική εργογραφία

Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του, ο Ιπποκράτης θεράπευε και δίδασκε, έγραφε τις παρατηρήσεις του, τις θεωρίες του, τις ανακαλύψεις και τα ιδανικά του. Μετά το θάνατό του, το έργο του συγκεντρώθηκε και αποτέλεσε αυτό που είναι γνωστό ως «Ιπποκρατική Συλλογή».

Τα έργα που αποτελούν την Ιπποκρατική Συλλογή είναι 59 στον αριθμό και γράφτηκαν στην ιωνική διάλεκτο. Η Ιπποκρατική Συλλογή περιέχει εγχειρίδια, διαλέξεις, έρευνες, σημειώσεις και φιλοσοφικά δοκίμια για διάφορα θέματα στον τομέα της ιατρικής, χωρίς συγκεκριμένη σειρά. Τα έργα αυτά γράφτηκαν για διαφορετικά ακροατήρια, για ειδικούς και μη ειδικούς, και μερικές φορές παρουσιάζονται σημαντικές αντιφάσεις μεταξύ των έργων. Μερικά δε από τα άρθρα έχουν γραφτεί από άλλους γιατρούς που γνώριζαν πως καθετί που είχε την υπογραφή του Ιπποκράτη θα τύχαινε ευρείας αποδοχής.

Γενικής φύσης είναι:

ο Όρκος

ο Νόμος

Περί Αρχαίας Ιατρικής

Περί Ιατρού, Περί Τέχνης

Περί Ευσχημοσύνης

Παραγγελίαι και Αφορισμοί

Ανατομικά και φυσιολογικά είναι:

Περί Ανατομής

Περί Καρδίας

Περί Σαρκών

Περί Αδένων

Περί Οστέων Φύσεως

Περί Γονής

Περί Φύσεως Παιδίου

Διαιτητικά

Περί Τροφής

Περί Διαίτης

Περί Διαίτης Υγιεινής

Γενικής παθολογίας είναι:

Περί Αέρων, Υδάτων, Τόπων

Περί Χυμών

Περί Κρίσεων

Περί Κρισίμων

Περί Εβδομάδων

Περί Φυσών

Στην προγνωστική ιατρική ανήκουν:

Προγνωστικόν

Προρρητικόν και Κωακαί Προγνώσεις

Στην ειδική νοσολογία:

Περί Επιδημιών

Περί Παθών

Περί Νόσων

Περί των Εντός Παθών

Περί της Ιερής Νόσου

Περί Τύπων των κατ' άνθρωπον

Στη Θεραπευτική ανήκουν:

Περί Διαίτης Οξέων Νοσιμάτων

Περί Υγρών Χρήσιος

Στη χειρουργική ανήκουν:

Κατ' Ιατρείον

Περί Ελκών

Περί Αιμοροϊδων

Περί Συρίγγων

Περί των εν τη Κεφαλή Τραυμάτων

Περί Αγμών

Περί Άρθρων. Μολχικός

Στη μαιευτική και τη γυναικολογία τα:

Περί Παρθενίων

Περί Γυναικείας Φύσεως

Περί Γυναικείων Α', Β'

Περί Αφόρων

Περί Επικυήσεως

Περί Επταμήνου και Οκταμήνου

Περί Εγκατατομής Εμβρύου

Στην οφθαλμολογία ανήκει το:

Περί Όψεως

Στην παιδιατρική ανήκει το:

Περί Οδοντοφυίης

Εκτός από τα παραπάνω έργα, περιλαμβάνονται και 24 Επιστολές και το Περί Μανίας Λόγος, στο οποίο περιγράφεται η πρόσκληση του Ιπποκράτη από τους Αβδηρίτες για την υποτιθέμενη θεραπεία του Δημόκριτου. Όμως, οι πολλές διασκευές των έργων του και η προσθήκη ψευδεπίγραφων από αρχαιοτάτων χρόνων, οδήγησαν τους μεταγενέστερους μελετητές στην αδυναμία διάκρισης των νόθων έργων από τα γνήσια. Άλλωστε, η συλλογή στη σημερινή μορφή της έγινε στους Αλεξανδρινούς χρόνους, οπότε και άρχισε, με εντολή του Πτολεμαίου, η περισυλλογή των συγγραμμάτων του Ιπποκράτη. Έτσι, κρίθηκε αναγκαίο να περιληφθούν όλα τα συγγράμματα που έφεραν το όνομά του, ακόμη και αν υπήρχαν βάσιμες υποψίες πως ήταν ψευδεπίγραφα, αρκεί να ανήκαν στους προ-αριστοτελικούς χρόνους.

Βέβαια, το ζήτημα της γνησιότητας απασχόλησε για πολύ τους ερευνητές, με αποτέλεσμα να καταγραφούν πολλές και παράδοξες απόψεις. Ο Ερωτιανός, για παράδειγμα, παραδέχεται μόνον 31 συγγράμματα, ενώ ο Γαληνός μειώνει τον αριθμό τους περίπου σε 13. Από τους νεότερους ο Γάλλος ιστορικός της ιατρικής Εμίλ Λιτρέ, στηριζόμενος στην ιωνική διάλεκτο γεμάτη με τους «δωρισμούς» του Ιπποκράτη, εξαιτίας της δωρικής καταγωγής του, παραδέχεται ως γνήσια, εκτός του Όρκου και του Νόμου, άλλα έντεκα έργα. Ο Ντιλς παραδέχεται μόνον τρία κ.ο.κ. Σημαντικότερη από τις εκδόσεις του έργου του παραμένει η δεκάτομη έκδοση του Εμίλ Λιτρέ (1829-1861), στο Παρίσι, με ελληνικό κείμενο και γαλλική μετάφραση. Η νεότερη έκδοση των έργων ανήκει στον Κουλβάιν (Λειψία 1894 και 1902), αλλά παρέμεινε ανολοκλήρωτη. Από τους Έλληνες άριστη κριτική στα έργα του έκανε ο Αδαμάντιος Κοραής στα Περί Αερίων Υδάτων και Τόπων και Περί Διαίτης Οξέων και Αρχαίας Ιατρικής.

Γαληνός και Ιπποκράτης, ιταλική τοιχογραφία

Ιπποκρατική θεωρία

Η τεχνοτροπία και η αξία των Ιπποκρατικών συγγραφών διαφέρει από έργο σε έργο και το περιεχόμενό τους εκφράζει κυρίως τις αντιλήψεις των δασκάλων και μαθητών της Σχολής της Κνίδου και της Κω. Γενικά, ο Ιπποκράτης θεωρεί ότι τα πάντα προέρχονται από τα 4 στοιχεία, σε καθένα από τα οποία ανταποκρίνεται η ιδιότητα του ψυχρού, του ξηρού, του θερμού, του υγρού. Στα στερεά συστατικά του σώματος υπερισχύει το γαιώδες και στα υγρά το υδατώδες. Συνεκτική ουσία των πάντων είναι το πνεύμα, έμφυτο και θερμό στον άνθρωπο, που εδρεύει στην καρδιά.

Η Ιπποκρατική μεθοδολογία έχει τρεις θεμελιώδεις αρχές: την κλινική παρατήρηση, την εμπειρία και τον ορθολογισμό. Και στηρίζεται στη νοσολογική τριαδική αρχή: άρρωστος, αρρώστια και ιατρός. Στο σώμα ενυπάρχει μία ιδιαίτερη ζωική δύναμη, η φύσις. Από αυτή τη δύναμη εξαρτάται η συντήρηση, η ανάπτυξη, αλλά και η θεραπεία του σώματος και η επαναφορά του από την παθολογική κατάσταση στη φυσιολογική. Για το σκοπό αυτό, ο Ιπποκράτης πίστευε ότι η ανάπαυση είναι κεφαλαιώδους σημασίας[19]. Αυτή είναι και η σημαντικότερη σύλληψη του Ιπποκράτη, ο οποίος δικαιώνεται σήμερα από τις σύγχρονες απόψεις περί υγείας και ισορροπίας του βιο-ενεργειακού δυναμικού του οργανισμού. Άλλωστε, ο Ιπποκράτης δεν εντοπίζει τη νόσο στα όργανα. Θεωρεί πως ο άρρωστος αποτελεί ενιαία ψυχοσωματική οντότητα και ότι ή αρρώστια διέπεται από φυσικούς νόμους. Ο ιατρός, λοιπόν, υποβοηθεί τη θεραπευτική δύναμη της φύσης και έτσι ο ασθενής αντιμετωπίζεται με μία εντελώς διαφορετική οπτική.

Σύμφωνα μ' αυτό το δόγμα, το σώμα περιέχει τέσσερις χυμούς: το αίμα, το φλέγμα, την κίτρινη και τη μαύρη χολή. Η ισορροπία της αναλογίας των χυμών συντηρεί την υγεία («ευκρασία»), ενώ η διαταραχή της («δυσκρασία») προκαλεί τις αρρώστιες. Η σωστή αναλογία των χυμών χαρακτηρίζεται με τον όρο «κράσις».

Παθολογία

Τα Ιπποκρατικά κείμενα αναφέρονται διεξοδικά στην κλινική σημειολογία, τη διαγνωστική, την πρόληψη και την πρόγνωση. Τα κλινικά σημεία, τα συμπτώματα και μερικά από τα σύνδρομα, που περιγράφονται μέσα σ’ αυτά, αποτέλεσαν τη βάση για την κλινική εξέταση των αρρώστων.

Μία σημαντική έννοια στον τομέα της ιπποκρατικής ιατρικής είναι η «κρίσις», δηλαδή η στιγμή στην εξέλιξη της νόσου κατά την οποία είτε θα επικρατήσει η ασθένεια και ο ασθενής θα υποκύψει στο θάνατο, ή θα συμβεί το αντίθετο και ο ασθενής θα ανακάμψει. Μετά από μία κρίση, μπορεί να ακολουθήσει μία υποτροπή και στη συνέχεια μία άλλη αποφασιστική κρίση. Σύμφωνα μ' αυτό το δόγμα, οι κρίσεις τείνουν να συμβαίνουν στις «κρίσιμες μέρες», οι οποίες υποτίθεται ότι είναι ένας συγκεκριμένος χρόνος μετά την έναρξη της θεραπείας. Αν μία κρίση σημειωθεί σε μέρα πέραν των κρίσιμων ημερών, τότε θα πρέπει να αναμένεται μία υποτροπή. Ο Γαληνός πίστευε ότι η ιδέα αυτή άρχισε με τον Ιπποκράτη, αν και είναι πιθανό να είναι προγενέστερη.

Οι Ιπποκρατικοί φρονούν ότι η κλινική εξέταση πρέπει να είναι εξονυχιστική και να επαναλαμβάνεται συχνά, γιατί οι αρρώστιες δεν είναι στατικές, αλλά εξελισσόμενες κατά φάσεις, η τελευταία από τις οποίες προκαθορίζει και την έκβασή τους («λύσις» ή «κρίσις» της νόσου). Η διάγνωση γινόταν μετά από εξαντλητική εξέταση του αρρώστου, με κριτήρια που θυμίζουν κλινικές εξετάσεις των καιρών μας. Μερικά από τα ιπποκρατικά κλινικά σημεία, όπως το «ιπποκράτειον προσωπείον» (η όψη, δηλαδή, του ετοιμοθάνατου), οι «ιπποκρατικοί δάκτυλοι» (η πληκτροδακτυλία που διαπιστώνεται συχνά σε καρδιοπνευμονικά σύνδρομα και σε συγγενείς καρδιοπάθειες), και η ιπποκράτειος σείσις (που συνοδεύει κατά κανόνα το θωρακικό εμπύημα) είναι κλασικά ακόμη και στη σύγχρονη ιατρική βιβλιογραφία. Ωστόσο, επειδή οι κλινικές διαγνωστικές δυνατότητες ήταν περιορισμένες, το ενδιαφέρον της ιπποκρατικής ιατρικής επικεντρώθηκε κυρίως στην πρόληψη και την πρόγνωση, που βασιζόταν σε διάφορα κλινικά σημεία, όπως η ανισοκορία, οι ψυχροί ιδρώτες και το καθολικό οίδημα.

Στην εποχή του Ιπποκράτη, η φαρμακευτική θεραπεία δεν ήταν αρκετά ανεπτυγμένη και συχνά το καλύτερο πράγμα που μπορούσαν να κάνουν οι γιατροί ήταν να αξιολογήσουν μία ασθένεια και να προβλέψουν την πιθανή εξέλιξη της με βάση τα στοιχεία που είχαν καταγραφεί στο παρελθόν. Γι' αυτό και η Ιπποκρατική ιατρική δεν επιχειρεί συστηματική ταξινόμηση των νόσων –αφού, άλλωστε, έδινε μεγαλύτερη προσοχή στον άρρωστο, παρά στην αρρώστια- αλλά τις ταξινομεί με βάση τη συμπτωματολογία. Έτσι ο Ιπποκράτης διέκρινε τις νόσους σε οξείες και χρόνιες (ανάλογα με την κλινική διαδρομή) και σε επιδημικές, ενδημικές και σποραδικές (ανάλογα με την κατανομή). Επίσης χρησιμοποίησε όρους όπως «έξαρση», «υποτροπή», «ανάλυση», «κρίση», «παροξυσμός», «κορύφωση» και «ανάρρωση»[26]. Ανάμεσα από τις αξιόλογες κλινικές περιγραφές ξεχωρίζουν οι αναφερόμενες στην επιληψία, στον τέτανο και σε ορισμένα πνευμονικά νοσήματα.

Η θεραπευτική, σύμφωνα με τις Ιπποκρατικές αντιλήψεις, αποβλέπει στην ενίσχυση της ιαματικής δύναμης της φύσης («νούσων φύσιες ιητροί»). Ειδικότερα, οι φαρμακευτικές αντιλήψεις συνοψίζονται μέσα στην επιγραμματική φράση «ασκείν περί τα νουσήματα δύο, ωφελέειν ή μη βλάπτειν». Ο Ιπποκράτης, δηλαδή, υποστήριζε ότι τα φάρμακα πρέπει να ωφελούν ή τουλάχιστον να μη βλάπτουν. Επιπλέον ήταν απρόθυμος να χορηγήσει φάρμακα και να συμμετάσχει σε εξειδικευμένη θεραπεία που θα μπορούσε να αποδειχθεί εσφαλμένη. Αντιθέτως, προτιμούσε μία γενικευμένη θεραπεία. Η εναντίωσή του στην πολυφαρμακία πιστοποιείται και από τη φράση του «πολλές φορές το καλύτερο φάρμακο είναι το κανένα φάρμακο». Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, χρησιμοποιούσε ισχυρά φάρμακα.

Χειρουργική

Η Ιπποκρατική χειρουργική δεν υστέρησε απέναντι στην κλινική νοσολογία, παρά τις περιορισμένες ανατομικές γνώσεις. Η φράση «οκόσα φάρμακα ουκ ιήται σίδηρος ιήται» είναι προφητική, ακόμη και για τη σημερινή εποχή. Από τις χειρουργικές ειδικότητες πιο ανεπτυγμένη ήταν η ορθοπεδική. Οι ιπποκρατικοί χειρουργοί μπορούσαν να ανατάξουν εξαρθρήματα και κατάγματα και να παροχετεύουν αποστήματα. Επίσης διενεργούσαν ανατρήσεις του κρανίου, παρακεντήσεις του θώρακος και της κοιλιάς, νεφροτομές σε νεφρολιθιάσεις και εκτελούσαν ακρωτηριασμούς σε περιπτώσεις γάγγραινας των άκρων. Η αφαίρεση λίθων της ουροδόχου κύστης απαγορευόταν στους χειρουργούς, που στη διάρκεια των εγχειρήσεων χρησιμοποιούσαν διάφορα αντισηπτικά και αιμοστατικά μέσα.

Οι διδασκαλίες του Ιπποκράτη παραμένουν αντικείμενο των σημερινών μελετών στην πνευμονική ιατρική και χειρουργική.

Η Ιπποκρατική ιατρική ξεχώριζε για τον αυστηρό επαγγελματισμό της, την πειθαρχία, και την αυστηρή πρακτική. Στο έργο του με τίτλο Περί των εν τη Κεφαλή Τραυμάτων, ο Ιπποκράτης περιγράφει μία εγχείρηση στην οποία αφαιρείται ένα μέρος από το κόκαλο του κρανίου. Ένα άλλο έργο του, το Κατ' Ιατρείον, μπορεί να θεωρηθεί περιγραφή ενός σύγχρονου ολόφωτου χειρουργείου. Ο Ιπποκράτης περιγράφει πώς πρέπει να χρησιμοποιείται το φυσικό και τεχνητό φως, πώς πρέπει να ετοιμάζεται ο άρρωστος, να αποστειρώνονται τα εργαλεία και τα άλλα αντικείμενα που έχουν σχέση με την εγχείρηση. Κατά συνέπεια, ο ιπποκρατικός γιατρός έδινε ιδιαίτερη προσοχή σε όλες τις πτυχές της δουλειάς του: ακολουθούσε λεπτομερείς προδιαγραφές για το φωτισμό, το προσωπικό, τα όργανα, τη στάση του ασθενούς και τις τεχνικές που πρέπει ν' ακολουθούνται σ' ένα χειρουργείο. Διατηρούσε ακόμη και τα νύχια του σε συγκεκριμένο μήκος.

Οδοντιατρική

Oι απαρχές της δυτικής οδοντιατρικής παράδοσης εντοπίζονται στα κείμενα της Ιπποκρατικής Συλλογής και κυρίως στα έργα Περὶ Ὀδοντοφυΐης και Περὶ Σαρκῶν.

Ονοματολογία των δοντιών: Το λήμμα ὀδούς είναι η τυπική λέξη που χρησιμοποιείται γενικά στα ιπποκρατικά κείμενα για την περιγραφή ενός δοντιού αν και εμφανίζονται προσπάθειες ονοματοδοσίας κάθε δοντιού ξέχωρα από τα υπόλοιπα, ώστε να προσδιοριστεί αυτό και μόνο το δόντι έναντι των υπολοίπων. Έτσι για παράδειγμα υπάρχουν αναφορές όπως: ἀριθμούμενος ὁ πεμπταῖος ἀπὸ τῶν ἔμπροσθεν, δηλαδή για το πέμπτο δόντι όπου η αρχή μέτρησης ξεκινά από τα πρόσθια δόντια.

Η φύση των δοντιών: Ένα από τα κεντρικά ζητήματα που απασχόλησαν τους ιπποκρατικούς συγγραφείς ήταν η φύση των δοντιών τα οποία συγκαταλέγονταν στα οστά. Πρόκειται για μια κυρίαρχη αντίληψη η οποία εντοπίζεται τόσο στον Αριστοτέλη όσο και στον Γαληνό της Περγάμου.

Η Οδοντοφυΐα: Η ανατολή των δοντιών αποτελεί ένα από τα πλέον συναρπαστικά κεφάλαια της αρχαίας ελληνικής οδοντιατρικής καθώς σχετίζεται άμεσα με τα στάδια ανάπτυξης του ατόμου και σηματοδοτεί τη μετάβαση από τη μια ηλικιακή κατηγορία στην επόμενη. Τα δόντια σχηματίζονται στο έμβρυο τελευταία μετά τα οστά και τα νύχια κατά τον έβδομο μήνα της κύησης, τα νεογιλά δόντια αντικαθίστανται κατά το έβδομο έτος της ηλικίας του ατόμου κ.ο.κ.

Παθολογία και Οδοντικός Φραγμός: Οι παθήσεις που εκδηλώνονται στο στόμα και ειδικά οι σχετιζόμενες με τα δόντια εμφιλοχωρούν σε ένα ευρύ φάσμα κειμένων της ιπποκρατικής ιατρικής παθολογίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για τα συμπληρωματικά στοιχεία εκδήλωσης μιας παθολογικής κατάστασης και είναι:

Βρουξισμός των δοντιών

Αιμωδία

Οδοντικός Πόνος

Ξήρανση δοντιών

Σφακελισμός

Διαπύηση

Συγγενείς ανωμαλίες των δοντιών

Παθήσεις των ούλων: Εκτός από τις παθήσεις των δοντιών, τα ιπποκρατικά κείμενα περιγράφουν και μια σειρά από ασθένειες που αναφέρονται στα ούλα όπως αποστήματα, ουλίτιδα, υπερσαρκώσεις και επουλίδες.

Γναθοχειρουργική: Αν ένας τομέας της Οδοντιατρικής ωφελήθηκε περισσότερο από την ιπποκρατική διδασκαλία αυτός δεν είναι άλλος από τη Γναθοχειρουργική. Με την ιπποκρατική πραγματεία Περὶ ἄρθρων η Γναθοχειρουργική αναντίρρητα συγκροτείται ως ένας ιδιαίτερος τομέας της χειρουργικής αντιμετώπισης εξαρθρώσεων και καταγμάτων των γνάθων.

Ορθοδοντική: Η πρώτη αναφορά σε στήριξη και ακινητοποίηση εύσειστων δοντιών με πρόσδεση εντοπίζεται στο ιπποκρατικό έργο Περὶ ἄρθρων. Πρόκειται για περιπτώσεις καταγμάτων της κάτω γνάθου, στις οποίες η πρόσδεση έχει σαν στόχο την αποκατάσταση της απόκλισης και της μετακίνησης των δοντιών στη φυσιολογική τους θέση.

Ιπποκράτειος όρκος

Βυζαντινό χειρόγραφο του 12ου αιώνα με τον όρκο του Ιπποκράτη σε μορφή σταυρού

Ο όρκος του Ιπποκράτη είναι ο όρκος που δίνεται από ιατρούς και αναφέρεται στην ηθική εξάσκηση της ιατρικής. Πιστεύεται πως ο όρκος γράφτηκε από τον Ιπποκράτη τον 4ο αιώνα π.Χ. ή από έναν από τους μαθητές του και έτσι περιλαμβάνεται στην Ιπποκρατική συλλογή. Παρ' όλο που είναι περισσότερο ιστορικής και ηθικής αξίας, ο όρκος θεωρείται ως «τελετή περάσματος» για αυτούς που εκπαιδεύτηκαν να ασκούν την ιατρική, ωστόσο δεν είναι πλέον υποχρεωτικός και δε δίδεται απ’ όλους τους ιατρούς.

Ο ιπποκρατικός όρκος –ανεξάρτητα από τις φιλολογικές συζητήσεις γύρω από τη γνησιότητά του- αποτελεί ένα αθάνατο κλασικό κείμενο. Αποτελείται από μία μόνο σελίδα και είναι ο καταστατικός χάρτης της ιατρικής ηθικής και της επαγγελματικής δεοντολογίας, στον οποίο στηρίχθηκαν σχεδόν όλες οι σχετικές παγκόσμιες διακηρύξεις, όπως η Παγκόσμια Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (Γενεύη 1948) και η Διακήρυξη για τα Δικαιώματα των Αρρώστων (Λισσαβόνα 1981).

Θετικές επιδράσεις

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο Ιπποκράτης ήταν γνωστός ως «Μέγας Ιπποκράτης»[42]. Το γεγονός ότι η Ιπποκρατική ιατρική άνθησε κατά την περίοδο του χρυσού αιώνα του Περικλή δεν αποτελεί τυχαίο ή συμπτωματικό γεγονός. Προάγγελοι του Ιπποκράτη, εκτός από τον Ασκληπιό και την ιερατική ιατρική των Ασκληπιείων, ήταν η λαϊκή-παραδοσιακή ιατρική και η Ιωνική φιλοσοφία.

Στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχαν δύο ιατρικές σχολές ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης των νόσων. Η Ιατρική Σχολή της Κνίδου επικεντρώθηκε στη διάγνωση. Όμως η ιατρική κατά την εποχή του Ιπποκράτη δεν ήξερε σχεδόν τίποτα για την ανθρώπινη ανατομία και φυσιολογία, λόγω του ελληνικού ταμπού που απαγόρευε τον τεμαχισμό των ανθρώπων. Κατά συνέπεια, η σχολή της Κνίδου απέτυχε στη διάγνωση ασθενειών από μία σειρά συμπτωμάτων. Αντιθέτως, η Ιπποκρατική σχολή ή Σχολή της Κω είχε ως επίκεντρό της τη φροντίδα του ασθενούς και την πρόγνωση. Έτσι ήταν πιο αποτελεσματική στην αντιμετώπιση ασθενειών και άνοιξε το δρόμο για τη μεγάλη ανάπτυξη στην κλινική πρακτική. Για παράδειγμα, οι ασθενείς που έπασχαν από αιμορροΐδες υποβλήθηκαν σε θεραπεία από τους ιπποκρατικούς γιατρούς με προχωρημένους για την εποχή τρόπους.

Ο Ιπποκράτης πιστώθηκε από τους μαθητές του Πυθαγόρα για τη σύνδεση της φιλοσοφίας με την ιατρική. Επιπλέον, ήταν ο πρώτος που θεμελίωσε την επιστημονική ιατρική, όπως βεβαιώνει και ο Γαληνός («πρώτος εξήνεγκε την τελείαν παρ' Έλλησι ιατρικήν», xiv 676). Τα έργα του είναι προϊόντα έξοχης παρατήρησης, εμπειρίας και σπάνιου ορθολογισμού.

Κατά τον Ιπποκράτη και τους αποκαλούμενους Ιπποκρατικούς, ο γιατρός οφείλει να απορρίπτει κάθε είδους δεισιδαιμονία, να είναι καθαρός στο σώμα και αχώριστος της ηθικής. Η ζωή του πρέπει να είναι σεμνή και γεμάτη σιγή και ο ίδιος να είναι φιλόσοφος. Δίκαια, λοιπόν, ο Αντράλ είδε στους Ιπποκρατικούς, ανθρώπους στερημένους από τη σύγχρονη τεχνολογία της παρατήρησης να δρουν με την πνευματική τους δύναμη και μόνον και να οδηγούνται στις ίδιες αλήθειες ή ιδέες, στις οποίες οδηγούνται σήμερα οι επιστήμονες με την αργή και επίπονη εργασία της ανάλυσης και της παρατήρησης. Για το Γαληνό ο Ιπποκράτης είναι «Θείος», μέγιστος των γιατρών και πρώτος των φιλοσόφων. Δεν περιορίστηκε στον απλό εμπειρισμό, αλλά τον ένωσε με τη διάνοια, προκειμένου να γνωρίσει τη φύση. Ο Γαληνός περιγράφει τον Ιπποκράτη όπως θα περιέγραφε μάλλον τον εαυτό του, κι έτσι έδωσε έμφαση μόνο στα κείμενα που τον ενθουσίαζαν. Όμως, παραμένει ταυτόχρονα και ο συνδετικός κρίκος για τη διάδοση της διδασκαλίας του Ιπποκράτη, καθώς μετέφερε το ενδιαφέρον του σε μεταγενέστερους γιατρούς. Έτσι, με την αντιγραφή των κειμένων του οι ιδέες του Ιπποκράτη επιβίωσαν κατά τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και τις κληρονόμησαν οι γιατροί της Αναγέννησης ενώ κατά το Μεσαίωνα τις μεθόδους του Ιπποκράτη υιοθέτησαν και οι Άραβες. Η Ιπποκρατική Συλλογή έγινε το θεμέλιο γύρω από το οποίο καταγράφηκε η εμπειρία της ιατρικής, προκειμένου να χτιστεί το σύγχρονο οικοδόμημα της ιατρικής.

Το πρωτοποριακό έργο του Ιπποκράτη επηρέασε θετικά, όχι μόνο τη γενική ιατρική, αλλά όλες τις παθολογικές και όλες τις χειρουργικές ειδικότητες. Επιπλέον, αξίζει να επισημανθεί η προβλεπτική του ικανότητα. Ο Ιπποκράτης επέκτεινε τις κλινικές παρατηρήσεις στο οικογενειακό ιστορικό και στο περιβάλλον. Αυτό το γεγονός αποτυπώνεται, με συγκεκριμένα παραδείγματα, μέσα σε δύο πραγματείες του. Το ένα είναι ότι οι έννοιες του περιβάλλοντος («Περί αέρων, υδάτων, τόπων») και της κληρονομικότητας («Περί ιερής νόσου») είναι σχεδόν ισοδύναμες μέσα στα Ιπποκρατικά κείμενα, γεγονός που παραδέχονται οι σύγχρονες ιατροβιολογικές έρευνες. Το άλλο είναι ότι οι ανθυγιεινές συνθήκες ζωής, η ακατάλληλη διατροφή, οι διαιτητικές παρεκτροπές και η καταστροφή του περιβάλλοντος, που κατά κόρον επισημάνθηκαν πρώτα από τον Ιπποκράτη («ηγεμονικότατον απάντων η Φύσις»), αποτελούν μερικά από τα απειλητικότερα υγειονομικά προβλήματα της σημερινής εποχής.

Η προσφορά της Ιπποκρατικής Ιατρικής

Η προσφορά της Ιπποκρατικής Ιατρικής στην παγκόσμια Ιατρική Επιστήμη είναι ανεκτίμητη. Το περιεχόμενό της είναι μαζί ιστορικό και φιλοσοφικό, ανθρωπιστικό και μεθοδολογικό. Η ιπποκρατική μέθοδος απάλλαξε την ιατρική από τις μαγικοθρησκευτικές αντιλήψεις, την αγυρτεία και τις δεισιδαιμονίες και απέρριψε τη δοξασία πως η προέλευση των νόσων είναι θεϊκή.

Στον καιρό του, οι άνθρωποι πίστευαν πως οι επιδημίες παρουσιάζονταν επειδή το ήθελαν οι θεοί. Ο Ιπποκράτης τούς είπε πως τις πληγές αυτές τις δημιουργούσε το μολυσμένο νερό, η ακαθαρσία, τα ποντίκια και οι άρρωστοι που έρχονταν σε επαφή με την υπόλοιπη κοινωνία.

Αν και διαχώρισε την ιατρική από τη φιλοσοφία, ο Ιπποκράτης δεν παραμέλησε να προσδώσει βαρύνουσα σημασία στις ηθικο-δεοντολογικές αξίες και στο φιλοσοφικό στοχασμό «ιητρός γαρ φιλόσοφος ισόθεος». Και δεν παρέλειψε να τονίσει τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της ιατρικής, τη ρευστότητα των γνώσεων, τη σχετικότητα των διαγνώσεων και το περιορισμένο των ιατρικών δυνατοτήτων, επισημαίνοντας ότι: «Ο βίος βραχύς, η τέχνη μακρή, ο καιρός οξύς, η πείρα σφαλερή και η κρίσις χαλεπή» (η ανθρώπινη ζωή είναι σύντομη, η επιστήμη ατέλειωτη, ο χρόνος λίγος, η πείρα λαθεμένη και η απόφαση γεμάτη ευθύνες). Το γνωμικό αυτό συνοψίζει τη φιλοσοφία του Ιπποκράτη. Λίγο κρατά η παραμονή του ανθρώπου πάνω στη γη. Ο Ιπποκράτης προσπαθούσε να κάνει την παραμονή αυτή πιο υποφερτή. Προσπαθούσε να ανακουφίσει τον άνθρωπο από τον πόνο, την αρρώστια και τον φόβο.

Η παγκόσμια αναγνώριση του Κώου σοφού ως «πατέρα της ορθολογικής Ιατρικής» αποτελεί περίτρανη απόδειξη της ανεκτίμητης αξίας του πρωτοποριακού του έργου, που επηρέασε βαθύτατα τη διαχρονική εξέλιξη της επιστημονικής ιατρικής σκέψης στα χρόνια που ακολούθησαν από τότε ως τις ημέρες μας.

https://el.wikipedia.org/

Ιπποκράτειος Όρκος

ΟΜΝΥΜΙ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΙΗΤΡΟΝ ΚΑΙ ΑΣΚΛΗΠΙΟΝ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΝ ΚΑΙ ΠΑΝΑΚΕΙΑΝ ΚΑΙ ΘΕΟΥΣ ΠΑΝΤΑΣ ΤΕ ΚΑΙ ΠΑΣΑΣ ΙΣΤΟΡΑΣ ΠΟΙΟΥΜΕΝΟΣ, ΕΠΙΤΕΛΕΑ ΠΟΙΗΣΕΙΝ ΚΑΤΑ ΔΥΝΑΜΙΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΝ ΕΜΗΝ ΟΡΚΟΝ ΤΟΝΔΕ.ΗΓΗΣΕΣΘΑΙ ΜΕΝ ΤΟΝ ΔΙΔΑΞΑΝΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΝ ΤΑΥΤΗΝ ΙΣΑ ΓΕΝΕΤΗΣΙΝ ΕΜΟΙΣΙ, ΚΑΙ ΒΙΟΥ ΚΟΙΝΩΣΕΣΘΑΙ ΚΑΙ ΧΡΕΩΝ ΧΡΗΖΟΝΤΙ ΜΕΤΑΔΟΣΙΝ ΠΟΙΗΣΕΣΘΑΙ ΚΑΙ ΓΕΝΟΣ ΤΟ ΕΞ ΑΥΤΟΥ ΑΔΕΛΦΕΟΙΣ ΙΣΟΝ ΕΠΙΚΡΙΝΕΕΙΝ ΑΡΡΕΣΙ, ΚΑΙ ΔΙΔΑΞΕΙΝ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΝ ΤΑΥΤΗΝ, ΗΝ ΧΡΗΙΖΩΣΙ ΜΑΝΘΑΝΕΙΝ, ΑΝΕΥ ΜΙΣΘΟΥ ΚΑΙ ΞΥΓΓΡΑΦΗΣ. ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΗΣ ΤΕ ΚΑΙ ΑΚΡΟΗΣΙΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΟΙΠΗΣ ΑΠΑΣΗΣ ΜΑΘΗΣΙΟΣ ΜΕΤΑΔΟΣΙΝ ΠΟΙΗΣΕΣΘΑΙ ΥΙΟΙΣΙ ΤΕ ΕΜΟΙΣΙ ΚΙΑ ΤΟΙΣΙ ΤΟΥ ΕΜΕ ΔΙΔΑΞΑΝΤΟΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΑΙΣΙ ΣΥΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙΣΙ ΤΕ ΚΑΙ ΩΡΚΙΣΜΕΝΟΙΣ ΝΟΜΩ ΙΗΤΡΙΚΩ ΑΛΛΩ ΔΕ ΟΥΔΕΝΙ. ΔΙΑΙΤΗΜΑΣΙ ΤΕ ΧΡΗΖΟΜΑΙ ΕΠ'ΩΦΕΛΕΙΗ ΚΑΜΝΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΔΥΝΑΜΙΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΝ ΕΜΗΝ, ΕΠΙ ΔΗΛΗΣΕΙ ΔΕ ΚΑΙ ΑΔΙΚΙΗ ΕΙΡΞΕΙΝ. ΟΥ ΔΩΣΩ ΔΕ ΟΥΔΕ ΦΑΡΜΑΚΟΝ ΟΥΔΕΝΙ ΑΙΤΗΘΕΙΣ ΘΑΝΑΣΙΜΟΝ, ΟΥΔΕ ΥΦΗΓΗΣΟΜΑΙ ΞΥΜΒΟΥΛΙΗΝ ΤΟΙΗΝ ΔΕ ΟΜΟΙΩΣ ΔΕ ΟΥΔΕ ΓΥΝΑΙΚΙ ΠΕΣΣΟΝ ΦΘΟΡΙΟΝ ΔΩΣΩ. ΑΓΝΩΣ ΔΕ ΚΑΙ ΟΣΙΩΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΩ ΒΙΟΝ ΤΟΝ ΕΜΟΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΝ ΤΗΝ ΕΜΗΝ. ΟΥ ΤΕΜΕΩ ΔΕ ΟΥΔΕ ΜΗΝ ΛΙΘΙΩΝΤΑΣ, ΕΚΧΩΡΗΣΩ ΔΕ ΕΡΓΑΤΗΣΙΝ ΑΔΡΑΣΙΝ ΠΡΗΞΙΟΣ ΤΗΣΔΕ. ΕΣ ΟΙΚΙΑΣ ΔΕ ΟΚΟΣΑΣ ΑΝ ΕΣΙΩ, ΕΣΕΛΕΥΣΟΜΑΙ ΕΠ' ΩΦΕΛΕΙΗ ΚΑΜΝΟΝΤΩΝ, ΕΚΤΟΣ ΕΩΝ ΠΑΣΗΣ ΑΔΙΚΙΗΣ ΕΚΟΥΣΙΗΣ ΚΑΙ ΦΘΟΡΙΗΣ ΤΗΣ ΤΕ ΑΛΛΗΣ ΚΑΙ ΑΦΡΟΔΙΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΕΠΙ ΤΕ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΙΩΝ, ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΔΟΥΛΩΝ. Α Δ'ΑΝ ΕΝ ΘΕΡΑΠΕΙΗ Η ΙΔΩ Η ΑΚΟΥΣΩ, Η ΚΑΙ ΑΝΕΥ ΘΕΡΑΠΕΙΗΣ ΚΑΤΑ ΒΙΟΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, Α ΜΗ ΧΡΗΠΟΤΕ ΕΓΚΑΛΕΣΘΑΙ ΕΞΩ, ΣΙΓΗΣΟΜΑΙ, ΑΡΡΗΤΑ ΗΓΕΥΜΕΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΤΟΙΑΥΤΑ. ΟΡΚΟΝ ΕΝ ΟΥΝ ΜΟΙ ΤΟΝΔΕ ΕΠΙΤΕΛΕΑ ΠΟΙΕΟΝΤΙ ΚΑΙ ΜΗ ΞΥΓΧΕΟΝΤΙ ΕΙΗ ΕΠΑΥΡΑΣΘΑΙ ΚΑΙ ΒΙΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΣ, ΔΟΞΑΖΟΜΕΝΩ ΠΑΡΑ ΠΑΣΙΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ ΕΣ ΤΟΝ ΑΙΕΙ ΧΡΟΝΟΝ, ΠΑΡΑΒΑΙΝΟΝΤΙ ΔΕ ΚΑΙ ΕΠΙΟΡΚΕΟΝΤΙ, ΤΑΝΑΝΤΙΑ ΤΟΥΤΕΩΝ.

Ορκίζομαι στον Απόλλωνα τον Ιατρό και τον Ασκληπιό και στην Υγεία και στην Πανάκεια και σε όλους τους Θεούς επικαλούμενος τη μαρτυρία τους, να τηρήσω πιστά κατά τη δύναμη και την κρίση μου αυτό τον όρκο και το συμβόλαιό μου αυτό.Να θεωρώ αυτόν που μου δίδαξε αυτήν την τέχνη ίσο με τους γονείς μου και να μοιραστώ μαζί του τα υπάρχοντά μου και τα χρήματά μου αν έχει ανάγκη φροντίδας. να θεωρώ τους απογόνους του ίσους με τα αδέλφια μου και να τους διδάξω την τέχνη αυτή αν θέλουν να τη μάθουν, χωρίς αμοιβή και συμβόλαιο και να μεταδώσω με παραγγελιές, οδηγίες και συμβουλές όλη την υπόλοιπη γνώση μου και στα παιδιά μου και στα παιδιά εκείνου που με δίδαξε και στους άλλους μαθητές που έχουν κάνει γραπτή συμφωνία μαζί μου και σε αυτούς που έχουν ορκιστεί στον ιατρικό νόμο και σε κανέναν άλλο και να θεραπεύω τους πάσχοντες κατά τη δύναμή μου και κατά την κρίση μου χωρίς ποτέ, εκουσίως, να τους βλάψω ή να τους αδικήσω. και να μη δώσω ποτέ σε κανένα, έστω και αν μου το ζητήσει, θανατηφόρο φάρμακο, ούτε να δώσω ποτέ τέτοια συμβουλή, ομοίως, να μη δώσω ποτέ σε γυναίκα φάρμακο για να αποβάλει. να διατηρήσω δε τη ζωή μου καθαρή και αγνή, και να μη χειρουργήσω πάσχοντες από λίθους, αλλά να αφήσω την πράξη αυτή για τους ειδικούς και σε όποια σπίτια κι αν μπω, να μπω για την ωφέλεια των πασχόντων αποφεύγοντας κάθε εκούσια αδικία και βλάβη και κάθε γενετήσια πράξη και με γυναίκες και με άνδρες, ελεύθερους και δούλους. Και ό,τι δω ή ακούσω κατά την άσκηση του επαγγέλματός μου, ή κι εκτός, για τη ζωή των ανθρώπων, που δεν πρέπει ποτέ να κοινοποιηθεί, να σιωπήσω και να το κρατήσω μυστικό. Αν τον όρκο μου αυτό τηρήσω πιστά και δεν τον αθετήσω, είθε να απολαύσω για πάντα την εκτίμηση όλων των ανθρώπων για τη ζωή μου και για την τέχνη μου, αν όμως παραβώ και αθετήσω τον όρκο μου να υποστώ τα αντίθετα από αυτά.

http://users.uoa.gr/

Αφορισμοί του Ιπποκράτη τμήμα πρώτο

1. Η ζωή είναι σύντομη αλλά η ιατρική μακρόχρονη, η ευκαιρία φευγαλέα, η πείρα απατηλή, η σωστή κρίση δύσκολη. Ο γιατρός πρέπει λοιπόν όχι μόνο να προσφέρει στον άρρωστο ό,τι αρμόζει, αλλά να έχει και τη δική του βοήθεια, τη βοήθεια των προσώπων που τον περιβάλλουν και τις κατάλληλες για την περίσταση συνθήκες.

2. Στις διαταραχές του πεπτικού συστήματος και τους εμετούς που εκδηλώνονται από μόνοι τους, αν ο άρρωστος αποβάλλει ό,τι πρέπει να αποβληθεί, οι κενώσεις και οι εμετοί είναι ωφέλιμοι και εύκολα ανεκτοί» διαφορετικά συμβαίνει το αντίθετο. Το ίδιο ισχύει και για τις τεχνητές κενώσεις των αγγείων και των οργάνων [αφαίμαξη, πρόκληση εμετού, δραστικά καθαρτικά]. Αν γίνονται με τον σωστό τρόπο, είναι ωφέλιμες και εύκολα ανεκτές» διαφορετικά συμβαίνει το αντίθετο. Για να κρίνουμε λοιπόν αν οι κενώσεις αυτές είναι ωφέλιμες ή βλαβερές, πρέπει να έχουμε πάντα υπόψη μας τον τόπο, την εποχή, την ηλικία και τα είδη των ασθενειών.

3. Η υπερβολική ευεξία των αθλητών είναι επικίνδυνη, αν μάλιστα φτάνει στα έσχατα όρια» η παραμονή στο ίδιο σημείο είναι αδύνατη» έτσι, αφού κανείς δεν παραμένει στάσιμος και ούτε υπάρχει περιθώριο βελτίωσης, το μόνο που απομένει είναι η επιδείνοιση’ για τους λόγους αυτούς,

4. Η λιτή και αυστηρή δίαιτα είναι πάντα επικίνδυνη και στις μακροχρόνιες αρρώστιες και τις βαριές, όπου δεν γίνεται δεχτή. Εξάλλου, η δίαιτα που οδηγεί στα έσχατα όρια αδυνατίσματος είναι βλαβερή, γιατί η αποκατάσταση της ζημιάς, όταν έχει φτάσει στο έσχατο σημείο, είναι πολύ δύσκολη.

5. Όταν ακολουθείται αυστηρή δίαιτα, οι ασθενείς κάνουν λάθη και γι’ αυτό υποφέρουν περισσότερο» κάθε λάθος, όποια κι αν είναι, γίνεται ακόμα σοβαρότερο, απ’ ό,τι αν γινόταν σε μια λιγότερο αυστηρή δίαιτα. Για τον λόγο αυτό, και στους υγιείς ανθρώπους ακόμα, οι πολύ λιτές και αυστηρές δίαιτες που ρυθμίζονται από κανόνες έχουν αμφίβολο αποτέλεσμα, γιατί κάθε παρεκτροπή από αυτές γίνεται πιο δύσκολα ανεκτή από τον άρρωστο. Έτσι λοιπόν οι λιτές και αυστηρές δίαιτες είναι πιο βλαβερές από τις λιγότερο αυστηρές.

6. Στις βαριές αρρώστιες, η απόλυτη ακρίβεια και λεπτολογία στη θεραπευτική αγωγή είναι η καλύτερη μέθοδος.

7. Όταν η αρρώστια είναι πολύ βαριά, εκδηλώνονται αμέσως τα νοσηρά συμπτώματα στην κορύφωση τους και είναι ανάγκη να εφαρμοσθεί αμέσως η πιο αυστηρή δίαιτα» αν δεν συμβαίνει αυτό, επιτρέπεται μια λιγότερο αυστηρή» η αυστηρότητα χαλαρώνει, όσο η ασθένεια γίνεται πιο ήπια.

8. Όταν η αρρώστια βρίσκεται στο κρισιμότερο σημείο της, τότε πρέπει να εφαρμόζεται πολύ αυστηρή δίαιτα.

9. Πρέπει να εξετάσουμε τον άρρωστο και να εξακριβώσουμε αν είναι σε θέση να ανεχθεί τη δίαιτα μέχρι το κρισιμότερο σημείο της ασθένειας και ποιο από τα δυο ενδεχόμενα θα συμβεί: θα εξαντληθεί πρώτα ο ασθενής και δεν θα μπορέσει να την ανεχθεί ή θα υποχωρήσει πρώτα η αρρώστια και θ’ ατονήσει.

10. Όταν λοιπόν η αρρώστια φτάνει από την αρχή στο κρισιμότερο σημείο της, συνιστούμε αμέσοις λιτό τρόπο διατροφής- αν τούτο έρθει αργότερα, πρέπει την περίοδο της κρίσης ή λίγο πριν απ’ αυτή να αφαιρέσουμε μέρος από την τροφή’ την προηγούμενη περίοδο όμως πρέπει η διατροφή να είναι αφθονότερη, για να μπορέσει ο ασθενής να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την αρρώστια.

11. Στη διάρκεια των παροξυσμών της ασθένειας, πρέπει να ελαττώνουμε την τροφή, επειδή η αύξηση της παρεχόμενης τροφής βλάπτει γενικά, στη διάρκεια των παροξυσμών όλων των ασθενειών που κατά διαστήματα υποτροπιάζουν, πρέπει να περιορίζουμε την τροφή.

12. Οι παροξυσμοί και οι υφέσεις εξαρτώνται από το είδος των ασθενειών, τις εποχές τους έτους, από τις σχέσεις των διαφόρων περιόδων μεταξύ τους, είτε αυτές εμφανίζονται κάθε μέρα είτε μέρα παρά μέρα είτε σε μεγαλύτερη χρονική απόσταση, καθώς κι από τα συμπτώματα έτσι, αν στους πλευριτικούς η αποβολή των πτυέλων αρχίσει αμέσως, συντομεύει η διάρκεια της ασθένειας» αν αρχίσει αργότερα, η αρρώστια παρατείνεται- επίσης, τα ούρα, τα κόπρανα και οι εφιδρώσεις είναι, ανάλογα με τον τρόπο που παρουσιάζονται, ενδεικτικά στοιχεία για το αν μια ασθένεια θα περάσει δύσκολα ή εύκολα, αν θα διαρκέσει λίγο ή πολύ.

13. Οι ηλικιωμένοι, ανέχονται πιο εύκολα τη νηστεία, δυσκολότερα οι ώριμοι άντρες, και ελάχιστα οι νέοι τα παιδιά την ανέχονται με μεγάλη δυσκολία, ιδιαίτερα τα ζωηρότερα.

14. Οι οργανισμοί που αναπτύσσονται έχουν από τη φύση τους περισσότερη θερμότητα και γι’ αυτό χρειάζονται περισσότερη τροφή» διαφορετικά το σώμα τους μαραίνεται» οι ηλικιωμένοι χρειάζονται μικρή ποσότητα καύσιμης ύλης, επειδή έχουν μικρότερη θερμότητα: μεγαλύτερη ποσότητα θα την έσβηνε . Για τον ίδιο λόγο οι πυρετοί δεν είναι τόσο υψηλοί στους ηλικιωμένους, γιατί το σώμα τους είναι ψυχρό.

15. Τον χειμώνα και την άνοιξη η κοιλιά είναι από τη φύση της πολύ ζεστή και ο ύπνος διαρκεί πάρα πολύ» πρέπει λοιπόν και η τροφή να είναι πιο άφθονη, γιατί, αν λάβουμε υπόψη πως η έμφυτη θερμότητα είναι πολύ μεγάλη, έχει ανάγκη από περισσότερη τροφή. Απόδειξη οι νέοι και οι αθλητές.

16. Η υγρή δίαιτα ωφελεί όλους όσους εκδηλώνουν πυρετό, ιδιαίτερα τα παιδιά, και όσους είναι συνηθισμένοι σε παρόμοιες δίαιτες.

17. Πρέπει ακόμα να προσέχουμε πότε πρέπει να δίνουμε τροφή μια φορά την ημέρα και πότε δύο, πότε περισσότερη και πότε λιγότερη, ή και σε μικρές δόσεις- όλα αυτά πρέπει να ρυθμίζονται σύμφωνα με τις συνήθειες του αρρώστου, την εποχή, τον τόπο και την ηλικία.

18. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, η τροφή γίνεται πολύ δύσκολα ανεκτή» πολύ εύκολα γίνεται τον χειμώνα και κατά δεύτερο λόγο την άνοιξη.

19. Στη διάρκεια των παροξυσμών που παρουσιάζονται σε ορισμένες περιόδους δεν πρέπει να δίνουμε τίποτα ούτενα συνιστούμε τίποτα, αλλά ν’ αφαιρούμε μέρος από την τροφή που δίναμε πριν από τις κρίσεις.

20. Οι ασθένειες που βαδίζουν ομαλά προς την κρίση ή έχουν κριθεί οριστικά, δεν πρέπει να εμποδίζονται στην πορεία τους από νεωτεριστικές μεθόδους ούτε με καθαρτικά ούτε με άλλα ερεθιστικά μέσα, αλλά ν’ αφήνονται στη φυσιολογική τους εξέλιξη.

21. Τα υγρά που πρέπει να καθαρίσετε, πρέπει να τα οδηγήσετε εκεί όπου κυρίως ρέπουν από τους κατάλληλους δρόμους.

22. Να καθαρίζετε και να θέτετε σε κίνηση τα ώριμα υγρά, όχι τα ανώριμα, ούτε στην αρχή της αρρώστιας, εκτός αν υπάρχει ερεθισμός, που ως επί το πολύ δεν υπάρχει.

23. Τα αποβαλλόμενα υγρά δεν πρέπει να κρίνονται από την ποσότητα, αλλά από τον φυσιολογικό ή αφύσικο τρόπο που αποβάλλονται, καθώς κι από την ευκολία με την οποία γίνονται ανεκτά» κι όταν προκύπτει ανάγκη να προωθήσουμε την αποβολή μέχρι λιποθυμίας, δεν πρέπει να διστάζουμε, εφόσον ο άρρωστος μπορεί ν’ ανεχθεί αυτή τη δοκιμασία.

24. Στις βαριές παθήσεις χορηγούμε καθαρτικά ελάχιστα και στην αρχή, κι αυτό μόνο μετά από προσεκτική εξέταση.

25. Αν η κένωση γίνεται όπως πρέπει, τότε είναι ωφέλιμη και ο άρρωστος τη δέχεται με ανακούφιση» διαφορετικά, βρίσκεται σε δυσάρεστη κατάσταση.

Διαβάστε περισσότερα εδώ : https://enallaktikidrasi.com/