Η Κάρεν φον Μπλίξεν-Φίνεκε (Karen von Blixen-Finecke, 17 Απριλίου 1885 - 7 Σεπτεμβρίου 1962), γεννημένη Κάρεν Κρίστενζε Ντίνεσεν (Karen Christenze Dinesen), είναι Δανή συγγραφέας. Υπέγραφε στην αρχή με το αντρικό ψευδώνυμο «Ισακ Ντίνεσεν», ενώ είχε και τα καλλιτεχνικά ψευδώνυμα Οσκεόλα και Πιερ Αντρεζέλ. Είναι περισσότερο γνωστή για το έργο της Πέρα από την Αφρική, μια εξιστόρηση των χρόνων που έζησε στην Κένυα και μία από τις ιστορίες της, Η γιορτή της Μπαμπέτ, οι οποίες και οι δύο έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο με ταινίες που έχουν κερδίσει όσκαρ. Επίσης είναι γνωστή για το έργο της Επτά γοτθικές ιστορίες.
Η Κάρεν Μπλίξεν γεννήθηκε στο Ρούνγκστεντ της Δανίας τις 17 Απριλίου 1885. Ήταν κόρη του Βίλχεμ Ντίνεσεν και της Ίνγκεμποργκ Βέστεχολτς και αδελφή του Τόμας Ντίνεσεν. Η οικογένεια συσχετιζόταν με την βασιλική, αν και δεν είχε τίτλο. Ο πατέρας της αυτοκτόνησε το 1895, όταν η Κάρεν ήταν 10 χρόνων, επειδή διαγνώστηκε ότι είχε σύφιλη. Σπούδασε ζωγραφική στην Κοπεγχάγη, τη Ρώμη και το Παρίσι. Δημοσίευσε την πρώτη ιστορία της όταν ήταν 22 ετών.
To 1913, η Κάρεν Μπλίξεν παντρεύτηκε τον δεύτερο ξάδελφό της, τον Σουηδό βαρώνο Μπρορ φον Μπλίξεν-Φίνεκε και έτσι απέκτησε το τίτλο της βαρώνης. Οι δύο τους μετακόμισαν στην Αφρική για να στήσουν μια φυτεία καφεόδεντρων. Η φάρμα τους βρισκόταν στους πρόποδες των λόφων Νγκονγκ, περίπου 10 χιλιόμετρα από το Ναϊρόμπι. Σήμερα στη φάρμα λειτουργεί μουσείο για την Κάρεν Μπλίξεν. Τον χρόνο μετά τον γάμο τους, η Κάρεν διαγνώστηκε με σύφιλη και έλαβε για θεραπεία αρσενικό και υδράργυρο. Είναι πιθανό η κατάσταση της υγείας τα τελευταία χρόνια της να οφείλεται σε δηλητηρίαση από βαρέα μέταλλα. Το ζευγάρι δεν τα πήγαινε καλά λόγω διαφορετικής παιδείας και χώρισε το 1925. Η Κάρεν είχε γνωρίσει τα πρώτα χρόνια στην Κένυα τον Άγγλο κυνηγό Ντένις Φιντς Χάτον (Denys Finch Hatton) και μετά το διαζύγιό της ανέπτυξε μαζί του μια μακροχρόνια σχέση.Ο Χάτον πέθανε το 1931, όταν το αεροπλάνο του συνετρίβη.
Η Κάρεν γύρισε στην Δανία το 1931, σε ηλικία 46 ετών, και δεν επέστρεψε ποτέ στην Κένυα. Το 1937, δημοσίευσε το μυθιστόρημα Πέρα από την Αφρική, όπου περιγράφει τις εμπειρίες της από τα χρόνια που έζησε στην Αφρική. Το βιβλίο γράφηκε στα αγγλικά και εν συνεχεία μεταφράστηκε στα δανέζικα. Έζησε μέχρι τον θάνατό της στην Δανία. Οικονομικά την βοηθούσε η οικογένειά της, ενώ με τα έσοδα από τη συγγραφή των βιβλίων μπορούσε να πληρώνει για διάφορες υπηρεσίες, όπως για γραμματέα. Προς το τέλος της ζωής της, υπέφερε από γαστρικό έλκος και έτσι αφαιρέθηκε χειρουργικά το 1/3 του στομάχου της, η μόνη διαθέσιμη τότε θεραπεία. Πιθανόν σε αυτή την εγχείρηση οφείλεται η εικόνα υποσιτισμού που εμφάνιζε. Άλλοι υποστηρίζουν ότι είχε νευρική ανορεξία. Ήταν υποψήφια για να λάβει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1962, αλλά πέθανε τις 7 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους από υποσιτισμό.
Έργα
1907: Eneboerne (Οι ερημίτες)
1907: Pløjeren (Ο γεωργός)
1909: Familien de Cats (Η οικογένεια ντε Κατς)
1926: Sandhedens hævn – En marionetkomedie (Η εκδίκηση της αλήθειας-Μια κωμωδία μαριονεττών)
1934: Seven Gothic Tales (Επτά γοτθικές ιστορίες), συλλογή εφτά διηγημάτων, πρόλογος της Χάνα Άρεντ—μτφ.Κώστας Κουντούρης (εκδ. "Μέδουσα", 1995)
1937: Out of Africa (Πέρα από την Αφρική), μυθιστόρημα—μτφ.Έφη Φρυδά (εκδ. "Μεταίχμιο", 2010)—μτφ.Μανίνα Ζουμπουλάκη (εκδ. "Κάκτος", 1986)
1942: Winter's Tales (Ιστορίες του χειμώνα), συλλογή έντεκα διηγημάτων—μτφ.Αντώνης Αντωνίου (εκδ. "Μέδουσα", 1993)
1944: The Angelic Avengers (Αγγελικοί εκδικητές), μυθιστόρημα—μτφ.Καλλιόπη Πατέρα (εκδ. "Αστάρτη", 1993)
1957: Last Tales (Τελευταίες ιστορίες) διηγήματα—μτφ. (;) (εκδ. "Αλεξάνδρεια")
1958: Anecdotes of Destiny (Ανέκδοτα του πεπρωμένου), 1958, συλλογή πέντε διηγημάτων με γνωστότερο τη «Πανδαισία της Μπαμπέτ»—μτφ. Ματούλα Σερέφα και Μανόλης Πολέντας (εκδ. "Αλεξάνδρεια", 2006)
1960: Shadows on the Grass (Σκιές στη χλόη)
1963: Ehrengard (Έρενγκαρντ: το χρονικό μιας αποπλάνησης) μυθιστόρημα—μτφ.Σεραφείμ Βελέντζας (εκδ. "Γράμματα", 1984)
1977 Carnival: Entertainments and Posthumous Tales, μεταθανάτια έκδοση
ΒΙΒΛΙΑ
ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ
Παρουσίαση
"Είχα ένα αγρόκτημα στην Αφρική, στους πρόποδες των λόφων Νγκονγκ. Ο ισημερινός περνά εκατόν εξήντα χιλιόμετρα βόρεια απ' αυτούς τους ορεινούς όγκους, και το αγρόκτημα απλώνεται σε υψόμετρο πάνω από χίλια οκτακόσια είκοσι μέτρα. Κατά τη διάρκεια της ημέρας ένιωθες ότι ανέβηκες ψηλά, ότι ηλησίασες τον ήλιο, νωρίς όμως το πρωί και το σούρουπο η ατμόσφαιρα ήταν διαυγής και γαλήνια, και οι νύχτες κρύες.
Γεωγραφική θέση και υψόμετρο συντελούσαν στη δημιουργία ενός τοπίου που όμοιο του δεν υπήρχε σε ολόκληρο τον κόσμο. Πλούτος και αφθονία πουθενά. Ήταν η Αφρική διυλισμένη στα χίλια οκτακόσια είκοσι μέτρα, σαν τη δυνατή και καθάρια ουσία μιας ηπείρου."
Το βιβλίο καταγράφει την αφρικανική εμπειρία της Κάρεν Μπλίξεν στη Βρετανική Ανατολική Αφρική πριν από το ξέσπασμα του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Πνεύμα αντισυμβατικό και ελεύθερο, η δανέζα Μπλίξεν καταφέρνει ξεπερνώντας τις αποικιοκρατικές και ρατσιστικές αντιλήψεις που επικρατούσαν την εποχή εκείνη, να διεισδύσει στον πυρήνα των πραγμάτων και να μας δώσει ένα απολαυστικό πορτρέτο ενός χαμένου παραδείσου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΕ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΙΝΤΝΕΪ ΠΟΛΑΚ ΜΕ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥΣ ΜΕΡΙΛ ΣΤΡΙΠ ΚΑΙ ΡΟΜΠΕΡΤ ΡΕΝΤΦΟΡΝΤ
Απόσπασμα
Άνθρωποι που στον ύπνο τους τη νύχτα ονειρεύονται γνωρίζουν ένα ξεχωριστό είδος ευτυχίας που δεν περικλείεται στον κόσμο της ημέρας, μια γαλήνια έκταση και άνεση στην καρδιά που είναι σαν μέλι στη γλώσσα. Γνωρίζουν επίσης ότι η πραγματική δόξα των ονείρων ενυπάρχει στην ατμόσφαιρα της απεριόριστης ελευθερίας τους. Δεν είναι η ελευθερία του δικτάτορα που επιβάλλει τη βούλησή του στον κόσμο, αλλά η ελευθερία του καλλιτέχνη που δεν έχει βούληση, που είναι ελεύθερος από βούληση. Η απόλαυση του αληθινού ονειροπόλου δεν έγκειται στην ουσία του ονείρου, αλλά στο ότι εκεί συμβαίνουν πράγματα στα οποία ο ίδιος δεν έχει την παραμικρή ανάμειξη, και βρίσκονται εντελώς έξω από τον δικό του έλεγχο. Μεγάλα τοπία αυτοδημιουργούνται, μεγάλες εξαίσιες εικόνες, πλούσια και φίνα χρώματα, δρόμοι, σπίτια που ποτέ δεν έχει δει, ούτε ακούσει για αυτά. Ξένοι εμφανίζονται και είναι φίλοι ή εχθροί, παρότι το πρόσωπο που ονειρεύεται δεν έχει κάνει ποτέ τίποτα για αυτά. Οι ιδέες φυγής και αναζήτησης επανέρχονται στα όνειρα εξίσου γοητευτικές. Κι όλοι λένε υπέροχα πνευματώδη σχόλια. Είναι αλήθεια ότι, αν τα φέρει κανείς στον νου του την ημέρα, ξεθωριάζουν και χάνουν το νόημά τους γιατί ανήκουν σε ένα άλλο πεδίο, αλλά, μόλις αυτός που ονειρεύεται ξαπλώνει τη νύχτα, η ροή κλείνει και πάλι, κι εκείνος θυμάται πόσο υπέροχα ήταν. Περιβάλλεται διαρκώς από ένα αίσθημα απέραντης ελευθερίας που τον διατρέχει σαν αέρας, σαν φως – μια υπερκόσμια ευδαιμονία. Είναι ένα άτομο προνομιούχο το οποίο δεν έχει τίποτα να κάνει, αλλά για την ανάπτυξη και την ευχαρίστησή του συμπράττουν όλα. Οι βασιλιάδες της Ταρσίδος θα του προσφέρουν δώρα. Λαμβάνει μέρος σε μια μεγάλη μάχη ή γιορτή και αναρωτιέται αν πρέπει εν μέσω αυτών των γεγονότων, να είναι τόσο προνομιούχος ώστε να μένει ξαπλωμένος. Όταν αρχίζεις να χάνεις τη συνείδηση της ελευθερίας και όταν η ιδέα της αναγκαιότητας εισβάλλει στον κόσμο, όταν υπάρχει κάτι βιαστικό και επείγον, όταν έχεις να γράψεις ένα γράμμα, να προφτάσεις το τρένο, όταν πρέπει να δουλέψεις για να μπορούν τα άλογα του ονείρου να καλπάσουν και τα τουφέκια να ρίξουν, τότε είναι που το όνειρο εξασθενεί και μετατρέπεται σε εφιάλτη –το χειρότερο και κατώτερο είδος ονείρου. Μετάφραση: ΕΦΗ ΦΡΥΔΑ
ΕΠΤΑ ΓΟΤΘΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ
Παρουσίαση
Οι "Επτά γοτθικές ιστορίες", παρ' όλο που είναι ουσιαστικά το πρώτο έργο της Κάρεν Μπλίξεν, την έκανε αμέσως αγαπητή στο αναγνωστικό κοινό, μα και σε πολλούς σύγχρονούς της συγγραφείς, από τον Hemingway ως τον Julio Cortazar. Είναι αδύνατο να συνοψίσει κανείς αυτό το βιβλίο με τη μαγική ατμόσφαιρα, τις μεταμορφώσεις, τις μονομαχίες, τα φαντάσματα και τους ρομαντικούς έρωτες. Η κάθε ιστορία εμπεριέχει άλλες μικρότερες, που φωτίζουν, προωθούν και ολοκληρώνουν την πλοκή, όπως και στις "Χίλιες και μία νύχτες" και παρ' όλο που είναι αυτοτελής, συνθέτει με τις υπόλοιπες ένα οργανικό σύνολο. Η σύνδεση των ιστοριών διακρίνεται κυρίως στην ανάπτυξη των θεμάτων, που γίνεται με συνεχείς παραλλαγές, μεταθέσεις και ανατροπές, όπως στις φούγκες του Μπαχ. Πρόκειται για ένα ιλιγγιώδες παιχνίδι, που πόλοι του είναι η Αλήθεια και το Ψέμα, η Πραγματικότητα και η Φαντασία, η Ζωή και η Τέχνη. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Α. ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΧΑΝΑ ΑΡΕΝΤ
Β. ΕΠΤΑ ΓΟΤΘΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ
Οι δρόμοι γύρω απ' την Πίζα
Ο Γέρος Ιππότης
Η Μαϊμού
Ο κατακλυσμός στο Νόρντερνεϋ
Το δείπνο στην Ελσινόρη
Οι ονειροπόλοι
Ο Ποιητής
Απόσπασμα
Ο Μπόρις στο μεταξύ παρατηρούσε την Αθηνά κι είχε αφεθεί να τον παρασύρει μια φαντασίωση. Σκεφτόταν πως θα πρέπει να έχει έναν όμορφο, έναν υπέροχο σκελετό. Θα κειτόταν στο χώμα σαν ένα κομμάτι απαράμιλλης δαντέλας, σαν ένα έργο τέχνης καμωμένο από ελεφαντόδοντο και μετά εκατό χρόνια, όταν ίσως τον ξέθαβαν, όλοι οι αρχαιολόγοι θα ξετρελαίνονταν. Το κάθε κόκαλο θα βρισκόταν στη θέση του, τέλεια φινιρισμένο σαν ακριβό βιολί.
Λιγότερο επιπόλαιος απ’ τους γνωστούς γέρο-ακόλαστους που με τη σκέψη τους ξεντύνουν
τις γυναίκες με τις οποίες βρίσκονται στο τραπέζι, ο Μπόρις αφαιρούσε απ’ το κορίτσι όχι
μόνο τα ρούχα του αλλά και τη σφριγηλή δροσερή σάρκα της και σκεφτόταν πως θα μπορούσε
να είναι πολύ ευτυχισμένος μαζί της, πως ίσως και να την ερωτευόταν αν ήταν δυνατό να έχειμόνο τα πανέμορφο οστά της.
Έτσι τη φανταζόταν να δημιουργεί μεγάλη αίσθηση καθώς θα πήγαινε ιππασία ή σέρνοντας
πίσω της τα μακριά φορέματα μέσα απ’ τις αίθουσες και τις στοές της Αυλής, φορώντας το
περίφημο διάδημα της οικογένειάς της, που τώρα βρισκόταν στην Πολωνία, πάνω στο
καλογυαλισμένο κρανίο της. Πολλές ανθρώπινες δοσοληψίες, σκέφτηκε, θα γίνονταν απείρως πιο εύκολες αν μπορούσαν να τις φέρουν σε πέρας οι σκελετοί μας
μετάφραση Κώστα Κουντούρη, εκδόσεις Μέδουσα]
ΑΝΝΑ
Μαύρα μαλλιά, σκούρα μάτια, μακριές βλεφαρίδες. Μια αδιόρατη θλίψη στο βλέμμα. Κόρης μιας κωφάλαλης και ενός ακροβάτη. Μιλάει με το σώμα της. Κίνηση μαγική: απαλή, ευέλικτη, σχεδόν χορευτική. Θα ’παιρνες όρκο ότι είναι μπαλαρίνα και όχι υπηρέτρια του Μεσαίωνα. . . Έτσι ξεκινά η ιστορία της νεαρής Άννας: Ως υπηρέτρια στην παλιά πόλη του Μπέργκαμο, με τα επιβλητικά αρχοντικά, τα επικίνδυνα σοκάκια, τους βλοσυρούς ανθρώπους με το παγωμένο βλέμμα. Όταν πιάνει δουλειά στο στενό και σκοτεινό ανάκτορο της οικογένειας Γκαταμελάτα, ο νεαρός γιος της οικογένειας, ο Αλεσάντρο, την ερωτεύεται. Η μοίρα της όμως παραμένει αναποφάσιστη για το μέλλον της: υπηρέτρια, σύζυγος ευγενή ή πρίμα μπαλαρίνα; (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ
Παρουσίαση
"Οι Ιστορίες του Χειμώνα"έχουν κάτι κοινό που τις διαπερνάει: Την επιθυμία. Γραμμένες οι έντεκα αυτές ιστορίες από την Κάρεν Μπλίξεν μετά την επιστροφή της από την Κένυα και στη διάρκεια των μαύρων ημερών της ναζιστικής κατοχής, αντλούν τα θέματα και τους χώρους από την παιδική ηλικία της συγγραφέως στη Δανία.
Είναι ιστορίες εντελώς προσωπικές με μια απόμακρη γεύση από Χανς Άντερσεν και Κόνραντ. Λαμπερές, διορατικές, γεμάτες «απύθμενη σοφία» και ποιητικά συναισθήματα ήταν το αγαπημένο έργο της Κάρεν Μπλίξεν. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Περιεχόμενα
1. Η ιστορία του μικρού ναύτη
2. Ο νέος με το γαρύφαλλο
3. Τα μαργαριτάρια
4. Οι αήττητοι δουλοκτήτες
5. Η ηρωίδα
6. Το παιδί που ονειρευόταν
7. Το ψάρι
8. Αλκμήνη
9. Ο Πέτερ και η Ρόζα
10. Το πονεμένο χωράφι
11. Μια παρηγορητική ιστορία
ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΤΟΥ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟΥ
Χίλια νήματα, παρμένα από σαιξπηρικές τραγωδίες, ιερά κείμενα, ναυτικές διηγήσεις και τραγούδια, θρύλους της Ανατολής και του Βορρά, ξετυλίγονται σ' αυτό το βιβλίο - το πιο σημαντικό ώριμο έργο της Κάρεν Μπλίξεν. Χίλια νήματα ή μήπως ένας ιστός, όπου συνυφαίνονται με σοφία και τέχνη πέντε ιστορίες για την πρόκληση του πεπρωμένου, το θέατρο της ζωής, τις μεταμορφώσεις των ανθρώπων και των πραγμάτων; Τις λίγες εκείνες στιγμές που "όλα είναι δυνατά" οι μικρόκοσμοι του Σιράζ, της Καντώνας ή των φιόρδ της Βόρειας Θάλασσας ανοίγονται στον μέγα κόσμο και την αιωνιότητα, η καθημερινή ζωή ανεβαίνει στη σκηνή, προτού την παρασύρει στη δίνη της, και οι άνθρωποι μετεωρίζονται ανάμεσα στην έκσταση και τον καταποντισμό ζητώντας να πετάξουν και να μαγέψουν τους αγγέλους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Η Μπλίξεν δήλωνε πως καταγόταν συγγραφικά από τους παλιούς παραμυθάδες. Την ενδιέφερε το εξωτικό στοιχείο, η φαντασία που δεν γνωρίζει φρένο, η ρέουσα αφήγηση. Το αμερικανικό κοινό και η κριτική υποκλίθηκαν στο ταλέντο της. Οι Δανοί συμπατριώτες της άργησαν να την αποδεχθούν. Ήταν πολύ "εξωτική" και "ελιτίστρια" για τα γούστα τους.
Στη συλλογή διηγημάτων "Ανέκδοτα του πεπρωμένου" (πρώτη δημοσίευση στα αγγλικά το 1958) περιέχονται πέντε ώριμα διηγήματα της Μπλίξεν. Ένα από αυτά, "Η πανδαισία της Μπαμπέτ", έγινε ταινία από τον Γκάμπριελ Άξελ και απέσπασε το Όσκαρ καλύτερης ταινίας το 1988. Ένα άλλο διήγημα του τόμου, "Η αθάνατη ιστορία", σκηνοθετήθηκε από τον Όρσον Γουέλς το 1968.
Τα διηγήματα ενοφθαλμίζουν στην αφήγηση στίχους από σαιξπηρικές τραγωδίες, ιερά κείμενα, τραγούδια, θρύλους της Ανατολής και του Βορρά. Σιράζ, Νορβηγία, Καντώνα, εξοχές της Δανίας. Η αφήγηση απλώνεται, περιπλέκεται, έλκει με την ισχυρή γοητεία της. (Σοφία Νικολαΐδου, Τα Νέα, 9/12/2006)
Περιεχόμενα
Ο δύτης
Η πανδαισία της Μπαμπέτ
Τρικυμίες
Η αθάνατη ιστορία
Το δαχτυλίδι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου