Ο Τηλέμαχος Αλαβέρας (30 Σεπτεμβρίου 1926 - 30 Ιουνίου 2007) ήταν βραβευμένος δοκιμιογράφος και συγγραφέας. Ανήκει στους Θεσσαλονικείς πεζογράφους της 1ης μεταπολεμικής γενιάς.
Ο Τηλέμαχος Αλαβέρας γεννήθηκε στη Φιλιππούπολη της Ανατολικής Ρωμυλίας, ένα χρόνο μετά τη γέννησή του όμως εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Θεσσαλονίκη, όπου ζει ως σήμερα. Κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμησε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός. Εργάστηκε ως ιδιωτικός υπάλληλος, έμπορος, μεταφραστής, δημοσιογράφος και επιμελητής εκδόσεων. Πρωτοεμφανίστηκε στο χώρο της λογοτεχνίας από τις στήλες του περιοδικού Μακεδονικόν Ημερολόγιον με τη δημοσίευση του διηγήματος Μακεδονίτικα βουνά. Συνεργάστηκε με τα περιοδικά Μορφές, Μακεδονικά Γράμματα, Ελληνική Δημιουργία, Λόγος, Κριτική , Νέα Εστία, Η λέξη και τις εφημερίδες Μακεδονία, Θεσσαλονίκη, Εσπερινή Ώρα, Παγγαίο, Ελληνικός Βορράς, ενώ υπήρξε συνιδρυτής (μαζί με το Χρήστο Ντάλια) και εκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού της Θεσσαλονίκης Νέα Πορεία. Από το 1955 ως το 1957 πραγματοποίησε ραδιοφωνικές εκπομπές στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Θεσσαλονίκης και υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης και από το 1980 μέχρι τις μέρες μας εκλέγεται κάθε φορά πρόεδρός της. Πήρε μέρος σε λογοτεχνικά συνέδρια και συμπόσια. Τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (1977 για το έργο του Απ’ αφορμή) το βραβείο αφηγηματικού πεζού λόγου της Ακαδημίας Αθηνών (1987 για το Γωνιές και όψεις) και το Κρατικό Βραβείο μαρτυρίας – χρονικού (1991 για το έργο του Σ’ ευθεία γραμμή). Έργα του μεταφράστηκαν στα γερμανικά, φλαμανδικά, ιταλικά, σερβικά, βουλγαρικά, πολωνικά. Ο Τηλέμαχος Αλαβέρας ανήκει στους μεταπολεμικούς πεζογράφους της Θεσσαλονίκης και είναι ένας από τους πρώτους συγγραφείς που αξιοποίησαν θεματικά την περίοδο του ελληνικού εμφυλίου. Το έργο του κινείται συμβατικά στο χώρο της ρεαλιστικής και κατά το δυνατό αντικειμενικής απεικόνισης καταστάσεων, στο βάθος όμως αποτελεί μια σχεδόν επιστημονικής ακρίβειας καταγραφή εσωτερικών καταστάσεων των ηρώων του, έντονα επηρεασμένη από τις προσωπικές εμπειρίες του συγγραφέα και στο πλαίσιο της κοσμοθεωρίας που μέσα απ’ αυτές διαμόρφωσε.
Τηλέμαχος Αλαβέρας - 4 Αποσπάσματα
Εργογραφία
(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)
Ι.Πεζογραφία
• Τ’ αγρίμια τ’ άλλου δάσους. Θεσσαλονίκη, έκδοση ΟΣ. Υ.Μ., 1952.
• Το ρολόγι. Θεσσαλονίκη, 1957.
• Το μισό του φεγγαριού. Θεσσαλονίκη, 1960.
• Οδοστρωτήρας. Θεσσαλονίκη, 1963.
• Απ’ αφορμή· Διηγήματα. Θεσσαλονίκη, έκδοση Νέας Πορείας, 1976.
• Γωνίες και όψεις. Θεσσαλονίκη, έκδοση Νέας Πορείας, 1985.
• Αρχείον Αβερκίου Σβερκιάδη. 1987.
• Σ’ ευθεία γραμμή. 1990.
• Ως κυλιόμενος τάπης. Αθήνα, Καστανιώτης, 1998.
ΙΙ.Δοκίμιο
• Το σημερινό συγγραφικό πρόβλημα. Θεσσαλονίκη, 1961.
• Διηγηματογράφοι της Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη, Κωνσταντινίδης, 1970.
• Σημειώσεις. 1990.
ΙΙΙ.Θέατρο
• Οι άλλοι. Θεσσαλονίκη, 1971.
ΙV. Χρονικό
• Σ’ ευθεία γραμμή· (Ταξίδι στην Πολωνία). Θεσσαλονίκη, έκδοση του περ.Νέα Πορεία, 1991.
http://www.ekebi.gr/
ΒΙΒΛΙΑ - ΕΠΙΛΟΓΗ
Ακριβά γούστα η κυρία και άλλα αφηγήματα
Κέδρος, 2006
Δεκαπέντε διηγήματα, τα περισσότερα γραμμένα πρόσφατα, που διανθίζονται από μερικά παλαιότερης γραφής.
Τα τρία πρώτα αποτελούν την ενότητα "Ακριβά γούστα η κυρία", χαρίζοντας τον τίτλο στο βιβλίο, με επιμέρους διπλωματικούς τίτλους "Το ένδυμα", "Το κόσμημα", "Το φιλοδώρημα". Τρεις περιπτώσεις γυναικείας φιλοκαλίας.
Εξάλλου για πρώτη φορά ο συγγραφέας του "Απ' αφορμή" με κάποια σχεδόν "συντομογραφημένα" κείμενα επιχειρεί καταγραφές καθημερινότητας στη ροή του χρόνου, ενώ προχωρεί με μεγαλύτερα στην περιγραφή του δισυπόστατου ή του ποικιλόμορφου του ανθρωπίνου προσώπου.
Πρόσωπα και τόποι
Άρθρα, μελετήματα, εντυπώσεις
University Studio Press, 2005
Είναι πολλά ακόμα που θα είχα να ξετυλίξω από το κουβάρι της μνήμης, όμως έστω κι αυτό το μέρος καλό είναι να το μοιραστώ μέσα από τις σελίδες του βιβλίου με τον αναγνώστη-σύντροφο.
Πάντα πίστευα ότι η σχέση συγγραφέα-αναγνώστη είναι μοναδική σε χώρο και χρόνο κι αυτήν υπηρέτησα μέχρι τώρα. Έτσι δίνω αυτά τα κείμενα που γράφτηκαν σε διάφορους χρόνους, χωρίς κατά την ώρα της γραφής να έχουν υποψιαστεί, καν ότι θα μπορούσε να συναρμοστούν μεταξύ τους και να συν-τεθούν· από μόνα τους πορεύτηκαν και πορεύονται δικό τους χρόνο.
Δεν πρόκειται μόνον για παρέλαση προσώπων, τόπων, κλίσεων, μέσα στις δεκαετίες, ούτε βέβαια και για μόνιμη εγκατάστασή τους. Όταν σ' ενδιαφέρουν οι άνθρωποι και τα έργα τους υπάρχει η μπόρεση να τους συνοδεύσεις, ασχέτως ηλικίας και τόπου διαμονής. Λοιπόν, κάθε φιλολογική διακρίβωση του τίτλου έστω μακριά.
Κατά τον τύπο, σημειώνει ότι στο πρώτο μέρος περιλαμβάνονται κείμενα που σχετίζονται με την Θεσσαλονίκη, ενώ στο δεύτερο οικείες θεάσεις άλλων συγκλίσεων και διαβασμάτων, χωρίς ενιαία γραμμή πλεύσης.
(από τη Σημείωση του συγγραφέα)
Με τον Μπαρμπαλιά
Ιανός, 1999
Με τον Μπαρμπαλιά ο συγγραφέας καταγράφει τις μνήμες του από μια γενιά που το πέρασμά της σηματοδοτεί μια ολόκληρη εποχή. Τόπος συνάντησης το περίφημο φαρμακείο του ποιητή Ηλία Κατσόγιαννη ή Μπαρμπαλιά, Τσιμισκή 10, ένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά στέκια της Θεσσαλονίκης. Η καρδιά της πόλης. Θαμώνες προσωπικότητες της εποχής. Θεσσαλονικείς λογοτέχνες όπως ο Θέμελης, ο Σπανδωνίδης, ο Βαφόπουλος, ο Δέλιος. Αθηναίοι συγγραφείς, όπως ο Μυριβήλης, ο Μελάς, ο Κανελλόπουλος και ο Σβώλος, εκπαιδευτικοί, δημοσιογράφοι, ηθοποιοί, ο σκηνοθέτης Ορέστης Λάσκος και άλλοι, Βορειοελλαδίτες και Μωραΐτες. Το Πρυτανείον του φαρμακείου ήταν ακόμη έδρα του παραρτήματος του Συνδέσμου Ελλήνων Λογοτεχνών, μισοέδρα του Ομίλου Συνεργατών και Υποστηρικτών του περιοδικού "Μορφές", με επικεφαλής τον διευθυντή και εκδότη Βασίλη Δεδούση καθώς και τους συνεργάτες των "Μορφών", Ντάλια, Νίντα και Ζιτσαία, χωρίς όμως αυτό να εμποδίζει την ομάδα του περιοδικού "Κοχλίας", τον Πετζίκη, τον Κιτσόπουλο, την Καρέλλη, να συχνάζουν εκεί, όπως και την παρέα των "Μακεδονικών Γραμμάτων". Πρόσωπα και πράγματα τριών δεκαετιών, ζωντανεύουν μέσα στις σελίδες του βιβλίου
Το μισό του φεγγαριού
Παρατηρητής, 1990
... Χρησιμοποιεί ένα πλήρες και σύγχρονο χειρουργείο. Δεν κάνει πραγματικά ψυχογραφία, αλλά ανελέητη ανατομία. Ο ήρωάς του γίνεται το αντικείμενο και θύμα "επισταμένης" και μεθοδικής εργαστηριακής έρευνας...
Σόλων Μακρής
... Το ύφος και η γλώσσα του, γλώσσα ατημέλητη κι ακατάστατη στο τυπικό της και στην εξωτερική της εμφάνιση, είναι η γλώσσα και το ύφος της ανάλυσης, η φράση του έχει την κίνηση του διανοήματος και του συλλογισμού, καθώς περιστρέφεται και ξετυλίγει της έννοιες, αλλά, παρ' όλες τις τάσεις του ν' αποσκιρτήσει απ' τον υποκειμενισμό και να περάσει με ψυχρή αντικειμενικότητα σε μια ρεαλιστική θεώρηση της σύγχρονης ζωής, δεν καταφέρνει να εξαλείψει τα χαρακτηριστικά της ατομικής του ψυχολογίας και τα ίχνη του εσωτερικού μονόλογου...
Κώστας Στεργιόπουλος
... Ο Τηλέμαχος Αλαβέρας, επιμένοντας θεωρητικά για μια επιστημονική εμπειρία του πεζογράφου πάνω στο αντικείμενο της μελέτης πρώτα και μετά της αφήγησης, είναι στο βάθος στέρεα δεμένος με την παράδοση της εσωτερικότητας, που χαρακτηρίζει τη Θεσσαλονίκη. Αρνητής βέβαια του καλλιλογικού στο ύφος και του εκλεπτυσμένου στο περιεχόμενο, δεν φτάνει ωστόσο στην αντίθετη θέση του νεότερου ψυχρά τεχνικού πεζογραφικού πειραματισμού της κατασκευής...
Γιώργος Κιτσόπουλος
Οδοστρωτήρας
επιμέλεια σειράς: Μαρία Γεωργουσοπούλου
Ροές, 1988
Όταν όλοι κοιμούνταν στους συνεχόμενους θαλάμους των τριών διμοιριών του λόχου, αυτός στεκόταν με την πλάτη σ' ένα από τα παλιά σιδερόφρακτα παράθυρα, παρακολουθώντας τούτη την ανθρώπινη ακίνητη μάζα πεσμένη πάνω στα διπλά κρεβάτια, με πόδια και χέρια ξεπεταμένα από τις κουβέρτες. Άλλοι έμεναν με μάτια ανοιχτά, να ονειρεύονται ποιος ξέρει τι, άλλοι ροχάλιζαν ξεφυσώντας ένα απαίσιο βουητό ακατάληπτων φθόγγων κι άλλοι, θαρρείς πως αρκούνταν σ' ένα βαθύ ξεπνοησμένο λήθαργο. Ένοιωθε στο στόμα περίπου την ίδια γεύση της ναυτίας, όπως τότε που τους παρακολουθούσε όλους αυτούς να βγάζουν αναίσθητοι, εναγώνια, τα σωθικά τους από το κούνημα της κορβέτας. Εκατόν ογδόντα αναίσθητα κορμιά, που του προκαλούσαν απέχθεια ήταν στη διάθεσή του. Πολύ χαρακτηριστικό το επεισόδιο που ήρωάς του έγινε ο Κλέαρχος και που έμεινε ιστορικό. Και σήμερα ακόμη αν ανατρέξει κανείς στις ημερήσιες διαταγές της σχολής, της εποχής εκείνης, θα το βρει και θα γελάσει με την ψυχή του... Άλλωστε ήταν και η μοναδική φορά που τιμωρήθηκε σ' όλο το διάστημα της εκπαίδευσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου