Homo Universalis: Μαρία Ευφροσύνη Σπαρτάλη - Stillman (10 Μαρτίου 1844

Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 2017

Μαρία Ευφροσύνη Σπαρτάλη - Stillman (10 Μαρτίου 1844 – 6 Μαρτίου 1927)

Προσωπογραφία της Σπαρτάλη από τον Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι, 1869

Η Μαρία Ευφροσύνη Σπαρτάλη (αγγλικά: Marie Euphrosyne Spartali, 10 Μαρτίου 1844 – 6 Μαρτίου 1927) και αργότερα Μαρία Ευφροσύνη Στίλμαν (Stillman), ήταν Βρετανίδα προραφαηλίτρια ζωγράφος ελληνικής καταγωγής, και η σημαντικότερη γυναίκα εκπρόσωπος του καλλιτεχνικού αυτού κινήματος. Η σταδιοδρομία της διήρκεσε 60 έτη, παρήγαγε πάνω από 100 έργα, και συμμετείχε τακτικά σε εκθέσεις ζωγραφικής στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Η Μαρία Σπαρτάλη ήταν η μεγαλύτερη κόρη του Μιχαήλ Σπαρτάλη (Michael Spartali,1818–1914), εύπορου εμπόρου ο οποίος είχε την εταιρεία Spartali & Co με βάση την Σμύρνη και γραφεία στο Λονδίνο, και ο οποίος διετέλεσε πρόξενος της Ελλάδας στο Λονδίνο από το 1866 έως το 1882, ενώ ζούσε ήδη στην πόλη από το 1828. Εκεί γνώρισε και νυμφεύθηκε την Ευφροσύνη Βαρσάμη (Euphrosyne 'Effie' Varsami, 1842–1913), η οποία ήταν κόρη Έλληνα εμπόρου από την Γένοβα.

Η Μαρία Σπαρτάλη Στίλμαν το 1868

Η οικογένεια ζούσε στο γεωργιανής αρχιτεκτονικής αρχοντικό τους στην περιοχή του Κλάπαμ Κόμον (Clapham Common) στο νότιο Λονδίνο. Η οικία είχε την επωνυμία 'The Shrubbery' (μτφ. ο θαμνόκηπος) και διέθετε έναν τεράστιο κήπο καθώς και προσέφερε θέα προς τον Τάμεση και την περιοχή του Τσέλσι. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, η οικογένεια μετακόμιζε στο εξοχικό τους στην Νήσο Γουάιτ, όπου ο πατέρας της διατηρούσε αμπέλια με σταφύλια στα οικόπεδα που διέθετε. Στο Λονδίνο ο πατέρας της διοργάνωνε τακτικά πολυτελή κοσμικά γεγονότα στον κήπο, στα οποία προσκεκλημένοι ήταν ανερχόμενοι συγγραφείς και καλλιτέχνες της εποχής.

Μαζί με τις επίσης καλλιτέχνιδες εξαδέλφες της, την Μαρία Κασσαβέτη και την Αγλαΐα Ιωνίδη, ήταν γνωστές συλλογικά ως οι Τρείς Χάριτες (Three Graces), από τις τρείς Χάριτες της ελληνικής μυθολογίας (Αγλαΐα, Ευφροσύνη και Θάλεια).

Κατά τη διάρκεια δεξίωσης στο σπίτι του θείου της, Αλεξάνδρου Κωνσταντίνου Ιωνίδη, η Μαρία γνωρίστηκε με τους διάσημους καλλιτέχνες της εποχής, τον Αμερικανό ζωγράφο Τζέιμς Άμποτ Μακνήλ Ουίστλερ(James Abbott McNeill Whistler) και τον Άγγλο ποιητή Άλτζερνον Τσαρλς Σουίνμπερν. Ιδιαίτερα ο Σουίνμπερν, αναφέρεται πως έμεινε έκθαμπος από την ομορφιά και χάρη της Μαρίας Σπαρτάλη, η οποία είχε ύψος 1.90 μέτρα, και φρόντιζε πάντα ιδιαίτερα την εμφάνιση της.

Η Σπαρτάλη σπούδασε υπό τον ζωγράφο Φορντ Μάντοξ Μπράουν για αρκετά χρόνια ξεκινώντας από το 1864, μαζί με τα παιδιά του, την Λούσι, την Κάθριν, και τον Όλιβερ. Ο Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι, ζωγράφος της εποχής και γνώριμος του Μπράουν, μαθαίνοντας πως η Σπαρτάλη θα σπούδαζε υπό τον Μάντοξ Μπράουν, επικοινώνησε μέσω αλληλογραφίας με τον Μπράουν και του ζήτησε να μην αφήσει άλλους καλλιτέχνες τη δουν προτού τη δει αυτός πρώτος, θέλοντας να ζωγραφίσει το πορτραίτο της. Ο Ροσέτι δημιούργησε το πρώτο πορτραίτο της Σπαρτάλη το 1867, και αργότερα ανέφερε πως συνάντησε ιδιαίτερες δυσκολίες κατά την προσπάθεια απόδοσης του κεφαλιού της, καθώς δεν ήταν τόσο η απόδοση ρεαλισμού που τον δυσκόλευε όσο η λεπτή και ανεπαίσθητη γοητεία που διέθετε η Σπαρτάλη και ήταν πολύ δύσκολο να αποτυπωθεί στη ζωγραφική αναπαράσταση, αναφέροντας πως ήταν επίσης η πλέον καλλιεργημένη από τα μοντέλα του.

Άλλοι καλλιτέχνες που απεικόνισαν την Σπαρτάλη ήταν οι, Έντουαρντ Μπερν - Τζόουνς, Τζούλια Μάργκαρετ Κάμερον, και ο Τζον Ρόνταμ Σπένσερ Στάνχοπ

Το 1871, και παρά τις επιθυμίες των γονέων της, παντρεύτηκε τον Αμερικανό δημοσιογράφο και ζωγράφο Ουίλιαμ Τζέιμς Στίλμαν (William James Stillman). Ο Στίλμαν ήταν χήρος, με την σύζυγο του να έχει αυτοκτονήσει 2 χρόνια πριν. Το ζευγάρι αναπαραστάθηκε από τον Ροζέτι στα έργα του σχετικά με τον Δάντη. Ο Στίλμαν εργάζονταν ως ξένος ανταποκριτής για την εφημερίδα Τάιμς του Λονδίνου, και έτσι περιστασιακά το ζευγάρι ζούσε μεταξύ του Λονδίνου και της Φλωρεντίας από το 1878 έως το 1883, και κατόπιν της Ρώμης από το 1889 έως το 1896. Η Σπαρτάλη ταξίδευε επίσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, και είναι η μοναδική προραφαηλίτης ζωγράφος που εργάστηκε στις ΗΠΑ. Μαζί με τον Στίλμαν απέκτησαν 3 παιδιά.

Η Μαρία Σπαρτάλη πέθανε το 1927 στο νότιο Κένσινγκτον στο Λονδίνο, και αποτεφρώθηκε στο κοιμητήριο Μπρούκγουντ (Brookwood Cemetery) κοντά στο Γουόκινγκ (Woking) του Σάρεϊ, και η τέφρα της παραμένει εκεί μαζί με αυτή του συζύγου της.

Στη διαθήκη της ανέφερε πως το βρίσκει παράλογο να κάνει την διαθήκη της από την στιγμή που δεν διαθέτει ούτε ιδιοκτησία ούτε χρήματα για να αφήσει, και ως αντικείμενα άφησε διάφορα προσωπικά αντικείμενα και αναμνηστικά από την καλλιτεχνική ζωή της.

Φωτογραφία της J. Margaret Cameron.

Τέχνη

Η θεματολογία των έργων της είναι χαρακτηριστική του καλλιτεχνικού κινήματος των Προραφαηλιτών, όπως γυναικείες μορφές, θέματα από τα έργα του Σαίξπηρ, Πετράρχη, Δάντη, και Βοκάκιου, καθώς και παραστάσεις της φύσης της Ιταλίας. Τα έργα της εκτέθηκαν σε πολλές γκαλερί του Λονδίνου, καθώς και σε διάφορες εκθέσεις στις ΗΠΑ. Περίπου έναν αιώνα αργότερα, διοργανώθηκε έκθεση του συλλογικού της έργου στις ΗΠΑ το 1982, και το 2015 στο μουσείο τέχνης του Ντέλαγουερ, και η έκθεση του τελευταίου μεταφέρθηκε και στο Ηνωμένο Βασίλειο από τον Μάρτιου έως τον Ιούνιο του 2016 στην περιοχή Κόμπτον του Σάρρεϊ.

Τριαντάφυλλο από τον κήπο της Άρμιντα, 1894

Ο αγγελιοφόρος της αγάπης,1885

Madonna Pietra degli Scrovigni, 1884

Girl Playing Music

A Wreath of Roses

The Enchanted Garden of Messer Ansaldo

Convent Lily - 1891

From Dante's " Vita Nuova ".

Dante at Verona, 1888.

Farm Scene

Mία γυναίκα στον κήπο της αγροικία του Kelmscott. 1905.

Μία βόλτα στην αγροικία του Kelmscott.

Πορτρέτο της Έφης να κρατά κρίνο και ένα ματσάκι με τριαντάφυλλα. 1876

Η σκεπτόμενη. 1879.

Βεατρίκη. 1894

Βεατρίκη. 1898

Ένας κρίνος της Φλωρεντίας. 1885-1890.

Η παιδική ηλικία της Αγίας Καικιλίας. 1883.

Αντιγόνη. 1870

Self-portrait