Ποιητική Συλλογή: «στρογγυλές γωνίες»
Ποιητής: Νίκος Παπάνας
Εκδόσεις: Ιωλκός
Βιβλιοπαρουσίαση-κριτική : Άννα Δεληγιάννη-Τσιουλπά
Σε τούτη την ποιητική συλλογή αναγνώστη μου, αν προσέξεις λίγο περισσότερο, θα διαπιστώσεις μια παράξενη ευαρέσκεια, αυτήν που ένιωσα και εγώ, που μελετώ την ποίηση του Νίκου Παπάνα, ότι ο χώρος δεν επιτρέπει να χωρέσει τίποτε άλλο πέρα από την ειλικρίνεια του συναισθήματος και αυτό το λέω «μαγεία»
«στρογγυλές γωνίες». Ένας τίτλος συμβολιστικός και ταυτόχρονα αντιθετικός εκείνων των αιχμηρών γωνιών, που και στην ανάγνωση μόνο, μας αγγίζουν και μας πονούν. Χρειάζεσαι λίγο χρόνο να σκεφτείς πριν προχωρήσεις, γιατί το στρογγύλεμα, ξέρεις ότι απαιτεί πολλή δουλειά κι όταν πρόκειται για συναισθήματα, για την ψυχή που ζει και ταράζεται στο χρόνο, για την καρδιά που αγαπά και μισεί παράφορα προετοιμάσου, δεν θα σκοντάψεις σε κοφτερά σημεία, γιατί τα έχει λειάνει έξυπνα, με βαθιά φιλοσοφική διάθεση ο ποιητής μας.
Ο ποιητής με τις λέξεις του, έχει σκοπό να ξυπνήσει τον κρυμμένο ήχο του κόσμου και γι’ αυτό θα κινηθεί πέρα από το προφανές.
Η συλλογή ανοίγει, μας υποδέχεται με στίχους από τον Joseph von Eichendorff (1788-1857) έναν από τους σημαντικότερους ποιητές του γερμανικού Ρομαντισμού με το απόσπασμα 1826 «Και ο κόσμος αρχίζει να τραγουδά, αν βρεις μόνο τη μαγική λέξη», όχι τυχαία.
Χρησιμοποιείται ως μότο για να δηλώσει το πνεύμα, την ατμόσφαιρα της ποιητικής συλλογής να καταδηλώσει πως ο κόσμος ζωντανεύει δια της γλώσσας γιατί η ποίηση ,η γλώσσα, κάνει τον κόσμο να τραγουδά.
Η φύση και ο κόσμος είναι γεμάτοι, κρυφή μουσική και αρμονία κι αν βρεις τη μαγική λέξη ,την αληθινή γλώσσα την έμπνευση, την ποιητική δύναμη τα αφυπνίζεις .
Τα ποιήματα που θα ακολουθήσουν δεν συναποτελούνται μόνο από απλές λέξεις αλλά από μαγικές λέξεις που δίνουν φωνή σε κάτι πιο ουσιαστικό παρουσιάζοντας τα εξής χαρακτηριστικά:
Ο στίχος ελεύθερος χωρίς καθορισμένο μέτρο ή ρίμα και ο λόγος κυλά φυσικά. Η χρήση συμβόλων που φέρνουν πολλαπλά νοήματα, άριστη επινόηση αλλά και φοβερή άσκηση κατανόησης. Η πολυσημία, η ίδια εικόνα μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα ανάλογα αναγνώστη μου, με το πώς την αντιλαμβάνεσαι. Αποφυγή άμεσης περιγραφής της πραγματικότητας, η οποία φιλτράρεται μέσα από το βλέμμα του ποιητή.
Σαφής η αγωνία για το νόημα της ζωής. Επικρατεί μια αίσθηση ματαιότητας ή ευθραυστότητας. Προσωπικό «Εγώ» και «Εσύ» καθώς ο ποιητής εκφράζει τη σχέση του με κάποιο πρόσωπο ή και ιδέα,νοσταλγία και στοργική διάθεση.
Το ποιητικό σώμα χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες και κάθε ενότητα λειτουργεί σαν ένα «μικρό σύμπαν» με προοπτική να ξεκινάς από μια αφετηρία ,να περνάς κάποια στάδια και να φτάνεις στην Ιδιωτική Ανατολή που συμβολίζει την προσωπική κορύφωση τη λύτρωση.
Οι τίτλοι των ενοτήτων σε βάζουν στο κλίμα.
Έτσι οι Ακουαρέλες συγκεντρώνουν εικαστικά λυρικά ποιήματα ,όπου οι λέξεις, υλικά δημιουργίας, φέρνουν φρεσκάδα και παραπέμπουν σε ειρήνη, φως ,ουρανό και η ανθρώπινη μορφή συγχωνεύεται με την Άνοιξη, με τα δεκασύλλαβα του έρωτα να συνδυάζουν αισθησιασμό, τρυφερότητα, μουσικότητα και φαντασία και η ίδια η ποίηση να γίνεται αντικείμενο ανάλυσης και δημιουργίας, γιατί η ψυχή κατοικεί σε ένα κόσμο ονειρικό, όπου η καθημερινότητα φωτίζεται από μικρές ομορφιές και η θλίψη στρογγυλεύεται τόσο, ώστε να μετατρέπεται σε δημιουργία.
Το Αλλιώτικο Παντοπωλείο δίνει έμφαση στο καθημερινό και το γήινο αλλά σε παράδοξη ατμόσφαιρα προκειμένου να ελκύσει την προσοχή σου ,να σε κάνει να παρατηρήσεις ότι μέσα στα απλά πράγματα κρύβονται μνήμες, εικόνες, συναισθήματα.
Το Φαινομενολογίας Εγκώμιο
Παρουσιάζει μια ατμόσφαιρα φιλοσοφική, που σε μεταφέρει σε άλλο επίπεδο σκέψης, πιο στοχαστικό.
Και η Ιδιωτική Ανατολή
Σε μεταφέρει στην ανατολή του «εγώ» της συνειδητότητας, της ενδοσκόπησης, σε ένα τέλος που ανοίγει νέους δρόμους.
Έτσι, κλείνει η ποιητική συλλογή με έναν απολογισμό, μια κορύφωση αφήνοντάς σε αναγνώστη μου, έμπλεο συναισθημάτων.
Η ποίηση του Νίκου Παπάνα είναι ζώσα. Υφαίνει το φως της ζωής με έναν τρόπο μη συνηθισμένο και για τούτο κρίνεται από εμένα ως δύσκολη. Δεν είναι παρόρμηση. Η υψηλή ποιητική νοημοσύνη αποδίδεται μέσα από την αλληλεπίδραση του εσωτερικού κόσμου με την πραγματικότητα και η μνήμη , ως τροφοδότης λογαριασμός της ποιητικής του, οδηγεί τη ματιά στο να εστιάζει και να φωτίζει λέξεις ,να προκαλεί πεπραγμένα και απολογισμούς.
Ο ποιητής ακολουθεί τον δικό του εκφραστικό δρόμο, δεν αναλύει, συνθέτει λέξεις -τις οποίες καλείσαι να αναλύσεις για να ωφεληθείς αναγνώστη μου-και επειδή η πραγματικότητα γίνεται όλο και πιο απειλητική αντί να θρηνολογεί αντιστέκεται, στρογγυλεύοντας τις γωνίες, ξεπερνώντας τα δύσκολα. Ουσιαστικά, σου λέει όταν πονάς ,να μην κλαις αλλά να βγαίνεις στη φωτεινή πλευρά του εαυτού.
Έτσι ο συμβολιστικός τίτλος της ποιητικής συλλογής, έρχεται και ξανάρχεται μπροστά σου, εμμέσως πλην σαφώς, σαν Ακουαρέλα όπου επικρατεί μεν χρωματική ασάφεια, όπως και στη ζωή, δεν υπάρχουν όμως συγκεκριμένα όρια. Μάθε να συλλέγεις λέξεις -όταν εσύ το συλλέγω το ταίριαζες με αποθησαυρισμό-γιατί η γλώσσα είναι σταθερή και απεριόριστη.
Ο τρυφερός άνθρωπος του Νίκου Παπάνα σε υποδέχεται στον δικό του ιδιαίτερο ανθρώπινο χώρο, να σπουδάσεις τον πολιτισμό του λόγου. Σε υποδέχεται στο δικό του Αλλιώτικο Παντοπωλείο, εκεί όπου πουλάει λέξεις, όπου πολλοί συνωστίζονται και αντί για πράγματα με χρήματα, σου προσφέρει όνειρα, χρώματα και λέξεις. Θα σου θυμίσει τον Αρθούρο Ρεμπώ, γιατί και εκείνος μίλησε για την ανακάλυψη του κόσμου μέσα από λέξεις και χρώματα.
Κι αν φαινόμενο είναι αυτό που αυτόματα βλέπεις χωρίς προκαταλήψεις, ο ποιητής θα επαινέσει τη φαινομενολογία καθώς μας μαθαίνει πώς να βλέπουμε τον κόσμο. Ακόμα και το δίκαιο δεν είναι σταθερή έννοια αλλά εξαρτάται κατά την σχετικιστική αντίληψη από τη ματιά και το πλαίσιο. Τα σύμβολα. Πρόσεξε τα σύμβολα. Κι αν τα ρολόγια συμβολίζουν το χρόνο, τα σύννεφα τη μεταβλητότητα, ο χρυσός το άφθαρτο, σκέψου τι ωφελεί το να μετράς όταν υπάρχει ο έρωτας το «εσύ» ως υπέρβαση όλων, ως θησαυροφυλάκιο γεμάτο βιώματα και συγκινήσεις .
Φτάνεις στην Ιδιωτική Ανατολή σε κάτι εσωτερικό, προσωπικό, με το αγαπημένο πρόσωπο να έχει πάρει θέση στη μνήμη, όπου το ξέσπασμα μιας μελωδίας θα σε φέρει αντιμέτωπο με τη λαχτάρα μιας νέας ελπίδας, μιας νέας συνάντησης. Ναι, ο ποιητής δεν αγνοεί τον Αντόνιο Βιβάλντι και με το LA FOLLIA παραπέμπει στη διάσημη μουσική φόρμα που ενέπνευσε πολλούς συνθέτες, γιατί η τρέλα της μουσικής είναι και η τρέλα του έρωτα.
Κλείνοντας να τονίσω ότι η ποιητική συλλογή ως ποιητική της εμπειρίας , που κρατάς ή θα κρατήσεις στα χέρια σου, αγαπητέ αναγνώστη,είναι γεμάτη γνώση, μνήμη, αίσθηση νοσταλγίας.
Ο ποιητής δεν είναι καθαρά ούτε φιλόσοφος ούτε κοινωνιολόγος κι ας δανείζεται τη ματιά τους. Κινείται ανάμεσα στη νοησιαρχία και τον λυρισμό, γράφει με τρόπο που θα τον κατατάσσαμε στην υπαρξιακή μοντερνιστική λυρική ποίηση ή καλύτερα στον μοντερνισμό με έντονα στοιχεία υπαρξιακής ποίησης και με τάσεις προς την ποιητική της εμπειρίας λόγω του εξομολογητικού, προσωπικού και βιωματικού τρόπου γραφής.
Με αφορμή τις στρογγυλές γωνίες ,μελέτησα αρκετά,σε βάθος όλα τα ποιήματα της συλλογής και προσπάθησα να δώσω σε τούτες τις σελίδες όσα με εντυπωσίασαν, κάποια επιμέρους όχι όλα, γιατί ο σκοπός μου ήταν να προσφέρω σε κάθε αναγνώστη-ταξιδευτή μία πυξίδα- ας μου επιτραπεί η έκφραση- γιατί η ποίηση ταξιδεύει πέρα από ανθρώπους και γλώσσες, γιατί το βιβλίο λειτουργεί σαν καθρέφτης μνήμης που δεν του φτάνει όμως ένα φευγαλέο κοίταγμα.
Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο και στον ποιητή με τους ευγενείς στοχασμούς, καλή συνέχεια στο ωραίο του έργο.
Άννα Δεληγιάννη-Τσιουλπά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου