Homo Universalis: Κωνσταντίνος Μαλέας ( 1879

Τετάρτη 3 Απριλίου 2019

Κωνσταντίνος Μαλέας ( 1879 - 4 Απριλίου 1928)

Αρχαία Ολυμπία, π.1920

O Κωνσταντίνος Μαλέας (Κωνσταντινούπολη, 1879 - Αθήνα, 4 Απριλίου 1928) ήταν ένας από τους πλέον σημαντικούς μεταϊμπρεσιονιστές Έλληνες ζωγράφους των αρχών του 20ού αιώνα. Μαζί με τον Κωνσταντίνο Παρθένη, θεωρείται ως ο «πατέρας της μοντέρνας τέχνης στην Ελλάδα».

Ο Μαλέας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη ενώ υπήρξε απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής, στην οποία ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τη ζωγραφική. Το 1901 έφυγε για το Παρίσι για να σπουδάσει αρχιτεκτονική. Στη γαλλική πρωτεύουσα έμεινε μέχρι το 1908 και σπούδασε ζωγραφική στην École des Arts Décoratifs και στο εργαστήριο του νεοϊμπρεσιονιστή Ανρί Μαρτέν (Henri Martin).

Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη και έπειτα περιηγήθηκε για δύο χρόνια στην Εγγύς Ανατολή (Αίγυπτος, Λίβανος, Συρία) όπου ασχολήθηκε εντατικά με τη ζωγραφική. Καρπός αυτών των ταξιδιών είναι ζωγραφικά έργα, σχέδια και κείμενα με φιλολογικές περιγραφές των τόπων, τα οποία δημοσιεύει ως ανταποκρίσεις σε εφημερίδες και περιοδικά της Κωνσταντινούπολης. Το 1910 επιστρέφει και πάλι στη γενέτειρά του. Το 1913 παντρεύεται την Ελένη Τζορμπατζή από τη Σμύρνη και μετά από μια σύντομη παραμονή στο Παρίσι, βρίσκεται, το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, με τη γυναίκα του στην Αθήνα. Το Νοέμβριο του 1913 εγκαθίσταται στη Θεσσαλονίκη, ως αρχιμηχανικός του Δήμου Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, σε μεγάλη πυρκαγιά που αποτέφρωσε ένα μεγάλο τμήμα του κέντρου της πόλης κάηκε άγνωστος αριθμός έργων του, γεγονός που ίσως τον οδήγησε να εγκαταλείψει τη Θεσσαλονίκη και να εγκατασταθεί στην Αθήνα, το Σεπτέμβριο του 1917.

Το 1918 αναλαμβάνει τη διεύθυνση του νεοσύστατου Μουσείου Λαϊκών Χειροτεχνημάτων, το οποίο είχε ιδρυθεί με απόφαση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Παράλληλα συνεργάστηκε με την ομάδα των Μ. Τριανταφυλλίδη, Α. Δελμούζου, Δ. Γληνού, η οποία εργαζόταν στο Υπουργείο Παιδείας για την περίφημη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1917 και ένα πλήθος άλλων θεσμικών αλλαγών. Το ίδιο έτος κυκλοφόρησε το Αναγνωστικό της Α΄ Δημοτικού, το Αλφαβητάρι με τον Ήλιο (το πρώτο αλφαβητάριο γραμμένο στην δημοτική γλώσσα), με δική του εικονογράφηση. Την ίδια περίοδο διορίστηκε μέλος του Καλλιτεχνικού Συμβουλίου της Εθνικής Πινακοθήκης. και αποτέλεσε ιδρυτικό μέλος της καλλιτεχνικής «Ομάδας Τέχνη», συμβάλλοντας καθοριστικά στη δημιουργία της.[13] Έλαβε μέρος σε όλες τις εκθέσεις της στην Αθήνα και το Παρίσι (1917-1921). Το 1920 ταξίδεψε στην Πελοπόννησο και στις Κυκλάδες και τον επόμενο χρόνο, συνοδεύοντας τον αρχαιολόγο Κωνσταντίνο Ρωμαίο, στο Θέρμο Αιτωλοακαρνανίας.

Από το 1921 ως το 1923 έζησε και εργάστηκε στη Χίο και τη Λέσβο και πραγματοποίησε νέο ταξίδι στην Εγγύς Ανατολή ( κατά κύριο λόγο στην Αίγυπτο όπου ζωγράφισε τα τελευταία ανατολικά έργα του ). Μέχρι το 1927 ταξίδεψε συχνά στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Έλαβε μέρος σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις ενώ παρουσίασε και 13 συνολικά ατομικές.Πέρα από την ζωγραφική, ο Μαλέας υπήρξε ενεργός και στις κοινωνικοπολιτικές συζητήσεις του καιρού του λαμβάνοντας θέση υπέρ των μεταρρυθμίσεων που υπόσχονταν η βενιζελική παράταξη, της οποίας υπήρξε και ο ίδιος υποστηρικτής. Αρθρογράφησε στον Νουμά, στο Ελεύθερο Βήμα και σε περιοδικά τέχνης. Πέθανε στις 4 Απριλίου 1928 στην Αθήνα.

Τεχνοτροπία & έργο

Ο Μαλέας θεωρείται ως ανανεωτής της ελληνικής ζωγραφικής και ως ο καλλιτέχνης που από κοινού με τον Κωνσταντίνο Παρθένη, αμφισβητώντας τον ακαδημαϊσμό της προηγούμενης καλλιτεχνικής γενιάς που είχε ως πρότυπο τη λεγόμενη σχολή του Μονάχου, προετοίμασε το έδαφος για την εμφάνιση των ζωγράφων της γενιάς του '30, πολλοί από τους οποίους επηρεάστηκαν σημαντικά από αυτόν. Στη διαμόρφωση της τεχνοτροπίας του Μαλέα έπαιξε σημαντικό ρόλο η μαθητεία του στο Παρίσι όπου ήρθε σε επαφή με τα ιμπρεσιονιστικά και μεταϊμπρεσιονιστικά ρεύματα, στα οποία έμεινε πιστός σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας. Κατά κύριο λόγο ασχολήθηκε με την τοπιογραφία. Στα έργα του κυρίαρχο ρόλο έχουν η σχηματοποίηση και τα δυνατά και καθαρά χρώματα ενώ κατά τη δεκαετία του 1910 καθιέρωσε στην Ελλάδα την επίπεδη απεικόνιση, η οποία αποτελεί μια βασική αρχή της μοντέρνας τέχνης. Η αξία του έργου του Μαλέα αναγνωρίστηκε νωρίς και τιμήθηκε αναλόγως καθώς το 1923 έλαβε το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών.https://el.wikipedia.org/