Homo Universalis: Λεονάρντο ντα Βίντσι (15 Απριλίου 1452

Τρίτη 30 Απριλίου 2019

Λεονάρντο ντα Βίντσι (15 Απριλίου 1452 — 2 Μαΐου 1519)

Μόνα Λίζα (1503-1506)

Ο Λεονάρντο ντι σερ Πιέρο ντα Βίντσι (Leonardo di ser Piero da Vinci, 15 Απριλίου 1452 — 2 Μαΐου 1519), πιο συνηθισμένα Λεονάρντο ντα Βίντσι ή απλά Λεονάρντο, ήταν Ιταλός πολυμαθής της Αναγέννησης και οι τομείς που τον ενδιέφεραν συμπεριλάμβαναν την εφεύρεση, τη ζωγραφική, τη γλυπτική, την αρχιτεκτονική, την επιστήμη, τη μουσική, τα μαθηματικά, την εφαρμοσμένη μηχανική, τη λογοτεχνία, την ανατομία, τη γεωλογία, την αστρονομία, τη βοτανική, τη συγγραφή, την ιστορία, και τη χαρτογραφία. Αποκαλούνταν συχνά "πατέρας της παλαιοντολογίας", της ιχνολογίας και της αρχιτεκτονικής. Θεωρείται ευρέως ένας από τους καλύτερους ζωγράφους όλων των εποχών. Μερικές φορές του δίνονται τα εύσημα για την εφεύρεση του αλεξιπτώτου, του ελικοπτέρου και του άρματος μάχης.

Θεωρείται αρχετυπική μορφή του αναγεννησιακού ουμανιστή και επιστήμονα, του αναγεννησιακού καλλιτέχνη, Homo Universalis και μια ιδιοφυής προσωπικότητα. Μεταξύ των πιο διάσημων έργων του συγκαταλέγονται η Μόνα Λίζα και ο Μυστικός Δείπνος. Εκτός από τα παραπάνω, ο ντα Βίντσι ενδιαφερόταν για την αστρονομία, τη βοτανική, τη συγγραφή, την ιστορία και τη χαρτογραφία.

Ο Λεονάρντο γεννήθηκε στο Βίντσι της Ιταλίας στις 15 Απριλίου 1452. Το πλήρες όνομά του ήταν Leonardo di ser Piero da Vinci, αν και υπέγραφε τα έργα του ως «Leonardo» ή «Io, Leonardo» (= «Εγώ, ο Λεονάρντο»). Ήταν καρπός του έρωτα του Πιέρο ντα Βίντσι και της Κατερίνας, της οποίας δεν γνωρίζουμε την πλήρη ταυτότητα. Οι δυο τους δεν έγιναν ποτέ νόμιμο ζευγάρι. Ο Πιέρο ήταν συμβολαιογράφος στην περιοχή. Η μητέρα του, Κατερίνα, πιθανόν ήταν ταπεινότερης καταγωγής, μάλλον υπηρέτρια. Ένα χρόνο περίπου μετά τη γέννηση του Λεονάρντο οι γονείς του παντρεύτηκαν: ο Πιέρο την κόρη ενός πλούσιου συμβολαιογράφου-την Αλμπιέρα Αμαντόρι ντι Τζοβάνι και η Κατερίνα έναν εργάτη υψικαμίνου, τον Αντόνιο ντι Πιέρο ντι Αντρέα ντι Τζοβάνι Μπούτι. Η Αλμπιέρα πέθανε άτεκνη στα 1473 και το 1475 ο πατέρας του ξαναπαντρεύτηκε Αργότερα, τη νόθα αυτή καταγωγή του ο Λεονάρντο την είδε ως αποτέλεσμα λάθος επιλογών της μητέρας του Ο Σίγκμουντ Φρόυντ συνέδεε τη νόθα καταγωγή του ζωγράφου με το ανολοκλήρωτο αρκετών έργων του, ονομάζοντας αυτη την ιδιοτροπία του ως σύμπλεγμα του Λεονάρντο. Στην εγκατάλειψη από τη μητέρα του, απέδωσε ο Φρόυντ, την ομοφυλοφιλία του και μια διαδικασια εξιδανίκευσης η οποία κατηύθυνε τις καλλιτεχνικές του δράσεις. Επίσης, στον ψυχισμό του βάραινε η μειονεκτική κοινωνική του θέση λόγω των δικαιωμάτων των παιδιών του Πιέρο.

Υπεύθυνοι για την ανατροφή του ήταν κυρίως οι παππούδες του και ο θείος του Φραντσέσκο Τις πρώτες γνώσεις ανάγνωσης και γραφής τις έλαβε από την οικογενειά του ενώ φοίτησε στο σχολείο του χωριού. Δεν φαίνεται να φοίτησε στα ίδια σχολεία στα οποία φοίτησαν τα ετεροθαλή αδέλφια του, επειδή η φυσική αριστεροχειρία του δεν διορθώθηκε ποτέ.Δεν είχε,επίσης,σημαντική γλωσσομάθεια και αν και ήταν πρώτος διανοούμενος των χρόνων του που χρησιμοποίησε την καθομιλουμένη, παραδεχόταν πωςτον περιόριζε στην ακριβή έκφραση. Σε ηλικία εικοσιπέντε ετών έμαθε λατινικά μόνος του.

Portrait by Francesco Melzi

Στη Φλωρεντία

Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς πήγε στη Φλωρεντία, ίσως περί τα 1464-1465 Σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών εισήλθε ως μαθητευόμενος στο εργαστήριο του φλωρεντινού ζωγράφου και αρχιτέκτονα Αντρέα ντελ Βερρόκκιο (1433-1485). Ο πατέρας του Πιέρο τον γνώριζε μάλλον, διότι του είχε δώσει νομικές συμβουλές. Σε λιγότερο από έξι χρόνια θα πρέπει από μαθητής να έγινε δάσκαλος, διότι ήδη από το 1472 ήταν καταγεγραμμένος ως δάσκαλος στη συντεχνία των ζωγράφων την επονομαζόμενη Ένωση Ζωγράφων του Αγίου Λουκά.Αρχικά μάλλον σπούδασε γλυπτική χωρις να παραθεωρείται και η ζωγραφική στη μαθητεία του.Οι πρώτες φιλοσοφικές και επιστημονικές γνώσεις του αποκτώνται από τους καλλιεργημένους ανθρωπους οι οποίοι επισκέπτονταν τον Βερρόκιο στο εργαστήριό του, από την εμπειρία και τη συζήτηση μαζί τους παρά μια συστηματική καθοδήγηση από αυτούς.Το πιο πρώιμο γνωστό έργο του αποτελεί το επονομαζόμενο «Σχέδιο τοπίου στην κοιλάδα του Άρνου», το οποίο βρίσκεται σήμερα στην Πινακοθήκη Ουφίτσι της Φλωρεντίας. Θεωρήθηκε ότι μυήθηκε στην ομοφυλοφιλία στοεργαστήριο του Βερόκιο, πιθανώς μόλις έφτασε εκεί,ανάμεσα στα δεκατρία και δεκαπέντε του, κάτι όχι ασυνήθιστο στους κύκλους των καλλιτεχνών.

Το 1476, σε ηλικία εικοσιτριών ετών, κατηγορήθηκε για σοδομία που διέπραξε αυτός και άλλοι τρεις νεαροί σε βάρος κάποιου Jacobo Salterelli, περιστατικό το οποίο έγινε αντιληπτό στους Αξιωματικούς της Νύχτας και των Μοναστηριών, αλλά τελικά αθωώθηκε μαζί με τους άλλους. Η υπόθεση αποδείχθηκε κατασκευασμένη με σκοπό να δυσφημιστεί ένας από την συντροφιά του Λεονάρντο ο οποίος ήταν μέλος της οικογένειας των Μεδίκων. Στα δύο τελευταία χρόνια παραμονής του στην Φλωρεντία είχε τουλάχιστον έναν εραστή: αμφιλεγόμενη είναι μια ιδιόχειρη αναφορά του Λεονάρντο για κάποιον Fiorovante di Domenico ή τον Bernardo di Simone.

Το σπίτι το οποίο σύμφωνα με την παράδοση γεννήθηκε ο Λεονάρντο. Βρίσκεται λίγο έξω από το Βίντσι,στο χωριό Ανκιάνο

Στο Μιλάνο

Αργότερα, το 1482, μετακόμισε στο Μιλάνο, όπου πρόσφερε τις υπηρεσίες του ως μηχανικός, ζωγράφος και γλύπτης στον ηγεμόνα του Μιλάνου Λουδοβίκο Σφόρτσα.

Ως αιτία της φυγής του θεωρείται η Προσκύνηση των Μάγων και η αμηχανία του που ένιωσε μετά την απόρριψή του από τους Μεδίκους ή ότι ο Λορέντσο των Μεδίκων λάτρης της μουσικής εκτιμώντας τη μουσική κλήση του Λεονάρντο εστάλη σκόπιμα στο Μιλάνο.

Όμως στην πραγματικότητα, επειδή οι Μέδικοι δεν του έδωσαν ούτε μια παραγγελία και επειδή δεν του ζήτησε ο Λορέντσο των Μεδίκων να επιστρέψει στη Φλωρεντία, το ταξίδι του στο Μιλάνο πρέπει να δικαιολογηθεί ως μια νέα απόπειρα αναζήτησης καλλιτεχνικών και επαγγελματικών ευκαιριών. Ο Λεονάρντο διέθετε δικό του εργαστήριο με βοηθούς και δώδεκα μαθητές. Την ίδια περίπου περίοδο εργάστηκε ως σύμβουλος αρχιτέκτονας στον καθεδρικό ναό του Μιλάνου, ενώ το διάστημα 1495-1498, μετά από παραγγελία του Λουδοβίκου Σφόρτσα ζωγραφίζει τον «Μυστικό Δείπνο» στο μοναστήρι της Σάντα Μαρία ντελλε Γκράτσιε και, μεταξύ 1483 και 1508, την Παναγία των Βράχων ύστερα από παραγγελία της Αδελφότητας της Άμωμης Σύλληψης του Μιλάνου.Ως καλλιτέχνης της αυλής, ο Λεονάρντο δέχθηκε αρκετές παραγγελίες για έργα που τις περισσότερες φορές, ωστόσο, άφηνε ημιτελή. Οργανώνει τις γιορτές της αυλής των Σφόρτσα, στις οποίες είναι ταυτόχρονα ενδηματολόγος και σκηνοθέτης.

Το καλοκαίρι του 1490 έλαβε υπό την προστασία του ένα δεκάχρονο αγόρι ονόματι Τζαν Τζάκομο Καπρότι ή Σαλαΐνο, γιο αγρότη, που πιθανώς τον πούλησε ως μοντέλο υπηρέτη με τη ελπίδα μιας καλύτερης ζωής. Ο ντα Βίντσι σημειώνει τον απείθαρχο χαρακτήρα του,αλλά και τα δώρα που του έκανε. Μάλλον ο χαρακτήρας της μεταξύ τους σχέσης ήταν πατέρα-γιου. Αλλά και το ενδεχόμενο να είχε σεξουαλικό χαρακτήρα η μεταξύ τους σχέση δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Το καλοκαίρι του 1493 τον επισκέπτεται η μητέρα του Κατερίνα, επιθυμώντας λίγο μετά τον πρόσφατο θάνατο του συζύγου της να περάσει το υπόλοιπο του βίου της μέχρι τον θανάτό της, κοντά στον γιο της.

Στη Βενετία και στη Φλωρεντία

Τον Οκτώβριο του 1499 και μετά την ήττα του προστάτη του Λουδοβίκου Σφόρτσα από τα γαλλικά στρατεύματα, ξεκινά μαζί με τους Γάλλους στενή συνεργασία σχετικά με νέες ζωγραφικές τεχνικές, ενώ υπέγραψε ένα είδος μη αποκλειστικού συμβαλαίου με τον Λουδοβίκο ΙΒ', φτάνοντας στο σημείο να τον αποκαλούν καλλιτέχνη τους. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους εγκαταλείπει το Μιλάνο, μετά τις καταστροφές και λεηλασίες που επέφεραν στην πόλη τα Γαλλικά στρατεύματα κατοχής.και ταξιδεύει στην Μάντουα, όπου έμεινε για δύο μήνες στην Ισαβελλα ντ' Έστε, αλλά στα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου 1500 αναχώρησε για τη Βενετία.Την άνοιξη του 1502 αναλαμβάνει θέση στρατιωτικού συμβούλου του Καίσαρα Βοργία.

Τον Ιούνιο του 1502 ταξιδεύει με τον Καίσαρα Βοργία στην κεντρική και άνω Ιταλία με την ιδιότητα του αρχιτέκτονα και μηχανικού. Μεταξύ άλλων σχεδιάζει χάρτες για τις εκστρατείες του Καίσαρα, προτείνει βελτιώσεις σε οχυρωματικά έργα και ανέπτυσσε ιδέες για αμυντικά συστήματα.

Από το φθινόπωρο του 1502 έως τον Μάρτιο του 1503 δεν έχουμε αναφορές για δοσοληψίες με τον Βοργία. Τον Μάρτιο του επόμενου χρόνου βρίσκεται πάλι στη Φλωρεντία, ίσως για να συνεχίσει τον πίνακα Η Παρθένος, η Αγία Άννα και το Θείο Βρέφος. Ξεκινά να εργάζεται πάνω στο περίφημο έργο του, την Μόνα Λίζα, κατόπιν παραγγελίας του συζύγου της Φραντσέσκο ντελ Τζοκόντο. Λίγο αργότερα αρχίζει την τοιχογραφία Η Μάχη του Ανγκιάρι για την αίθουσα συνεδριάσεων του Παλάτσο Βέκιο, έργο που θα μείνει ημιτελές, διότι ο Γάλλος βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΒ' τον προσκαλεί στο Μιλάνο για να εργαστεί σε μια συλλογή μικρών πινάκων για τον Λουδοβίκο ΙΒ'.

Την ίδια περίοδο πεθαίνει ο θείος του Φραντσέσκο, καθιστώντας τον μοναδικό κληρονόμο της περιουσίας του. Όμως συγκρούεται με τα ετεροθαλή αδέλφια του για τη διεκδίκηση της περιουσίας και η διαμάχη κρατά έναν περίπου χρόνο.

Στο Μιλάνο

Την περίοδο 1508-1512 ζει σχεδόν αποκλειστικά στο Μιλάνο, παρέχοντας τις υπηρεσίες του στον Σαρλ ντ' Αμπουάζ (Charles d' Amboise), κυβερνήτη της πόλης. Ο Λεονάρντο αποτελεί πλέον διάσημο καλλιτέχνη και το διάστημα αυτό υποβάλλει σχέδια για το μνημείο του Τριβούλτσιο, συνεχίζει τις ανατομικές του μελέτες και αναλαμβάνει αρκετές παραγγελίες. Μετά τον θάνατο του Σαρλ ντ' Αμπουάζ, το 1511, και την εκδίωξη των Γάλλων από το Μιλάνο τον επόμενο χρόνο, ο Λεονάρντο επισκέπτεται τη Ρώμη υπό την προστασία του αδελφού του Πάπα Λέοντα Ι΄, Τζουλιάνο των Μεδίκων. Στο περιβάλλον της παπικής αυλής καταπιάνεται με διάφορα επιστημονικά πειράματα και μελέτες. Πέρα από διάφορες εφευρέσεις του, σχεδιάζει το έργο της αποξηράνσεως των ελών της περιοχής Ποντίνι, νότια της Ρώμης και για το λιμάνι της Τσιβιταβέκια.

Στη Γαλλία

Μετά τον θάνατο του Τζουλιάνο των Μεδίκων, το 1516, δέχεται την πρόσκληση του βασιλιά της Γαλλίας Φραγκίσκου Α΄. Αφού ταξίδεψε τρεις μήνες με εύθραυστη υγεία εγκαταστάθηκε στο παλάτι της Αμπουάζ. Το ισόγειο έγεινε το εργαστήριό του και ο πρώτος όροφος και δεύτερος όροφος στεγασαν τον Λεόνάρντο και της ακολουθία του. Ο Φραγκισκος του έδωσε αμοιβή χιλίων χρυσών σκούδων Στην διάρκεια της εκεί παραμονής του περιορίστηκε στην ταξινόμηση των χειρογράφων και σημειώσεών του, δεν ζωγράφιζε, άλλωστε δεν μας σώθηκε κάποιο έργο του από εκείνη την περίοδο,ενώ κατάρτισε σχέδια για το νέο παλάτι που επιθυμούσε να χτίσει ο Φραγκίσκος Α'.

Ο θάνατός του

Στις 23 Απριλίου του 1519 συντάσσει τη διαθήκη του, αφήνοντας στους ετεροθαλείς αδελφούς του 400 χρυσά σκούδα και τη μικρή περιουσία του που κάποτε ανήκε στο θείο Φραντσέσκο. Στον Τζαν Τζάκομο Καπρότι, αγόρι που έθεσε υπό την προστασία του σε ηλικία δέκα ετών το καλοκαίρι του 1490, άφησε τον μισό αμπελώνα που του είχε δώσει ο Φραντσέσο Σφόρτσα και τα μισά διόδια που του είχε παραχωρήσει ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΒ' ως αμοιβή για κάποια συμβουλευτική εργασία. Το άλλο μισό αυτών το άφησε σε έναν υπηρέτη του ονόματι Battista de Villanis. Πέθανε στις 2 Μαΐου 1519 στο Κλου (Cloux) της Γαλλίας, κοντά στον βασιλικό πύργο του Αμπουάζ (Amboise). Σύμφωνα με προσωπική του επιθυμία, τάφηκε στην εκκλησία Sainte Florentine, στο Αμπουάζ. Ο τάφος του συλήθηκε την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης, ενώ υπό τις οδηγιες του Ναπολέοντα κατεδαφίστηκε και τα θαμμένα εκεί οστά του διασκορπίσθηκαν. Στη δεκαετία του 1860, ένας ποιητής ονόματι Arsene Houssaye πραγματοποίησε ανασκαφές και βρήκε ένα τάφο με σκελετό, δίπλα στον οποίο υπήρχε η επιγραφή EO DUC VINC[--],που μπορεί να σημαίνει LEONARDUS VINCIUS Την άνοιξη του 2016 οι Ιταλοί ιστορικοί Αλεσάντρο Βετσόζι και την Ανίζε Σαμπάτι υποστήριξαν βάσει εγγράφων και όχι γενετικού υλικού αφού παιδιά ο Λεονάρντο δεν απέκτησε ποτέ,πως δεκάδες σύγχρονοι Ιταλοί είναι μακρινοί συγγενείς του

Η Προσκύνηση των Μάγων (1481-1482)

Καλλιτεχνική πορεία

Οι πρώτες δημιουργίες του Λεονάρντο έγιναν την περίοδο που ήταν μαθητευόμενος του Βερόκιο. Ακόμα και σε αυτά τα πρώιμα έργα του, αναδεικνύεται το ταλέντο του στο σχέδιο αλλά και η πειθαρχημένη προσοχή του στη λεπτομέρεια. Ο Λεονάρντο πραγματοποίησε μεταξύ άλλων πολλές σπουδές παρατηρώντας τη φύση, όπως το περίφημο Τοπίο του Άρνου, Οι σπουδές αυτές είχαν τελικά άμεση εφαρμογή σε μεταγενέστερα έργα του, καθώς σχεδόν σε κάθε πίνακα του διακρίνεται και ένα τοπίο στο φόντο.

Στοιχεία για τη στενή επαγγελματική σχέση που ανέπτυξε ο Λεονάρντο με τον δάσκαλό του μπορούν να εντοπιστούν σε πολλά έργα για τα οποία συνεργάστηκαν. Λέγεται πως σε ένα από αυτά, τη Βάπτιση του Χριστού, έργο κατά κύριο λόγο του Βερόκιο, ο ντα Βίντσι ζωγράφισε έναν άγγελο με τόσο εντυπωσιακό τρόπο που ήταν καλύτερος από κάθε μορφή που ζωγράφιζε ο δάσκαλός του. Όπως σημειώνει ο Βαζάρι, αυτός ήταν και ο λόγος που ο Βερόκιο δεν ξαναζωγράφισε ποτέ, παραμερίζοντας μπροστά στο ταλέντο του μαθητή του. Η εκδοχή αυτή, αν και πιθανή, δεν είναι καθολικά αποδεκτή. Τον Ιανουάριο του 1478 η φλωρεντινή κυβέρνηση του ανέθεσε να ζωγραφίσει ένα πίνακα για το παρεκκλήσι του Αγιου Βερνάρδου στο Μέγαρο της Αρχοντίας, αλλά δεν το αποπεράτωσε ποτέΟ πρώτος ανεξάρτητος πίνακας του Λεονάρντο θεωρείται από πολλούς η Παναγία με το γαρύφαλλο που βρίσκεται σήμερα στην Παλαιά Πινακοθήκη του Μονάχου, αν και μάλλον τον ζωγράφισε όσο βρισκόταν ακόμα στο εργαστήριο του Βερόκιο. Σε αυτό το έργο διακρίνονται και επιδράσεις από τους Φλαμανδούς ζωγράφους του παρελθόντος. Ανάλογοι πίνακες ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένοι τον 15ο αιώνα στη Φλωρεντία και προορίζονταν για ιδιωτικό προσκύνημα.

Ο Μυστικός Δείπνος (1495-1498). Τοιχογραφία που σήμερα είναι αρκετά κατεστραμμένη

Κατά διαστήματα, ο Λεονάρντο συνέτασσε και μικρούς καταλόγους των έργων του, από τους οποίους γνωρίζουμε πως στα πρώτα χρόνια της παραμονής του στη Φλωρεντία ζωγράφισε αρκετούς πίνακες με την Παναγία. Παράλληλα όμως, πειραματίστηκε και με φανταστικά θέματα που του επέτρεπαν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό να εκφραστεί ελεύθερα. Θεματολογία αυτού του είδους ωστόσο δεν ήταν τόσο αποδεκτή εκείνη την εποχή.

Οι πρώτοι πίνακες του Λεονάρντο δείχνουν πως δεχόταν αρχικά μικρές παραγγελίες. Την ίδια περίοδο που ο ντα Βίντσι ξεκινούσε την πορεία του, ζωγράφοι όπως ο Μποτιτσέλι ή ο Ντομένικο Γκιρλαντάγιο (δάσκαλος του Μιχαήλ Άγγελου) βρίσκονταν στο αποκορύφωμα της καριέρας τους. Φαίνεται πως σημαντικό ρόλο στο να δεχτεί ο Λεονάρντο τις πρώτες μεγάλες παραγγελίες έργων, διαδραμάτισε ο πατέρας του και ειδικά η συνεργασία του ως συμβολαιογράφος με τη Σινιορία, δηλαδή την «κυβέρνηση» της πόλης.

Ήδη από τη δεκαετία του 1470, ο ντα Βίντσι φαίνεται πως είχε καθιερωθεί ως σημαντικός ζωγράφος. Η περίοδος μέχρι το 1482 αποτελεί κατά κάποιο τρόπο την πρώτη εποχή της δημιουργίας του. Ανάμεσα στα σημαντικά έργα που του αναθέτουν είναι ένας πίνακας με θέμα την προσκύνηση των μάγων για την κυρίως αγία τράπεζα της εκκλησίας του Σαν Ντονάτο. Αυτή η παραγγελία ίσως να αποτέλεσε τον λόγο για τον οποίο εγκατέλειψε ένα προηγούμενο έργο του, τον Άγιο Ιερώνυμο. Ωστόσο, και η Προσκύνηση των Μάγων τελικά θα μείνει ημιτελής πιθανόν λόγω της μετακόμισης του ντα Βίντσι στο Μιλάνο το 1482.

Προσωπογραφία της Τσετσίλια Γκαλλεράνι (Η Κυρία με την ερμίνα, 1490)

Η πρώτη παραγγελία για τον ντα Βίντσι ήρθε τελικά από την Αδελφότητα της Άμωμης Σύλληψης των Φραγκισκανών μοναχών του Μιλάνου. Συγκεκριμένα, του ανατέθηκε - σε συνεργασία με δύο ακόμα ζωγράφους - ένα σημαντικό έργο αφιερωμένο στη γιορτή της Άμωμης Σύλληψης. Το έργο αυτό ήταν η Παναγία των Βράχων που ολοκληρώθηκε σε δύο εκδοχές.[59] Στην πραγματικότητα, ήταν ένας πίνακας ο οποίος έκρυβε για 364 ημέρες του χρόνου την κυρίως λατρευτική εικόνα της εκκλησίας. Την ημέρα της εορτής, στις 8 Δεκεμβρίου, ένας ειδικός μηχανισμός με τροχαλίες μετακινούσε τον πίνακα του ντα Βίντσι και αποκάλυπτε ένα άγαλμα της Παναγίας με το θείο βρέφος.

Με την Παναγία των Βράχων ο Λεονάρντο καθιερώθηκε ως ζωγράφος στο Μιλάνο. Σημαντικές πληροφορίες για άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες στη δεκαετία του 1480 δεν είναι διαθέσιμες. Γνωρίζουμε ωστόσο πως σχεδίαζε συσκευές και μηχανές για τον στρατό, όπλα και βαριά οχήματα. Παράλληλα έκανε αρχιτεκτονικά σχέδια για διάφορες εκκλησίες.

Την περίοδο 1487 - 1490 έγινε μέλος της αυλής του ηγεμόνα του Μιλάνου. Εκεί καθιερώθηκε ως προσωπογράφος—χαρακτηριστικό δείγμα το πορτρέτο της Τσετσίλια Γκαλλεράνι, γνωστό και ως Η Κυρία με την ερμίνα — ενώ ανέλαβε και το περίφημο έργο του Μυστικού Δείπνου, που σε συνδυασμό με τη μεταγενέστερη δημιουργία της Μόνα Λίζα απογείωσαν τη φήμη του ντα Βίντσι.

Ο Λεονάρντο επέστρεψε στη Φλωρεντία μετά την ήττα του μεγάλου του προστάτη, Λουδοβίκου Σφόρτσα, από τα Γαλλικά στρατεύματα. Σε αυτή την ιδιαίτερη παραγωγική περίοδο ζωγραφίζει το πορτρέτο της συζύγου του Φραντσέσκο ντελ Τζοκόντο, την περίφημη Τζοκόντα. Ο πίνακας αυτός θεωρείται το γνωστότερο έργο του Λεονάρντο και ένας από τους διασημότερους του κόσμου, ιδιαίτερα μετά από την κλοπή του από το Λούβρο το 1911 και τη μυστηριώδη εύρεσή του στη Φλωρεντία το 1913. Πριν ακόμα ολοκληρωθεί, η Μόνα Λίζα κατάφερε να επηρεάσει σημαντικά τη ζωγραφική στους κύκλους της Φλωρεντίας, καθιερώνοντας ένα είδος προσωπογραφίας για αρκετά χρόνια. Ο ντα Βίντσι δεν παρέδωσε ποτέ το έργο στον παραγγελιοδότη του, πιθανόν λόγω ενός άλλου έργου που του ανατέθηκε, της τοιχογραφίας της Μάχης του Ανγκιάρι (1440), έργο που επίσης όμως αφέθηκε ημιτελές.

Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής (1513-1516).

Τον Αύγουστο του 1508 ο Λεονάρντο ολοκλήρωσε τη δεύτερη εκδοχή της Παναγίας των Βράχων ενώ παράλληλα αναλάμβανε διακοσμήσεις για εορταστικές τελετές της γαλλικής αυλής στο Μιλάνο. Επίσης εργάστηκε ως αρχιτέκτονας και συνέβαλε στην επέκταση του αρδευτικού συστήματος. Σε αυτή την περίοδο ζωγράφισε και τον πίνακα Η Λήδα και ο κύκνος, έργο που δεν έχει σωθεί αλλά γνωρίζουμε μόνο μέσα από πρώιμα σχέδια του ντα Βίντσι ή αντίγραφα από άλλους καλλιτέχνες.

Στο Μιλάνο, με την ιδιότητα του ζωγράφου και μηχανικού, ανέλαβε τη δημιουργία ενός αγάλματος για τον στρατηγό Τζαντζάκομο Τριβούλτσιο (Giangiacomo Trivulzio), διοικητή των γαλλικών στρατευμάτων που κατέλαβαν το Μιλάνο. Υπάρχουν αρκετά σχέδια του Λεονάρντο σχετικά με το έργο αυτό που απεικονίζουν μια έφιππη μορφή, ωστόσο οι περιστάσεις δεν επέτρεψαν τελικά να ολοκληρωθεί. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης παραμονής του στο Μιλάνο, ο ντα Βίντσι δεν ζωγράφισε αρκετούς πίνακες αλλά εργάστηκε κυρίως πάνω στις ανατομικές μελέτες του. Για αιώνες, τα σχέδια ανατομίας του Λεονάρντο ήταν τα πιο λεπτομερή και ακριβή που υπήρχαν.

Τον Σεπτέμβριο του 1513 ταξίδεψε στην παπική αυλή της Ρώμης. Εκεί αναφέρεται πως είχε αρκετές προστριβές με όσους εργάζονταν στην αυλή, με αποτέλεσμα να αναλάβει μόνο το έργο της αποξήρανσης των ελών του Ποντίνι. Ο Λεονάρντο σχεδίασε με απόλυτη ακρίβεια τον χώρο που θα γινόταν η αποξήρανση. Παράλληλα επιδιδόταν σε πειράματα με τις μπογιές και τα βερνίκια της εποχής. Στο πλαίσιο αυτών των μελετών, επινόησε τη μέθοδο του σφουμάτο (sfumato), απλώνοντας διαδοχικές στρώσεις από ημιδιαφανές βερνίκι και δημιουργώντας έτσι ένα ευρύ φάσμα από σκιάσεις. Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της τεχνικής αποτελεί ο πίνακας του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Λεονάρντο αντιμετώπισε προβλήματα υγείας που περιόρισαν την καλλιτεχνική του παραγωγή. Αν και δεν είναι γνωστό ποιο ήταν το τελευταίο έργο που του είχε ανατεθεί, εικάζεται πως πιθανόν να ήταν ο σχεδιασμός των αυλικών εορτών, η εκπόνηση ενός αρδευτικού έργου ή τα αρχιτεκτονικά σχέδια για ένα ανάκτορο.

Οι πεποιθήσεις του ντα Βίντσι

Τα γραπτά του ντα Βίντσι φανερώνουν έναν άνθρωπο με αντιπάθεια για τον σαρκικό έρωτα και αποστροφή για τα γυναικεία σεξουαλικά όργανα. Όταν απεικόνιζε γυναικείες μορφές επικεντρωνόταν στα χέρια και το πρόσωπο, ενώ κυρίως αποτύπωνε το ανδρικό αναπαραγωγικό΄συστημα. Χαρακτηριζε ως κτήνος όποιον δεν χαλιναγωγεί τις λάγνες ορέξεις του Για τον θάνατο θεωρούσε πως η καλύτερη απάντηση σε αυτόν ήταν ή άκάματη και άοκνη εργασία και σκέψη.Για την εργασία επεδείκνυε αδιάφορη στάση χωρίς να τη θεωρεί ως μέσο απόκτησης χρημάτων, επειδή ήταν απορροφημένος στην ανακάλυψη και στη γνώση. Ο ντα Βίντσι απέρριπτε την αστρολογία καθώςτην περιέγραφε ως εσφαλμένη κρίση μέσα από την οποία όσοι την εξασκούν κερδίζον χρήματα εξαπατώντας τους άλλους άνθρώπους. Ως προς τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις δεν ήταν θρησκόληπτος. Δεν κάνει καμία σχεδόν αναφορά στο θείο, καθώς αν και μέχρι τη νεότητά του μεγαλώνει εντός των κόλπων της Καθολικής Εκκλησίας μετά τη νεότητά του χάνει την πίστη του εμβαθύνοντας στις προσωπικές αναζητήσεις του. Ο Βαζάρι ισχυρίζεται πως στην επιθανάτια κλίνη του ζήτησε να κατηχηθεί να εξομολογηθεί, να μετανοήσει και να κοινωνήσει. Όμως αυτές οι αναφορές είναι προϊόντα της φαντασίας του βαθιά θρησκευόμενου Βαζάρι. Ο ντα Βίντσι δεν έβρισκε παρηγοριά στην ιδέα της μεταθανάτιας ζωής κι ας ακολούθησε τυπικά και συμβατικά τους τύπους της καθολικής εκκλησίας: ζήτησε να ταφεί στην εκκλησία του Σαιν Φλωριέν, να τελέσουν οι εφημέριοι πολλές λειτουργίες και να δοθούν ελεημοσύνες στους φτωχούς της περιοχής. Ο ντα Βίντσι πίστευε στην ενότητα των διαφόρων γνωστικών πεδίων. Η γεωγραφία, η ανθρώπινη ανατομία, η αρχιτεκτονική και τα αφηρημένα μαθηματικά συνδεόνταν μεταξύ τους, κι αν κάποιος είχε σπουδάσει ένα από αυτά τα αντικείμενα, θα μπορούσε να ασχοληθεί και με τα υπόλοιπα.

Οι εφευρέσεις του ντα Βίντσι

Πολεμικές συσκευές

Σε χειρόγραφο του 1478 εντοπίζουμε μερικά σχέδια μηχανικών επινοήσεων που δείχνουν πως από την αρχή της καριέρας του σε ηλικιά 27 ετών σχεδιάζε να απλές μηχανές: δεν ξέρουμε αν κατασκευάστηκαν αλλά απεικονίζουν βαρούλκο, ή μια παράξενη εφεύρεση για την ρύθμιση της τάνυσης τόξων ή των μετασχηματισμό εύπλαστων αντικειμένων. Στα τέλη της δεκαετίας του 1470 άρχισε να σχεδιάζει πολεμικές αμυντικές ή επιθετικές μηχανές

Σχέδια για πολεμικές μηχανές,περίπου 1487-1490

Σε σχεδιάσμα επιστολής του αναφερεται σε μηχανές μαζικής καταστροφής, όπως όλμους οι οποίοι μπορούν να εκσφενδονίζουν πέτρες βροχηδόν και ο καπνός τους να προκαλεί πανικό στον εχθρό.Δίνει έμφαση στην ιδέα του αυτοματισμού, σχεδιάζονταν ένα πολεμικό άρμα -κωνοειδές όχημα εξοπλισμένο με μια σειρά όπλων που προεξέχουν στην περίμετρό του και ικανό να κυλά στο έδαφος.

Στα πλαίσια τον πολεμικών εφευρέρσεών του σχεδίασε την κατασκευή φραγμάτων με τα οποία θα εκτρεπόταν ο ποταμός Άρνος και η πολη της Πίζας, την οποία η Φλωρεντία του Καίσαρα Βοργία ήθελε να υποτάξει, θα στερούνταν το νερό και αποκοβόταν από το λιμάνι.Το ίδιο είχε προτείνει κι όταν η Βενετία ετοιμαζόταν να δεχθεί επίθεση από τους Τούρκους, να φτιαχτεί είδος κινητού ξύλινου φράγματος στην κοιλάδα του Οζόντσο που θα μάζευε αρχικά τα νερά και μετά θα τα απελευθέρωνε όταν οι Τούρκοι επιχειρούσαν να τη διασχίσουν.Στα πλαίσια αυτής της Τουρκικής επέλασης πρότεινε την βύθιση του τουρκικού στόλου με τη χρήση ή υποβρυχίων ή δυτών που θα ανέπνεαν μέσω μιας μάσκας με σωλήνα.

σχέδιο καταδυτικού μηχανισμού

Μια από τις εμμονές του ντα Βίντσι σχετική με το νερό, πάλι, ήταν η επινόηση μηχανισμών κινούμενων με νερό ή που χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά νερού: έχουμε σχεδια μηχανών άντλησης νερού από υπόγειες πηγές ή μέσα από κτήρια. Αυτές όμως οι μηχανές είναι προϊόν επίδρασης από τον περίφημο κοχλία του Αρχιμήδη.

Παράλληλα σχεδίαζε τρόπους να χύνεται καυτό λάδι στα κεφάλια του εχθρού, και τεχνικές αποκόλλησης των πολιορκητικών κλιμάκων από τις επάλξεις ενός κάστρου

Οι πτητικές συσκευές

Στα 1487-1490 έχουμε τα πρώτα σχέδιά του για πτητικές συσκευές,με το πιο διάσημο από αυτό την αεροέλικα ή ελικόπτερο του Λεονάρντο, ένα ξύλινο πλέγμα με μια πάνινη έλικα από πάνω του, η οποία στροβιλίζεται για να προκαλέσει ανύψωση. Ωστόσο αν και στηρίζονταν σε ορθές αρχές της αεροδυναμικής στερούνταν της κατάλληλης πηγής ενέργειας προκειμένου να ανυψωθεί.«Έπρεπε να επινοήσει μια μηχανική δομή που θα περιέκλειε ένα κινητήρα». Για δεκαπέντε χρόνια περίπου σχεδίαζε μηχανικές πτέρυγες στα πρότυπα των φτερών των νυχτεριδων, η φυσιολογία των οποίων ήταν βασική. Σχεδιάζε επίσης αλεξίπτωτα και συστήματα ασφαλείας για την πτητική μηχανή του: επρόκειτο για σάκους δεμένους μαζί σαν τις χάντρες ενός κομπολογιού

Υπάρχει σχέδιό του, προάγγελος του αιωρόπτερου, με ένα πυραμιδόσχημο αλεξίπτωτο

σχέδιο πυραμιδόσχημου αλεξίπτωτου προάγγελος του αιωρόπτερου

Άλλες συσκευές

Στα 1484 1485 το Μιλάνο πλήττεται από θανατηφόρο λοιμό και οι εμπειρίες του από αυτόν τον επηρέασαν στον σχεδιασμό πολεοδομικών συγκροτημάτων. 'Ετσι σχεδίασε μηχανές για αυτόματο πλύσιμο των δρόμων με τη χρήση ενός συστήματος υδροτροχών

Υγρόμετρο

O Λεονάρντο επινόησε ένα υγρόμετρο με σκοπό τη γνώση των ιδιοτήτων και της πυκνότητας του αέρα αλλά και της χρονικού σημείου πρόκλησης βροχής. Στα 1481 τοποθετείται σελίδα με σχέδιο ενός υγρομέτρου. Το απλό αυτο σκίτσο αναπαριστά μια ζυγαριά,στο ένα άκρο της οποίας υπάρχει μια σφαίρα από κερί και στο άλλο ένας σπόγγος.Η αρχή λειτουργίας του ήταν η εξής: όταν ο αέρας ήταν γεμάτος από υδρατμούς και πρόκειτο να βρέξει, ο σπόγγος τους απορροφά,γίνεται βαρύτερος και αποκλίνει περισσότερο από το κερί.

Μουσικά όργανα

Εσφαλμένα του αποδίδεται από την παράδοση η επινόηση του βιολιού, αλλά είναι προϊόν παρανόησης καθώς ο Λεονάρντο είχε συστήσει στον βασιλιά Φραγκίσκο Α' της Γαλλίας έναν κατασκευαστή μουσικών οργάνων, τον Gasparo Diufforburgcar, που θεωρείται ο επινοητής του βιολιού,αλλά εσφαλμένως θεωρήθηκε πως ο Λεονάρντο είχε παραγγείλει από αυτόν να κατασκευάσει το βιολί.

Ο Λεονάρντο και οι επιστημονικές γνώσεις και αντιλήψεις του

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1480, ο ντα Βίντσι καταπιανόταν με όλα σχεδόν τα επιστημονικά πεδία. Σώζονται ως σήμερα σπουδές του και σχέδια, αυτόματων και μηχανοποιημένων συσκευών που αποτύπωναν την προετεραιότητα που έδινε στον αυτοματισμό και την αντικατάσταση της εργασίας. Τα σχέδια του και οι εφευρέσεις του ξεπερνούσαν συχνά κατά πολύ τις τεχνικές δυνατότητες της εποχής. Παράλληλα ήταν ένας ακούραστος συλλέκτης γνώσεωνΗ βιβλιοθήκη του περιείχε έργα όπως τα Φυσικά του Αριστοτέλη ή Φυσική Ιστορία του Πλίνιου.

Αποτίμηση ντα Βίντσι ως επιστήμονα

O Λεονάρντο ήταν ένας ικανός πειραματιστής ο οποίος προσπαθούσε να επαληθέυσει τις ιδέες του με με ακριβείς παρατηρήσεις και μετρήσεις. Αν ένα πέιραμα δεν ταίριαζε με την αρχική του ιδέα επανεπεξεργαζόταν την ιδέα. Αν επιστήμη είναι ο συνδυασμός μαθηματικής ανάλυσης και πειράματος και ληφθεί υπόψιν το ότι δεν είχε γνώσεις μαθηματικών ο Λεονάρντο, τότε δεν ήταν επιστήμονας. Ωστόσο η χρήση από αυτόν πειράματος και λογικής τον κατέτασσε στην χωρία των επιστημόνων. Η πρωτοτυπία του έγκειτο στα εξής: προώθησε τη μελέτη της οπτικής και της ανατομίας, ενώ ανέπτυξε και την τεχνολογία. Ήταν ερευνητικό, αναλυτικό, μεθοδικό μυαλό. Είχε ευρεία και δημιουργική φαντασία, αδέσμευτη από την παράδοση, και χωρίς περιορισμούς από την τεχνική. Οι παρατηρήσεις του αποτυπώνονταν σε θαυμάσια σχέδια με ποικίλα σχόλια.

Η potenze

Βασισμένος σε απόψεις του Αριστοτέλη και συνδυάζοντάς τες με νεοπλατωνικές απόψεις και θεωρίες του Αρχιμήδη, διαπίστωσε πως τέσσερις δυνάμεις ήταν υπέυθυνες για την λειτουργία του σύμπαντος: η κίνηση, το βάρος, η δύναμη και η κρούση. Αυτές τις δυνάμεις τις ονόμαζε potenze.

Ο «Άνθρωπος του Βιτρούβιου» (1490)

Ανατομικές γνώσεις

Τον Απρίλιο του 1489 ξεκίνησε τη συγγραφή ενός βιβλίου υπό τον τίτλο Περί της ανθρώπινης μορφής, το οποίο όμως δεν ολοκλήρωσε ποτέ. Δεν ήταν μόνο μια συλλογή ανατομικών παρατηρήσεων, αλλά σύνολο ολιστικών ερμηνειών.Μελετούσε τη φυσιολογία των ανθρώπων αλλά και τών ζώων από τη σκοπιά της μηχανικής. Συνέκρινε τις αρθρώσεις και τους τένοντες με αρμούς και βαρούλκα, οι μυς και και τα οστά ήταν τα γρανάζια και οι μοχλοί μιας μηχανής. Παράλληλα έκανε διάφορες μελέτες πάνω στην ανθρώπινη ανατομία, συγκρίνοντας τις «θεωρίες» του με τη μοναδική σωζόμενη σχετική θεωρία που υπήρχε την εποχή εκείνη, τον Άνθρωπο του Βιτρούβιου. Ο Βιτρούβιος είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως το ανθρώπινο σώμα, με τα χέρια σε έκταση, μπορούσε να χωρέσει στα δύο τέλεια γεωμετρικά σχήματα, τον κύκλο και το τετράγωνο και πως το κέντρο του σώματος ήταν ο αφαλός. Ο Λεονάρντο, με τις δικές του μελέτες, διόρθωσε κάποιες ανακολουθίες του Βιτρούβιου.

Αν και η γνώση των ανθρώπινων διαστάσεων και αναλογιών ήταν δεδομένη για πολλούς από τους καλλιτέχνες του 15ου αιώνα, ο Λεονάρντο ήταν ο μοναδικός που επιχείρησε τόσο λεπτομερείς μελέτες. Είναι ακόμα γνωστό από αρκετά σχέδια του, πως μελετούσε τις διαστάσεις του ανθρώπινου κρανίου και τις «κοιλότητες» του εγκεφάλου. Επίσης είχε κάνει αρκετές μελέτες πάνω στην εγκυμοσύνη και την ανατομία της γυναίκας κατά τη διάρκεια αυτής. Παρόλα αυτά φημολογείται πως τα περισσότερα από τα πειράματα του τα έκανε πάνω σε έγκυες ενώ βρίσκονταν ακόμα εν ζωή. Σε ένα από τα σχέδια του, αποτυπώνει την αντίληψη που κυριαρχούσε κατά τον Μεσαίωνα σύμφωνα με την οποία ο εγκέφαλος αποτελείται από τρία τμήματα, το ένα πίσω από το άλλο, με το πρώτο να προσλαμβάνει τα ερεθίσματα, το δεύτερο να τα επεξεργάζεται και το τρίτο να τα αποθηκεύει. Η ψυχή εδράζεται στην περιοχή της αντίληψης και όχι σε όλος το σώμα.Επιπλέον διασώζεται σχέδιο του ντα Βίντσι που αναπαριστά τη συνουσία ενός άνδρα με μια γυναίκα, το οποίο εντάσσεται πιθανότατα σε γενικότερες μελέτες του γύρω από τη λειτουργία των εσωτερικών οργάνων του ανθρώπου. Ο Λεονάρντο διατύπωσε διάφορες απόψεις σχετικά με την επίδραση και τη λειτουργία ουσιών που συνδέονται με διαφορετικά μέρη του σώματος. Πίστευε χαρακτηριστικά πως τα δάκρυα προέρχονταν από την καρδιά, το κέντρο όλων των συναισθημάτων. Η σημασία αυτών των θέσεων—έστω και λανθασμένων—έγκειται στο γεγονός πως οι ερμηνείες για τα ανθρώπινα συναισθήματα συνδέονταν με συγκεκριμένα όργανα του σώματος. Με αφορμή μια νεκροτομή που πραγματοποίησε σε ένα ηλικιωμένο που πέθανε σε ένα νοσοσκομείο της Φλωρεντίας, αναπτύσσει τη θεωρία του περί κυκλοφρικού συστήματος: οι φλέβες των ηλικωμένων δεν τροφοδοτούν με αίμα τα διάφορα μέρη του σώματος, επειδή στένευαν πιο πολύ με το πέρασμα του χρόνου.Πίστευε, ακόμα, πως το αίμα περνούσε μέσα από το διάφραγμα της καρδιάς, ενώ επέκρινε την άποψη πως ο αέρας περνούσε από τους πνεύμονες στην καρδιά.

Μελέτες για το φως, το μηχανισμό της όρασης, την οπτική και τον ήχο

Ασχολείται με τη φύση του φωτός και της σκιάς,ενώ πρότεινε και την κατασκευή οπτικών οργάνων. Μελετά τη φύση της ανάκλασης και της διάθλασης. Ο Λεονάρντο ήταν πιθανόν ο πρώτος πειραματιστής που αντιλήφθηκε το ρόλο των φακών, αν και δεν κατάλαβε πως λειτουργούσαν. Αρχικά θεωρούσε πως η όραση ήταν αποτέλεσμα εκπομπής σωματιδίων στο μάτι και μετά το απέδωσε στο ότι το φως συμπεριφερόμενο σαν κύμα ανακλάται από διάφορες επιφάνειες και πέφτει πάνω στα αντικείμενα δημιουργώντας σκιές και φωτοσκιάσεις και το μάτι δέχεται τις ανακλάσεις. Έκανε διάκριση μεταξύ περιφερειακής και κεντρικής όρασης. Ίωσς ήταν ο πρώτος που έγραψε για την αρχή της στερεοσκοπικής όρασης και τον τρόπο με τον οποίο ένα ζεύγος ματιών συγκεντρώνει πληροφορίες για τα αντικείμενα. Οι πληροφορίες ερμηνεύονται από την ψυχήΓνώριζε το αίτιο της πρεσβυωπίας ενώ επιχείρησε να διπλασιάσει την απόδοση του ματιού με γυάλινα όργανα, φαίνεται ότι είχε κατανοήσει το ρόλο του κερατοειδούς. Επίσης είχε συλλάβει τηη ιδέα για τους φακούς επαφής.Το φώς και ο ήχος μεταδίδονται μέσω κυμάτων πίστευε ο Λεονάρντο κάτι που τον καθιστούσε πρόδρομο της απόψης του Christian Huygens,ο οποίος στα 1690 ανέπτυξε την κυματική θεωρία του φωτός. Ο Huygens είχε λάβει μια επιστολή από τον αδελφό του στην οποία τον ενημέρωνε για το περιεχόμενο χειρογράφου του Λεονάρντο που περιήλθε στην κατοχή του και ανέπτυσσσε σκέψεις για το φως, την προοπτική και τη φωτοσκίαση.Δεν γνωρίζει η έρευνα μέχρι σήμερα το βαθμό εξάρτησης των απόψεων του Huygens από αυτό το χειρόγραφο του ΛεονάρντοΠαρατήρησε το φαινομενο της διάθλασης και της ατμοσφαιρικής διάθλασης,εφαρμόζοντας πειραματικές μεθόδουςΕπίσης το γαλάζιο χρώμα του ουρανού το απέδιδε σε μικροσκοπικά σωματίδια της εξατμισμένης θερμής υγρασίας τα οποία έλκουν οι ακτίνες του ήλιου.

Μαθηματικές ικανότητες

Ήταν κάτοχος στοιχειώδους γεωμετρίας ενώ δεν ήταν ακριβής στην αριθμητική του, γεγονός που έκανε ορισμένους μελετητές του έργου του να ισχυριστούν πως δεν ήταν αληθινός επιστήμονας. Ωστόσο είχε γεμάτα σημειωματάρια από γεωμετρικά σχήματα, αριθμητικά σκαριφήματα, υπολογισμούς και μαθηματικά σύμβολα. Υπογραμμίζοντας την σημασία των μαθηματικών γνώσεων έλεγε πως, καμία ανθρώπινη έρευνα δεν μπορεί να ονομαστεί αληθινή επιστήμη αν δεν περνά μέσα από μαθηματικές αποδείξεις. Η όποια ανεπάρκειά του στα μαθηματικά τον εμπόδιζε να κατα΄νοήσει πλήρως τη θεωρητική βάση της μηχανικής, αν και σχεδιάζε δεκάδες μηχανές.

Γεωλογικές ερμηνείες

Ο Λεονάρντο είχε ερμηνεύσει την προέλευση οστράκων και λειψάνων θαλάσσιων πλασμάτων σε ορεινές περιοχές, αποδίδοντάς τα όχι στον κατακλυσμό του Νώε ή γενικά κάποιον κατακλυσμό, αλλά στο ότι η περιοχή όπου βρέθηκαν ήταν κάποτε παραλιακή.

Ο ντα Βίντσι ως πολεοδόμος

ο χάρτης της πολης του Μιλάνο

Ο Λεονάρντο οραματιζόταν μια πόλη χωρισμένη σε περιοχές για κάθε ξεχωριστό κοινωνικό στρώμα. Σχεδίασε οδικά δίκτυα προβλέποντας τατης ύδρευσης και της απαχέτευσης. Έτσι, όπως σημέιωνε και ο ίδιος, θα αραίωναν οι κάτοικοι που τώρα συνωστίζονται σαν ένα κοπάδι προβάτων, μεταφέροντας διάφορες αρρώστιες. Το Μιλάνο το διαιρεί κατά τέτοιο τρόπο που να ζούν και να εργάζονται σε διαφορετικές περιοχές του αντίστοιχες ομάδες ανθρωπων. Οι πιο πλούσιοι, αντίθετα με τα φτωχότερα στρώματα, θα ζούσαν σε ευρύχωρα δεντροφυτεμένα τμήματα της πόλης.

Ο ντα Βίντσι και η αρχιτεκτονική

Στα τέλη της δεκαετίας του 1480 άρχισε να ασχολείται πιο συστηματικά με την αρχιτεκτονική. Ήδη από τη εποχή που φοιτούσε στο εργαστήριο του Βερόκιο τον γοήτευε το ζήτημα.Συμμετείχε στην τελευταία επέκταση του καθεδρικού ναού του Μιλάνου βοηθώντας στη αποπεράτωση της κεντρικής αψίδας του και εκπονώντας σχέδια για την εκ νέου κατασκευή πυργίσκου που είχε υποστεί διάβρωση.

Ο ντα Βίντσι και η μουσική

Μπορούσε να διαβάζει και να γράφει μουσική, ενώ συνέθεσε και μικρά τραγούδια,μερικά από τα οποία μας έχουν σωθεί στα σημειωματάριά του. Του αποδίδεται η σχεδίαση παράξενων μουσικών οργάνων, όπως μιας λύρας σε σχήμα κράνους αποτελούμενης από μία έως τρεις χορδές. Συνάρτηση της ενασχόλησής του με τη μουσική ήταν και η μελέτη θεμάτων ακουστικής και ο σχεδιασμός σχετικών οργάνων. Ίσως σχεδίαζε μουσικά όργανα πριν φύγει από την Φλωρεντία το 1481. Τα μουσικά όργανα που του αποδίδονται ήταν υβριδικές κατασκευές, αλλά κανένα δεν μας έχει σωθεί.

Συνήθειες του ντα Βίντσι

Ο ντα Βίντσι ήταν χορτοφάγος επειδή θεωρούσε πως κάθε τι που μπορούσε να κινείται μπορούσε να πονέσει επίσης. Διακρινόταν από έναν έντονο φόβο για λογοκλοπή. Γι'αυτό έγραφε σε κατοπτρική γραφή και εφάρμοζε κώδικες και κρυπτογραφήσεις προκειμένου να προστατεύσει τις ιδέες του. Έχουν βρεθεί σημειώσεις του στις οποίες εξέφραζε την ανησυχία του πως κάποιος αμοιβόμενος βοηθός του θα διέδιδε τις ιδέες του. Όμως δεν έχουμε καμία ένδειξη πως το έργο του είχε ποτέ κλαπεί ή αντιγραφεί.

La Mort de Léonard de Vinci par Dominique Ingres,

Η πρόσληψη του ντα Βίντσι από τους μεταγενεστέρους του

Η μυθοποίηση του Ιταλού καλλιτέχνη δημιουργήθηκε στα τέλη του 19ου αι. όταν οι μελετητές του έργο του θεώρησαν πως ανακάλυψαν σε αυτόν «την πιο ολοκληρωμένη και υψηλή έκφραση του ανθρώπου της Αναγεννήσεως». Αντίθετα η απομυθοποίησή του ξεκίνησε στα 1906 από τον Μπενεντέτο Κρότσε σε μία διάλεξή του με θέμα τα όρια του ντα Βίντσι ως φιλόσοφου.
Η πρόσληψη του Λεονάρντο ντα Βίντσι στη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και την τηλεόρασηΗ τέχνη και οι μέθοδοι του ντα Βίντσι ενέπνευσαν λογοτεχνικά έργα, όπως ο Κώδικας ντα Βίντσι (The da Vinci code), έργο του Νταν Μπράουν, το οποίο γυρίστηκε και ταινία με ομώνυμο τίτλο. Επίσης η ζωή του μεταφέρθηκε στην τηλεόραση με αρκετές υπερβολές αναφορικά με το είδος των εφευρέσεων που σχεδίασε ή την εμπλοκή στις πολιτικές εξελίξεις που σημειώθηκαν στην Φλωρεντία του καιρού του.

https://el.wikipedia.org/