Δύο Ποιήματα του Hiqmet Meçaj, μεταφρασμένα στα ελληνικά από τον Πέτρο Τζερκέζη

DY POEZI GREQISHT TË HIQMET MEÇAJT

(Përktheu: Petro Çerkezi)

I dashur Hiqmet profili yt është i mbyllur dhe nuk me lejon ti hedh poezitë, po i postoj këtu: Një cikël me poezi përkthyer prej meje nga krijimtaria e poetit të telentuar Hiqmet Meçaj, miku i viteve të mia studenteske.

Poezia e Meçajt, ashtu siç reflektohet në këto krijime, karakterizohet nga një gjuhë e thjeshtë por e ngarkuar me simbole dhe kundërthënie. Ai lëviz mes intimes dhe kolektives, duke e bërë mungesën, harresën dhe kujtesën hapësira poetike ku njeriu ballafaqohet me veten dhe me historinë. Figuracioni shpesh është i guximshëm, me imazhe të papritura – hëna vezë e skuqur, karavidhet blu në makinë policie, eshtra që mbulojnë shtëpinë – duke krijuar një atmosferë mes surrealizmit dhe realitetit social.

Vlerat e poezisë së tij lidhen me:

Kujtesën historike: përkujdesja për njerëzit e harruar, eshtrat, shenjat e një kohe të dhunshme.

Përmasën ekzistenciale: përpjekja për të kapur kohën që ikën, humbjen dhe ringjalljen e kujtesës.

Ironinë dhe satirën sociale: rrugët që “çmenden”, tregu i armëve dhe i ilaçeve ku hyn vdekja, përmbysja e rendit moral dhe fetar.

Butësinë lirike: varret e pëllumbave të egër, mallin për të dashurën e munguar, përzierja e dhimbjes me një prekje dashurie.

Përmes këtyre tipareve, poezia e Meçajt shndërrohet në një akt kujtese, rezistence shpirtërore dhe kërkimi të së vërtetës njerëzore përtej kufijve të kohës.

Ένας κύκλος ποιημάτων μεταφρασμένων από μένα από το έργο του ταλαντούχου ποιητή Χικμέτ Μέτσαϊ, φίλου των φοιτητικών μου χρόνων.

Η ποίηση του Χικμέτ Μέτσαϊ, όπως αποτυπώνεται σε αυτά τα ποιήματα, διακρίνεται από μια γλώσσα απλή αλλά φορτισμένη με σύμβολα και αντιθέσεις. Κινείται ανάμεσα στο προσωπικό και το συλλογικό, μετατρέποντας την απουσία, τη λήθη και τη μνήμη σε ποιητικούς τόπους όπου ο άνθρωπος συναντά τον εαυτό του και την ιστορία. Οι εικόνες είναι τολμηρές και απρόσμενες – το φεγγάρι σαν τηγανητό αυγό, οι μπλε καρχαρίες σε περιπολικό, τα οστά που σκεπάζουν το σπίτι – δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα ανάμεσα στον υπερρεαλισμό και την κοινωνική πραγματικότητα.

Οι αξίες της ποίησής του συνδέονται με:

Την ιστορική μνήμη: τη φροντίδα για τους «ξεχασμένους ανθρώπους», τα οστά, τα σημάδια μιας βίαιης εποχής.

Τη υπαρξιακή διάσταση: την αγωνία για τον χρόνο που φεύγει, την απώλεια και την ανακάλυψη της μνήμης.

Την ειρωνεία και τη σάτιρα: οι «τρελοί δρόμοι», η αγορά όπλων και φαρμάκων όπου μπαίνει ο θάνατος, η ανατροπή του ηθικού και θρησκευτικού κατεστημένου.

Την λυρική τρυφερότητα: οι ταφές των άγριων περιστεριών, η νοσταλγία για την αγαπημένη που απουσιάζει, η ανάμιξη του πόνου με την αγάπη.

Μέσα από αυτά τα στοιχεία, η ποίηση του Μέτσαϊ γίνεται πράξη μνήμης, πνευματικής αντίστασης και αναζήτησης της ανθρώπινης αλήθειας πέρα από τα όρια του χρόνου.

 Πέτρος Τζερκέζης

“Njerëz të harruar”, poezi nga Hiqmet Meçaj

1.ANA

Në këtë kllapi të syrit rri një qiell tjetër

aty të kam vendosur

të më ruash një vend,

do të të sjell lajme të reja

do të të tregoj për shiun që rrjedh brenda meje,

ti tani banon në një mungesë të madhe

edhe unë jam në një mungesë të madhe

megjithatë takohemi. Rrobat e tua,

këpucët, fustanet

kapelet e rrumbullakëta, hidhërimin e këmbës,

të gjitha i flaka,

ti vjen natën, gjithnjë natën,

si dritë hëne ngjyrë limoni,

më futesh në shtratin e gjerë…

Tani mungesa bëhet dhomë

tani mbushet me zëra që dikur kanë qenë

fytyrë, mërzitje, temperaturë, lodhje

në një kohë me kufij të paqartë.

Dua të ta fshij pluhurin

të të blej flokë të rinj, jo prej bari e rrënjësh,

të të çoj nëpër vende të panjohura

ku shpesh jemi takuar e puthur.

27.10.2005

1.ΆΝΝΑ

Σε αυτό το παραλήρημα του ματιού στηρίζεται ένας άλλος ουρανός

εκεί σ’ έχω τοποθετήσει

να μου κρατήσεις μια θέση

θα σου φέρω νέα

θα σου πω για τη βροχή που ρέει μέσα μου,

εσύ τώρα κατοικείς σε μεγάλη απουσία

βρίσκομαι κι εγώ σε μεγάλη απουσία

μολαταύτα συναντιόμαστε. Τα ρούχα σου,

τα παπούτσια, τα φορέματα

τα στρογγυλά καπέλα, την πίκρα του ποδιού,

όλα τα πέταξα,

έρχεσαι νύχτα, πάντα τη νύχτα

σαν φως φεγγαριού στο χρώμα του λεμονιού,

τρυπώνεις στο φαρδύ μου κρεβάτι...

Τώρα η απουσία γίνεται δωμάτιο

τώρα γεμίζει με φωνές που ήταν κάποτε

πρόσωπο, πλήξη, πυρετός, κούραση

σ’ έναν χρόνο με ασαφή σύνορα.

Θέλω να σε ξεσκονίσω

να σου αγοράσω νέα μαλλιά, όχι από χόρτα και ρίζες,

να σε πάω σε άγνωστα μέρη

όπου συχνά έχουμε συναντηθεί και φιληθεί.

*********************

2.DERI NË SHUARJE

Harresa, koha që ikën

avull veshës, pa frymë,

interval zmadhues, gjithçka

bëhet s’ka qenë, fytyra gur,

jam-i ish,

harresa përpin…

…vjen rrotull të gjithëve

koha që ikën, avulli veshës,

fryma pa frymë. Ajo që ka qënë

ikën e ikën,

interval zmadhues

deri në shuarje.

Dikush përsëri

diçka rrëmon

kujtesën shpik.

2.7.2001

2.ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ

Η λησμονιά, ο χρόνος που φεύγει

ατμός τυλίγει, χωρίς ανάσα,

μεγεθυντικό διάστημα, όλα

γίνονται σα να μην υπήρξαν, πρόσωπο-πέτρα,

είμαι το ήμουν,

η λησμονιά καταπίνει…

…περιφέρεται γύρω απ’ όλους

ο χρόνος που φεύγει.