ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ "ΝΙΚΟΣ ΠΛΕΣΣΑΣ"

Πολυσύνθετο ταλέντο στο ζωογόνο γέλιο ο Νίκος Πλέσσας σαν κούκλα μπάμπουσκα από το ένα θέατρο στο άλλο και από τον ένα χαρακτήρα στον άλλο, είχε σε κάθε σκέψη μια απεικόνιση, σε κάθε λέξη μια ηχώ, σε κάθε μορφή, έναν ψίθυρο και ήταν η προσωποποίηση του αρειμάνιου πολεμιστή που έχει σχεδόν εμπνευστεί από τους πολλούς πατριωτικούς πίνακες και τις γκραβούρες. Αυτός ο Πλέσσας ζούσε με τις αχτίδες των στεναγμών, με τις διέσεις της αναπνοής, με τον ρου του ταξιδιού, τα παιχνιδίσματα των στιγμών, με ό, τι τραγουδά, πάλλει και χορεύει, στα κύματα του γέλιου, στις σιωπές των μεθυσμένων πυξίδων, στα αποστάγματα των λόγων και στα αγέννητα όνειρα της φαντασίας. Ζωογονείτο με ευλάβεια, δεν είχε απορίες στην απεραντοσύνη του χρόνου, αγαπούσε ακόμα στις εσωτερικές πτυχές της ψυχής. Αγαπούσε τόσο καλά από το βυθό της μνήμης για να ανθίσει το γέλιο, ώστε όταν η σφαίρα του θα γυρίσει ανάποδα, σαν τον ηθοποιό παλιάς κοπής που ονειρεύεται, όταν οι θάλασσες θα γίνουν στεριές, ο Νίκος Πλέσσας εκείνου του καιρού θα βρει στο βάθος του ωκεανού του μια ατμομηχανή, ένα κανόνι, μια εφημερίδα κι ένα χάρτη, τυλιγμένα με κοράλλια.

Ένα πρόσωπο επί σκηνής που πέραν της καλλιτεχνικής πληρότητας υποδύθηκε όλους τους χαρακτήρες του θεατρικού όγκου, ένα ποιητικό-σύμβολο αισθαντικού ταξιδευτή και ένας ανδρικός ή γυναικείος χαρακτήρας με την θαυμάσια απόδοση του σύνθετου και πυκνού νοήματος σε επίπεδο υποκριτικής με τους πολλαπλούς ρόλους και τους καλοδουλεμένους συγχρονισμού του, ο Νίκος Πλέσσας ήταν όλα όσα χρειαζόταν για μια ατμοσφαιρική παράσταση με παιχνίδια φωτός και σκοταδιού εν μέσω νεφελώδους ομίχλης στα κατάλληλα σημεία του χρόνου, του χώρου και της εποχής, συνθέτοντας έναν σουρεαλιστικό ονειρικό κόσμο που επιζητά να αγαπήσει με τα δικά του μάτια και να αγαπηθεί γι αυτό που είναι, χωρίς ούτε στιγμή να προδώσει στα καίρια σημεία του την ποιητικότητα των αυθεντικών κειμένων.

Ο Νίκος Πλέσσας έδωσε όλη την ατμόσφαιρα ενός κόσμου γεμάτου χρώματα, λάμψη, γέλιο, φρου-φρου και μποά, ενός κόσμου απελευθερωμένου από ασφυκτικές κοινωνικές συμβάσεις, που πιστεύει στην ελευθερία, στο συναίσθημα, στη ζωή, έξω από επιβεβλημένα καλούπια, με τίμημα μελετημένη δοσολογία, σε ευδιάκριτους χαρακτήρες που εστίαζαν συνειδητά στη συγκίνηση, στο χιούμορ, στην εξωστρέφεια, στο θέαμα ξεχωριστής ιδιαιτερότητας με απρόβλεπτη εξέλιξη και απίθανο μπλέξιμο στα παρασκήνια και παραλειπόμενα της παράστασης. Εκφραστικά ανεπιτήδευτος και θεατρικά εξαιρετικός κωμικός, για την εύκολη εναλλαγή του στους διάφορους τύπους που ερμήνευε από ένα μετρημένο αίσθημα προσωπικής έκθεσης, βοηθούμενο από εξαιρετικά φροντισμένα, περίτεχνα, πολύχρωμα κοστούμια για ένα αποτέλεσμα διασκεδαστικό, με ουσία και φροντίδα, και ένα πλούσιο σκηνικό σε έναν χαλαρό ρυθμό και συντονισμό, στη σκηνή μεγαλύτερου θεάτρου αυτή τη φορά, του θεάτρου Τριπόλεως και αργότερα του θεάτρου Συντάγματος, όπου ως θιασάρχης πια ο Πλέσσας, ανέβασε το έργο «θάλασσα – θάλασσα» του Ζαχαρία Παπαντωνίου, σατιρίζοντας την τότε κυβέρνηση.

Κυριολεκτικά χαμός από την καυστικά σατιρική ματιά του και την οξύτητα του λόγου του σε ανωτερότητα, θάρρος ή μεγαλείο ψυχής με διλήμματα και εμπόδια, νοητικά και πρακτικά στα θραύσματα, στην επικοινωνία, στα υπόγεια όταν έξυνε την επιφάνεια που ξεσκέπαζε τα χάσματα ανάμεσα στις λέξεις, πίσω από τα πρόσωπα, κάτω από τους ρόλους. Η καυστική σάτιρά του στράφηκε κατά πολλών, προσώπων της επικαιρότητας, παραδοσιακών θεσμών προκαλώντας σκάνδαλο με τους τολμηρούς και επαναστατικούς του λόγους. Να αραδιάζει τα αντικείμενα, να τα σηκώνει ψηλά στο φως του προβολέα και βεβαίως να τα σχολιάζει σε διάλογο με τον προβολέα, να πλησιάζει επικίνδυνα και να αρχίζει να ιδρώνει στα χρόνια του πολέμου, στο τέρμα του ανακριτικού φωτός, στον Μιτσέλο του Παπαντωνίου, όπου σατίριζε τους βουλευτές σε απόσταση αναπνοής ως βουλευτής κι αυτός να τους φέρει με προφητικό αυτοσαρκασμό λόγω αναλώσιμου είδους στους πρόποδες του χωριού τους. Ο Νίκος Πλέσσας σατίριζε τον τολμηρό και συνάμα τρυφερό, διεφθαρμένο στην εξουσία, στην πολιτική και στην κοινωνία, σε νταμάρια κουλτούρα, καφενείου Ναύσταθμο των αποβρασμάτων στο δημόσιο βίο προς μεγάλη χαρά του επωφελούμενου, με μια επιστολή μνημείο ειρωνείας για την πολιτική της κότας από την ορμή προς την ωριμότητα. Από την κοινωνική σύμβαση προς την ελευθερία της συνείδησης. Και από το ζωτικό ψέμα στην εντροπία του ασυνείδητου.

Το «θέλω να ακουστεί η φωνή μου κι ας μη κερδίσω κάτι» είχε μια μοιραία τραγικότητα που πονούσε για τον Πλέσσα, σκεπάζοντας με τις υστερικές κραυγές του, κάθε φωνή πολιτισμένου ανθρώπου και όχι αγριμιού. Τότε με τα έργα αυτά, πήρε τον τίτλο του «Βασιλιά του γέλιου» όχι στα πεζοδρόμια με γραφικές κορώνες, ξυπνώντας ένα πρωί από βαθύ λήθαργο, αλλά από τον Βασιλιά Κωνσταντίνο για τον αγνό πατριωτισμό, την αγανάκτηση και την προδοσία των πολιτικών επί χρόνια, την ανάγκη για αντίδραση σε μείζον εθνικό θέμα εν μέσω καθολικής αδράνειας. Το «πατριωτικός παλμός ενός προαναγγελθέντος θανάτου, όσο κι αν εθελοτυφλώ, χτυπιέμαι και ας θυμώσω» έκανε τον Τέως να υποχωρήσει σκεπτόμενος δημοκρατικά στον…τσαμπουκά του ελληναρά με αναγνώριση του ονόματος Πλέσσας εδώ και τώρα από τους πάντες, φροντίζοντας να το τεκμηριώσουν και ιστορικά, ακόμα και με την διοργάνωση ενός συλλαλητηρίου. Μία ώρα παρά κάτι διήρκεσε η θέαση της βράβευσης του Νίκου Πλέσσα μετά το θερμό χειροκρότημα του συναισθήματος, των αντιδράσεων, των ενστίκτων και απέδειξε με τη συμπυκνωμένη δύναμή της η βράβευση ότι είναι αρκετή για να καταστήσει τον θεατή κοινωνό ενός αμιγώς θεατρικού γίγνεσθαι.

Ο Νίκος Πλέσσας, δεν υποδύθηκε τον ήρωα με τον πολυσύνθετο και διαταραγμένο ψυχισμό, αλλά ήταν ο ίδιος μπροστά στο κοινό, ισορροπώντας αριστοτεχνικά ανάμεσα στο επιβλητικό παράστημα, στον έμφυτο δυναμισμό, στο έντονο διεισδυτικό βλέμμα, στην οδύνη, στα περίεργα παιχνίδια του μυαλού, στο σκοτεινό αδιέξοδο, υπηρετώντας το συναίσθημα, στοιχείο που τον καθιστούσε ιδανικό ερμηνευτή σκοτεινών και αντισυμβατικών ηρώων με κάθε κύτταρο του κορμιού, κάθε βλέμμα και ανάσα, κάθε λέξη ειπωμένη υπέροχα, σε ερμηνείες υπόδειγμα, δουλεμένες μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Και απέδιδε με απόλυτη πειστικότητα την διαταραγμένη πλευρά του χαρακτήρα, κρατώντας υπό έλεγχο την υπερβάλλουσα ενέργεια, έχοντας εξελίξει σε υψηλό επίπεδο τα εκφραστικά του μέσα και με δυνατά του σημεία την θαυμάσια εκφορά του λόγου, στις απαιτήσεις ενός επίσης δύσκολου και ιδιαίτερου ρόλου, σφράγισε τις ερμηνείες και κάλυψε εκείνες τις μικρές λεπτομέρειες που θα αναδείκνυαν την κρυμμένη πληγή. Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει και τρόπο με τον οποίο μίλαγε με τον οποίο μίλαγε αυτός ο σπουδαίος κωμικός μέσα στην ατσαλάκωτη, ηθελημένη υπεραισιοδοξία των λινών κοστουμιών. Η αλλαγή του τόνου στην φωνή, ο τονισμός συγκεκριμένων σημείων κάθε φορά, το χρώμα στην χροιά του, όλα φαίνονταν απόλυτα κουρδισμένα μεταξύ τους, σε τέτοιο βαθμό που και μόνο η φωνή του ήταν ικανή να προσφέρει άφθονο γέλιο, ακόμα και σε ατάκες όχι τόσο δυνατές.

Όταν αρχικά έχεις απέναντι ένα πληθωρικό ταλέντο τεραστίων διαστάσεων, σαρωτικό επί σκηνής, με σπουδαία δείγματα γραφής, οι προσδοκίες δικαιολογημένα είναι μεγάλες με μεγάλη ερμηνευτική γκάμα, στα δύσκολα. Κι όταν διαπιστώνεις την ώρα της παράστασης ότι ο Γρηγόρης Ξενόπουλος έγραφε έργα για εκείνον, ένιωθε κανείς τη μαγική ευφορία και πληρότητα που μόνο το καλό θέατρο μπορεί να προσφέρει απλόχερα, με την εξαιρετική ψυχολογική διείσδυση στην πιο συναρπαστική πλοκή της. Όλες οι αρετές του σπουδαίου υποκριτική Nίκου Πλέσσα ήταν παρούσες, προσφέροντας ευρηματικά και δυνατά ψυχολογικά έργα, που κινούνταν αριστοτεχνικά ανάμεσα στο απρόβλεπτο και την ακρότητα, τον κυνισμό και την αθωότητα, το πάθος, την τρέλα, το θάνατο, δοσμένα με ιδανική ισορροπία, υπέροχους υπαινιγμούς και έξοχη θεατρικότητα

Από το υπό έκδοση βιβλίο : AΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΤΑΞΙΔΕΥΤΕΣ ΤΗΣ ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 

" Η Δραματική αλήθεια και το κωμικό αθώο των Ελλήνων Ηθοποιών " 

" Μίμηση Πράξεως στην 7η Τέχνη του Ουρανού" 

[ Επεξήγηση: Aφιερώματα των εκλιπόντων Ηθοποιών από τον 19 ου αιώνα μέχρι σήμερα σε λογοτεχνική μορφή } 

Η φωτογραφία είναι από το βιβλίο του Αρτέμη Μάτσα με τίτλο Μεγάλες Θεατρικές Οικογένειες.

Χρήστος Αθανασίου 

Aπόφοιτος της Βαρβακείου Σχολής. Kάτοχος πτυχίων Υποκριτικής Θεάτρου – Κινηματογράφου του Υπουργείου Παιδείας και Υπουργείου Πολιτισμού καθώς και τίτλων Μεταπτυχιακών Σπουδών και Σεμιναρίων Υποκριτικής, Σωματικού Θεάτρου, Δημιουργίας Θεατρικού Λόγου, Κορυφωμένης και Επεισοδιακής Δραματικής Δομής - Γραφής και Σημειολογίας προς την παραστασιολογία, ως επιστήμη που αναλύει σε βάθος φαινόμενα της θεατρικής πράξεως. Ακροατής – Φοιτητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστήμιου Αθηνών. 

Συγγραφικό έργο: 

«Λογοτεχνικές Αστραπές» 

«Όταν ο ηλεκτρικός σπινθήρας φωτίζει την ζωή και το όνειρο» 

«Aφιερώματα στους ταξιδευτές της υποκριτικής τέχνης» ( Υπό έκδοση ) 

«Η Δραματική αλήθεια και το κωμικό αθώο των Ελλήνων Ηθοποιών» 

«Μίμηση Πράξεως στην 7η Τέχνη του Ουρανού» 

[Επεξήγηση: Aφιερώματα των εκλιπόντων Ηθοποιών απ’ τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα σε λογοτεχνική μορφή]