Τι σημαίνει το γέλιο μέσα σ’ έναν ορισμό όταν μεγαλώνει και ανθίζει από μακρόχρονη συναναστροφή για την ζωή και την τέχνη ; Φανταζόμαστε τον Καντιώτη να χαμογελάει παίζοντας, από μορφή σε μορφή, με ανεπαίσθητες διαβαθμίσεις και θα εκτελούσε μπροστά στα μάτια μας πολύ μοναδικές μεταμορφώσεις. Μοιραζόταν ήδη με τους οικείους του αλλά και με τους πιο ξένους την ελαφράδα που χρειαζόταν η μετάβασή του στη πτήση προς τους ουρανούς που την δημιουργούσε ο ίδιος με σαρκασμό και με χιούμορ της κατάστασης στην οποία η κωμικότητα εκδηλωνόταν και απευθυνόταν με κουδούνες, κλάξον, πυροβολισμούς και γαργάρες πάντα.
O εύστοχα ουσιαστικός και μετρημένος Εμμανουήλ Καντιώτης που έζησε και άφησε δημιουργικό και γόνιμο έργο στον τόπο μας, με τα θρησκευτικά ακούσματα της κλασσικής μουσικής αλλά και με τα απαραίτητα «στάσιμα και χορικά» λόγων ή εμβόλιμων τραγουδιών για ένα ευφυέστατο ζέσταμα-σολαρίσμα ζωής που χώρεσε πολλά στην χαρμολύπη μιας εποχής, το κατόρθωσε επί σκηνής με διάκριση και άριστη δραματουργική επεξεργασία εξαιρετική, κατεβαίνοντας στο κοινό, ξεχνώντας αριστοτεχνικά τον εαυτό του και προσφέροντας συναίσθημα, συγκίνηση, ελπίδα και γνώση, για την κωμικότητα των μορφών και κινήσεων σαν δύναμη της διάχυσης του κωμικού ανάλογου μεγέθους.
Πως μπορούσε λίγο πριν δρασκελίσει την όχθη, να κάνει χιούμορ, ίσως αναρωτηθούν πολλοί ; Κι όμως αν δεν έκανε χιούμορ μπορούσε τελικά να υπήρχε στο βάθος του αξιογέλαστου, να βρισκόταν ανάμεσα στην γκριμάτσα του γελωτοποιού, σ’ ένα λογοπαίγνιο, σε μια παρεξήγηση στο κωμειδύλλιο και σε μια σκηνή φίνας κωμωδίας. Μπορούσε να καθίσει να παίξει ένα ακόμη κείμενο φορτωμένο με ειρωνεία και συγκίνηση, ή θα αναζητούσε για τούτο το μικρό πρόβλημα μιας φιλοσοφική θεώρηση, να ξεφύγει από την προσπάθεια, να γλιστρήσει, να κρυφτεί και να ξανασηκωθεί από την αυθάδικη πρόκληση που ξεπροβάλλει μια ανθρώπινη φαντασία.
Κομψή εκδήλωση ανθρώπινης ευφυΐας ο Εμμανουήλ, μια ευφυΐα της καρδιάς, το άρωμα του πνεύματος, έβγαινε πότε σφυρίζοντας τη λήξη παιχνιδιού, πότε κηρύσσοντας νέους όρους εμπλουτίζοντας το παιχνίδι με μπόλικη φαντασία – υποκριτική ωριμότητα σαν μια φυσαλίδα διευρυμένη με μια ζωογόνο κίνηση εκπλήξεως, διαπιστωμένη και ανανεωμένη χωρονομικά, λιτότητα στα παράθυρα θέασης μέσα του, φωνητικό όργανο και τεχνική του λόγου ιδανικά για παιγνιώδες κάλεσμα, ανάλογη ετοιμότητα, συγκρατημένη αισιοδοξία, ελεγχόμενη συγκινησιακή φόρτωση και ένα τρυφερό χαμόγελο που αναγόταν σε σφαίρες χαράς, εν μέρει αντίδωρο για την οδύνη της λύπης, σαν απόσταγμα ζωής απαράβατων όρων και αρχών, που γεφυρώνει το χάσμα, σπάζοντας αναίμακτα την αράγιστη βεβαιότητα και ανανεώνοντας την ελπίδα και την κατανόηση.
Ο βιρτουόζος της υποκριτικής Εμμανουήλ Καντιώτης μ’ ένα υποδόριο, κριτικό χιούμορ – σκανταλιάρικο και διαφορετικό το μετουσίωνε σε μάσκα, κίνηση, μεταπτώσεις με τα σκηνικά δρώμενα για μια πειστική σκηνική δράση – συμπλοκές, πάλη, συρσίματα φωτιές, «σκωπτικά τραγούδια» ποτισμένα συνήθως με άφθονο κρασί. Το «μουσικό αστείο» είτε στην αδιάκριτη οσμή του είτε στο λεπτό άρωμά του ήταν το τέλειο εκφραστικό μέσο για τον Εμμανουήλ Καντιώτη. Οι χαρακτήρες του έχουν την καταγωγή τους καθαρά στη θεατρική τέχνη. Ήταν δηλαδή ρόλοι διαύγειας κι ευθυκρισίας. Pόλοι θεατρικής έκφρασης που με το κατάλληλο τάιμινγκ, με την ικανότητα από τη μεριά του ηθοποιού να πλασάρει την ατάκα, με τη μαεστρία της σκηνής, μπορούσαν να αναδειχθούν σε σκηνικά διαμάντια που ο ευγενής, λιγομίλητος, διακριτικός Εμμανουήλ Καντιώτης με προσοχή και σεβασμό συνέλεγε. Θραύσματα που, σιγά – σιγά, ενώθηκαν μέσα στο μυαλό του κι επανέφεραν τη μορφή, τη φωνή, τις κινήσεις, τα τικ του, τη θεωρία αυτή που πηγάζει από την αντίληψη ότι το γέλιο, ισούμενο της γελοίας συμπεριφοράς, απειλεί την κοινωνική εξουσία, ενοχοποιώντας γλυκά, ονειρικά, συνειρμικά κάθε τι αστείο ή το κωμικό.
Η γλώσσα του Εμμανουήλ προσπαθώντας να βρει το βηματισμό της με γούστο και αισθητική, αυτή η ιδιόμορφη καθαρεύουσα με τον πλούσιο ήχο της και τη δαιδαλώδη μορφή της απρόσμενες προεκτάσεις, έδινε σάρκα και οστά στο σχεδόν αιώνια καρφωμένο πάθος του κεντρικού ήρωα. Καλλιτέχνης κωμικότητας ο παντός καιρού πραγματικός και φαντασιακός Καντιώνης που διατηρούσε έναν απόηχο ανθρωπιάς, αναδείκνυε ένα κωμικό μονόπρακτο υπέροχης ποίησης και έντονης θεατρικότητας στη σφαίρα της φαντασίας, της νόησης και του συναισθηματικού καθοριστικού παράγοντα εξέλιξης. Και ναι, αυτό ήταν θεατρική κυμαινόμενη προσδοκία κρυμμένη κάτω από χιούμορ απολαυστικό, ξεκαρδιστικό με τρόπο έντονα συμβολικό, καλλιτεχνικό, απρόβλεπτο, στο ρυθμό μιας ερμηνείας αξιοθαύμαστου γήινου ρεαλισμού που κυλούσε στις βασικές θεατρικές αρχές με το κοινό στην αισθητική των λέξεων με χρήση καθαρεύουσας και δημοτικής και σαφώς με διάθεση διακωμώδησης της χρήσης της ελληνικής γλώσσας και του τότε γλωσσικού ζητήματος.
Κι αν η ακατάπαυστη χειμαρρώδη υποκριτική του στο δράμα άφηνε πιθανόν κάποια ερωτηματικά, η κωμωδία ήταν άξια συγχαρητηρίων « ξύλινων πυρσών » σε πολλές πνευματικές εκφράσεις του πνεύματος κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του. Δεν υπερβάλουμε αν χαρακτηρίσουμε την απόδοσή του ως άθλο σπονδυλωτό, αναφορικά και γλαφυρά με πέρα για πέρα αυθεντική χειρουργική ακρίβεια, για κάποιες στιγμές κορυφαίες, που η συγκίνηση ξεχείλισε, σε διαρκή εναλλαγή με το αβίαστο γέλιο της επόμενης ατάκας σ’ ένα σπουδαίο υποκριτικό μείγμα. Είναι γεγονός ότι ο Εμμανουήλ Καντιώτης κινήθηκε σε συμβατικά, «ασφαλή» πλαίσια και προσέφερε καλοστημένες, φροντισμένες, κλασικές παραστάσεις υπηρετώντας αξιοπρεπώς και με πινελιές φαντασίας, τις συνθήκες μιας τρυφερής κωμωδίας. Έδωσε όμορφες αισθητικά εικόνες και ατμόσφαιρα, κράτησε ισορροπίες και ομαλό ρυθμό, ανέδειξε τόσο το χιούμορ, όσο και το συναίσθημα με ευαισθησία κι αυθεντικά συγκινητικές στιγμές, αποφεύγοντας επιμελώς την παγίδα του μελό, καθώς ο ίδιος επέλεξε να εστιάσει και να δώσει στη συνέχεια βαρύτητα στο γήινο και στο ρεαλισμό που συνδύαζε σχεδόν αριστοτεχνικά, λόγο, ήχο, θέαμα και κίνηση.
Από το υπό έκδοση βιβλίο : AΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΤΑΞΙΔΕΥΤΕΣ ΤΗΣ ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
" Η Δραματική αλήθεια και το κωμικό αθώο των Ελλήνων Ηθοποιών "
" Μίμηση Πράξεως στην 7η Τέχνη του Ουρανού"
[ Επεξήγηση: Aφιερώματα των εκλιπόντων Ηθοποιών από τον 19 ου αιώνα μέχρι σήμερα σε λογοτεχνική μορφή }
Η φωτογραφία είναι από το βιβλίο του Αρτέμη Μάτσα με τίτλο Μεγάλες Θεατρικές Οικογένειες.
Χρήστος Αθανασίου
Aπόφοιτος της Βαρβακείου Σχολής. Kάτοχος πτυχίων Υποκριτικής Θεάτρου – Κινηματογράφου του Υπουργείου Παιδείας και Υπουργείου Πολιτισμού καθώς και τίτλων Μεταπτυχιακών Σπουδών και Σεμιναρίων Υποκριτικής, Σωματικού Θεάτρου, Δημιουργίας Θεατρικού Λόγου, Κορυφωμένης και Επεισοδιακής Δραματικής Δομής - Γραφής και Σημειολογίας προς την παραστασιολογία, ως επιστήμη που αναλύει σε βάθος φαινόμενα της θεατρικής πράξεως. Ακροατής – Φοιτητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστήμιου Αθηνών.
Συγγραφικό έργο:
«Λογοτεχνικές Αστραπές»
«Όταν ο ηλεκτρικός σπινθήρας φωτίζει την ζωή και το όνειρο»
«Aφιερώματα στους ταξιδευτές της υποκριτικής τέχνης» ( Υπό έκδοση )
«Η Δραματική αλήθεια και το κωμικό αθώο των Ελλήνων Ηθοποιών»
«Μίμηση Πράξεως στην 7η Τέχνη του Ουρανού»
[Επεξήγηση: Aφιερώματα των εκλιπόντων Ηθοποιών απ’ τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα σε λογοτεχνική μορφή]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου