Homo Universalis: ΜΥΣΤΡΑΣ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΛΜΠΟΥΜ ΤΗΣ ΝΕΛΛΑΣ ΘΕΟΤΟΚΑΤΟΥ

Πέμπτη 28 Μαρτίου 2019

ΜΥΣΤΡΑΣ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΛΜΠΟΥΜ ΤΗΣ ΝΕΛΛΑΣ ΘΕΟΤΟΚΑΤΟΥ

Οι μεγάλες πόλεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αποτελούν, κατά κύριο λόγο, τους χώρους όπου αναπτύσσεται η πνευματική δραστηριότητα, δεδομένου ότι ενθαρρύνεται από την οικονομική υποστήριξη των αρχόντων που ζουν σε αυτές. Κέντρο, βέβαια, της πνευματικής δημιουργίας παραμένει η Κωνσταντινούπολη, η πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας.

Κατά την τελευταία περίοδο ζωής της αυτοκρατορίας, η διοικητική της διάσπαση δημιούργησε και άλλα κέντρα με σοβαρή πολιτισμική παραγωγή (Νίκαια, Τραπεζούντα, Θεσσαλονίκη, Μυστράς).

Ιδιαίτερη θέση κατέχει ο Μυστράς, ο οποίος γνωρίζει εξαιρετική πνευματική και καλλιτεχνική άνθηση. Σε αυτό συντελούν η συγκέντρωση στην πόλη ενός κύκλου αριστοκρατών, λογίων και καλλιτεχνών, η διοίκηση της από μέλη της ίδιας της αυτοκρατορικής οικογένειας και, τέλος, το ενδιαφέρον των ίδιων των αυτοκρατόρων γι’ αυτή, που αποδεικνύεται και με τις επισκέψεις που πραγματοποιούν. Όλοι αυτοί οι παράγοντες ευνοούν την πολιτισμική ανάπτυξη της περιοχής, σε άμεση πάντα εξάρτυση από την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας, οι δεσμοί με την οποία ποτέ δεν διακόπηκαν.

Μπαίνοντας στον Μυστρά

Μπαίνοντας στην καστροπολιτεία.

Στον Μυστρά η αρχική επιλογή της θέσης γίνεται από τους Φράγκους, που χτίζουν το κάστρο τους στον απότομο και φυσικά οχυρό λόφο.
Όταν, το 1262, το κάστρο περνάει στα χέρια των Βυζαντινών, ένας νέος οικισμός αρχίζει να αναπτύσσεται γύρω από αυτό. Η νέα πόλη ακολουθεί την τυπική τριμερή διάρθρωση.
Στην κορυφή του λόφου υψώνεται η ακρόπολη, το φράγκικο κάστρο. Ακολουθούν, χαμηλότερα, δύο σειρές τειχών, που ενισχύουν ουσιαστικά τη φυσική οχύρωση του λόφου. Λόγω των απότομων απολήξεων του βράχου, η πλαγιά δεν οχυρώνεται σε όλο το μήκος της, παρά μόνο στα ευάλωτα σημεία της.
Ο οικισμός χωρίζεται από τα τείχη σε Άνω και Κάτω Χώρα. Στην Άνω Χώρα βρίσκονται τα παλάτια και αρχοντικές κατοικίες. Η Κάτω Χώρα περιλαμβάνει τη Μητρόπολη, σημαντικά μοναστήρια, κατοικίες αξιωματούχων και πλήθος άλλων σπιτιών.

Η θέα από ψηλά....Σπάρτη και Μυστράς(το χωριό)

Ο Ταΰγετος

Η βυζαντινή πόλη συνδέεται απόλυτα με την ύπαρξη ενός συστήματος οχύρωσης πόλεων που είναι χτισμένες σε επίπεδα εδάφη,συνήθως στην θέση παλαιότερων,αλλά και οι μεταγενέστερες πόλεις κάστρα που εμφανίζονται απο τον 7ο αιώνα,τοιχίζονται σύμφωνα με τις αρχές της Ελληνορωμαϊκής οχυρωματικής τέχνης....σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις,επισκευάζονται απλώς,τα προϋπάρχοντα τείχη!!!

Πυρήνας της οχύρωσης είναι η Ακρόπολη τοποθετημένη στο υψηλότερο σημείο της πόλης.την προστασία του οικισμού εξασφαλίζουν,ένας η δυο οχυρωματικοί περίβολοι ενισχυμένοι με πύργους...για την επικοινωνία της πόλης με τον περιβάλλοντα χώρο της,ανοίγονται πύλες......

Στις βυζαντινές οχυρώσεις αντικατοπτρίζεται η αργή εξέλιξη της τέχνης του πολέμου....η βαθειά τομή στην οχυρωματική,που επιφέρει η ανακάλυψη της πυρίτιδας και των πυροβόλων όπλων τον 14ο αιώνα,αποτυπώνεται στον Ελληνικό χώρο,μόνο στα παραθαλάσσια Ενετικά κάστρα......

Η οργάνωση χώρος στους βυζαντινούς οχυρωμένους οικισμούς,ακολουθεί ένα τριμερές βασικό σχήμα:στην κορυφή του φυσικού οχυρού λόφου,βρίσκεται η ακρόπολη και χαμηλότερα δυο διαδοχικές γραμμές άμυνας που οριοθετούν και διαχωρίζουν την πόλη,σε "άνω" και "κάτω"....μέσα στους οχυρούς αυτούς περίβολους αναπτύσσεται ο πολεοδομικός ιστός.....

Οχυρά της ακρόπολης του Μυστρά....

Τα τείχη του Μυστρά κτίζονται από τους Βυζαντινούς αλλά δέχονται πολλές τροποποιήσεις από τους κατά καιρούς κατακτητές της πόλης, Τούρκους και Βενετούς. Δύο σειρές τειχών προστατεύουν τον οικισμό, που αναπτύσσεται στην πλαγιά του λόφου, ιδιαίτερα στα σημεία που είναι εύκολο για τον εχθρό να πλησιάσει. Τα τείχη ενισχύονται κατά διαστήματα από τετράγωνους πύργους. Καλή εικόνα για την πυργοκτισία δίνουν οι πύργοι που υψώνονται στις πύλες της πόλης και στα μοναστήρια της Οδηγήτριας και της Περιβλέπτου.

Η ασφάλεια της πόλης επιβάλει και μικρού μεγέθους πύλες, ώστε να αποτρέπεται η συγκέντρωση μεγάλου αριθμού στρατιωτών κατά τη διάρκεια επιθέσεων και πολιορκιών.

Η Αγία Σοφία υπήρξε το καθολικό της μονής του Ζωοδότου Χριστού και χώρος ενταφιασμού μελών της αριστοκρατίας του Μυστρά. Σε πολλές εκκλησίες του Μυστρά στα δάπεδα, σε αρκοσόλια, στα παρεκκλήσια βρίσκονται τάφοι μελών της οικογένειας των Δεσποτών, δωρητών, κρατικών και εκκλησιαστικών αξιωματούχων. Πορτραίτα και επιγραφές σε τοιχογραφίες πάνω από τους τάφους δίνουν στοιχεία για την αριστοκρατία του Μυστρά.
Σημαντικές ταφές συγκεντρώνει ο ναός της Αγίας Σοφίας, ο οποίος πιθανότατα αποτελεί την εκκλησία των Παλατιών. Σε αυτή έχουν ταφεί πολλά μέλη της άρχουσας τάξης του Μυστρά.

Ο τρούλλος της Αγίας Σοφίας....

Η Αγία Σοφία....μοναδική αρχιεκτονική,ένας ναός απείρου κάλλους....

Αγία Σοφία.

Το μέγεθος των έργων υδροδότησης των μεταγενέστερων πόλεων-κάστρων,είναι πιο περιορισμένο και το είδος τους προϋποθέτει συχνά,απλούστερες παρεμβάσεις....συνηθίζεται η συλλογή και εκμετάλλευση των νερών της βροχής.....

Σύμφωνα με μαρτυρία περιηγητή του 17ου αιώνα,ο Ελληνικός πληθυσμός εξακολουθεί να ζει εντός του κάστρου....έξω απο τα τείχη αναπτύσσονται μουσουλμανικές ,εβραίικες αλλά και ρωμαίικες γειτονιές...οι κάτοικοι ασχολούνται με την εκτροφή μεταξοσκωλήκων και την καλλιέργεια της ελιάς,αμπελιών,εσπεριδοειδών,σύκων και καπνών....πολλά τοπικά προϊόντα εξάγονται και στην δυτική Ευρώπη.....

Αγιος Νικόλαος.....

Αγιος Νικόλαος

Χαλάσματα αρχοντικού της πόλης

Η νέα Μητρόπολη του Μυστρά..

Χαλάσματα τμήματος του ναού του Αγίου Νικολάου!!

Αγιος Δημήτριος!!

Το Παλάτι......η πτέρυγα Α`χτίστηκε από τους Φράγκους(1259-1262) η από τους πρώτους βυζαντινούς διοικητές....η πτέρυγα Β`χρονολογείται από τα τέλη του14ου αιώνα...περιλαμβάνει το μαγειρείο με την εστία και κινστέρνες καθώς και άλλους βοηθητικούς χώρους...

Το Παλάτι......η πτέρυγα Γ`πρόκειται για κτίσμα σύγχρονο της πτέρυγας Ε` το οποίο συνδέει τις πτέρυγες Α` και Β`και πιθανόν έχει βοηθητικό χαρακτήρα....

Το Παλάτι......η πτέρυγα Δ`περιλαμβάνει τα ιδιαίτερα διαμερίσματα του Δεσπότη και της οικογένειάς του....χρονολογείται στις αρχές του β`μισού του 14ου αιώνα...

Το Παλάτι....πτέρυγα Ε`....πρόκειται για κτίσμα της εποχής των Παλαιολόγων πιθανόν ,των αρχών του 14ου αιώνα...αποτελείται από ένα ημιυπόγειο όπου στεγάζονταν οι αποθήκες,ένα υπερυψωμένο ισόγειο το οποίο διαιρείται σε οκτώ διαμερίσματα,αίθουσες στρατωνισμού και τον όροφο 0,ένας ενιαίος χώρος η αίθουσα του θρόνου!!!!

Πολεμίστρες....

Η απότομη πλαγιά, στην οποία βρίσκεται ο Μυστράς, δεν επιτρέπει την κατασκευή ευθέων και άνετων δρόμων. Η κυκλοφορία γίνεται, όπως συνήθως στις πόλεις-κάστρα, με στενά, ανηφορικά καλντερίμια (λιθόστρωτα δρομάκια), που οδηγούν στις πύλες της πόλης, στα σημαντικά δημόσια κτίρια, αλλά και στα σπίτια.

Το ενεργό μοναστήρι της Παντάνασσας......

Μπαίνοντας στον περίβολο του μοναστηριού...

Η είσοδος στο μοναστήρι της Παντάνασσας...

Στην αρχιτεκτονική, κοσμική και εκκλησιαστική, ο Μυστράς συνδυάζει στοιχεία της ελλαδικής παράδοσης με τις νέες τάσεις που έρχονται από την πρωτεύουσα, καθώς και με στοιχεία που μαρτυρούν δυτικές επιρροές, σε επιμέρους διακοσμητικά θέματα.

Στους ναούς εφαρμόζονται ποικίλοι αρχιτεκτονικοί τύποι, με κυρίαρχο το λεγόμενο «μεικτό τύπο», που δημιουργήθηκε στον Μυστρά. Ιδιαίτερη αξία έχει η κοσμική αρχιτεκτονική της περιοχής, δεδομένου ότι ελάχιστα δείγματά της διατηρούνται από τη βυζαντινή περίοδο και μάλιστα σε τόσο καλή κατάσταση, όπως αυτή πολλών μνημείων της καστροπολιτείας

Ο ναός της Παντάνασσας από το ομώνυμο μοναστήρι...

Η μονή της Παντάνασσας χτίστηκε από τον Ιωάννη Φραγκόπουλο,"καθολικό μεσάζοντα και μέγα πρωτοστρατορα"του δεσποτάτου του Μορέως....αφιερώθηκε στην Θεοτόκο την βασίλισσα των πάντων(Παντάνασσα) και εγκαινιάσθηκε τον Σεπτέμβρη του 1428.!!!

Η εικόνα της Παναγίας Παντάνασσας...

Το πάνω μέρος του ναού της Παντάνασσας,με τις τοιχογραφίες που έχουν διασωθεί...

Λεπτομερεια από το μοναστήρι.....το πηγάδι,οι γλάστρες το κεραμίδι και η πέτρα....μαζί με την όμορφη γαλήνη,δεν χρειάζεται τίποτα άλλο στους κατοίκους που μονάζουν!!!

Πανοραμική της "κάτω χώρας"του Μυστρά..

Κατεβαίνοντας στην "κάτω χώρα"....Ευαγγελίστρια...

Αγιοι Θεόδωροι....βυζαντινή τέχνη απόλυτης αρμονίας..

Ο ναός της Οδηγήτριας στέκει μεγαλοπρεπής στο χαμηλό σημείο της καστροπολιτείας του Μυστρά!!
Στα εκκλησιαστικά κτίσματα του Μυστρά εμφανής είναι και η επίδραση της αρχιτεκτονικής της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας. Οι περιμετρικές στοές, τα τυφλά αψιδώματα (ψευδοπαράθυρα) στις εξωτερικές όψεις των κτισμάτων και οι καμπύλες απολήξεις των στεγών βίσκουν τα πρότυπά τους στην αρχιτεκτονική της Κωνσταντινούπολης. Οι αναζητήσεις αυτές γίνονται ολοφάνερες στην Οδηγήτρια, η οποία ενσωματώνει όλα τα παραπάνω στοιχεία, ενώ στην τοιχοποιία της διαφέρει ολοκληρωτικά από τις άλλες εκκλησίες του Μυστρά· το πλινθοπερίκλειστο σύστημα εδώ έχει αντικατασταθεί από την κοινή λιθοδομή, η οποία διακόπτεται κατά διαστήματα από παράλληλες σειρές πλίνθων. Στοιχεία της αντιγράφονται και σε άλλα εκκλησιαστικά αρχιτεκτονήματα της καστροπολιτείας (Παντάνασσα, Άγιος Δημήτριος).