 |
«Που δεν έσκυψα ποτέ, δε μετανιώνω. Ορθιος πήγα, ενάντια στο ρέμα. Κι αν έπεφτα, πρόφταινα να πάρω το πληγωμένο λάβαρο της πίστης και δυνάμεις για ξεκίνημα καινούργιο». πηγή φωτογραφίας |
Ο Δημήτρης Κ.Παπακωνσταντίνου γεννήθηκε το 1915 (ως Δημήτρης Παπαδόπουλος) και μεγάλωσε στην Πόλη, την οποία και εξύμνησε στα ποιήματά του. Απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής και της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών ανέλαβε υπηρεσία ως φιλόλογος της Μέσης Εκπαίδευσης αρχικά στα Λύκεια της Πόλης (1943-1965) και αργότερα της Αθήνας όπου προήχθη στο βαθμό του γυμνασιάρχη. Δόκιμος ποιητής, αδέκαστος κριτικός συνεργάστηκε με τα σημαντικότερα λογοτεχνικά περιοδικά της Πόλης, της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης (Βόσπορος, Πυρσός, Νέα Εστία, Ευθύνη, Ν.Πορεία, Σκέψη κ.α) ενώ παράλληλα διηύθυνε και το λογοτεχνικό περιοδικό «Τέχνη» τον πρώτο χρόνο έκδοσής του. Τιμήθηκε επανειλημμένα για το σύνολο της συγγραφικής του δραστηριότητας: Το 1976 απέσπασε το «Βραβείο Ποίησης» της Ακαδημίας Αθηνών για την ποιητική του συλλογή «Σκιαμαχία, σειρά Α’», ενώ το 1982 τιμήθηκε με το «Βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη» της Ακαδημίας Αθηνών για την ποιητική συλλογή «Απέκδυση». Το 1978 έλαβε το «Β’ Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου και Κριτικής» του Υπουργείου Πολιτισμού για το έργο του «Κριτική Βιβλίου, σειρά Α’». Τιμήθηκε, επίσης, από την Ακαδημία Αθηνών και για την προσφορά του στην παιδεία και τα γράμματα της Πόλης (1973). Το 1986 του απονεμήθηκε το οφίκιο του Άρχοντα Νοταρίου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.
Ο Δημήτρης Παπακωνσταντίνου αψηφώντας το τίμημα, προσπάθησε με θέση και στάση ζωής να τεκμηριώσει τα πιστεύω του: ότι ο πνευματικά ελεύθερος άνθρωπος δεν έπρεπε να ανήκει σε κανένα «οργανωμένο σύστημα». Αγωνίστηκε μόνος του ενάντια σε κάθε κύκλωμα, διατηρώντας αδούλωτο τον ψυχικό του κόσμο και ακέραια την πίστη του στην ιδέα του Χρέους. Μέσα στα περίπου πενήντα χρόνια της γόνιμης προσφοράς του, τίποτα δεν στάθηκε ικανό να θολώσει την πίστη του στην Ελευθερία, την αφοσίωσή του στα Γράμματα και την αγάπη του προς τον Άνθρωπο. Τίποτα δεν μπόρεσε να περιορίσει την ειλικρίνεια και την ευαισθησία του λόγου του. Το αφιέρωμα αυτό είναι ένα ελάχιστο δείγμα αγάπης και ευγνωμοσύνης προς έναν ολοκληρωμένο πνευματικό άνθρωπο.
Ο Δημήτρης Κ.Παπακωνσταντίνου πέθανε στην Αθήνα το 1990.
Γ. Νταλάρας & Στ. Ληναίος - Αφιέρωμα στον ποιητή Δημήτρη Παπακωνσταντίνου
Με αφορμή τη συμπλήρωση είκοσι χρόνων από το θάνατο του σπουδαίου ποιητή, καταξιωμένου κριτικού, φωτισμένου Δάσκαλου και ασυμβίβαστου στοχαστή Δημήτρη Κ.Παπακωνσταντίνου, το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.) συγκέντρωσε και εξέδωσε σε δύο τόμους -για πρώτη φορά- το σύνολο του ποιητικού του έργου. Το δίτομο έργο παρουσιάστηκε στις 15 Μαρτίου 2010 στο θέατρο «ΑΛΦΑ» σε μια εκδήλωση που οργάνωσε και παρουσίασε η Ειρήνη Σαρίογλου, η φιλολογική ανάλυση έγινε από την Καίτη Σαρίογλου ενώ ο Στέφανος Ληναίος απήγγειλε ποιήματα του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου. Στο μουσικό μέρος της βραδιάς, ο Γιώργος Νταλάρας, με τη συνοδεία τριών μουσικών, του Γιώργου Παπαχριστούδη στο πιάνο, του Θανάση Σοφρά στο κοντραμπάσο και της Γεωργίας Στεφανοπούλου στη βιόλα τραγούδησε δυο ανέκδοτα κομμάτια σε ποίηση Παπακωνσταντίνου και μουσική του Τούρκου Serdar Yalcin, τα «Μοναξιά ΙΙΙ» και «Συνάντηση». Η ενορχήστρωση έγινε από τον Γιώργο Παπαχριστούδη ενώ η σκηνοθετική επιμέλεια της εκδήλωσης ήταν της Καλλιόπης Λεγάκη. Όπως αναφέρεται στο πρόγραμμα της εκδήλωσης ο στόχος της έκδοσης ήταν διττός. Πέρα από την εκπλήρωση ενός ατομικού χρέους προς τον Δημ.Κ.Παπακωνσταντίνου, εκπληρώνεται ταυτόχρονα και μια γενικότερη οφειλή σε εκείνον, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διάσωση και διάδοση του πολύτιμου έργου του.
Ποιητικά άπαντα i
Δημ. Κ. Παπακωνσταντίνου
επιμέλεια: Ειρήνη Σαρίογλου
Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.), 2010
324 σελ.
ISBN 978-960-99058-3-1,
Με αφορμή τη συμπλήρωση, φέτος, είκοσι χρόνων από το θάνατο του Δημ. Κ. Παπακωνσταντίνου, το Ελληνικό "Ιδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.) ανέλαβε την επανέκδοση του συνόλου του ποιητικού του έργου, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διάσωση και διάδοσή του.
Ο Δημήτρης Παπακωνσταντίνου δεν ήταν μόνο ένας σπάνιος λογοτέχνης, μια άρτια καταρτισμένη φυσιογνωμία αλλά και ένα ελεύθερο, γενναίο και ακέραιο άτομο που πίστευε στην ηθική και πνευματική συνείδηση του ατόμου. Ο ίδιος στην "Κριτική του Βιβλίου - Σειρά Τέταρτη" σημειώνει: "σχεδόν όλοι παρουσιάζονται διαφορετικοί στην τέχνη τους από τη ζωή τους, όπου φανερώνουν άλλο πρόσωπο ή προσωπεία στις κοινωνικές και λοιπές σχέσεις τους. [...] Άλλη πληρότητα όμως προσφέρει, μαζί με την αισθητική, και η συνύπαρξη της ηθικής...". Ο Παπακωνσταντίνου αψηφώντας το τίμημα προσπάθησε, με θέση και στάση ζωής, να τεκμηριώσει ότι ο πνευματικά ελεύθερος άνθρωπος δεν έπρεπε να ανήκει σε κανένα "οργανωμένο σύστημα". Αγωνίστηκε μόνος του ενάντια σε κάθε κύκλωμα, διατηρώντας αδούλωτο τον ψυχικό του κόσμο και ακέραια την πίστη του στην ιδέα του Χρέους. [...]
(Αντί προλόγου - Ειρήνη Σαρίογλου)
Ποιητικά άπαντα ii
Δημ. Κ. Παπακωνσταντίνου
επιμέλεια: Ειρήνη Σαρίογλου
Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.), 2010
390 σελ.
ISBN 978-960-99058-4-8,
ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Αναδημοσίευση από enet.gr ( Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ )
Γραφή στοχαστική, σπάνιας ευαισθησίας και παρρησίας, ερωτικού οίστρου και υπαρξιακής καταβύθισης. Θα τολμούσαμε να πούμε ότι κινείται στις παρυφές των Καβάφη, Σεφέρη, Ελύτη. Γραφή που διαθέτει «πικρές» αναλογίες μ' εκείνη της Κικής Δημουλά, περισσότερο διαυγής και ευθύβολη για μας.
«Σαν έπιπλα παλιά / γεμάτα σκόνη / τα χρόνια μας. / Αστράφταν μόνο στ' όνειρο / καθόλου στη ζωή μας».
Τον ανακαλύψαμε στα «Ποιητικά Απαντά» του (Α'και Β' Τόμος) σε καλαίσθητη έκδοση του Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών («φόρος τιμής προς έναν διακεκριμένο ποιητή, ασυμβίβαστο στοχαστή και φωτισμένο Δάσκαλο» σημειώνει στο μικρό προλόγισμά της η υπεύθυνη του ΙΔΙΣΜΕ, ιστορικός Ειρήνη Σαρίογλου). Ανθρωπος, χρόνος, πίστη, μνήμη, έρωτας, θάνατος, ομορφιά, όνειρο, αξιοπρέπεια, νιότη, γενέθλια γη, μοναξιά είναι τα βασικά «μοτίβα» του.
«Μεγάλο που 'ναι ν' αγαπάς / δεν περπατάς, πετάς και πας· μήπως και ξέρεις πού πηγαίνεις ; /Πας με των οίστρων τα φτερά / θροούν βιολιά / σπάζουν νερά / με το φεγγάρι μάγια δένεις.../ Πόνος βαθύς. Μέγ' αγαθό. / Μια στην κορφή, μια στο βυθό / ζεις, σπαταλιέσαι και πεθαίνεις».
Απόφοιτος της Μεγάλης Σχολής του Γένους και της Φιλοσοφικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, δίδαξε για είκοσι δύο χρόνια στα σχολεία της αγαπημένης του γενέτειρας (ιδίως στο Ζάππειο) και στη συνέχεια στην Αθήνα.
«Τ' όνειρο πάντα στη ζωή / τι λίγο που κρατεί».
Δόκιμος ποιητής αλλά και αδέκαστος κριτικός, συνεργάστηκε με σημαντικά λογοτεχνικά περιοδικά της Πόλης, της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης («Βόσπορος», «Πυρσός», «Νέα Εστία», «Ευθύνη», «Σκέψη» κ.ά). Η Ακαδημία Αθηνών τον τίμησε τρεις φορές, δύο για τις ποιητικές του συλλογές «Σκιαμαχία Α'» και «Απέκδυση» και μία για τη συνολική προσφορά του στην παιδεία και τα γράμματα της Πόλης.
* «Περισσεύουν τα χρόνια / λιγοστεύουν οι άνθρωποι».
* «Ολα τα ωραία τελειούνται στα όνειρα».
* «Ο,τι μας καίει και μας λιώνει / είναι που ζούμε πάντα μόνοι».
Ενας γνήσιος πνευματικός άνθρωπος, ασυμβίβαστος («έμεινα μονάχος κι ελεύθερος»), αφιερωμένος στο διδασκαλικό έργο του, στις αξίες («Με μόχθο σκαλίζεται της ζωής η πέτρα»), που ύμνησε τη χαρά και την πληγή της ομορφιάς, το μέγα θαύμα, το βαθύ του έρωτα.
* «Περπατάς, κι όλη την άνοιξη μοιράζεις».
* «Χειροκροτούσαν τα κύματα / την ιερή γύμνια σου».
* «Το πρόσωπό σου φως ζωής, στην ερημιά του κόσμου».
* «Κοχύλι μοιάζεις, προς το βράδιασμα, / παιχνίδι παιδικό στο κύμα».
* «Περπατώντας με τις τριανταφυλλιές / φύσηξες πρωινές θάλασσες / στην ανέστια καρδιά μου».
Νοσταλγεί το γενέθλιο τόπο του, που αναγκάστηκε ν' αφήσει από μικρότητες «κινούμενων παστουρμάδων».
«Μουσικό της ζωής του ξημέρωμα σ' εκείνον τον απαράμιλλο Βόσπορο... Αρχέγονη, ελληνική, αρχόντισσα θάλασσα, φωνήεσσα, χαίρε».
Προσπαθώντας να νιώσει τ' ανερμήνευτα, αναρωτιέται:
«Πώς να μάθουμε τους λαβύρινθους των άλλων / όταν δεν ξέρουμε τις κόγχες των δικών μας;».
Στωικός και πικρός όταν γράφει:
«Δεν ξέρω για την επουράνια δικαιοσύνη. / Οδυνηρός μύθος η επίγεια»
ή όταν λέει:
«Οσο περισσότερο δίνεσαι στον κόσμο / τόσο σφοδρό το πετροβόλημα».
Αξιοπρεπής ατενίζει το τέλος:
«Ο κόσμος ένα θέατρο σκιών... Καιρός να μαζεύουμε τ' απομεινάρια της ζωής / για την ολόστερνη κάμαρα. / Η τελευταία παράσταση μας ανήκει». Δεν παύει όμως να τονίζει: «Πιστεύω στον Θεό. / Προσκυνώ την ελευθερία. / Ονειρεύομαι τον άνθρωπο».
Πριν από δύο χρόνια το ΙΔΙΣΜΕ τίμησε τη μνήμη του Παπακωνσταντίνου, με αφορμή τα δέκα χρόνια της εκδημίας του, στο θέατρο «Αλφα». Ο Στέφανος Ληναίος διακρτικά τον «υποδύθηκε» διαβάζοντας ορισμένα ποιήματά του, ενώ ο Γιώργος Νταλάρας ερμήνευσε δύο ποιήματά του σε σύνθεση του Τούρκου Σερντάρ Γιαλτσίν.
Επιμένοντας ν' ανασύρει από τη λήθη γεγονότα, να τιμά παραγνωρισμένους ανθρώπους για τη στάση ή το έργο τους, το ΙΔΙΣΜΕ ετοιμάζει την έκδοση και του πεντάτομου έργου του «Κριτική του Βιβλίου». Αξίζει ν' ανακαλύψετε και να εντρυφήσετε στο ποιητικό σύμπαν του Δημήτρη Παπακωνσταντίνου.
* «Εν αρχή ην η Πίστη. Στον Θεό και στον άνθρωπο... Ορίζοντες ανοιχτοί, να καλπάζει ασύδοτα τ' όνειρο, να το κυνηγάς, να σε κυνηγάει, να σε φτερώνει, να το φτερώνεις...».
«Κι εκείνος ο έρωτας! Η μέγιστη πτήση, βέβαια... Συμπλοηγός στο πέλαγος του καλού με την αδελφή ψυχή, το απείκασμα της ψυχής σου. Αυτά και άλλα. Να σε μεθούν και να σε συντρίβουν».
* «Που δεν έσκυψα ποτέ, δε μετανιώνω. Ορθιος πήγα, ενάντια στο ρέμα. Κι αν έπεφτα, πρόφταινα να πάρω το πληγωμένο λάβαρο της πίστης και δυνάμεις για ξεκίνημα καινούργιο».
**«Στο παιχνίδι, το κέρδος με τους ανέντιμους. Παίξαμε χωρίς προσωπεία. Γι' αυτό και χάσαμε. Δούλοι; Ελεύθεροι; Πάντως εκτελέσαμε το χρέος μας. Παλέψαμε».
**«Για να μην ενοχλείς κανένα, φρόντισε να καλλιεργείς μόνο το τίποτε».
**«Με τους σοβαροφανείς, σοβαρός. Με τους ματαιόσπουδους, σπουδαίος. Με τους δοκησίσοφους, ειρωνικός. Παιδάκι με τους απλούς κι ανεπιτήδευτους».
**«Α, πού καταντήσαμε. Κατήφεια, παχυλά λόγια κι απάτη. Ν' αναζητάς, σαν τρελός, μάτια νηπίων. Ενα γνήσιο πρόσωπο, σα νεόκοπο νόμισμα».
**«Παραδώσαμε τα σπίτια μας, "αντί πινακίου φακής" σε ληστές προσωπιδοφόρους... Αναρίθμητες οι μετοικεσίες του Γένους. Με θανάτους επιβίωσε».
**«Πολύς φθόνος έπεσε στην αγορά. Κογκλάβια συνωμοτικά, προγραφές... Εντρομοι, πολλοί ματαιόσπουδοι και νόθοι, γυμνάζουν την ευλύγιστη στήλη τους, για την "γην και το ύδωρ". Υπάρχουν κάτι επάλξεις ποτισμένες με πίκρα και αξιοπρέπεια. Να μην κατέβεις».
**«Πάλευα πάντοτε, για χαμένες υποθέσεις».
Θέλω να ευχαριστήσω τον καλό φίλο Θωμά Καράτση που μου " σύστησε " αυτόν τον εξαιρετικό ποιητή που όμως παραμένει στην αφάνεια και υπάρχουν ελάχιστες αναφορές γι' αυτόν .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου