Γιώργος Θέμελης (23 Αυγούστου 1900 - 17 Απριλίου 1976)

Ο Γιώργος Θέμελης (23 Αυγούστου 1900 - 17 Απριλίου 1976) ήταν Έλληνας ποιητής, δοκιμιογράφος και θεατρικός συγγραφέας.

Ο Γιώργος Θέμελης γεννήθηκε στη Σάμο. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 1930 εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου εργάστηκε ως καθηγητής της φιλολογίας στη Δημόσια Εκπαίδευση και τη Δραματική Σχολή του Κρατικού Ωδείου. Στο χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε το 1922 με δημοσιεύσεις ποιημάτων στις στήλες του περιοδικού Μηνιαία Επιθεώρησις Σάμου. Υπήρξε μέλος των περιοδικών της Θεσσαλονίκης Μακεδονικές Ημέρες (1932-1939 - όπου το 1936 δημοσίευσε και το πρώτο του ποίημα σε ελεύθερο στίχο) και Κοχλίας (1946-1948), ενώ συνεργάστηκε μεταξύ άλλων με τα λογοτεχνικά περιοδικά Μορφές, Τέχνη και Ζωή, Ορίζοντες, Ελεύθερα Γράμματα, Νέα Πορεία, Ο Αιώνας μας, Αγγλοελληνική Επιθεώρηση. Το 1945 πραγματοποιήθηκε η έκδοση της πρώτης του ποιητικής συλλογής με τίτλο Γυμνό παράθυρο. Εξέδωσε πολλές ποιητικές συλλογές, λογοτεχνικές μεταφράσεις, θεατρικά έργα και δοκίμια. Τιμήθηκε με τον Α’ Έπαινο του διαγωνισμού διηγήματος της Νέας Εστίας (1927), το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1956), το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1962) και το Βραβείο του Δήμου Θεσσαλονίκης (1960). Πέθανε στη Θεσσαλονίκη. 

Εργογραφία
(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)

Ι.Ποίηση

• Γυμνό παράθυρο· Ποιήματα. Θεσσαλονίκη, 1945.
• Άνθρωποι και πουλιά. Θεσσαλονίκη, 1947.
• Ο γυρισμός · Σχέδιο για μια λυρική εποποιία. Θεσσαλονίκη, 1948.
• Ωδή για να θυμόμαστε τους ήρωες. 1949.
• Ακολουθία. Θεσσαλονίκη, 1950.
• Συνομιλίες. Θεσσαλονίκη, 1953.
• Δενδρόκηπος. Θεσσαλονίκη, 1955.
• Το πρόσωπο και το είδωλο. Θεσσαλονίκη, 1959.
• Φωτοσκιάσεις. 1961.
• Η Μόνα παίζει. 1961.
• Το δίχτυ των ψυχών. 1965.
• Έξοδος. 1968.
• Ποιήματα Ι. 1969.
• Ποιήματα ΙΙ. 1970.
• Ηλιοσκόπιο. Θεσσαλονίκη, 1971.
• Περιστροφή · Ποίημα σφαιρικό και μετατοπιζόμενο. 1973.
• Ελεγεία του αμετάθετου. 1973.
• Δενδρόκηπος ΙΙ. 1973.
• Κήποι. 1973.
• Ars Poetica. 1974.
• Οίκος εμπορίου· Ποίημα από σκηνής σε δύο φωνές και χορό. Θεσσαλονίκη, 1974.
• Τα Βιβλικά. 1975.
• Το περιστέρι και τα εφτά θανάσιμα αμαρτήματα. Θεσσαλονίκη, έκδοση του περ. Νέα Πορεία, 1977.
• Ποιήματα. Θεσσαλονίκη, Ιανός, 1987.

ΙΙ.Δοκίμιο

• Η διδασκαλία των νέων ελληνικών. 1933.
• Επίγραμμα και Μακεδόνες επιγραμματοποιοί. 1936.
• Ο Ύμνος εις την ελευθερίαν · Δοκίμιο. Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, [1948].
• Η διδασκαλία των νέων ελληνικών - Το πρόβλημα της ερμηνείας. 1950.
• Το κλειδί. 1960.
• Αγγελικό και μαύρο φως. 1961.
• Ο Παπαδιαμάντης και ο κόσμος του. 1962.
• Η νεώτερη ποίησή μας· Πρώτος και δεύτερος κύκλος. Αθήνα, Φέξης, 1963.
• Η εσχάτη κρίσις. 1964.
• Η νεώτερη ποίησή μας ΙΙ - Γενικές απόψεις. 1967.
• Η διδασκαλία των νέων ελληνικών - Το πρόβλημα της ερμηνείας Β’. 1969.
• Η ποίηση του Καβάφη. 1970.
• Ο Σολωμός ανάμεσά μας. 1970.
• Ένας μονόλογος για την ποίηση. 1975.
• Το περιστέρι και τα επτά αναστάσιμα θαύματα. Θεσσαλονίκη, έκδοση του περ.Νέα Πορεία, 1977.

ΙΙΙ.Θέατρο

• Ο χρεωστής· Εισαγωγή Μόνας Κιτσοπούλου. Θεσσαλονίκη, 1991.

http://www.ekebi.gr/

Σαν ένα αστέρι - Γιώργος Ζωγράφος Μουσική: Σταύρος Κουγιουμτζής Στίχοι: Γιώργος Θέμελης Σαν ένα αστέρι που ταξιδεύει και σε γυρεύει μες στ' άπειρο παντού σαν ένα αστέρι μισοσβησμένο σε περιμένω στη μέση τ' ουρανού. Δεν έχει η νύχτα πικρή βροχή να κλάψει φωτιά να κάψει τον έρημο ουρανό και περιμένω να ξημερώσει να ξαστερώσει το φως για να σε βρω.

ΠΟΙΗΜΑΤΑ 

Μαθητεία

Μαθαίνεται η Αγάπη,
Μαθαίνεται από μέσα, αποστηθίζεται.
Όπως η θλίψη, όπως η έκσταση.
Τ' άφωνα ψάρια δεν πηγαίνουν
Σχολείο να μάθουν τη σιωπή,
Την εκθαμβωτική θαλάσσια αγάπη
Μες σε βαθειά κρησφύγετα.
Τα ερωτικά πουλιά δε μελετούν
Μαθήματα αγάπης· δε γράφουν
Τις τέσσερες πράξεις της
Στις πλάκες τους οι πεταλούδες.
Ίσως μονάχα οι Άγγελοι να μαθαίνουν
Λέξεις, ονόματα, κομμένες συλλαβές,
Συλλαβίζοντας τον έρωτα μες στην ουράνιαν ερημία.
Ίσως να ξέρουν καλά τη σιωπή της Αγάπης,
Τη γλώσσα της σιωπής, τον ανεκλάλητον ερώτα των πραγμάτων.

Αυτή τη γλώσσα, αυτή τη Μουσική,
Αυτή μαθαίνουν τα δάχτυλά μου.
Τα δάχτυλά μου, τα χείλη μου, τα έκπληχτα μάτια.

Από τη συλλογή Το Δίχτυ των ψυχών ΙΙ (πρώτη δημοσίευση στον παρόντα τόμο)
[πηγή: Γιώργος Θέμελης, Ποιήματα ΙΙ, ιδιωτική έκδοση, Θεσσαλονίκη 1970, σ. 140]  http://ebooks.edu.gr/

Μουσική: Νίκος Μαμαγκάκης Ποίηση: Γιώργος Θέμελης Δίσκος: Μικρό παιδί (συγκεντρωτικός δίσκος του Ζωγράφου) Πολλή ομορφιά σ' έχει σκεπάσει, πολλή ομορφιά, πολλή κι ασάλευτη. Με τι χέρια να σε κρατήσω να μη ραγίσει και σκιστεί τ' αλάβαστρο. Δεν ξέρω τι να κάνω. Να σε σκεπάσω μ' ένα πανί, μ' ένα σεντόνι να σε κρύψω, να σ' αγκαλιάσω ή να σε κλάψω. Είναι μια ερημιά `πάνω στα χείλη είναι μια ερημιά, είναι μια ερημιά τρομακτική, σαν όταν σκύβεις και φιλάς τα χείλη σου στον καθρέφτη και σε φοβίζει το ψυχρό κρυστάλλινο φιλί. Δεν ξέρω τι να κάνω. Να σε σκεπάσω μ' ένα πανί, μ' ένα σεντόνι να σε κρύψω, να σ' αγκαλιάσω ή να σε κλάψω. Είναι μια ερημιά.

De Rerum Natura

Είναι σαν ένας άλλος ήλιος
ο ήλιος μες στην ψυχή μου,
είναι ένας άλλος ουρανός
δε σβήνει και δεν αμαυρώνεται.
Αδιάκοπος ουρανός αδειάζει το φως,
αδειάζει η θάλασσα, ξαναγεμίζει.
Όλα είναι μες στην ψυχή μου,
το σπίτι μας, ο θαμπωμένος δρόμος,
ο ψυχρός αγέρας, πέτρες και ξύλα.
Δέντρα, βουνά μες στην απόσταση
που τα ‘δαμε, κοιταγμένα για πάντα.
Βραδυάζει, ξημερώνει, κάποιοι συνομιλούν,
ως να ‘μαστ’ εμείς μες στα παλιά μας φορέματα.

Ακούμε τα χαμηλόφωνα μυστικά μας,
τα λόγια μας κυλούν μες στην εσπέρα.
Τα έχουμε όλα και μας έχουν.
Είμαστε από ύλη κι ασήκωτο φτερό,
τα κόκκαλα μας από θάλασσα κι ασβέστη.
Μας βλέπουν από παντού, μας περιέχουν,
μας καθρεφτίζουν, ως να μοιράζονται
την κατάφωτη όψη μας, το πρόσωπο μας.
Χίλια κομμάτια, χίλια καθρεφτίσματα.
Είμαστε κι εδώ κι εκεί, περνούμε,
ένας αγέρας μας ξεσηκώνει
μαζί μετά πράγματα και τα βουνά.
Καθώς θυμόμαστε ή σωπαίνουμε,
μας συνοδεύει μια λάμψη, μια φεγγοβολή,
από τη γη, απ’ τη σάρκα, από τα πράγματα.
Ως να ‘μασταν νεκροί κι ήρθαμε πίσω.
Αυτή ‘ναι η θάλασσα η πολύφωτη,
Που μας τριγύριζε, έμπαινε μέσα μας,
ως μες στον ύπνο, ως μες στη σάρκα.
Η θάλασσα η ανείπωτη σαν την ψυχή μας.
Σ’ αυτήν εδώ τη στέγη, αυτή την ώρα,
μ’ αυτά τα χέρια, αυτά τα σώματα,
Δοθήκαμε ο ένας στον άλλο μες στη νύχτα.
(Είναι μια ώρα, είναι μια νύχτα και δεν παύει,
δεν παύει ο ύπνος, δεν τελειώνει ο έρωτας).
Σ’ αυτό το ξύλο μες σ’ αυτό το φως,
σ’ αυτό το ξύλο ακούμπησες, κοίταξες
την πρωινή σημασία του άφυλλου δέντρου,
του πιο μοναχικού κι αμίλητου σ’ όλα τα δέντρα.
(Τάχα θα δώσουν κάποτε λόγο τα δέντραSmilie: ;)
Με κοίταξες στα μάτια, με κοιτάς,
το πρόσωπό σου απόμεινε στο πρόσωπό μου.
Μύρισε ο χρόνος όλος, μύρισε ο αγέρας.
Αυτή την ώρα σ’ αυτό τον ουρανό,
Μέσα σ’ αυτό τον ύπνο, αυτό το ημερονύχτιο.
Δεν το βαστώ, δεν το χορταίνω το πρόσωπό μου.
Σ’ αυτό το ακίνητο πρωί, θα στολιστώ,
Θα βάλω φτιασίδι στην όψη μου, θα ετοιμαστώ,
Θα τρέξω ως τον καθρέφτη, να κοιτάξω.
Ψάχνω το σώμα, ψηλαφώ στα σκοτεινά,
Φιλώ τη σκόνη, οσφραίνομαι, αφουγκράζομαι.
Ως να με κράζει, κάποιος, με καλεί.
Μια ευωδιά με παίρνει, η ευωδιά μας.
Τίποτα δεν αφήνω να πέσει καταγής και να χαθεί.
Φιλί με φιλί και ψίχουλο με ψίχουλο,
Χέρι με χέρι, θα τα μαζέψω όλα
Ξανά μες στην αγάπη μου, να σώσω την ψυχή μου.
Ό,τι αγγίξαμε ό,τι αγαπήσαμε.
Ό,τι άγγιξα θα ‘ναι αυτό
Που θα ‘χω αγγίξει ό,τι κοίταξα,
Αυτό που θα ‘χω κοιτάξει,
Αυτό που θα ‘χω συλλέξει,
Σκόνη πολλή και θλίψη και κατοπτρισμοί.
Ό,τι κέρδισα ό,τι αγάπησα.
Κι εγώ τι θα ‘μια τάχα, ποιο χέρι
Θα μ’ έχει συλλέξει ποιο βλέμμα
Θα μ’ έχει κοιτάξει, για να υπάρχω.
Ποια μνήμη θα μου φέγγη να περνώ.
Κι εγώ κάπου θα ‘μια, κάπου θα σωθώ.
Μες στον παλιόν αγέρα μου θα πνέω,
Καθώς μες στ’ άδειο μου πουκάμισο,
Μες στον αγέρα π’ ανάπνευσα, ντύθηκα.
Το ειπωμένο μου θα ‘μια τραγούδι και θα φεύγω.
Καθώς ένας χαμένος ήχος μες στους ήχους,
Αυτό που είπα, έκαμα, σκόρπισα.
Το φως που είδα, το σκότος π’ αγκάλιασα.
Μια χούφτα χώμα, ένα σύγνεφο σκόνη.
Μέσα στη δίψα θα ‘μια, θα διψώ,
Θα καίω τα χείλη, θα φέγγω τη νύχτα.
Μέσα στη μνήμη, η μνήμη θα θυμάμαι.
Να μην ξεχάσουμε: να μην ξεχαστούμε.
Αν όλα λείψουν, θα μείνει το άρωμα μας.
Αν ακουστεί η φωνή μας, θα ‘ναι τα δέντρα.
Είμαστε ήχοι, αντίλαλοι ,αντηχούμε
Ακούμε, ακουγόμαστε.
Ακούμε τον ακατάπαυστο κρότο του θανάτου.
Μια πόρτα να χτυπάει, να κρούει η μνήμη.
Φωνή που άκουσα κάποτε, σ’ ακούω,
Φωνή σαν ήχος βαθύς οργάνου,
Σ’ ακούω ξανά, σ’ ακούει η ψυχή,
Σ’ ακούει η ψυχή, σε φέρνει πίσω,
Μες στην παντοτινή σου αντήχηση.
Ένας ήχος θα μας πάρει, ένας αντίλαλος.
Ακούω τον ήχο μου, βλέπω
Τον εαυτό μου: είμαι ένα πράγμα
Και γίνομαι, όλο γίνομαι,
Αναφαίνομαι, χάνομαι,
Ώσπου να πάρω τέλος, ν’ αποχτήσω
Την ύπαρξη μου, όπως μια πέτρα ή ένα φυτό.
Ώσπου να πάρω το τέλειο σχήμα μου.
Ένας ήλιος ακόμα, ένας χαμός,
Όπως αλλάζει η μέρα με τη νύχτα.
Ένας χορός, μια κίνηση μέσα στο χώρο.
Μια έκπληξη ακόμα, μια πέτρα στο κενό.
Ως τη στερνή, την τέλεια μεταμόρφωση.
Είμαι σαν ένα πράγμα, είσαι ένα άλλο
Παρόμοιο, γυρεύουμε το ένα τα’ άλλο.
Σε βλέπω εκεί που σ’ έβλεπα, σ’ αγγίζω
Εκεί που σ’ άγγιζα, επάνω σ’ όλα,
Παντοτινά, ακατάλυτα και σωριασμένα.
(Ποιο χέρι τα κινεί και τα σωριάζει,
τα χτίζει και τα γκρεμίζει.
Ποιος μας σωριάζει μες στο χρόνο).
Δεν ακούγεται τίποτα κι όλα αντηχούν,
Ως να ‘ναι παύση μες στο χρόνο.
Ως να ‘ναι παύση κι όλα πρόκειται να αρχίσουν
Απ’ την αρχή: οι ομιλίες, τα βήματα, η μουσική.
Χωρίς εμάς τι θα ’ταν τάχα η γη,
ανώνυμη, ανυπόστατη, ερημωμένη.
Χωρίς εμάς τι θα ’ταν τάχα ο ουρανός.
Σχήματα χωρίς φως και δίχως μια φωνή
vα τα ονομάσει, δίχως αιωνιότητα.
Και ο Θεός τι πράγμα τάχα θα ’ταν,
Πράγμα χωρίς όνομα και δίχως λάμψη.
Τι σάρκα θα ‘παίρνε για να φανεί
Χωρίς σάρκα πάνω στη γη, τι πρόσωπο
Χωρίς το ανθρώπινο ένδυμα και σχήμα.
Τι ράπισμα κι’ αίμα, ποιο μαρτύριο
Χωρίς το ανθρώπινο μαρτύριο:
«Ίδε ο άνθρωπος. Ίδε ο Θεός».
Χωρίς τον ανθρώπινο θάνατο, χωρίς
Ταφή και θρήνο – δίχως ανάσταση.
Χωρίς εμάς τι θα ’ταν τάχα ο θάνατος.

Αναμονή

Φυσάει ο αγέρας, ανεβαίνει ο κουρνιαχτός.

Ως να διαβαίνουν ζώα μες στον χρόνο.
Ως να φωνάζουν άνθρωποι, φωνές μεγάλες,
Σαν φοβισμένα σκυλιά, να διώξουν τον θάνατο.

Ο καθείς μονάχος, χωριστά απ’ τους άλλους,
Ο καθείς φωνάζοντας για την ψυχή του.

Και κλειούν τις πόρτες τους, βάζουν το μάνταλο και το κλειδώνουν.

Κανείς δεν τόνε βλέπει, δεν τον ακούει,
Σιγοπατεί σαν κλέφτης στο σκοτάδι.

Να μη σκιαχτούν τα ζώα, να μην τρομάξουν τα πουλιά.

Κανείς δεν ξέρει την ώρα του, την ώρα που έρχεται.

Κοντά γυρίζει, ψάχνει τα ίχνη σου,
Πατεί τους δρόμους σου, τις νύχτες σου,
Μετράει τα βήματά σου.

Αν έρθει στην πόρτα σου, μη σου φανεί νωρίς,

Ως να ’σαι ο αργοπορημένος,
Ως να ’χεις μόλις φτάσει από μακριά μες στην αποδημία.

Ετοίμαζε την ψυχή σου.

Γιώργος Θέμελης, Αναμονή (απόσπασμα)
Από τη συγκεντρωτική έκδοση Γ. Θέμελη Ποιήματα II (1970)

Αντανάκλαση

Το πρόσωπό μου δεν είναι πια
Μονάχο κι έρημο
Σαν αφημένο στο σκοτάδι.

Το πρόσωπό μου είναι ωραίο.

Γιατί το βλέπεις ωραίο είναι ωραίο
Το πρόσωπό μου,
Γιατί το δείχνει
Ωραίο το πρόσωπό σου, φαίνεται ωραίο.

Γιατί το δέχεται, γιατί το αντανακλά
Το πρόσωπό μου, το πρόσωπό σου.

Γιώργος Θέμελης
Από τη συλλογή Το Δίχτυ των ψυχών (1965)

Ερημία

Έξω από μας πεθαίνουν τα πράγματα

Απ’ όπου περάσης νύχτα, ακούς σαν ένα ψίθυρο
Να βγαίνη από τους δρόμους που δεν πάτησες,
Από τα σπίτια που δεν επισκέφθηκες,
Απ’ τα παράθυρα που δεν άνοιξες,
Απ’ τα ποτάμια που δεν έσκυψες να πιης νερό,
Από τα πλοία που δεν ταξίδεψες.

Έξω από μας πεθαίνουν τα δέντρα που δεν γνωρίσαμε.

Ο άνεμος περνά από δάση αφανισμένα.
Πεθαίνουν τα ζώα από ανωνυμία και τα πουλιά από σιωπή.

Τα σώματα πεθαίνουν σιγά-σιγά από εγκατάλειψη.
Μαζί με τα παλιά μας φορέματα μες στα σεντούκια.
Πεθαίνουν τα χέρια, που δεν αγγίσαμε, από μοναξιά.
Τα όνειρα που δεν είδαμε, από στέρηση φωτός.

Έξω από μας αρχίζει η ερημία του θανάτου.

Σύναξη σιωπής

Σαν τη γραμμή στο φως,
Που γράφει το πουλί
Μ’ αστραφτερό φτερό και χτύπο,
Μες στη μετέωρη θαμπή του αποδημία,

Θα χαράζει το γλήγορο πέρασμά σου.

Κάτω από κάθε σύγνεφο κυνηγημένο
Από Βοριά και Νότο, κάτω από κάθε ήλιου στροφή.

Πώς φωσφορίζει η θάλασσα
Στη θαμπωμένη καταχνιά.

Η αναμμένη λάμπα, που έσβησε,
Κι αντιφεγγίζει και θ’ αντιφεγγίζει.
Η έξαφνη λάμψη που έλαμψε.

Ατελείωτη εξαφάνιση εκθαμβωτική.

Τόσοι ήλιοι σβηστοί,
Τόσα κλειστά
Βλέφαρα, φώτα μες στη νύχτα.

Μια αγάπη εδώ αγαπήθηκε,
Μια αγάπη, όσο καμιά.

Βαραίνουν τα σώματα μέσα στο χρόνο
Σηκώνοντας απάνω τους τη θλίψη τους
Την ακατάλυτη, σηκώνοντας τη μοναξιά.

Σαν τα πανάρχαια σταματημένα δέντρα.

Βαραίνουν τα πράγματα, που βρέθηκαν
Γύρω μας, μέσα μας, μες στην αγάπη,
Φορτωμένα την άφθαρτη ουσία μας.

Συνοδεία αχώριστη,
Σύναξη σιωπής.

https://poiimata.com/

ΗΛΙΟΣΚΟΠΙΟ 1973 ΓΙΩΡΓΟΥ ΘΕΜΕΛΗ-ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΦΑΝΕΡΩΘΕΙ Ποιός είναι τέλος αυτός ο μόνος ο αληθινός Αυτός που θα φανερωθεί Μες σε μια λάμψη και θα υπάρξει Ο απόλυτος ο ανεπανάληπτος Αυτός που θα υποδεχθεί το θάνατο και θα πεθάνει Μ' αυτά τα βλέφαρα πάνω στα μάτια Μ' αυτά τα χέρια πάνω στο στήθος Ποιος είναι τέλος αυτός ο μόνος ο αληθινός Αυτός που θα φανερωθεί Μες σε μια λάμψη και θα υπάρξει Ο απόλυτος ο ανεπανάληπτος Μ' αυτά τα βλέφαρα πάνω στα μάτια Μ' αυτά τα χέρια πάνω στο στήθος Ποιος είναι τέλος αυτός ο μόνος ο αληθινός Αυτός που θα φανερωθεί Μες σε μια λάμψη και θα υπάρξει Ο απόλυτος ο ανεπανάληπτος

Ο Γυρισμός. Σχέδιο για μια λυρική εποποιΐα

(απόσπασμα)

Πόντον ἐπ’ ἀτρύγετον δερκέσκετο δάκρυα λείβων

ΟΔΥΣΣΕΙΑ ε 84

ΠΡΩΤΗ ΡΑΨΩΔΙΑ

Ο βασιλιάς των ταξιδιών
Quantum mutatus…
Βιργίλιος


Όχι τη χιλιοτραγουδημένη δόξα

Το ξύλινο άλογο με τη σιδερένια κοιλιά

Τις φλόγες που χόρεψαν το μεσονύχτι

Ούτε τις μεγάλες περιπέτειες

Το έπος που έγραψε μια καρδιά με χίλιες τρόπιδες σε στεριά και θάλασσα

Στις αιωνόβιες πέτρες του χρόνου με το αιώνιο αίμα της

Πιο καυτερό απ’ το πάθος της φωτιάς

Πιο δυνατό απ’ τον καημό του ανέμου

***

Το τραγουδούσαν οι ακρογιαλιές και το τραγουδούν ακόμα

Και θα το τραγουδούν ώσπου να κοιμηθεί ο ήλιος χαμηλώνοντας όλες τις λάμπες

Το τραγούδι του καπετάνιου με τ’ απέραντα μάτια

Το παίρνουν οι άνεμοι, το δίνουν στα πουλιά να το μοιράσουν στον ουρανό μαζί με το φως

Και της βροχής τα δάχτυλα το σπέρνουν στους κόλπους της γης και στα ποτάμια να καρπίζουν τα δέντρα

Να μεγαλώνουν τα παιδιά να ζουν τ’ αγάλματα

Και τα κατάρτια να βαστούν τη μοίρα τους που τα χτυπάει από ψηλά

Κι οι άνθρωποι να σηκώνουν το μπόι τους ίσαμε τα βυζιά των θεών

Και κείνοι να γελούν από κει πάνω και να χαίρονται με την καρδιά για την καλή γενιά τους

Θυγατέρες και γιους αγγόνια και δισάγγονα βγαλμένα απ’ τα φαρδιά τους γόνατα

Πού να πού πάνε να τους μοιάσουν, να π’ ανεβαίνουνε να γίνουν άλλη μια φορά θαυμαστές εικόνες

Σκαλιστές σκιές τους που βαθαίνουν τη γη και την κάνουν καθρέφτη

Όπου οι γυναίκες βλέπουν θεούς και οι θέαινες ανθρώπους

Όπου κι ο θάνατος περνά μοιράζοντας στεφάνια

Κάτω στους τάφους οι νεκροί τ’ ακούν κι αναστενάζουν

***

Οι βοριάδες τού πήραν τη φωνή

Οι τρικυμίες μελετούν τη θάλασσα συλλαβίζοντας τ’ όνομά του

Οι αστραπές τού γράφουν την κορμοστασιά στο φόντο των βουνών με πράσινα κοντύλια

Κ’ η ψυχή μας σηκώνεται και καλωσορίζει την άφθαρτη παρουσία του σαν τον αναμενόμενο βασιλιά των ταξιδιών

Όταν ο ίσκιος του έρχεται και δρασκελάει το κατώφλι του ύπνου

Και σκύβει να ξεσηκώσει απ’ τους βυθούς

Τα βουλιαγμένα καράβια μας

***

Όχι τη δόξα…

Τραγούδησέ μας τώρα πια τη θλίψη

Τον ακίνητο ήλιο του μεσημεριού που κρέμεται από πάνω καρφώνοντας την όψη

Την παμπάλαιη άλμη και τους παλιούς ανέμους που έπηξαν στα μαλλιά

Και το πικρό πικρόχολο χασομέρι που μαραίνει τα χέρια

Ανάμεσα σ’ ένα νεκρό λιμάνι και μια ταβέρνα

Ανάμεσα σ’ ένα μισό τσιγάρο και τρεις βαριές κουβέντες

Για το βαριεστημό

Για το βαριεστημό

Εκείνος είναι αυτός που καπνίζει φτύνοντας καπνό και πάθος

Που συλλαβίζει τα μηνύματα των καιρών, την ιστορία της θάλασσας

Και χτίζει με άμμο και τίποτα τα πιο απίθανα όνειρα

Γιατί δεν έχει τί να κάνει

Απλοχωριά να πάρει ανάσα

Σανίδι να σταθεί, μεριά ν’ απλώσει

Τ’ ατέλειωτο κουβάρι των ελπίδων του

Τι τον πλακώνει η απανεμιά, τον ζώνει ο χρόνος

Κ’ ένα μεράκι η θύμηση του σκάβει τα πνεμόνια

Γιατί η καρδιά του είναι βαριά, δεν τη σηκώνει το αίμα

Και το θεόρατο ίσκιο του η τρύπια φορεσιά

Τραγούδησέ μας τώρα πια τη θλίψη

Δεν έχουν μπάλσαμο οι στεριές κι αγέρα τα βουνά

Δεν έχει πια για μας καράβια η θάλασσα

ΔΕΥΤΕΡΗ ΡΑΨΩΔΙΑ

Η νήσος των ναυαγών

Τώρα μας καίει το λιοπύρι

Επάνω σ’ αυτή την ξέρα σ’ αυτό το μαύρο βράχο

Κυκλωμένο απ’ τους ανέμους δαρμένο απ’ τη βοή

Κι από μηνύματα καταιγίδων

Στεγνοί

Με σάρκες λιγοστές κι άφθονο ουρανό

Ψυχή αλμυρή δέρμα φθαρμένο από θαλασσοπούλια και φως

Μαζεύουμε το νερό της βροχής μες στις κουφάλες

Μασούμε πεταλίδια και βότσαλα

Μας τρώει η έγνοια

Μας ανάβει τα είδωλα μια αλλοτινή μορφή

Πανιά μεγάλα και ξάρτια μες στη φτερούγα του ήλιου

Κι η φαντασία μιας θάλασσας που δεν την πάτησε ίσκιος

Δε ράγισε το πράο της κρύσταλλο αυλακιά πουλιού

Δε γίνεται να ξεχάσουμε

Να πληθύνουμε τη σκόνη θάβοντας το πιο ακέραιο σχήμα

Στους τάφους που αναπαύονται τα λείψανα των μεγάλων νεκρών

Στο χωνευτήρι του διανυμένου χρόνου με τον κίτρινο άνεμο

Γιατί πλέει, ταξιδεύει μέσα στο αίμα μας οργώνοντας το γυρισμό του με τις χιλιάδες χρόνια

Πάνω σε πλάκες χιλιοδιπλωμένες ποτισμένες οδύνη και που τις ξεφυλλίζει ένας καημός

Σκαρί απ’ όμορφη γυναίκα που η θωριά της καίει και γράφεται

Και που η ασύγκριτη γραμμή της έχει κάτι απ’ το πουλί που σε πετάει ψηλά

Και κάτι απ’ την κοκκινωπή αγωνία του ήλιου όταν μπατάρει

Κι απ’ το θυμό της θάλασσας που μάχεται να συγκεράσει

Το φως και το σκοτάδιΤο φελλό και το μολύβι

Προβάλλει με το γνώριμο ερωτικό του λύγισμα«Αργώ» ή «Γοργόνα» στην πολύφωτη μπούκα του ορίζοντα

Φέρνοντας πίσω τους θεούς

Τον καπετάνιο που χάθηκε στις πόρτες της αυγήςΑγγεία, χρυσαφικά…

Το καράβι που πλέει μέσα στο αίμα μας

ΤΡΙΤΗ ΡΑΨΩΔΙΑ

Κίρκη

Δεν ήξερε να μιλήσει

Όπως μιλάει η γυμνή γυναίκα κρύβοντας το χέρι σου μέσα στον κόρφο της

Για να σου πει την αγάπη και να σου καρφώσει έναν ήλιο

Που μαραίνεται

Γινόταν μαύρη θλίψη και σε σκέπαζε σαν την ομίχλη που τρυπάει το πρόσωπο

Κ’ έριχνε στο ποτήρι σου πικρή αψιθιά φουχτιές μαράζι

Για να σου βγάλει την αρματωσιά στο στόμα της σπηλιάς

Για να κατέβει αργά συρτά τα σκαλοπάτια σου μες στην ψυχή σαν το χτικιό που μπαίνει και γεννάει τ’ αβγά του

Ένιωθες να σε σφάζει μια γλυκιά μαχαιριά

Σφάχτης ανήλεος μες στη γραμμή της πίκρας

Να σου λιανίζει τους αρμούς, να ξεκλειδώνει την απελπισιά

Για να σε κάμει ένα ήμερο ζώο

ΈναΘλιμμένοΆγαλμα

***

Ω πώς έσκουζαν γύρω τα ζώα οι φυλακισμένες ψυχές μέσα στους βράχους

Πώς κοίταζαν ανάβοντας τα θολά τους μάτια που δεν μπορούσαν πια να κλάψουν

Μήτε να κεντήσουν άστρα και ψάρια στα δίχτυα της βροχής

Μήτε ν’ αρματώσουν μονόξυλα κι όνειρα στις όχθες του ήλιου

Μήτε να χαράξουν κάποια τολύπα που ανεβαίνει και χάνεται

Και πάλι ξαναγίνεται κι ανεβαίνει και χάνεται πικραίνοντας τον ουρανό μαύρος καημός

Μήτε να θυμηθούν

Μήτε να ελπίσουν

***

Μαχαίρι μαυρομάνικο

Μαχαίρι μου που σε φορώ και σ’ έχω απάνω μου

Λίγο πιο κάτω απ’ την καρδιά

Λίγο πιο μέσα απ’ την αγάπη

Για να σταυρώνω το ψωμί που τρώω

Για να σφραγίζω το νερό που πίνω

Για να κόβω τη γλυκιά ζωή

Απ’ το θάνατο

***

Παιδιά συντρόφοι αδέλφια μου απ’ την ίδια σάρκα

Τί το κάματε το ψωμί που σας μοίρασα

Το δυνατό κρασί που σας πότισα

Σαν την πονετική αυγή που μοιράζει το σώμα της στα πουλιά της

Ανοίξτε την κοιλιά του λύκου που σας χωνεύει

Τρυπήστε το χοντρό δέρμα που σας κλέβει τον ήλιο

Τη μαύρη μέρα που σας βουλιάζει μέσα στο χώμα

***

Σηκωθείτε γιατί θα χάσουμε τον καιρό

Σηκωθείτε γιατί θα χάσουμε τον καπνό που βγάζει η θύμηση

Τις χρυσές αρκούδες στα δάση τ’ ουρανού

ΤΕΤΑΡΤΗ ΡΑΨΩΔΙΑ

Νέκυια

(Κοιτάζει σε μάκρος χωνεύοντας την πείνα του
Πλάι σε νεκρά πλεούμενα και βράχια που σαπίζουν
Ένας νεκρός από καιρό που τρώει την ύπαρξή του)

Μας κυνηγούσαν όλο μας κυνηγούσαν
Μοιραίες γυναίκες ζώα και δυνατοί βοριάδες
Και κάτι επικίνδυνα ηχηρά νησιά

Μας κέρδιζε πάντα η παρθενιά της θάλασσας

Μας κυνηγούσαν...

Κάποια αμαρτία
Ή κάποια κρυφή αρρώστια
Δεν ξέρω

Μα θα τους συναντήσω
Στην άλλη όχθη
Πέρα απ’ το σκιερό μπουγάζι των Σκυλοκέφαλων

Θα μαζευτούνε γύρω μου
Σαν τ’ άσπρο τούτο κοπάδι που πνίγεται
Σαν τα πυκνά μαυράδια των δέντρων
Όταν τα κοσκινίζει από ψηλά του φεγγαριού η οργή
Γυρεύοντας να πιουν λίγο κρασί ή λίγο ζεστό αίμα

Τους καίει η δίψα εκεί που βρίσκονται τους καίει
Ένας μεγάλος ήλιος τού γυρισμού ο χαμένος ήλιος
Που τριγυρνάει σαν τ’ άπιαστο πουλί επάνω απ’ τα κεφάλια
Και πιο πολύ και πιο πικρά κείνους που πήγαν μεθυσμένοι
Πέφτοντας την τελευταία στιγμή επάνω στους τοίχους
Κι όλο γυρεύουν ένα φτωχό μνημούρι να πλαγιάσουν

Τους καίει…

Θυμούνται και περιμένουν
Θυμούνται και περιμένουν
Ένα θαύμα

Κάποια αμαρτία…

Σκιές
Σκιές που θέλουν να φαν

Πώς να τους κάμω να σαρκωθούν και να μιλήσουν[...]

Θεσσαλονίκη, Φλεβάρης 1948
Γιώργος Θέμελης. 1948. Ο γυρισμός. Σχέδιο για μια λυρική εποποιΐα. Θεσσαλονίκη. Και στον συγκεντρωτικό τόμο: Γιώργος Θέμελης. 1969. Ποιήματα Ι. Θεσσαλονίκη: Τυπογραφείο Νικολαΐδη.

http://www.greek-language.gr/

ΔΙΣΚΟΣ ΗΛΙΟΣΚΟΠΙΟ( 1973).
ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗΣ,
ΠΟΙΗΣΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΜΕΛΗΣ. ΑΓΑΠΑΤΕ ΑΛΛΗΛΟΥΣ. Μα τη στερνή μου ανασεμιά και την καιροδοσιά μου, μα τον σταυρό που σταύρωσαν, βαθειά μες στην καρδιά μου Να μην αφήσεις το νερό στην στέρνα θολωμένο και μην σκοτώνεις δυο φορές τον αποκοιμισμένο Μήτηρ Θεού. Να περιμένεις μυστικά, την νύχτα των αγγέλων, τον επιτάφιο της ταφής με φώτα στολισμένο Μήτηρ Θεού.

Τα τραγούδια και οι στίχοι είναι από https://www.youtube.com