 |
| Απεικόνιση του Γκάι Φωκς από βιβλίο του 1840 |
Ο Γκάι Φωκς (αγγλ. Guy Fawkes, 13 Απριλίου 1570 - 31 Ιανουαρίου 1606), γνωστός επίσης και ως Γκίντο Φωκς, γεννήθηκε στο Γιορκ (York) και ήταν Άγγλος στρατιώτης και μέλος μιας ομάδας Kαθολικών συνωμοτών, οι οποίοι οργάνωσαν τη Συνωμοσία της Πυρίτιδας στις 5 Νοεμβρίου 1605. Η συνωμοσία, όμως, ξεσκεπάστηκε πριν την ολοκλήρωση του σχεδίου: ο Γκάι Φωκς κι οι συνεργάτες του πέρασαν από ανακρίσεις με βασανιστήρια, και έπειτα από δίκη καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν για προδοσία και απόπειρα δολοφονίας. Σε ορισμένες χώρες η επέτειος αυτής της αποτυχημένης απόπειρας γιορτάζεται στις 5 Νοεμβρίου σαν Νύχτα του Γκάι Φωκς (Guy Fawkes Night ή Bonfire Night).
 |
| Γκραβούρα του 17ου αιώνα: τα μέλη της Συνωμοσίας της Πυρίτιδας |
Η Συνωμοσία της Πυρίτιδας περιλάμβανε την απόπειρα δολοφονίας του Βασιλιά Ιάκωβου Α' της Αγγλίας, της οικογένειάς του και των μελών της αριστοκρατίας, με την ανατίναξη του Παλατιού του Γουέστμινστερ, που στέγαζε το Βρετανικό Κοινοβούλιο, στις 5 Νοεμβρίου 1605, ημέρα κατά την οποία ο βασιλιάς θα απευθυνόταν σε μια διευρυμένη συνέλευση της Βουλής των Λόρδων και της Βουλής των Κοινοτήτων.
Η Συνωμοσία οργανώθηκε σαν αντίδραση στην τυραννική βασιλεία του Ιακώβου Α' και στα σκληρά μέτρα του προτεστάντη βασιλιά απέναντι στους Καθολικούς. Στις αρχές του 17ου αιώνα, στα προάστια της πόλης του Λονδίνου, τρεις Καθολικοί Βρετανοί συναντώνται μυστικά για να αποφασίσουν τη δράση τους. Ο βασιλιάς Ιάκωβος Α' της Αγγλίας είχε μόλις αναλάβει την εξουσία της χώρας.Παρότι είχε υποσχεθεί χαλάρωση των αντικαθολικών νόμων, φαινόταν ότι ο νέος βασιλιάς θα αποδεικνυόταν ακόμη περισσότερο αυστηρός στην εκτέλεσή τους από τον προκάτοχό του. Οι Ρόμπερτ Κάτεσμπι, γνωστός Καθολικός του Νορθαμπτονσάιρ, ο ξάδερφός του Τόμας Ουίντουρ, και ο φίλος του Ράιγκτ, αποφάσισαν να οργανώσουν ένα σχέδιο που περιλάμβανε την ανατροπή του βασιλιά και την ανατίναξη της Βουλής των Λόρδων, κατά την έναρξη της Βουλής στις 5 Νοεμβρίου 1605, με σκοπό να προκαλέσουν μια γενική εξέγερση που θα επέτρεπε την επιστροφή του καθολικισμού στη χώρα.
Τον Μάιο του 1604, στο σχέδιο εντάχθηκε και ο Γκάι Φωκς, μισθοφόρος από το Γιορκσάιρ, ο οποίος είχε διακριθεί στον Ισπανικό Στρατό. Λόγω της εμπειρίας του, ο Φωκς θα μετατραπεί στον "εγκέφαλο" της δράσης της ομάδας, η οποία διευρυνόταν διαρκώς. Αρχικά, ο Κάτεσμπι νοίκιασε ένα διαμέρισμα κοντά στο Παλάτι του Ουέστμονστερ και η ομάδα άρχισε τη διάνοιξη μιας σήραγγας κάτω από το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Η πρόοδος, ωστόσο, ήταν αργή για τους κυρίους, οι οποίοι δεν ήταν συνηθισμένοι σε σκληρή χειρωνακτική εργασία. Τελικά, το Μάρτιο του 1605, ο Τόμας Πέρσι κατάφερε να εκμεταλλευτεί τις διασυνδέσεις του στην Αυλή για να νοικιάσει ένα κελάρι κάτω από τη Βουλή των Λόρδων.
Σε αυτό το κελάρι μέχρι το Μάρτιο του 1605, είχαν συγκεντρώσει 36 βαρέλια πυρίτιδας, τα οποία θα ανατίναζαν για να δολοφονήσουν τα μέλη του Κοινοβουλίου. Κάποιοι συνωμότες, ωστόσο, ανησυχούσαν από το γεγονός ότι στο κτίριο της Βουλής θα βρίσκονταν κι άλλοι Καθολικοί, σαν κι αυτούς, των οποίων η ζωή μπορεί να κινδύνευε. Έτσι στάλθηκε μια προειδοποιητική επιστολή στο Λόρδο Monteagle, του οποίου δημιουργήθηκαν υποψίες κι έτσι ξεκίνησαν οι έρευνες στις υπόγειες σήραγγες κάτω από τη Βουλή των Λόρδων. Ο Γκάι Φωκς ανακαλύφθηκε και συνελήφθη το πρωινό της 5ης Νοεμβρίου. Μετά από βασανιστήρια, αποκάλυψε τα ονόματα των υπόλοιπων συνωμοτών, που είτε ήταν ήδη γνωστοί είτε νεκροί. Οι συνωμότες καταδικάστηκαν και στις 31 Ιανουαρίου εκτελέστηκαν με αγχόνη και διαμελισμό.
Τον Μάιο του 1604, στο σχέδιο εντάχθηκε και ο Γκάι Φωκς, μισθοφόρος από το Γιορκσάιρ, ο οποίος είχε διακριθεί στον Ισπανικό Στρατό. Λόγω της εμπειρίας του, ο Φωκς θα μετατραπεί στον "εγκέφαλο" της δράσης της ομάδας, η οποία διευρυνόταν διαρκώς. Αρχικά, ο Κάτεσμπι νοίκιασε ένα διαμέρισμα κοντά στο Παλάτι του Ουέστμονστερ και η ομάδα άρχισε τη διάνοιξη μιας σήραγγας κάτω από το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Η πρόοδος, ωστόσο, ήταν αργή για τους κυρίους, οι οποίοι δεν ήταν συνηθισμένοι σε σκληρή χειρωνακτική εργασία. Τελικά, το Μάρτιο του 1605, ο Τόμας Πέρσι κατάφερε να εκμεταλλευτεί τις διασυνδέσεις του στην Αυλή για να νοικιάσει ένα κελάρι κάτω από τη Βουλή των Λόρδων.
Σε αυτό το κελάρι μέχρι το Μάρτιο του 1605, είχαν συγκεντρώσει 36 βαρέλια πυρίτιδας, τα οποία θα ανατίναζαν για να δολοφονήσουν τα μέλη του Κοινοβουλίου. Κάποιοι συνωμότες, ωστόσο, ανησυχούσαν από το γεγονός ότι στο κτίριο της Βουλής θα βρίσκονταν κι άλλοι Καθολικοί, σαν κι αυτούς, των οποίων η ζωή μπορεί να κινδύνευε. Έτσι στάλθηκε μια προειδοποιητική επιστολή στο Λόρδο Monteagle, του οποίου δημιουργήθηκαν υποψίες κι έτσι ξεκίνησαν οι έρευνες στις υπόγειες σήραγγες κάτω από τη Βουλή των Λόρδων. Ο Γκάι Φωκς ανακαλύφθηκε και συνελήφθη το πρωινό της 5ης Νοεμβρίου. Μετά από βασανιστήρια, αποκάλυψε τα ονόματα των υπόλοιπων συνωμοτών, που είτε ήταν ήδη γνωστοί είτε νεκροί. Οι συνωμότες καταδικάστηκαν και στις 31 Ιανουαρίου εκτελέστηκαν με αγχόνη και διαμελισμό.
 |
| Το εξώφυλλο του βιβλίου κόμικ V for Vendetta |
Από το όνομα του Γκάι Φωκς προέκυψε η λέξη "guy" στην Αγγλική γλώσσα, ιδιαίτερα στα αγγλικά της Αμερικής. Στην επέτειο της 5ης Νοεμβρίου, το έθιμο απαιτούσε το κάψιμο στην πυρά ενός ομοιώματος του Φωκς, γνωστό ως "guy", με αποτέλεσμα η λέξη να χρησιμοποιείται σαν όρος για "κάποιο πρόσωπο με αλλόκοτη και εκκεντρική εμφάνιση", σύμφωνα με το Oxford English Dictionary. Με τον καιρό, η λέξη χρησιμοποιόταν για μια γενικότερη αναφορά σε κάποιον άνδρα, ενώ κατά τον 20ό αιώνα χρησιμοποιείται στον πληθυντικό για άτομα και των δυο φύλων.
Λογοτεχνία
Οι συνωμοσίες εναντίον της ζωής του Βασιλιά Ιάκωβου αποτέλεσαν επίσης έμπνευση για το έργο Μάκβεθ του Ουίλιαμ Σαίξπηρ.
Η ιστορία του Γκάι Φωκς αποτέλεσε έμπνευση για το κόμικς των Άλαν Μουρ και Ντέιβιντ Λόιντ V for Vendetta, κεντρικός ήρωας της οποίας είναι ο V, που φοράει μια μάσκα του Γκάι Φωκς. Αποτελεί πρότυπό του και σχεδιάζει να ανατινάξει το κτίριο του Κοινοβουλίου στις 5 Νοεμβρίου ενός μελλοντικού Λονδίνου, επιχειρώντας να θέσει τα θεμέλια για την ανατροπή του ολοκληρωτικού καθεστώτος φασισμού και τυραννίας που έχει επιβληθεί σε όλη τη χώρα. Χαλαρή διασκευή του κόμικ αυτού είναι και η ομώνυμη ταινία του 2006.
Ο Τζον Λένον στο άλμπουμ του John Lennon/Plastic Ono Band του 1970 χρησιμοποιεί ως τελευταίο στίχο το "Remember, remember, the 5th of November" στο τραγούδι με τίτλο "Remember" και αμέσως μετά τους στίχους αυτούς ακούγεται μια έκρηξη.
Στον δίσκο "Strangeways Here We Come" των The Smiths, υπάρχει χαραγμένη στο τέλος του βινυλίου η φράση "GUY FAWKES WAS A GENIUS". (μόνο στη αυθεντική έκδοση της Rough Trade.)
 |
| Η υπογραφή του Γκάι Φωκς αμέσως μετά τα βασανιστήρια (υπογραφή ως "Γκίντο") κι οκτώ μέρες αργότερα |
Λαϊκή κουλτούρα
Τη Νύχτα του Γκάι Φωκς, σε ανάμνηση της Συνωμοσίας της Πυρίτιδας, λέγονται οι παρακάτω στίχοι:
Remember, remember, the 5th of November
The Gunpowder Treason and plot;
I know of no reason why Gunpowder Treason
Should ever be forgot.
Guy Fawkes, Guy Fawkes,
'Twas his intent.
To blow up the King and the Parliament.
Three score barrels of powder below.
Poor old England to overthrow.
By God's providence he was catch'd,
With a dark lantern and burning match
Holloa boys, Holloa boys, let the bells ring
Holloa boys, Holloa boys, God save the King!
Hip hip Hoorah !
Hip hip Hoorah !
A penny loaf to feed ol'Pope,
A farthing cheese to choke him.
A pint of beer to rinse it down,
A faggot of sticks to burn him.
Burn him in a tub of tar,'
Burn him like a blazing star.
Burn his body from his head,
Then we'll say: ol'Pope is dead.
ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΤΖΟΝ ΛΕΝΟΝ - Remember
Η ΤΑΙΝΙΑ - V for Vendetta
Σε μια Αγγλία του μέλλοντος, η οποία κυβερνάται από νεοναζιστικό καθεστώς, η Ίβι, μια ασήμαντη υπάλληλος, μυείται στις ιδέες της αντίστασης από τον V, το μασκοφόρο επαναστάτη που έχει ως πρότυπό του τον Γκάι Φοκς, ένα συνωμότη του 17ου αιώνα, ο οποίος αποπειράθηκε να ανατινάξει το αγγλικό κοινοβούλιο στις 5 Νοεμβρίου του 1605. Διασκευή ενός κόμικ των Ντέιβιντ Λόιντ και Άλαν Μουρ από τους αδελφούς Γουακόφσκι.
Αμερικανο-αγγλική ταινία Φαντασίας του 2005 σε σκηνοθεσία Τζέιμς ΜακΤιγκ με τους: Ναταλί Πόρτμαν, Χιούγκο Γουίβινγκ, Στίβεν Ρία, Τζον ΧαρτΠΗΓΕΣ
ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου