«βαθιά βιώματα με ειλικρίνεια και αλήθεια»
Γράφει η Χρύσα Ευστ. Αλεξοπούλου // *
Λία Σιώμου, «Ωσεί άνθος του αγρού», εκδ. Ελευθερουδάκη, Αθήνα 2024.
Η συλλογή με τον τίτλο «Ωσεί άνθος του αγρού» είναι η δέκατη ποιητική συλλογή της Λίας Σιώμου. Με το προλογικό της πεζολογικό σημείωμα υπό τον τίτλο
«Προορισμοί» η δημιουργός μάς προϊδεάζει για τον στόχο του έργου: θα γίνει το μέσο που θα κάνει τη ζωή ενδιαφέρουσα στα μονοπάτια που αχνάρια ακολουθούμε καθημερινά πανομοιότυπα ή θα αποτελέσει ένα αλλιώτικο τραγούδι ώστε ο καθένας προορισμό του (να) κάνει. Από το σημείωμα αυτό αποκαλύπτεται η διάθεση της ποιήτριας να προσεγγίσει το θέμα της με λυρική διάθεση σε μία ακόμη δοκιμή έκφρασης αλλά και η σκοπιμότητα έμμεσης σύνδεσης με την πατρίδα. Η Λία Σιώμου από την ξένη γη, στην οποία κατοικεί και επιστημονικά προοδεύει για δεκαετίες, επιδιώκει τον μόνιμο δεσμό με τη γενέθλια γη της μέσω της τέχνης της.
Η παρούσα συλλογή περιέχει είκοσι επτά ποιήματα κατανεμημένα σε τρεις ενότητες (έξι – επτά- δεκατέσσερα) στα οποία αποτυπώνονται ενδόμυχες ανησυχίες, βαθιά συγκίνηση και δημιουργική νοσταλγία με αφορμή και την πατρίδα που η ποιήτρια άφησε πίσω της.
Στην πρώτη ενότητα με τον τίτλο «Ούτως Εξανθίσει» κυριαρχεί ως σκηνικό η λίμνη, χωρίς να ονομάζεται. Πρόκειται άραγε για νερό περίκλειστο που δεν οδηγεί πουθενά ή για νερό που ίσως εξαγνίζει αναμνήσεις, φόβους, άρρητα μυστικά και όνειρα; Στο ποίημα «Τα νερά της λίμνης» (σ. 15) οι στίχοι
Αυτά τα νερά της λίμνης, ήρεμα, βαθιά…
Αστραφτερά κάτω από τον ήλιο
Ασημί κάτω από το φως του φεγγαριού.
Με τους ανέμους κινούμενα.
Αγκαλιάζοντας μυστικά, λύπες
κι όνειρα χαμένα στα βάθη τους.
φανερώνουν τη διάθεση του ποιητικού υποκειμένου να μοιραστεί με τον αναγνώστη τις αγωνίες του πλαισιωμένες από περιγραφές του τοπίου, της χλωρίδας και της πανίδας του: ιτιές που κλαίνε, Καναδικές χήνες και κύκνοι λευκοί, ερωδιοί και αφελή περιστέρια / που τιτιβίζουν τη χαρά τους.
Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι ο τίτλος της συλλογής και των επιμέρους ενοτήτων είναι εμπνευσμένοι από την εκκλησιαστική γραμματεία, συγκεκριμένα από τον 102ο και 101ο ψαλμό, και όπως εκεί κι εδώ διεκτραγωδείται το εφήμερον του ανθρώπου, η βραχύτητα της ανθρώπινης ζωής. Συνειρμικά η σκέψη μας συναντά για το ίδιο θέμα τον Όμηρο, οἵηπερ φύλλων γενεή τοιάδε (Ζ΄146), τον Μίμνερμο, ἡμεῖς δ’οἷα τε φύλλα (2W) και τον Πίνδαρο, σκιᾶς ὄναρ ἄνθρωπος (Γ΄ Πυθιόνικος VIII 95. Σε αυτή την τραγική αλήθεια της ανθρώπινης ζωής «χτίζει» και η Λία Σιώμου, γιατί ούσα στην ωριμότητα, πλήρης γνώσεων και εμπειριών, κατανοεί βιωματικά το περιεχόμενο αυτής της αλήθειας.
Παρελαύνουν στην ενότητα αυτή σκιές περασμένες, αγαπημένοι που έφυγαν, όπως Εκείνος που μάκραινε, χανόταν / στης νύχτας το σκοτάδι σιωπηλός. Εδώ μια άλλη λίμνη ονοματίζεται, Αχερουσία, λίμνη όπου το πέρασμα /στην άλλη όχθη /είναι πικρό και γυρισμό δεν έχει (σ. 23). Είναι εναργές το μήνυμα της απώλειας και ο πόνος που εξαιτίας της γεννιέται και βαραίνει την ψυχή, αλλά και η πάντα υπόρρητη απειλή για την απώλεια της προσωπικής απώλειας καθώς ο βαρκάρης της Αχερουσίας /προσμένει /και τη δική μου τη ζωή /θαρρείς καραδοκεί (σ. 32). Πολύστιχα ποιήματα με χρονολογικές ενδείξεις καταγράφουν επίσης τις επιπτώσεις της απώλειας σε τόπους και προσωπικούς χώρους, εκτός από τους ανθρώπους, όπως είναι τα άδεια δώματα της εστίας (σ.33), το σπίτι κάτω απ’ τα πανύψηλα πεύκα (σ.33), οι πολύχρωμες αζαλέες, οι κρανιές και οι μυρτιές. Όμως κι αυτές οι αρνητικές συνέπειες της απουσίας συνιστούν ιδιότυπη παρουσία, μια ρομαντική παρουσία που γίνεται αισθητή δια της τέχνης. Γίνονται παραμυθία οι μνήμες περασμένων ευτυχισμένων στιγμών που δρουν λυτρωτικά και επιβεβαιώνουν για μια ακόμη φορά ότι το ποιητικό φαινόμενο εδράζεται και στη μνήμη τροφοδοτούμενο από αυτή και μαχόμενο πάντοτε εναντίον της λήθης.
Στην τρίτη ενότητα, «Ως στρουθίον μονάζον», συναντάμε το αίσθημα ματαίωσης που αναπτύσσεται πάλι με τον ποιητικό τρόπο της Λίας Σιώμου: έντονος λυρισμός, περιγραφή της φύσης, νοσταλγία για τα περασμένα, κεκαλυμμένος φόβος για το επέκεινα. Όπως δηλώνει και ο τίτλος της ενότητας η μοναξιά κυκλοφορεί ανάμεσα στους στίχους, απουσιάζουν παιδιά που μεγάλωσαν κι αναζήτησαν τους δικούς τους προορισμούς (σ. 50), και τώρα το παρόν σφραγίζεται από μοναχικά μονοπάτια (σ.52) με μόνη συντροφιά παρηγορίας αναμνήσεις συγκεντρωμένες (σ.σ.53,59) σε περιβάλλον αδιατάρακτης ηρεμίας που συχνά αποβαίνει φορτική ρουτίνα, όπως διαβάζουμε στο ποίημα «Περί νηνεμίας» (σ. 54). Τα ποιήματα με τους τίτλους «Περί αναπαύσεως» (σ.56) και «Πού έδυ σου το κάλλος» (σ.57) υποβάλλουν με την περιγραφή της φθοράς των σωμάτων, εκείνου κι εκείνης, φθορά που απομυζά ακόμη και την επιθυμία για ζωή: Κι η επιθυμία της για τη ζωή / φευγάτη, ελάχιστη (σ. 57). Σπαρακτική η διαπίστωση εν τέλει με τον ήρεμο στίχο Καιρός για αναχώρηση (σ. 58) και η κορύφωση της τραγικότητας συντελείται στο ποίημα «Εις κονιορτόν τελειούμεθα…» (σ. 61).
Η Λία Σιώμου καταγράφει βαθιά βιώματα με ειλικρίνεια και αλήθεια, συνθέτει με τρόπους που ακουμπούν στην παραδοσιακή αλλά και στη σύγχρονη ποίηση, την ενδιαφέρει να «κυκλοφορεί» εσωτερικός ρυθμός στα ποιήματά της. Διαβάζοντας έργα της συναντάς μια τέχνη που δεν μπορείς να την ξεχωρίσεις από τη δημιουργό, γιατί όσα την καθόρισαν ως προσωπικότητα, όσα βίωσε ως εμπειρία ζωής, όσα την απασχολούν ως νοήμονα άνθρωπο αποτυπώνονται στους στίχους της με ενάργεια, τρυφερότητα, θα έλεγα και με σοφία, και με μια παρηγορητική νοσταλγία. Χρειαζόμαστε τέτοιες αποτυπώσεις, ανυπόκριτες και πλήρης γνήσιου βιώματος.
*Η Χρύσα Ευστ. Αλεξοπούλου κατάγεται από την Αμαλιάδα. Σπούδασε Φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Παν/μιο Αθηνών (EKΠA), παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία και είναι αριστούχος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Υπηρέτησε στη Β/θμια και Γ/βάθμια Εκπαίδευση στην Ἑλλάδα και στη Γερμανία. Έχουν εκδοθεί η διατριβή της (Η γυναικεία δράση στον Ευριπίδη: εκδίκηση κι επιβολή, Μήδεια, Ιππόλυτος, Εκάβη, Αθήνα 2000), βιβλία για την Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση και τον Ευριπίδη, μελέτες της για φιλολογικά θέματα. Έχει μεταφράσει αποσπάσματα Γερμανών ποιητών (Χάινε, Μέρικε, Αννέτ Φον Ντρόστε-Χίλσχοφ). Κυκλοφορούνται έξι ποιητικές της συλλογές (Βορείως του Νότου, 2005, 30 και 1 Νυχτερινές Ἀντανακλάσεις, 2008, Τόπος ἔνδον 2012, Φάος, φάος Φῶς 2015). Η συλλογή Πορεῖες κατάδυσης, εκδ. Περισπωμένη 2020, βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το βραβείο «Λάμπρος Πορφύρας 2021», Τῆς Γραφῆς, εκδ. Περισπωμένη 2023.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ https://www.fractalart.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου