Homo Universalis: Κουζμά Πετρόφ – Βόντκιν (1878

Πέμπτη 13 Φεβρουαρίου 2020

Κουζμά Πετρόφ – Βόντκιν (1878 – 15 Φεβρουαρίου 1939)

"Το όνειρο" (1910)

Ο Κουζμά Σεργκέβιτς Πετρόφ – Βόντκιν (1878 – 15 Φεβρουαρίου 1939) ήταν επιφανής Ρώσος ζωγράφος και συγγραφέας.

Ο Κουζμά Πετρόφ – Βόντκιν γεννήθηκε στο Χβαλύνσκ, περιοχή Σαράτοφ, και ήταν γιος ενός ντόπιου υποδηματοποιού. Η πρώτη επαφή του με την τέχνη ήταν κάποια μαθήματα εικονογραφίας. Από το 1893 στράφηκε προς την τέχνη της ζωγραφικής. Το 1895 εγκαταστάθηκε στην Αγία Πετρούπολη και μέχρι το 1897 φοίτησε σε σχολή ζωγραφικής. Στη συνέχεια σπούδασε στην περίφημη Σχολή Ζωγραφικής, Γλυπτικής και Αρχιτεκτονικής της Μόσχας, με καθηγητές τον Ισαάκ Λεβιτάν (Isaak Levitan, 1860 - 1900), τον Βαλεντίν Σερόφ (Valentin Serov, 1865 - 1911) και κυρίως με τον Κονσταντίν Κορόβιν (Konstantin Korovin, 1861 - 1939), από όπου αποφοίτησε το 1904.

Self-portrait

Το 1906, ενώ ο Πετρόφ – Βόντκιν βρισκόταν στο Παρίσι, γνώρισε και παντρεύτηκε τη Μαρία Γιοβάνοβιτς (Maria Jovanovic, 1885–1960), κόρη ενός ζεύγους Σέρβων μεταναστών, με την οποία έζησε όλη του τη ζωή, αποκτώντας μαζί της δύο κόρες. Από τα νεανικά του χρόνια, ο Πετρόφ – Βόντκιν ήρθε σε ρήξη με τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία είχε απορρίψει το εικονογραφικό έργο του σε ένα παρεκκλήσιο στη Σαμάρα (Samara) και το οποίο τελικά κατέστρεψε ως απαράδεκτο.

Πολλά από τα έργα του Πετρόφ – Βόντκιν αποπνέουν ένα άκρατο ερωτισμό. Το έργο του «Το όνειρο» (1910, Ρωσικό Μουσείο, Αγία Πετρούπολη) προκάλεσε έντονη διαμάχη ανάμεσα στους σύγχρονούς του Ρώσους καλλιτέχνες. Ο βασικός υποστηρικτής του πίνακά του ήταν ο ζωγράφος Αλεξάντρ Μπενουά (Alexandre Benois, 1870 - 1960), ενώ ο μεγαλύτερος αρνητής του έργου ήταν ο μεγάλος Ρώσος ζωγράφος Ιλιά Ρέπιν (Ilya Repin, 1844 – 1930). Στα σημαντικά έργα της εποχής αυτής περιλαμβάνονται τα «Αγόρια που παίζουν» (1911), «Διψασμένος πολεμιστής» και κυρίως το «Λουτρό του κόκκινου αλόγου» (1912, Πινακοθήκη Τρετιακόφ, Μόσχα), που έγινε κλασικό και σήμα κατατεθέν της καλλιτεχνικής του πορείας. Για τον εμφανή αισθησιασμό τους, τα έργα αυτά κατηγορήθηκαν συχνά ως πρόστυχα και βλάσφημα.

Από το 1924 ως το 1926, ο Πετρόφ – Βόντκιν έζησε με την οικογένειά του στο Παρίσι. Με κρατική βοήθεια από τη σοβιετική κυβέρνηση, πραγματοποίησε πολλά ταξίδια σε πολλά μέρη της Σοβιετικής Ένωσης, φιλοτεχνώντας στο πνεύμα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού έργα με διδακτικούς – πολιτικούς σκοπούς. Το 1922, ζωγράφισε το περίφημο πορτρέτο της Ρωσίδας ποιήτριας Άννας Αχμάτοβα (Anna Akhmatova).

To 1927, ο Πετρόφ – Βόντκιν προσβλήθηκε από πνευμονική φυματίωση, με συνέπεια να σταματήσει να ζωγραφίζει για πολλά χρόνια. Στράφηκε τότε προς τη λογοτεχνία, γράφοντας τρία ημιβιογραφικά έργα: «Χβαλύνσκ», «Θεώρημα του Ευκλείδη» και «Σαρμακάνδια». Την άνοιξη του 1932, η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος θέσπισε πως όλες οι υφιστάμενες λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές ομάδες ή οργανισμοί έπρεπε να διαλυθούν και να αντικατασταθούν από ενιαία επαγγελματικά σωματεία. Στις 2 Αυγούστου του 1932 δημιουργήθηκε η «Ένωση Καλλιτεχνών του Λένινγκραντ», που αποτέλεσε εφεξής το όχημα της σοβιετικής τέχνης. Πρώτος πρόεδρος της εκλέχτηκε το 1932 ο Πετρόφ – Βόντκιν. Πέθανε από φυματίωση το Φεβρουάριο του 1939.

Επιλογή έργων

Στα σημαντικότερα έργα του Κουζμά Πετρόφ - Βόντκιν περιλαμβάνονται: «Όνειρο» (1910), «Αγόρια που παίζουν» (1911), «Η Παναγία του Πέτρογκραντ» (1915), «Μητρότητα», «Στην πρώτη γραμμή», «Οικογενειακή γιορτή», «Θεατρική φάρσα», «Θεατρικό δράμα», «Πρωινό μπάνιο» (1917), «Νεκρή φύση με ρέγγα» (1918), «Παναγία των Παρισίων» (1924), «Σαμοβάρι» (1926), «Η κόρη του ψαρά», «1919, Συναγερμός» (1934), «Άνοιξη» (1935), «Διψασμένος πολεμιστής», «Λένιν».