Homo Universalis: Γαλιλαίος Γαλιλέι (15 Φεβρουαρίου 1564 – 8 Ιανουαρίου 1642) & 10 πίνακες ζωγραφικής με τον Γαλιλαίο

Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου 2020

Γαλιλαίος Γαλιλέι (15 Φεβρουαρίου 1564 – 8 Ιανουαρίου 1642) & 10 πίνακες ζωγραφικής με τον Γαλιλαίο

Ο Γαλιλαίος Γαλιλέι (Galileo Galilei, 15 Φεβρουαρίου 1564 – 8 Ιανουαρίου 1642), γνωστός ως Γαλιλαίος, ήταν Ιταλός φυσικός, μαθηματικός, αστρονόμος και φιλόσοφος, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιστημονική επανάσταση. Ο Γαλιλαίος έμεινε γνωστός στην ιστορία για την τόλμη του να αντιπαραταχθεί σε διαδεδομένες και παραδεκτές διδασκαλίες της εποχής του, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα να θεωρηθεί από πολλούς αιρετικό. Συγκρούστηκε με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και αυτό προβάλλεται συχνά ως παράδειγμα εναντίωσης της ελευθερίας της σκέψης και της επιστημονικής έρευνας με την εξουσία

Γεννήθηκε στην Πίζα της Ιταλίας και από νωρίς έδειξε σημεία μιας αξιοσημείωτης ιδιοφυΐας. Ο πατέρας του ήταν ξεπεσμένος απόγονος ευγενούς φλωρεντινής οικογένειας και μοχθούσε για να βοηθήσει το γιο του να αποκαταστήσει τη δόξα της οικογένειας. Επιβάλλοντας μεγάλες στερήσεις στον εαυτό του και τα άλλα παιδιά του, ο πατέρας του μπόρεσε να στείλει τον Γαλιλαίο στο σχολείο και αργότερα στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, όπου ο Γαλιλαίος γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή. Όταν κάποτε του δόθηκαν τα χρήματα άφησε το σχολείο και γύρισε στη Φλωρεντία, όπου εκείνη την εποχή ζούσε εκεί η οικογένειά του.

Τη χρονιά του θανάτου του Γαλιλαίου γεννιέται ο Ισαάκ Νεύτων, που βασιζόμενος μεταξύ άλλων στη δουλειά του Γαλιλαίου και του Κέπλερ ολοκλήρωσε την επιστημονική επανάσταση στον τομέα της φυσικής και έθεσε τα θεμέλια της κλασικής φυσικής.

Η καταδίκη

Κύρια κατηγορία για την καταδίκη του Γαλιλαίου το 1633 ήταν η αθέτηση του Διατάγματος του Καταλόγου Απαγορευμένων που δημοσιεύτηκε στις 6 Μαρτίου του 1616. Σύμφωνα με αυτό, δόθηκε εντολή στον Γαλιλαίο να μην υποστηρίξει, ούτε να υπερασπιστεί, ούτε να διδάξει με οποιονδήποτε τρόπο την άποψη της ακινησίας του Ήλιου και της κίνησης της Γης. Έχοντας τότε, χωρίς δεύτερη σκέψη, υποσχεθεί να υπακούσει, αφέθηκε ελεύθερος και απέφυγε τον κίνδυνο να λογοκριθεί ή να απαγορευτεί κάποιο από τα βιβλία του. Μέχρι τότε, είχε δώσει μεγάλο αγώνα (κυρίως γραφειοκρατικό), έχοντας βέβαια υποστηρικτές και τη στήριξη πνευματικών ανθρώπων της εποχής, ώστε να πείσει για την εγκυρότητα του Kοπερνίκιου δόγματος (του ότι ο Ήλιος στέκει ακίνητος, έχοντας την Γη να περιστρέφεται γύρω του εκτελώντας διπλή κίνηση). Το αμέλημα όμως που έφερε στο προσκήνιο το Διάταγμα του 1616 ήταν η δημοσίευση του Διαλόγου περί των δύο Μεγίστων Συστημάτων του Κόσμου το 1632, το οποίο σύμφωνα με τους αρμόδιους του Ιεροδικείου παραβαίνει ρητά την παραπάνω εντολή (Διάταγμα του 1616). Ο Γαλιλαίος κλήθηκε στο Ιεροδικείο στη Ρώμη το 1633, φυλακίστηκε τυπικά, και αφού αρνήθηκε πως μέσα από τον Διάλογο κηρύσσει το δόγμα του Κοπέρνικου ως αστρονομική αλήθεια, κάτι το οποίο δεν γίνεται δεκτό από τους δικαστές, τελικά αποκηρύσσει τις ιδέες του όσον αφορά την κίνηση της Γης. Αυτουργός της απόφασης των δικαστών φαίνεται να είναι ο Πάπας Ουρβανός Η΄, ο οποίος ενοχλήθηκε που, κατά τη γνώμη του, ο Διάλογος δεν αναδείκνυε τη θεία παντοδυναμία έναντι της επιστημονικής-φυσικής αλήθειας, όπως ο ίδιος είχε συμφωνήσει με τον Γαλιλαίο. Την ποινή φυλάκισης του Γαλιλαίου μετέτρεψε σε κατ' οίκον περιορισμό ο πάπας, ενώ τρεις από τους δέκα καρδινάλιους που τον είχαν δικάσει αρνήθηκαν να υπογράψουν την καταδίκη του.

Σύμφωνα με τον μύθο, ο Γαλιλαίος φεύγοντας από την Ιερά Εξέταση επέμεινε στην άποψή του, αναφωνώντας «Και όμως κινείται» (E pur si muove). Την 1η Δεκεμβρίου το Ιεροδικείο έδωσε την άδεια στον Γαλιλαίο να επιστρέψει στη Φλωρεντία, όπου έμενε πριν την κλήση του Ιεροδικείου, και να εγκατασταθεί στο Αρτσέτρι, όπου πέθανε τη νύχτα μεταξύ 8ης και 9ης Ιανουαρίου 1642 όσο διαρκούσε η σωφρονιστική ποινή του.

Ο διωγμός του Γαλιλαίου υπήρξε πρώτιστα προϊόν των αριστοτελικών επιστημόνων του Πανεπιστημίου της Πάδοβας, οι οποίοι είχαν αμφιβολίες αναφορικά με την εγκυρότητα των αστρονομικών του ανακαλύψεων. και έδρασαν ώστε να προκληθούν υποψίες για αυτόν από τις αρχές της Εκκλησίας. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ αποκατέστησε τη μνήμη του Γαλιλαίου φθινόπωρο του 1992, τρεις και μισό αιώνες μετά την εκδίκαση της υπόθεσής του και την καταδίκη των ιδεών του.

Αστρονομικές ανακαλύψεις

Ο Γαλιλαίος με τηλεσκόπιο δικής του κατασκευής παρατήρησε πρώτος τους κρατήρες, τα όρη και τις πεδιάδες στην επιφάνεια της Σελήνης. Ανακάλυψε ότι η Σελήνη στρέφει πάντα προς τη Γη το ίδιο ημισφαίριό της. Παρατήρησε τις ηλιακές κηλίδες, τον δακτύλιο του Κρόνου, χωρίς ωστόσο να μπορέσει να εξηγήσει ακριβώς την παρατήρησή του αυτή, αποκάλυψε την αστρική φύση του Γαλαξία μας και απέδειξε την ισχύ της ηλιοκεντρικής θεωρίας, παρατηρώντας τις φάσεις της Αφροδίτης και ανακαλύπτοντας 4 από τους δορυφόρους του Δία, την Ιώ, την Ευρώπη, το Γανυμήδη και την Καλλιστώ τους οποίους ονόμασε Άστρα των Μεδίκων, προς τιμή του προστάτη του, Κόσιμο Β' των Μεδίκων. Οι παρατηρήσεις του αυτές αποτέλεσαν την αρχή του τέλους για την πεποίθηση, που υποστηριζόταν μέχρι τότε από το εκκλησιαστικό και επιστημονικό κατεστημένο, πως το Σύμπαν είναι τέλεια πλασμένο και πως η Γη είναι στο κέντρο του Σύμπαντος και αποτελεί μοναδικότητα: οι κρατήρες της Σελήνης και οι κηλίδες του Ήλιου, καθώς και το γεγονός ότι τέσσερα σώματα περιστρέφονταν γύρω από έναν άλλο πλανήτη, το Δία, αποτέλεσαν αποδείξεις για το αντίθετο.

Βέβαια ο Γαλιλαίος δεν τα βρήκε όλα σωστά, καθώς πίστευε ότι οι παλίρροιες προκαλούνταν από τους ωκεανούς που φούσκωναν κατά την περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο.

Δεν νιώθω υποχρεωμένος να πιστέψω πως ο ίδιος Θεός που μας προίκισε με αισθήσεις, λογική και πνεύμα, μας προόριζε να απαρνηθούμε τη χρήση τους και με κάποιους άλλους τρόπους να μας δώσει τις γνώσεις που μπορούμε να αποκτήσουμε μέσω αυτών

https://el.wikipedia.org/

Ο Γαλιλαίος επιδεικνύει το τηλεσκόπιό του

Τέσσερα γεγονότα σχετικά με τον Γαλιλαίο

Το 1581 ο πατέρας του, τον έστειλε να σπουδάσει ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, βλέποντας τα πνευματικά χαρίσματα του νεαρού Γαλιλαίου. Εκεί όμως διακρίθηκε όχι μόνο για τις επιδόσεις του αλλά και για την αντίθεση του στις δογματικές απόψεις των δασκάλων του που δεν βασίζονταν στην άμεση επιστημονική παρατήρηση και την απόδειξη, αλλά στην αυθεντία και στο μεγάλο κύρος των σοφών του παρελθόντος. Αναδύθηκε δηλαδή η επιστημονική πλευρά μαζί με τον συγκρουσιακό χαρακτήρα του. Η αμφισβήτηση είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά της επιστημονικής του στάσης μπροστά στην έρευνα, που τον σφράγισε σε όλη του τη ζωή.

Η μεγάλη του έφεση στα μαθηματικά και ιδιαίτερα για τις εφαρμογές τους στην Φυσική, τον ανάγκασε κρυφά να παρακολουθεί μαθήματα μαθηματικών στην αυλή του δούκα της Τοσκάνης, και στη συνέχεια να αφήσει το Πανεπιστήμιο το 1585 και να μελετάει μόνος του πάνω σε διάφορα επιστημονικά θέματα για μια τετραετία σχεδόν.

Η εισαγωγή του πειράματος από τον Γαλιλαίο και η μελέτη των φυσικών φαινομένων κάτω από διαφορετικές ελεγχόμενες συνθήκες ήταν τελείως αντίθετη με τις επικρατούσες μέχρι τότε συνήθειες της επιστημονικής σκέψης και έρευνας. Η μέθοδος την εποχή του Μεσαίωνα ήταν η ερμηνεία των κειμένων του Αριστοτέλη κυρίως, του γαληνού, του Πτολεμαίου και των άλλων σοφών της αρχαιότητας και η εξαγωγή συμπερασμάτων χωρίς οι τότε επιστήμονες να προσφεύγουν στο πείραμα ή σε νέες παρατηρήσεις.

Ο Γαλιλαίος δεν εφηύρε το τηλεσκόπιο, αλλά έχτισε μερικά από τα πιό προηγμένα τηλεσκόπια της εποχής του, αρχίζοντας με ένα μέτριο τηλεσκόπιο που έκανε τριπλή μεγέθυνση στα μέσα του 1609.

Το 1610, ο Γαλιλαίος και ο Thomas Harriot ήταν οι πρώτοι που παρατήρησαν τις ηλιακές κηλίδες μέσω ενός τηλεσκοπίου. Αυτή η έρευνα έβλαψε άσχημα τους οφθαλμούς του Γαλιλαίου.

Το 1633 παρουσιάστηκε σιδηροδέσμιος μπροστά στην Ιερά εξέταση όπου καταδικάσθηκε “γιατί πιστεύει και υποστηρίζει δοξασίες ψεύτικες και αντίθετες προς τις Αγίες και Ιερές Γραφές, ότι ο Ήλιος είναι το κέντρο του κόσμου και ότι δεν κινείται από την ανατολή προς τη δύση, αλλά ότι η Γη κινείται και αυτή δεν αποτελεί το κέντρο του κόσμου”.

Το βιβλίο του “Διάλογος” καθώς και η “Επιτομή” του Κέπλερ προστέθηκαν στον κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων (Index), μέχρι το 1838 οπότε καταργήθηκε από το Βατικανό.

Ο Γαλιλαίος αντιμετωπίζει την Ιερά Εξέταση (πίνακας του Κριστιάνο Μπάντι, 1857)

Τα σπουδαιότερα έργα του Γαλιλαίου

Η μελέτη της πραγματείας του Αρχιμήδη για τα σώματα που επιπλέουν, του έδωσε την ιδέα να υπερασπιστεί τον μεγάλο αρχαίο εφευρέτη, από τις επιθέσεις που του έκαναν οι αριστοτελικοί, γεγονός που τον οδήγησε στην πρώτη γνωστή εφεύρεση του, τον υδραστατικό ζυγό.

Την πρώτη του ανακάλυψη την έκανε στα 18 χρόνια του, καθώς παρατηρούσε μέσα στον καθεδρικό ναό της Πίζας τον πολυέλαιο να αιωρείται και σιγά-σιγά να μειώνεται το πλάτος της ταλάντωσης ενώ ο χρόνος της ταλάντωσης παρέμενε ίδιος. Η παραπέρα μελέτη του φαινομένου αργότερα τον οδήγησε στην ανακάλυψη των νόμων του εκκρεμούς και την κατασκευή ενός οργάνου για την μέτρηση του χρόνου.

Η μελέτη της πτώσης των σωμάτων τον οδήγησε να έλθει σε σύγκρουση με τις επικρατούσες Αριστοτελικές ιδέες που κυριαρχούσαν, και να υποστηρίξει πως όλα τα σώματα άσχετα με τη μάζα τους, πέφτουν ταυτόχρονα στον ίδιο τόπο, και οι διαφορές που παρατηρούνται οφείλονται στην αντίσταση του αέρα.

Ασχολήθηκε με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες τα σώματα παραμένουν ακίνητα, με την επίδραση δυνάμεων.

Ερεύνησε θέματα σχετικά με την κάμψη και τη θραύση των σωμάτων.

Πραγματεύθηκε θέματα που σχετίζονται με τις κινήσεις των σωμάτων, “Επιστήμη της τοπικής κίνησης” τα ονομάζει. Ετσι παρουσίασε την ιδέα της σταθερής επιτάχυνσης, δηλαδή να μεταβάλλεται η ταχύτητα κατά το ίδιο ποσό στη μονάδα του χρόνου. Ετσι έβγαλε τις σχέσεις που συνδέουν χρόνο, ταχύτητα, ύψος κλπ.

Ασχολήθηκε με τις σύνθετες κινήσεις των σωμάτων και διατύπωσε το νόμο της αδράνειας.

Τον Ιανουάριο του 1616 ετοιμάζει τη θεωρία του για τις παλίρροιες που όπως υποστηρίζει, αποδεικνύει ότι η Γη κινείται.

Αλλά το ανήσυχο πνεύμα του, τον έκανε να ασχοληθεί με φαινόμενα ακουστικής όπως συνήχηση, στάσιμα κύματα, χορδές αλλά και θέματα υδροστατικής και θερμότητας.

Το καλοκαίρι του 1607 ο Γαλιλαίος ερευνά αρχικά την υδροστατική. Το 1608 ανακάλυψε την παραβολική τροχιά των βλημάτων.

Στη Ρώμη το 1624 ο Γαλιλαίος παρουσιάζει ένα σύνθετο μικροσκόπιο στα μέλη της ακαδημίας Lincean.

Ομως οι μεγάλες διαμάχες του με την Εκκλησία και η καταδίκη του από την Ιερά Εξέταση οφείλονται στις μεγάλες ανακαλύψεις του στην Αστρονομία.

Η πρώτη του ανακάλυψη ήταν ένα supernova το 1604, όταν υποστήριξε πως ήταν έξω από την περιοχή των πλανητών.

Η κατασκευή, βελτίωση και χρήση του τηλεσκοπίου για την παρατήρηση και εκτέλεση αστρονομικών παρατηρήσεων. Το πρώτο του τηλεσκόπιο, έκανε μεγέθυνση τρεις φορές αλλά στο τέλος αυτά που έφτιαξε έκαναν μεγέθυνση 100 φορές.

Ανακάλυψε τους κρατήρες πάνω στη Σελήνη και μάλιστα μέτρησε το μέγεθος τους.

Έθεσε τέρμα στις παλιές δοξασίες για την διαφορά ανάμεσα στη Γη και στα άλλα ουράνια σώματα, καθώς έδειξε τις ομοιότητες ανάμεσά τους. Καταρρίπτεται λοιπόν άλλη μια δοξασία περί ιδιαιτερότητας της Γης.

Αποκάλυψε με την βοήθεια του τηλεσκοπίου, αόρατα αστέρια πχ στο σμήνος των Πλειάδων καθώς και την τεράστια συγκέντρωση αστέρων στον Γαλαξία μας.

Βρήκε στις 7 Ιανουαρίου του 1610, τα τρία φεγγάρια του Δία που τα ονόμασε όμως λανθασμένα “Μεδίκειοι πλανήτες”. Η ανακάλυψη αυτή ήταν το ισχυρώτερο επιχείρημα για την ορθότητα του ηλιοκεντρικού Κοπερνίκειου Συστήματος, μαζί με τις φάσεις που παρουσίαζε η Αφροδίτη . Εβαλε δε τις βάσεις για την αμφισβήτηση του αλάθητου του Πτολεμαίου και του Αριστοτέλη.

Ισχυρίζεται πως με την βοήθεια των δορυφόρων του Δία, μπορεί να προδιορίζει το γεωγραφικό μήκος εν πλώ.

Διαπίστωση πως και ο Κρόνος συνοδεύεται από ορισμένα σώματα, που όμως αργότερα διευκρινήστηκε πως ήταν δακτύλιοι.

Κατόπιν επιτυχημένων παρατηρήσεων το 1610, ανακάλυψε “σκοτεινούς σχηματισμούς” πάνω στον Ήλιο, που αργότερα ονομάστηκαν ηλιακές κηλίδες. Η μεγαλοφυϊα του Γαλιλαίου φαίνεται από το γεγονός της απόδειξης πως οι ηλιακές κηλίδες αποτελούν σχηματισμούς της επιφάνειας του Ήλιου, που την ακολουθούν στην περιστροφή της, με περίοδο ένα μήνα.

Το 1638, μετά την καταδίκη του από την Ιερά Εξέταση, πριν τυφλωθεί τελείως, ανακάλυψε και ορισμένες κινήσεις της Σελήνης, γνωστές σαν “λιμήσεις”.

Τέλος κατά τη διάρκεια της απομόνωσης του στο Αλσέτρι, επιτηρούμενος συνεχώς από τον αφοσιωμένο στην Εκκλησία γιό του, έγραψε το βιβλίο του το αναφερόμενο στη Μηχανική, “Θεωρίες και Μαθηματικές αποδείξεις σχετικές με δύο νέες επιστήμες συγγενείς της μηχανικής, αλλά μη τολμώντας να το δημοσιεύσει στην πατρίδα του, το έδωσε στο Γάλλο πρεσβευτή και το τύπωσε στην Ολλανδία (1638).

Ο θάνατος του ήλθε στις 18 Ιανουαρίου του 1642. Οι φίλοι του θέλησαν να του ανεγείρουν μνημείο αλλά εμποδίστηκαν με την απειλή πως θα διασκορπιστούν τα οστά του, για να ξεχαστεί προφανώς το έργο του. Ο γιός του δε με τον θρησκευτικό φανατισμό που τον διέκρινε, αποφάσισε να κάψει τα περισσότερα συγγράμματα του πατέρα του για να σώσει όπως ισχυριζόταν την ψυχή του πατέρα του.

Το 1995 η NASA για να τιμήσει τον μεγάλο στοχαστή, αστρονόμο και φυσικό που πρώτος μας αποκάλυψε τους δορυφόρους του Δία, έστειλε ένα διαστημικό σκάφος στον Δία που ονομάζεται “Γαλιλαίος” για να μελετήσει το γιγαντιαίο πλανήτη και τους δορυφόρους του. Είναι ακόμα εκεί, και συγκεντρώνει νέα στοιχεία κάθε ημέρα για τον μεγαλύτερο πλανήτη του Ηλιακού μας συστήματος.

http://physics4u.gr/

Πίνακες ζωγραφικής με τον Γαλιλαίο