Μέσα από μια σειρά μυστικές συμφωνίες, ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Φρήντριχ Νίτσε και ο Αυστριακός γιατρός Γιόζεφ Μπρόιερ, ένας από τους πατέρες της ψυχανάλυσης, συναντιούνται στη Βιέννη του 19ου αιώνα, σε μια εμπνευσμένη διαδικασία διπλής ψυχοθεραπείας. Σ' αυτή την περιπέτεια υπαρξιακής αναζήτησης δύο μοναδικών ανθρώπων εμπλέκονται ένας νεαρός ειδικευόμενος γιατρός ονόματι Ζίγκμουντ Φρόυντ, μια θυελλώδης γυναίκα-ίνδαλμα ποιητών και ψυχιάτρων, η Λου Σαλομέ, και μια σαγηνευτική ασθενής, η Άννα Ο., που στοιχειώνει την ψυχή του γιατρού της. Ο διάσημος ψυχίατρος Irvin D. Yalom επινοεί στο μυθιστόρημα αυτό τη συνάντηση δύο ιστορικών προσώπων στη μητρόπολη των διανοητικών ζυμώσεων του 19ου αιώνα, τη Βιέννη, δίνοντας μια ερμηνευτική εκδοχή της γέννησης της ψυχοθεραπείας και της σχέσης της με την υπαρξιακή φιλοσοφία. Η ψυχοθεραπευτική περιπέτεια που ξετυλίγεται κόβει την ανάσα καθώς αποκαλύπτει βήμα βήμα την ιαματική δύναμη της αληθινής σχέσης. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
i
Στο απόσπασμα απεικονίζεται μια υποθετική συζήτηση ανάμεσα στον Νίτσε και τον Μπρόιερ, γιατρό, φίλο και μέντορα του Φρόιντ, σχετικά με το αν πρέπει ή όχι να λέγεται η αλήθεια σε ασθενείς που πάσχουν από ανίατες ασθένειες.
«Τέτοιο πάθος για την αλήθεια! Συγχωρήστε με, καθηγητά Νίτσε, αν ακούγομαι προκλητικός, αλλά συμφωνήσαμε να μιλήσουμε ειλικρινά. Εσείς μιλάτε για την αλήθεια σαν να ήταν κάτι ιερό, σαν να θέλετε ν’ αντικαταστήσετε μια θρησκεία με μια άλλη. Επιτρέψτε μου να παραστήσω τον συνήγορο του διαβόλου. Επιτρέψτε μου να ρωτήσω: Γιατί τόσο πάθος, τόση ευλάβεια για την αλήθεια; Πώς θα βοηθήσει η αλήθεια τον άρρωστό μου;»
«Δεν είναι η αλήθεια ιερή, ιερή είναι η αναζήτηση της αλήθειας του καθενός μας! Μπορεί να υπάρχει πιο ιερή πράξη από την αυτοαναζήτηση; Το φιλοσοφικό μου έργο, λένε κάποιοι ότι είναι χτισμένο πάνω στην άμμο: οι απόψεις μου αλλάζουν συνεχώς. Αλλά μια από τις πάγιες φράσεις μου είναι: “Γίνε αυτό που είσαι”. Και πώς μπορεί κανείς ν’ ανακαλύψει ποιος είναι και τί είναι χωρίς την αλήθεια;»
«Η αλήθεια του αρρώστου μου όμως είναι ότι έχει πολύ λίγο χρόνο ζωής μπροστά του. Πρέπει εγώ να του προσφέρω αυτή την αυτογνωσία;»
«Η αληθινή εκλογή, η πλήρης εκλογή», απάντησε ο Νίτσε, «μόνο κάτω από τον ήλιο της αλήθειας μπορεί ν’ ανθίσει. Πώς αλλιώς μπορεί να γίνει;»
Συνειδητοποιώντας ότι ο Νίτσε μπορούσε να επιχειρηματολογεί πειστικά —και ατελείωτα— σ’ αυτή την αφηρημένη επικράτεια της αλήθειας και της εκλογής, ο Μπρόιερ είδε ότι έπρεπε να τον αναγκάσει να μιλήσει πιο συγκεκριμένα. «Κι ο σημερινός ασθενής μου; Ποιο είναι το φάσμα των επιλογών του; Ίσως η εμπιστοσύνη στον Θεό να είναι η δική του επιλογή!»
«Αυτό δεν αποτελεί επιλογή ενός άντρα. Δεν είναι ανθρώπινη επιλογή, αλλά μια προσπάθεια ν’ αδράξεις μια ψευδαίσθηση έξω απ’ τον εαυτό σου. Μια τέτοια εκλογή, η εκλογή του άλλου, του υπερφυσικού, πάντα σε αποδυναμώνει. Πάντα κάνει τον άνθρωπο μικρότερο απ’ αυτό που είναι. Εγώ αγαπώ ό,τι μας κάνει μεγαλύτερους απ’ αυτό που είμαστε!»
«Ας μη μιλάμε για τον άνθρωπο αφηρημένα», επέμεινε ο Μπρόιερ, «αλλά για έναν συγκεκριμένο άνθρωπο με σάρκα και οστά — αυτόν τον ασθενή μου. Σκεφτείτε την κατάστασή του. Θα ζήσει μόνο μερικές μέρες ή εβδομάδες! Τί νόημα έχει να του μιλήσει κανείς για επιλογή;»
Απτόητος ο Νίτσε απάντησε αμέσως: «Αν δεν γνωρίζει ότι πεθαίνει, τότε πώς μπορεί ο ασθενής σας ν’ αποφασίσει πώς θα πεθάνει;»
«Πώς να πεθάνει, καθηγητά Νίτσε;»
«Ναι, πρέπει ν’ αποφασίσει πώς θ’ αντιμετωπίσει το θάνατο: να μιλήσει σε άλλους, να δώσει συμβουλές, να πει πράγματα που φύλαγε για να τα πει πριν το θάνατό του, να αποχαιρετήσει τους άλλους, ή να μείνει μόνος, να κλάψει, να περιφρονήσει το θάνατο, να τον καταραστεί, να του πει ευχαριστώ.»
[πηγή: I.D. Yalom, Όταν έκλαψε ο Νίτσε, μτφ. Ευαγγελία Ανδριτσάνου & Γιάννης Ζέρβας, εκδ. Άγρα, Αθήνα 2001, σ. 110-111]
ii.
“Τί θα συνέβαινε αν κάποιος δαίμονας σου έλεγε ότι αυτή τη ζωή – όπως τη ζεις τώρα και όπως την έχεις ζήσει στο παρελθόν- πρέπει να τη ζήσεις ξανά, αμέτρητες φορές;”
“Και χωρίς να συμβαίνει τίποτα καινούργιο; Όπου κάθε πόνος και κάθε χαρά κι ότι ήταν άφατα μικρό ή μεγάλο στη ζωή σου, θα επιστρέφει σε’ σένα, όλα στην ίδια διαδοχή και ακολουθία; Φαντάσου την αιώνια κλεψύδρα της ύπαρξης ν’αναποδογυρίζει ξανά και ξανά και ξανά. Και κάθε φορά, αναποδογυρίζουμε κι εσύ και’γω, απλοί κόκκοι στη διαδικασία.”
“Προτείνεις ότι κάθε πράξη που κάνω, κάθε πόνος που νιώθω, θα βιώνεται συνεχώς στην αιωνιότητα;”
“Νίτσε: Ναι, η αιώνια επανάληψη σημαίνει ότι κάθε φορά που επιλέγεις μια πράξη θα την επιλέγεις αιώνια.
Και ισχύει το ίδιο για κάθε πράξη που δεν κάνεις, κάθε εμποδισμένη σκέψη, κάθε επιλογή που απέφυγες. Και όλη η αβίωτη ζωή θα μένει να φουσκώνει μέσα σου, αβίωτη για όλη την αιωνιότητα. Κι η αδιόρατη φωνή της συνείδησής σου θα σου διαμαρτύρεται αιώνια. Τη σιχαίνεσαι αυτή την ιδέα; Ή σ’ αρέσει;” “Τη σιχαίνομαι”
“Τότε ζήσε με τέτοιο τρόπο που να σου αρέσει η ιδέα..!! Δεν διδάσκω Γιόζεφ, ότι ο άνθρωπος οφείλει ν’αντέχει το θάνατο ή να “συμβιβάζεται” μαζί του. Ακολουθώντας αυτή την κατεύθυνση προδίδεις τη ζωή σου! Το μάθημα που σου διδάσκω είναι: Να πεθαίνεις τη σωστή στιγμή!”
“Να πεθαίνεις τη σωστή στιγμή!”
Η φράση αυτή προκάλεσε ένα σοκ στο Μπρόιερ. Η ευχάριστη απογευματινή βόλτα είχε αποκτήσει θανάσιμη σοβαρότητα.
“Να πεθαίνεις την κατάλληλη στιγμή; Τι εννοείς? Σε παρακαλώ, Φρήντριχ Νίτσε, δεν το αντέχω, σ’ το ‘χω πει πολλές φορές, να μου λες κάτι τόσο σημαντικό με τόσο αινιγματικό τρόπο. Γιατί το κάνεις αυτό;”
“Θέτεις δυο ερωτήματα. Σε ποιο από τα δυο να απαντήσω;”
“Σήμερα, πες μου για το να πεθαίνει κανείς τη σωστή στιγμή”
“Ζήσε όταν ζεις! Ο θάνατος χάνει τη φρίκη του αν κάποιος πεθάνει έχοντας εξαντλήσει τη ζωή του! Αν ο άνθρωπος δε ζει στη σωστή στιγμή, τότε δεν μπορεί ποτέ να πεθάνει τη σωστή στιγμή”
“Και τι σημαίνει αυτό;” ξαναρώτησε ο Μπρόιερ, νιώθοντας ακόμη πιο μπερδεμένος.
“Ρώτησε τον εαυτό σου, Γιόζεφ: έχεις εξαντλήσει τη ζωή σου;”
“Απαντάς στην ερώτηση με ερώτηση. Φρήντριχ!”
“Κάνεις ερωτήσεις που γνωρίζεις την απάντησή τους” αντέκρουσε ο Νίτσε.
“Αν γνώριζα την απάντηση, γιατί να ρωτήσω;”
“Για ν’αποφύγεις να μάθεις τη δική σου απάντηση!”
“Στη διάρκεια αυτής της συνάντησης ο Νίτσε παρέμενε προσηλωμένος: έγνεφε επιδοκιμαστικά με το κεφάλι σε κάθε ερώτηση. Τον Μπρόιερ δεν τον παραξένευε αυτό. Δεν είχε ποτέ συναντήσει ασθενή που να μην απολάμβανε κρυφά την εξέταση της ζωής του στο μικροσκόπιο.
Κι όσο μεγαλύτερη η μεγέθυνση τόσο χαιρόταν ο ασθενής. Η χαρά να σε παρατηρούν ήταν τόσο μεγάλη που ο Μπρόιερ πίστευε ότι ο αληθινός πόνος των γηρατειών, του πένθους, του να ζεις αφού οι φίλοι σου έχουν πεθάνει, ήταν η απουσία εξονυχιστικής παρατήρησης- η φρίκη του να ζεις μια ζωή που δεν την παρατηρεί κανείς.”
iii.
Δεν διδάσκω Γιόζεφ, ότι ο άνθρωπος οφείλει να αντέχει τον θάνατο ή να "συμβιβάζεται" μαζί του. Ακολουθώντας αυτήν την κατεύθυνση προδίδεις τη ζωή σου! Το μάθημα που σου διδάσκω είναι: Να πεθαίνεις τη σωστή στιγμή! Να πεθαίνεις τη σωστή στιγμή! Η φράση αυτή προκάλεσε ένα σοκ στον Μπρόιερ.Η ευχάριστη απογευματινή βόλτα είχε αποκτήσει θανάσιμη σοβαρότητα. Να πεθαίνεις την κατάλληλη στιγμή; Τι εννοείς; Σε παρακαλώ, Φρήντριχ, δεν το αντέχω, στο εχω πει πολλές φορές, να μου λες κάτι τόσο σημαντικό με τόσο αινιγματικό τρόπο. Γιατί το κάνεις αυτό; Θέτεις δυο ερωτήματα. Σε ποιό από τα δυο να απαντήσω; Σήμερα, πες μου για το να πεθαίνει κανείς τη σωστή στιγμή Ζήσε όταν ζεις! Ο θάνατος χάνει τη φρίκη του αν κάποιος πεθάνει έχοντας εξαντλήσει τη ζωή του! Αν ο άνθρωπος δεν ζει στη σωστή στιγμή, τότε δεν μπορεί ποτέ να πεθάνει τη σωστή στιγμή Και τι σημαίνει αυτό; ξαναρώτησε ο Μπρόιερ, νιώθοντας ακόμη πιο μπερδεμένος. Ρώτησε τον εαυτό σου, Γιόζεφ: έχεις εξαντλήσει τη ζωή σου; Απαντάς στην ερώτηση με ερώτηση.Φρήντριχ! Κάνεις ερωτήσεις που γνωρίζεις την απάντησή τους, αντέκρουσε ο Νίτσε. Αν γνώριζα την απάντηση, γιατί να ρωτήσω; Για να αποφύγεις να μάθεις τη δική σου απάντηση! Γιόζεφ, προσπάθησε να καθαρίσεις το μυαλό σου.Φαντάσου το ακόλουθο διανοητικό πείραμα! Τι θα συνέβαινε αν κάποιος δαίμονας σου έλεγε ότι αυτήν τη ζωή -όπως τη ζεις τώρα και όπως την έχεις ζήσει στο παρελθόν- πρέπει να τη ζήσεις ξανά, αμέτρητες φορές; Και χωρίς να συμβαίνει τίποτα καινούριο; Όπου κάθε πόνος και κάθε χαρά κι ό,τι ήταν άφατα μικρό ή μεγάλο στη ζωή σου θα επιστρέφει σε σένα, όλα στην ίδια διαδοχή και ακολουθία -ακόμα κι αυτός ο άνεμος και τα δέντρα κι αυτά τα γλιστερά βράχια, ακόμα και το νεκροταφείο κι ο τρόμος, ακόμα κι αυτή η γλυκιά στιγμή κι εσύ κι εγώ, πιασμένοι από το μπράτσο, μουρμουρίζοντας αυτά τα λόγια;" Καθώς ο Μπρόιερ έμεινε σιωπηλός, ο Νίτσε συνέχισε: "Φαντάσου την αιώνια κλεψύδρα της ύπαρξης να αναποδογυρίζει ξανά και ξανά και ξανά. Και κάθε φορά, αναποδογυρίζουμε κι εσύ κι εγώ, απλοί κόκκοι στη διαδικασία". Ο Μπρόιερ έκανε μια προσπάθεια να τον καταλάβει. Αυτή η -η- η φαντασίωση, πώς; Είναι κάτι παραπάνω από φαντασίωση... επέμεινε ο Νίτσε, είναι κάτι παραπάνω από ένα νοητικό πείραμα. Άκου μόνο τα λόγια μου! Άσε απ' έξω όλα τ' άλλα! Σκέψου την αιωνιότητα. Δες πίσω σου -φαντάσου- να κοιτάζεις ατέλειωτα πίσω στο παρελθόν. Ο χρόνος εξαπλώνεται προς τα πίσω για όλη την αιωνιότητα. Και, αν ο χρόνος εξαπλώνεται συνεχώς προς τα πίσω, οτιδήποτε θα μπορούσε να συμβεί δεν έχει ήδη συμβεί; Οτιδήποτε γίνεται τώρα δεν θα έχει γίνει έτσι παλιά; Οτιδήποτε περπατάει εδώ δεν έχει περπατήσει το ίδιο μονοπάτι στο παρελθόν;
Πηγή: cityportal.gr
❀ ❀ ❀ ❀
-Πρέπει να είσαι έτοιμος να καείς στην ίδια σου τη φλόγα: πώς να ξαναγεννηθείς αν δεν γίνεις πρώτα στάχτη; (Τάδε έφη Ζαρατούστρα)
-Αν μια γυναίκα χαίρεται τη συντροφιά ενός άντρα, γιατί να μην τον πάρει από το μπράτσο και να μην του ζητήσει να τον συνοδέψει;…Αυτή η γυναίκα ανήκει σε άλλο είδος. Αυτή η γυναίκα ήταν ελεύθερη!
-…»για μένα η λέξη «καθήκον» είναι βαριά και καταπιεστική. Έχω συνοψίσει τα καθήκοντά μου σε ένα μόνο – να διαιωνίσω την ελευθερία μου. Ο γάμος και η κατοχή και η ζήλια που τον περιβάλλουν, υποδουλώνουν το πνεύμα. Δεν θα με εξουσιάσουν ποτέ. Ελπίζω γιατρέ, να έρθει μια εποχή όπου άντρες και γυναίκες δεν θα τυραννιούνται ο καθένας απ΄τις αδυναμίες του άλλου.»
–Όλα ήταν θέμα προοπτικής, αλλαγής νοητικού πλαισίου.
-Ο άνθρωπος αναπτύσσει τα φυσικά του χαρίσματα μόνο μέσα από το συναγωνισμό.
–Κανείς δεν επιθυμεί, πιστεύει, να βοηθήσει τον άλλον: αντίθετα, οι άνθρωποι θελαν μόνο να κυριαρχούν και να αυξάνουν την εξουσία τους.
-» Ναι, το ξέρω πως ο κόσμος δεν χαμογελάει σε μια γυναίκα και δυο άντρες που ζουν αγνά μαζί«…»Αλλά είμαστε ιδεαλιστές με ελεύθερη σκέψη, που απορρίπτουν τους κοινωνικά επιβεβλημένους περιορισμούς. Πιστεύουμε στην ικανότητα να δημιουργούμε οι ίδιοι τις ηθικές δομές μας.
-Να ανακαλύψεις χαραυγές και χρυσές ευκαιρίες, ν΄αγαπήσεις μια πλούσια γενναία ψυχή: όλοι τα έχουμε ανάγκη αυτά σκέφτηκε, τουλάχιστον μια φορά στη ζωή μας.
-» Λοιπόν, ανακαλύψαμε ότι όταν επιστρέφει στην ίδια την πηγή ενός συμπτώματος και μου περιέγραφε τα πάντα, τότε το σύμπτωμα εξαφανιζόταν από μόνο του – χωρίς να χρειάζεται καμία υπνωτική υποβολή-»
-Η χαρά να σε παρατηρούν ήταν τόσο βαθιά που ο Μπρόϊερ πίστευε ότι ο αληθινός πόνος των γηρατιών, του πένθους, του να ζεις αφού οι φίλοι σου έχουν πεθάνει, ήταν η απουσία εξονυχιστικής παρατήρησης – η φρίκη του να ζεις μια ζωή που δεν την παρατηρεί κανείς.
-…» Ίσως η εμπιστοσύνη στον Θεό να είναι η δική του επιλογή!» «Αυτό δεν αποτελεί επιλογή ενός άντρα. Δεν είναι η ανθρώπινη επιλογή, αλλά μια προσπάθεια ν΄αδράξουμε μια ψευδαίσθηση έξω απ΄τον εαυτό σου. Μια τέτοια επιλογή, η επιλογή του άλλου, του υπερφυσικού, πάντοτε σε αποδυναμώνει. Πάντα κάνει τον άνθρωπο μικρότερο απ΄αυτό που είμαστε!»
-Δεν είναι η αλήθεια ιερή, ιερή είναι η αναζήτηση της αλήθειας του καθενός μας! Μπορεί να υπάρχει πιο ιερή πράξη από την αυτοαναζήτηση;
-Πάντα ένιωθα ότι η τελική ανταμοιβή των νεκρών είναι ότι δεν θα ξαναπεθάνουν!- Νίτσε
-Ο θάνατός μας μας ανήκει. Κι ο καθένας μας θα ‘πρεπε να τον εκπληρώνει με τον δικό του τρόπο.- Νίτσε
-Τί χρειάζεται ένα βιβλίο που δεν μας πηγαίνει πέρα απ΄όλα τα βιβλία- Νίτσε
–Προσκολλάται πεισματικά σε κάτι που έχει συνηθίσει μέσω αυτού να βλέπει τον κόσμο. Κι αυτό το ονομάζει πίστη. Νίτσε
–Αυτός που αναζητάει την αλήθεια πρέπει να υποστεί μια προσωπική ψυχολογική ανάλυση- την ονομάζει «ηθική ανατομία»… Και για να το κάνει αυτό, πρέπει πρώτα ν΄απομακρυνθεί από την εποχή του και τη χώρα του– και τότε να εξετάσει τον εαυτό του από μακριά!-Νίτσε
-Η αποκάλυψη του εαυτού σου σε κάποιον άλλο είναι προανάκρουσμα της προδοσίας σε κάνει ν΄ αρρωσταίνεις, έτσι δεν είναι;
-Η γεύση του θανάτου στο στόμα μου μου έδινε προοπτική και θάρρος. Το θάρρος να είμαι ο εαυτός μου, αυτό είναι σημαντικό.
-…η υπερεγρήγορση, όπως την ονομάζετε, δεν είναι ανεπιθύμητη: είναι απαραίτητη για τη δουλειά μου . Θέλω να είμαι σε εγρήγορση. Δεν θέλω να αποκλειστώ από κανένα μέρος της εσωτερικής μου εμπειρίας! Κι αν η ένταση είναι το κόστος της επίγνωσης, έστω! Είμαι αρκετά πλούσιος για να το πληρώσω!
-Ίσως εγώ και το σώμα μου να έχουν οργανώσει μια συνωμοσία πίσω απ΄την πλάτη του ίδιου μου του νου.
-Οι μεγάλοι διανοητές πάντα επιλέγουν τη συντροφιά του εαυτού τους και σκέφτονται τις δικές τους σκέψεις, ανενόχλητοι από τον όχλο.
-Θ’ ανακαλύψετε ότι κανείς ποτέ δεν έχει ως αποδέκτη τον εαυτό μας κάθε προσφορά είναι αντιπροσφορά, κάθε αγάπη είναι αγάπη του εαυτού μας.
-…»η ανθρωπότητα δεν μπορεί πια να αποφύγει το ωμό θέαμα του ηθικού ανατομείου»…τα σφάλματα των μεγαλύτερων φιλοσόφων πηγάζουν συνήθως από την εσφαλμένη ερμηνεία των ανθρωπίνων πράξεων και αισθημάτων, που έχει ως τελικό αποτέλεσμα την οικοδόμηση μιας εσφαλμένης ηθικής, και τη δημιουργία θρησκευτικών και μυθολογικών τεράτων».
-Όλοι βαριούνται το ίδιο φαΐ συνέχεια. Νομίζω, Γιόζεφ, ότι για κάθε όμορφη γυναίκα που υπάρχει, υπάρχει και κάποιος ταλαίπωρος που έχει κουραστεί να την κουτουπώνει!
-Πως να ομολογήσει ότι στοιχημάτισε ολόκληρη τη ζωή του, μόνο για να ανακαλύψει ότι το τελικό κέρδος δεν ήταν εντέλει του γούστου του;
-«Ίσως» είπε ο Νίτσε, «ο άντρας μόνο όντας άντρας ελευθερώνει τη γυναίκα μέσα σε μια γυναίκα»
–Ευτελείς σκέψεις διηθούν το μυαλό του σαν μύκητες. Στο τέλος θα σαπίσουν το σώμα του. Καθώς έφευγε σήμερα, τον ρώτησα τί θα έβλεπε, αν δεν τον τύφλωναν τα ασήμαντα.
-…φόβοι δεν γεννιούνται στο σκοτάδι. Αντίθετα, είναι μάλλον σαν τ΄αστέρια – βρίσκονται πάντα εκεί, αλλά τους κρύβει η λάμψη της ημέρας.
-Έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους που αντιπαθούν τον εαυτό τους και προσπαθούν να το διορθώσουν πείθοντας πρώτα άλλους να έχουν καλή γνώμη για αυτούς. Μόλις γίνει αυτό, τότε αρχίζουν να έχουν κι οι ίδιοι καλή γνώμη για τον εαυτό τους. Αλλά αυτή είναι ψεύτικη λύση, είναι υποταγή στην αυθεντία των άλλων. Το καθήκον σας είναι να αποδεχτείτε τον εαυτό σας– όχι να βρείτε τρόπους να κερδίσετε τη δική μου αποδοχή.
-Ο σεξουαλικός πόθος είναι, κατά βάθος, πόθος για ολοκληρωτική κυριαρχία πάνω στο πνεύμα και το σώμα του άλλου.
-Δεν οφείλουμε να δημιουργήσουμε– δεν οφείλουμε να γίνουμε- πριν αναπαραχθούμε ; Η ευθύνη μας στη ζωή είναι να δημιουργήσουμε το ανώτερο. Τίποτα δεν πρέπει να εμποδίσει την ανάπτυξη του ήρωα μέσα μας. Κι αν παρεμβάλλεται ο πόθος, τότε κι αυτός πρέπει να υπερπηδηθεί.
-Ο πόθος , ο ερεθισμός, η λαγνεία – αυτά μας υποδουλώνουν. Οι μάζες περνούν τη ζωή τους σαν γουρούνια που τρώνε μέσα στην ταϊστρα της ηδονής.
-Πρέπει να επιλέξετε ανάμεσα στην άνεση και στην αληθινή αναζήτηση!
-Συχνά νιώθω σαν η ζωή μου να άγγιζε πια το ψηλότερο σημείο της… έχω φτάσει στην κορυφή κι όταν κοιτάζω πέρα να δω τι υπάρχει μπροστά μου, βλέπω μόνο φθορά- μια κατάβαση…Όχι, όμως αυτό δεν είναι απόλυτα σωστό. Δεν με ανησυχεί η κατάβαση- αλλά η μη ανάβαση.
–Κανένας μας δεν άρχισε να επιλέγει εσκεμμένα στόχους , οι στόχοι απλώς υπήρχαν, ήταν φυσικά επακόλουθα της εποχής μου του κόσμου, της οικογένειάς μου…Δεν ήταν αρκετά στέρεα για να στηρίξουν μια ολόκληρη ζωή… Εσύ κι εγώ , όμως, έχουμε πολύ καλή όραση. Εσύ κοίταξες πολύ πέρα μέσα στη ζωή. Είδες πως ήταν το ίδιο μάταιο να εκπληρώνεις λανθασμένα στόχους , όσο και το να θέτεις νέους λανθασμένους στόχους. Το πολλαπλάσιο του μηδενός είναι πάντα μηδέν!
–Αν δεν γίνεις ο κύριος της πορείας της ζωής σου, σημαίνει ότι επιτρέπεις στην ύπαρξή σου να αποτελεί ατύχημα.
-… ο χρόνος δεν διακόπτεται, ότι η βούληση δεν μπορεί να πάει προς τα πίσω. Μόνο οι προνομιούχοι κατορθώνουν να έχουν τέτοια ενόραση!
-Το γεγονός ότι η βούληση δεν μπορεί να γυρίσει πίσω, δεν σημαίνει ότι είναι αδύναμη! Επειδή, δόξα το Θεό, ο Θεός είναι νεκρός– αυτό δεν σημαίνει ότι η ύπαρξη δεν έχει σκοπό. Επειδή έρχεται ο θάνατος– αυτό δεν σημαίνει πως η ζωή δεν έχει αξία.
-…εντολή του Ιησού ν΄αποσχιστούμε από τους γονείς και την κουλτούρα μας προς αναζήτηση της τελειότητας…
-Έχω άραγε την ικανότητα να τον διδάξω να μετατρέψει το «έτσι συνέβη» σε «έτσι το θέλησα»;
-Ποτέ δεν κατάλαβε ότι το καθήκον του ήταν να τελειοποιήσει τη φύση, να ξεπεράσει τον εαυτό του, την κουλτούρα του, την οικογένεια, τον σαρκικο πόθο του, την ωμή κτηνώδη του φύση, να γίνει αυτός που είναι, να γίνει ό,τι είναι.
-Φυσικά υποφέρεις, αυτό είναι το κόστος της καθαρής όρασης. Φυσικά φοβάσαι να ζεις σημαίνει να βρίσκεσαι σε κίνδυνο. Πρέπει να σκληραγωγηθείς!
-Πρέπει ν΄αντιμετωπίσεις τα σημαντικά υπαρξιακά θέματα επέμενε ο Νίτσε, και τότε η εμμονή σου με τη Βέρθα θα ξεθωριάσει.
-Ήταν πάρα πολύ ευχάριστο να ξεφυτρώνει όσα είχε μέσα του, να μοιράζεται τα χειρότερα μυστικά του, να έχει την αμέριστη προσοχή κάποιου που, κατά κανόνα, τον καταλαβαίνει, τον αποδεχόταν κι έμοιαζε ακόμα και να τον συγχωρεί.
-Όλη μου τη ζωή με προειδοποιούν γι΄αυτά τα ρίσκα. Κι όμως ως τώρα δεν έχω απογοητευτεί ποτέ – ούτε μια φορά.
-«Όλοι οι σοβαρά σκεπτόμενοι άνθρωποι σκέφτονται την αυτοκτονία, παρατήρησε ο Νίτσε». «Είναι μια ανακουφιστική σκέψη που μας βοηθάει να περάσουμε τη νύχτα».
-«ένα ύψος απ΄όπου η τραγωδία παύει να φαίνεται τραγική»
-Αυτές οι καημένες φαντασιώσεις δεν είναι μέρος μιας υπέρτατης πραγματικότητας. Όλα όσα βλέπουμε είναι σχετικά, όπως και όλα όσα γνωρίζουμε. Εμείς επινοούμε αυτά που βιώνουμε. Κι ότι επινοήσαμε, μπορούμε και να το καταστρέψουμε.
-Παρόλο που εμείς επινοούμε την πραγματικότητα, το μυαλό μας είναι φτιαγμένο έτσι που να μας το κρύβει.
-Παρουσιάζει τον εαυτό του ως καλό – δεν βλάπτει κανένα- εκτός απ΄τον εαυτό του και την φύση! Φοβάται τόσο πολύ ότι κάποιος θα τον πληγώσει; Μήπως γι΄αυτό δεν τολμάει να το λέει αρετή. Το αληθινό του όνομα είναι δειλία! Είναι πολιτισμένος, ευγενής, άνθρωπος με τρόπους. Έχει εξημερώσει την άγρια φύση του, έκανε το λύκο του σκυλάκι. Κι αυτό το λέει μέτρο. Το αληθινό του όνομα είναι δειλία!
-…έχω ανάγκη την μαγεία, δεν μπορώ να ζω ασπρόμαυρα.
-…με δελεάζει η απόδραση όχι απ΄τον κίνδυνο αλλά απ΄την ασφάλεια. Ίσως έχω ζήσει με υπερβολική ασφάλεια!
-Άλλοι το ξέρω, ζηλεύουν αυτή τη ζωή – εμένα όμως με τρομάζει. Με τρομάζει η ομοιομορφία και η πρόβλεψιμότητά της. Με τρομάζει τόσο που μερικές φορές σκέφτομαι τη ζωή μου σαν καταδίκη σε θάνατο!
-Η μαγεία απαιτεί σκοτάδι και μυστήριο.
-Η ωραία γυναίκα έχει περισσότερη δύναμη αν την ποθούν κι άλλοι άντρες.
-Κι αφού οι εικόνες των ονείρων δεν πεθαίνουν, ήταν ένα μέρος όπου θα ήμουν αιώνιος!
-Η πολυπλοκότητα της διπλής ζωής, της μυστικής ζωής, δεν είναι του γούστου μου. Κι όμως τη λαχταράω. Η επιφανειακή αστική ζωή είναι θανάσιμα ανιαρή- παραείναι ορατή, βλέπεις πάρα πολύ καθαρά το τέλος και όλες τις πράξεις που οδηγούν στο τέλος. Ξέρω πως ακούγεται τρελό, αλλά η διπλή ζωή είναι μια επιπλέον ζωή. Υπόσχεται την προέκταση της ζωής μας. Ο Νίτσε συμφώνησε. «Νιώθεις ότι ο χρόνος καταβροχθίζει τις δυνατότητες της επιφανειακής ζωής, ενώ η κρυφή ζωή είναι αστείρευτη;»
-…αντιπαθώ τους άλλους που μου κλέβουν την μοναχικότητά μου χωρίς να μου προσφέρουν αληθινή συντροφιά.
-Είναι επικίνδυνο να ζεις με ασφάλεια.
–Ερωτευόμαστε περισσότερο τον ίδιο τον πόθο από το αντικείμενό του.
-Θα ΄ρθει μια εποχή που οι άνθρωποι θα πάψουν να φοβούνται την γνώση, που δεν θα μεταμφιέζουν την αδυναμία σε «ηθικό νόμο», που θα βρουν το θάρρος να σπάσουν τα δεσμά του «πρέπει».
-…η φλόγα της πίστης τροφοδοτείται αδιάκοπα από το φόβο του θανάτου, της λήθης και της έλλειψης νοήματος.
–Ο εραστής πρέπει να ακυρώσει τα μάτια του, να θυσιάσει την αλήθεια. Και, για μένα μια ζωή χωρίς αλήθεια είναι ένας ζωντανός θάνατος!
-Περισσότερο απ΄όλα, νομίζω ότι μου λείπει η προσοχή του…Όσο περισσότερο ξεθωριάζει η εικόνα του τόσο παλεύω με το αίσθημα ότι οι δραστηριότητές μου και οι επιτυχίες μου είναι όλες εφήμερες ότι δεν έχουν πραγματική σημασία.
-…πιο εύκολα αντιμετωπίζεις μια κακή φήμη παρά μια κακή συνείδηση.
-…όλα τα κίνητρα και τα δικά μου και του Νίτσε γεννιούνται από μια και μόνη πηγή- το ένστικτο της απόδρασης από τη λήθη του θανάτου.
-…υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο να αναζητάς την έγκριση ενός γονιού και στο να πασχίζεις να ανυψώσεις εκείνους που θα έρθουν στο μέλλον.
-«Να πεθαίνεις τη σωστή στιγμή!»…»Ζήσε όταν ζεις! Ο θάνατος χάνει τη φρίκη του αν κάποιος πεθαίνει έχοντας εξαντλήσει την ζωή του!…Έζησες τη ζωή σου; Ή σε έζησε εκείνη; Την επέλεξες; Ή σε επέλεξε εκείνη; Την αγάπησες; Ή μετάνιωσες γι΄αυτήν…Την κατανάλωσες; …Όχι, δεν επέλεξα! Όχι, δεν επέλεξα! Όχι, δεν έζησα την ζωή που ήθελα! Έζησα την ζωή που μου ανατέθηκε. Ο πραγματικός μου εαυτός εγκλωβίστηκε μέσα στη ζωή μου«.
-Ναι η αιώνια επανάληψη σημαίνει ότι κάθε φορά που επιλέγεις μια πράξη θα την επιλέγεις αιώνια. Και ισχύει ίδιο για κάθε πράξη που δεν κάνεις, κάθε εμποδισμένη σκέψη, κάθε επιλογή που αποφεύγεις. Και όλη η αβίωτη ζωή θα μένει να φουσκώνει μέσα σου, αβίωτη για όλη την αιωνιότητα. Κι η αδιόρατη φωνή της συνείδησής σου θα σου διαμαρτύρεται αιώνια.
-Αυτή η στιγμή υπάρχει για πάντα κι εσύ, μονάχος σου, είσαι το μόνο σου ακροατήριο.
-Αυτό – απελευθέρωση σημαίνει ένα ιερό όχι, ακόμη και στο καθήκον…Η καλοσύνη σου, το καθήκον σου, η αφοσίωσή σου- αυτά είναι τα κάγκελα της φυλακής σου. Θα αφανιστείς από τέτοιες μικρές αρετές…Το καθήκον σου σαν γονιός δεν είναι να αναπαράγεις άλλον έναν εαυτό, άλλον έναν Γιόζεφ, αλλά κάτι υψηλότερο. Είναι να παραγάγεις ένα δημιουργό… Ο γάμος δεν θα ‘πρεπε να ΄ναι φυλακή αλλά περιβόλι όπου μπορεί να καλλιεργηθεί κάτι υψηλότερο. Ίσως ο μόνος τρόπος να σώσεις το γάμο σου είναι να τον εγκαταλείψεις…καλύτερα να σπάσεις το δεσμό του γάμου παρά να σε σπάσει εκείνος!
-Σήμερα κατάλαβα ότι ο καλύτερος δάσκαλος είναι αυτός που μαθαίνει από το μαθητή του.
-Ο αληθινός εχθρός ήταν πάντα, η μοίρα κι όχι η Ματίλντε. Ο αληθινός εχθρός ήταν το γέρασμα, ο θάνατος και ο φόβος μου για την ελευθερία.
-...η σχέση του γάμου είναι ιδανική μόνο όταν δεν είναι απαραίτητη για την επιβίωση του κάθε συντρόφου.
-…το κλειδί για να ζεις καλά, είναι πρώτα να βουληθείς αυτό που είναι απαραίτητο και μετά ν΄αγαπήσεις αυτό που βουλήθηκες «αγάπα την μοίρα σου»
-…να μετατρέπεις το «ήταν να γίνει έτσι» σε «έτσι το θέλησα»
-…ίσως η πιο σπουδαία ανακάλυψη ήταν ότι δεν είχα σχετιστεί με τη Βέρθα, αλλά αντίθετα, με όλες τις ιδιωτικές σημασίες που της είχα προσάψει– σημασίες που δεν είχαν καμία απολύτως σχέση μαζί της…Ίσως όλοι να είμαστε σύντροφοι στον πόνο, ανίκανοι να δούμε την αλήθεια του άλλου.
-…οι επιστήμονες πρέπει να καταλάβουν πως και η ΑΛΗΘΕΙΑ είναι ψευδαίσθηση– αλλά μια ψευδαίσθηση που χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να ζήσουμε.
-Είναι δύσκολο ν΄αφήνεις να μιλάνε οι σκέψεις σου- έρχεσαι σε δύσκολη θέση!
-Η απομόνωση υπάρχει μόνο στην απομόνωση. Μόλις τη μοιραστείς εξατμίζεται.
-Θα μείνω πάντα μόνος, αλλά τί διαφορά, τί υπέροχη διαφορά, να επιλέγω τι κάνω. Amon fati-διάλεξε τη μοίρα σου, αγάπα τη μοίρα σου.
TAINIA
When Nietzsche Wept (2007)-Οταν Εκλαψε ο Νίτσε
Tην εποχή εκείνη, ο Νίτσε είναι ένας άγνωστος άρρωστος και φτωχός φιλόσοφος και ο Φρόιντ είναι ένας 26χρονος μαθητευόμενος της ιατρικής. Ένα σπαρακτικό ερωτικό τρίγωνο και μια μοιραία γυναίκα, η Λου Σάλομε, θα ενώσει τις ζωές τους. Η Λου θα πείσει το Δρ. Μπρόιερ να εφαρμόσει πειραματικά στο μυαλό του Νίτσε τη νέα του αμφιλεγόμενη θεραπεία. Στην προσπάθειά του να θεραπεύσει τον νεαρό φιλόσοφο, ο Μπρόιερ γίνεται ο ίδιος ασθενής. Οι δυο τους θα χαθούν σε έναν κόσμο όπου η πραγματικότητα, τα όνειρα, οι σεξουαλικές εμμονές και τα αιώνια πάθη γίνονται ένα.https://cine.gr/
Ο Ίρβιν Γιάλομ (Irvin David Yalom, Ουάσινγκτον, 1931-) είναι Αμερικανός ψυχοθεραπευτής, συγγραφέας και ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και συνεργάτης του Rollo May. Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εν ζωή εκπροσώπους της υπαρξιακής σχολής ψυχοθεραπείας και είναι συγγραφέας του εγκυρότερου και πληρέστερου εγχειριδίου υπαρξιακής ψυχοθεραπείας.
Γεννημένος στην Ουάσιγκτον στις 13 Ιουνίου 1931 από Εβραίους γονείς, μετανάστες από τη Πολωνία, μεγάλωσε σε φτωχό περιβάλλον, αποφεύγοντας τις κοινωνικές συναναστροφές. Από μικρή κιόλας ηλικία, εκδηλώθηκε η αγάπη του για τη μάθηση μέσα από τις ατέλειωτες ώρες που αφιέρωνε στην ανάγνωση βιβλίων. Αφότου αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης το 1956 πήγε για να ολοκληρώσει την πρακτική του στο νοσοκομείο Mount Sinai της Νέας Υόρκης. Μετά από δύο έτη υπό τις υπηρεσίες του στρατού ο Γιάλομ ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του καριέρα στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ (Stanford University), αφού πρώτα ειδικεύτηκε στην ψυχιατρική στο νοσοκομείο Johns Hopkins. Ολοκλήρωσε την εκπαίδευση του το 1960. Ήταν παντρεμένος με την Μαίριλιν Γιάλομ, επίσης συγγραφέα, και έχει αποκτήσει τέσσερα παιδιά και πέντε εγγόνια. Η Μέριλιν απεβίωσε στις 20 Νοεμβρίου 2019 σε ηλικία 87 ετών.
Έργο
Ο Ίρβιν Γιάλομ είναι γνωστός για την διδασκαλία του σχετικά με την ομαδική ψυχοθεραπεία και την ανάπτυξη του μοντέλου της υπαρξιακής ψυχοθεραπείας. Εντούτοις εκτός από το ακαδημαϊκό του έργο είναι γνωστός για επιστημονικά του βιβλία, άρθρα και μυθιστορήματα.
Τα κυριότερα ακαδημαϊκής φύσης συγγράμματα του έχουν ως εξής:
(1970 1st ed, 1975 2nd ed., 2005 5th ed.) The Theory and Practice of Group Psychotherapy
(1980) Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεία Existential Psychotherapy
(1983) Ενδονοσοκομειακή Ομαδική Ψυχοθεραπεία Inpatient Group Psychotherapy
Το υπόλοιπό του συγγραφικό υλικό απαρτίζεται από έργα που άλλοτε εντάσσονται στη σφαίρα της μυθιστοριογραφίας ενώ άλλες φορές συνιστούν δημιουργίες περισσότερο διδακτικού χαρακτήρα. Σε όλα του τα έργα ο συγγραφέας μοιράζεται με το κοινό την εμπειρία του από το χώρο της ψυχοθεραπείας. Τα βιβλία αυτά με χρονολογική σειρά έκδοσής τους είναι:
(1974) Κάθε Μέρα Λίγο πιο Κοντά - Μια Ψυχοθεραπεία ειπωμένη δύο φορές. (αγγλ. Every Day Gets a Little Closer)
(1989) Ο Δήμιος του Έρωτα - και Άλλες Ιστορίες Ψυχοθεραπείας. (αγγλ. Love's Executioner and Other Tales of Psychotherapy)
(1992) Όταν έκλαψε ο Νίτσε. Πρόκειται για την μυθοπλαστική συνάντηση του Γερμανού φιλόσοφου Φρ. Νίτσε και του Αυστριακού γιατρού Γιόζεφ Μπρόιερ. (αγγλ. When Nietzsche Wept)
(1996) Στο ντιβάνι (αγγλ. On the Couch)
(1998) The Yalom Reader
(1999) Η Μάνα και το Νόημα της Ζωής (αγγλ. Momma and the Meaning of Life)
(2001) Το Δώρο της Ψυχοθεραπείας (αγγλ. The Gift of Therapy: An Open Letter to a New Generation of Therapists and Their Patients)
(2005) Η θεραπεία του Σοπενάουερ. (αγγλ. The Schopenhauer Cure) έχει γίνει μπεστ-σέλερ σε πολλές χώρες.
(2008) Στον Κήπο του Επίκουρου - Αφήνοντας πίσω τον Τρόμο του Θανάτου. (αγγλ. Staring at the Sun: Overcoming the Terror of Death)
(2008) Θα Φωνάξω την Αστυνομία - Μια Ιστορία Απώθησης και Ανάκτησης. (αγγλ. I'm Calling the Police - A Tale of Repression and Recovery)
(2012) Το Πρόβλημα Σπινόζα (αγγλ. The Spinoza Problem)
(2015) Πλάσματα μιας μέρας (αγγλ. Creatures of a day)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου