 |
| Πίνακας - Γ. Τσαρούχης |
Ο Μάιος ή Μάης (Καλομηνάς στα ποντιακά), είναι ο πέμπτος μήνας του έτους κατά τοΙουλιανό και Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31 ημέρες. Στο αττικό ημερολόγιο ήταν ο ενδέκατος μήνας Θαργηλιών που αντιστοιχεί με το χρονικό διάστημα 23 Απριλίου-23 Μαΐου. Οι λατίνοι συγγραφείς τον εκφέρουν πάντα με τη λέξη «mensis» (μήνας) ή Kalendae (καλένδες).
Κατά τον Πλούταρχο(Βίος Νουμά 19) η ονομασία του Μήνα (Maja) προήλθε από το όνομα της νύμφης Μαίας που ήταν η ομορφότερη από τις Πλειάδες τις επτά κόρες του Άτλαντα (Ατλαντίδες) και της Πλειόνης και μητέρα του θεού Ερμή στον οποίο ο μήνας αυτός ήταν αφιερωμένος. Από άλλους υποστηρίζεται ότι αυτό το όνομα είναι προσδιοριστικό πρεσβύτερης ηλικίας εκ του major (μεγαλύτερος): «Μαϊώρεις γαρ οι πρεσβύτεροι» (Πλούταρχος), ο δε Οβίδιος παράγει το όνομα του μήνα από το Majestas (Μεγαλειότης) που έχει αποδεχθεί και ο τεκτονισμός.
Ο λαός μας, συσχετίζοντας παρετυμολογικά το όνομα του Μαΐου με τα μάγια, τον θεωρεί μαγεμένο μήνα. Ο μήνας των λουλουδιών και της βλάστησης. Οι Αγραφιώτες τον ονομάζουν «χαλαζά» και οι Τήνιοι «βροχάρη». Οι Θρακιώτες ονομάζουν τον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο «Τριαντάφυλλα», γιατί το κυριότερο από τα λουλούδια του Μάη είναι το τριαντάφυλλο. ΣτηΜακεδονία ονομάζεται «Κερασάρης», στον Πόντο «Καλομήνας», στην Κύπρο «Πεντεφάς ή Πενταδείλινος», γιατί εξαιτίας του μεγάλου μήκους των ημερών του, αναγκάζονται να τρώνε 5 φορές την ημέρα. Επίσης Πράσινος και Λούλουδος.
Στην αρχαία Ρώμη κατά τον μήνα Μάιο τελούνταν γιορτές προς τιμή της πηγαίας Νύμφης Ηγερίας, στο άλσος της, προς ανάμνηση των συμβουλών της, που παρέσχε στον Νουμά για τις θρησκευτικές αρχές που εισήγαγε στη Ρώμη. Κατά δε την 1η (Μπόνα Ντέα) και 2η Μαΐου συνεχιζόντουσαν τα από 28 Απριλίου αρχόμενα Φλοράλια, εορτές προς τιμή της θεάς της βλάστησης της Χλωρίδας (Flora). Επίσης κατά τον ίδιο μήνα οι Ρωμαίοι τελούσαν τα "Lemuria" Μειλίχια που ήταν εορτές προς ιλασμό των ψυχών των νεκρών. Στη τέχνη τον μήνα Μάιο οι Ρωμαίοι τον παρίσταναν με μορφή μεσήλικου άνδρα που έφερε πλατύ χιτώνα με μεγάλες περιχειρίδες (σαν το σημερινό ράσο) και έχοντας στη κεφαλή το κάνιστρο γεμάτο άνθη ενώ στα πόδια του υπήρχε ένα παγώνι (ταώς) με ανοιγμένα τα φτερά.
Ο Μάϊος στην Ελληνική λαογραφία
Παρ’ όλο που γενικά ο Μάιος θεωρείται ως ο τελευταίος μήνας της Άνοιξης, είναι στην ουσία το μέσο της ανθοφόρας αυτής εποχής αφού το Καλοκαίρι δεν αρχίζει παρά δύο δεκαήμερα μετά το τέλος του, στις 21 Ιουνίου. Ο Μάιος, είναι πράγματι«μήνας χαράς και λατρείας της βλάστησης, με δοξασίες και έθιμα διαχρονικού χαρακτήρα», όπως το παραδοσιακό έθιμο με το πρωτομαγιάτικο στεφάνι το οποίο στολίζει την πόρτα του σπιτιού μέχρι τις 24 Ιουνίου οπότε καίγεται στις φωτιές του Αϊ-Γιάννη. Οι λαϊκές προλήψεις θεωρούν τον Μάιο «μαγεμένο» γι’ αυτό αποφεύγονται οι γάμοι και οι σοβαρές εργασίες στη διάρκειά του, εξ ου και η παροιμία «Στον καταραμένο τόπο, τον Μάη μήνα βρέχει». Όλοι οι λαοί, πάντως, την Πρωτομαγιά γιόρταζαν την ανθοφορία της Φύσης και την απαρχή των «καλών καιρών». Κι ενώ οι λαϊκές παροιμίες, όπως, «Μάη μου, Μάη δροσερέ κι Απρίλη λουλουδάτε» και «ο Μάης έχει τ’ όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδια», προσπαθούν να μας επαναφέρουν στην τάξη, οι παιδικές αναμνήσεις δεν μας το επιτρέπουν. Κι έτσι συνεχίζουμε να τραγουδάμε: «Ο Μάιος μας έφτασε/εμπρός βήμα ταχύ/να τον προϋπαντήσουμε/παιδιά στην εξοχή».
*Στον καταραμένο τόπο Μάη μήνα βρέχει.
*Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα τότε
τ' αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα.
*Τον Μάη κρασί μην πίνετε κι ύπνο μην αγαπάτε.
*Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος.
*Τον Απρίλη και το Μάη κατά τόπους τα νερά.
*Οντά 'πρεπε δεν έβρεχε κι ο Μάης χαλαζώνει.
*Μάης πενταδείληνος και πάντα δείλι θέλει.
*Στο κακορίζικο χωριό το Μάη ρίχνει το νερό.
*Όταν πρέπει δε βροντά και το Μάη δροσολογά.
*Οπού σπείρει ή δε σπείρει, το Μάη μετανοεί.
*Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.
*Σαν έπρεπε δεν έβρεχε, το Μάη εχαμοβρόντα.
*Ο Μάης φτιάχνει τα σπαρτά κι ο Μάης τα χαλάει.
*Μην πάρεις το Μάη άλογο, μήτε γυναίκα τη Λαμπρή.
*Το Μάη βάζε εργάτες κι ας είναι κι ακαμάτες.
*Ο Απρίλης ο γρίλλης, ο Μάης ο πολυψωμάς.
*Το Μάη εγεννήθηκα και μάγια δε φοβούμαι.
*Μάης άβρεχος, μούστος άμετρος.
*Ζήσε Μάη μου , να φας τριφύλλι.
*Ο Απρίλης έχει τ' όνομα κι ο Μάης τα λουλούδια.
*Ο γάμος ο μαγιάτικος πολλά κακά αποδίδει.
*Μάης άβροχος, τρυγητός χαρούμενος.
*Μήνας που δεν έχει ρο, ρίξε στο κρασί νερό.
*Απρίλης, Μάης, κοντά ειν' το θέρος.
Περισσότερα Λαογραφικά στοιχεία εδώ τ' αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα.
*Τον Μάη κρασί μην πίνετε κι ύπνο μην αγαπάτε.
*Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος.
*Τον Απρίλη και το Μάη κατά τόπους τα νερά.
*Οντά 'πρεπε δεν έβρεχε κι ο Μάης χαλαζώνει.
*Μάης πενταδείληνος και πάντα δείλι θέλει.
*Στο κακορίζικο χωριό το Μάη ρίχνει το νερό.
*Όταν πρέπει δε βροντά και το Μάη δροσολογά.
*Οπού σπείρει ή δε σπείρει, το Μάη μετανοεί.
*Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.
*Σαν έπρεπε δεν έβρεχε, το Μάη εχαμοβρόντα.
*Ο Μάης φτιάχνει τα σπαρτά κι ο Μάης τα χαλάει.
*Μην πάρεις το Μάη άλογο, μήτε γυναίκα τη Λαμπρή.
*Το Μάη βάζε εργάτες κι ας είναι κι ακαμάτες.
*Ο Απρίλης ο γρίλλης, ο Μάης ο πολυψωμάς.
*Το Μάη εγεννήθηκα και μάγια δε φοβούμαι.
*Μάης άβρεχος, μούστος άμετρος.
*Ζήσε Μάη μου , να φας τριφύλλι.
*Ο Απρίλης έχει τ' όνομα κι ο Μάης τα λουλούδια.
*Ο γάμος ο μαγιάτικος πολλά κακά αποδίδει.
*Μάης άβροχος, τρυγητός χαρούμενος.
*Μήνας που δεν έχει ρο, ρίξε στο κρασί νερό.
*Απρίλης, Μάης, κοντά ειν' το θέρος.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η μάνα του νεκρού Τάσου Τούση μοιρολογεί νεκρό παιδί της
1 Μαΐου - Πρωτομαγιά
Η 1 Μαΐου έχει χαρακτηρισθεί σχεδόν παγκόσμια ημέρα αργίας (αν και δεν είναι αργία, είν' απεργία) και διατυπώσεων των διεκδικήσεων των εργαζομένων, αφού είναι συνδεδεμένη με το εργατικό κίνημα όταν το 1886 έγιναν οι μεγάλες διαδηλώσεις στο Σικάγο με αίτημα τα τρία οχτάρια: οχτώ ώρες εργασίας, οχτώ ψυχαγωγία και οχτώ ύπνος. Στην χώρα μας, η απεργία των καπνεργατών του 1936 στη Θεσσαλονίκη βάφτηκε με αίμα που καταγράφηκε, στις εφημερίδες της άλλης ημέρας, με μια χαρακτηριστική φωτογραφία η οποία έδειχνε μια μάνα να οδύρεται πάνω από το σκοτωμένο της παιδί. Η φωτογραφία εκείνη ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον «Επιτάφιο»: «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες/μέρα Μαγιού σε χάνω…».
Μέρα Μαγιού μού μίσεψες, μέρα Μαγιού σε χάνω,
άνοιξη, γιε, που αγάπαγες κι ανέβαινες απάνω
Στο λιακωτό και κοίταζες και δίχως να χορταίνεις
άρμεγες με τα μάτια σου το φως της οικουμένης
Και με το δάχτυλο απλωτό μού τάδειχνες ένα-ένα
τα όσα γλυκά, τα όσα καλά κι αχνά και ροδισμένα
Και μούδειχνες τη θάλασσα να φέγγει πέρα, λάδι,
και τα δεντρά και τα βουνά στο γαλανό μαγνάδι
Και τα μικρά και τα φτωχά, πουλιά, μερμήγκια, θάμνα,
κι αυτές τις διαμαντόπετρες που ίδρωνε δίπλα η στάμνα.
Μα, γιόκα μου, κι αν μούδειχνες τα αστέρια και τα πλάτια,
τάβλεπα εγώ πιο λαμπερά στα θαλασσιά σου μάτια.
Και μου ιστορούσες με φωνή γλυκιά, ζεστή κι αντρίκια
τόσα όσα μήτε του γιαλού δε φτάνουν τα χαλίκια.
Και μούλεες, γιε, πως όλ' αυτά τα ωραία θάναι δικά μας,
και τώρα εσβήστης κ' έσβησε το φέγγος κ' η φωτιά μας.
άνοιξη, γιε, που αγάπαγες κι ανέβαινες απάνω
Στο λιακωτό και κοίταζες και δίχως να χορταίνεις
άρμεγες με τα μάτια σου το φως της οικουμένης
Και με το δάχτυλο απλωτό μού τάδειχνες ένα-ένα
τα όσα γλυκά, τα όσα καλά κι αχνά και ροδισμένα
Και μούδειχνες τη θάλασσα να φέγγει πέρα, λάδι,
και τα δεντρά και τα βουνά στο γαλανό μαγνάδι
Και τα μικρά και τα φτωχά, πουλιά, μερμήγκια, θάμνα,
κι αυτές τις διαμαντόπετρες που ίδρωνε δίπλα η στάμνα.
Μα, γιόκα μου, κι αν μούδειχνες τα αστέρια και τα πλάτια,
τάβλεπα εγώ πιο λαμπερά στα θαλασσιά σου μάτια.
Και μου ιστορούσες με φωνή γλυκιά, ζεστή κι αντρίκια
τόσα όσα μήτε του γιαλού δε φτάνουν τα χαλίκια.
Και μούλεες, γιε, πως όλ' αυτά τα ωραία θάναι δικά μας,
και τώρα εσβήστης κ' έσβησε το φέγγος κ' η φωτιά μας.
Διαβάστε περισσότερα :
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΙΜΑΤΗΡΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ :
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Παράξενη πρωτομαγιά
μ' αγκάθια πλέκουν σήμερα στεφάνια
ηρθ' ο καιρός του "έχε γεια"
τι να την κάνεις πια την περηφάνια.
Στα δυο σου μάτια τα χρυσαφιά
σκοτάδι πέφτει και συννεφιά
ποιες μπόρες φέρνεις και ποιες βροχές
σε κουρασμένες νεκρές ψυχές
σε κουρασμένες νεκρές ψυχές.
Παράξενη πρωτομαγιά
ο ήλιος καίει το πέλαγο στη δύση
μα της καρδιάς την πυρκαγιά
πού θα βρεθεί ποτάμι να την σβήσει.
Στα δυο σου μάτια τα χρυσαφιά
σκοτάδι πέφτει και συννεφιά
ποιες μπόρες φέρνεις και ποιες βροχές
σε κουρασμένες νεκρές ψυχές
σε κουρασμένες νεκρές ψυχές.
Παράξενη πρωτομαγιά
μ' αγκάθια πλέκουν σήμερα στεφάνια
ηρθ' ο καιρός του "έχε γεια"
τι να την κάνεις πια την περηφάνια.
Παράξενη πρωτομαγιά, παράξενη πρωτομαγιά.
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Παράξενη πρωτομαγιά
μ' αγκάθια πλέκουν σήμερα στεφάνια
ηρθ' ο καιρός του "έχε γεια"
τι να την κάνεις πια την περηφάνια.
Στα δυο σου μάτια τα χρυσαφιά
σκοτάδι πέφτει και συννεφιά
ποιες μπόρες φέρνεις και ποιες βροχές
σε κουρασμένες νεκρές ψυχές
σε κουρασμένες νεκρές ψυχές.
Παράξενη πρωτομαγιά
ο ήλιος καίει το πέλαγο στη δύση
μα της καρδιάς την πυρκαγιά
πού θα βρεθεί ποτάμι να την σβήσει.
Στα δυο σου μάτια τα χρυσαφιά
σκοτάδι πέφτει και συννεφιά
ποιες μπόρες φέρνεις και ποιες βροχές
σε κουρασμένες νεκρές ψυχές
σε κουρασμένες νεκρές ψυχές.
Παράξενη πρωτομαγιά
μ' αγκάθια πλέκουν σήμερα στεφάνια
ηρθ' ο καιρός του "έχε γεια"
τι να την κάνεις πια την περηφάνια.
Παράξενη πρωτομαγιά, παράξενη πρωτομαγιά.
 |
| Πίνακας - Θεόφιλος Χατζημιχαήλ |
29 Μαϊου 1453 - Η Πόλις εάλω
Ο Μάιος συνδέεται επίσης και με την όλη πορεία της Βασιλεύουσας πόλης του Μεγάλου Κωνσταντίνου του οποίου τη μνήμη γιορτάζουμε στις 21 του μήνα. Δέκα ημέρες νωρίτερα γιορτάζονται τα γενέθλια ή εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης κατά το έτος 330 μ.Χ., ενώ στις 29 η μνήμη μας γυρνάει πίσω στην Άλωσή της (1453). Η απόφαση του Κωνσταντίνου να μεταφέρει την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου πάρθηκε το έτος 324. Σύμφωνα με την παράδοση ο ίδιος ο Κωνσταντίνος , κρατώντας ένα ακόντιο, χάραξε τα σύνορα της πόλης που φάνηκαν πολύ μεγάλα στους συμβούλους του. Έτσι τον ρώτησαν πόσο θα προχωρήσει ακόμη, κι εκείνος τους απάντησε: «Θα προχωρήσω μέχρις ότου σταματήσει αυτός που προχωρεί εμπρός μου».
| Πάρθεν η Ρωμανία (Δημοτικό απόσπασμα) |
ουδέ στ' αμπέλια κόνεψεν ουδέ στα περιβόλια,
επήγεν και-ν εκόνεψεν α σου Ηλί' τον κάστρον.
Εσείξεν τ' έναν το φτερόν σο αίμα βουτεμένον,
εσείξεν τ' άλλο το φτερόν, χαρτίν έχει γραμμένον,
Ατό κανείς κι ανέγνωσεν, ουδ' ο μητροπολίτης°
έναν παιδίν, καλόν παιδίν, έρχεται κι αναγνώθει.
Σίτ' αναγνώθ' σίτε κλαίγει, σίτε κρούει την καρδίαν.
"Αλί εμάς και βάι εμάς, πάρθεν η Ρωμανία!"
Μοιρολογούν τα εκκλησιάς, κλαίγνε τα μοναστήρια
κι ο Γιάννες ο Χρυσόστομον κλαίει, δερνοκοπιέται,
-Μη κλαίς, μη κλαίς Αϊ-Γιάννε μου, και δερνοκοπισκάσαι
-Η Ρωμανία πέρασε, η Ρωμανία 'πάρθεν.
-Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο.
(Δημοτικό τραγούδι του Πόντου)
Διαβάστε περισσότερα :
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΕΟΡΤΕΣ
Αγία Ειρήνη - 5 Μαΐου
Ἀπολυτίκιο
Εἰρήνης τὸν ἄρχοντα, ἰχνηλατοῦσα σεμνή, εἰρήνης ἐπώνυμος, δι' ἐπιπνοίας Θεοῦ, ἐδείχθης πανεύφημε, σὺ γὰρ τοῦ πολέμου, τᾶς ἐνέδρας φυγοῦσα, ἤθλησας ὑπὲρ φύσιν, ὡς παρθένος φρονίμη, διὸ Μεγαλομάρτυς Εἰρήνη, εἰρήνην ἠμὶν αἴτησαι.
Κοντάκιο
Τὴν καλλιπάρθενον ὑμνήσωμεν πάντες, νύμφην Χριστοῦ, ἐκ τῶν νεκρῶν ἀναστάσαν, ἧν ὁ Θεός ἐδόξασε σημείοις φρικτοῖς, Εἴλκυσε γὰρ πλῆθος ἄπειρον, ἀσεβῶν ἐν τῇ πίστει, καὶ θεόθεν ἔλαβε, τὴν Χριστώνυμον κλήσιν, ὁ τοῦ Θεοῦ γὰρ Ἄγγελος ἐλθών, ἐκ Πηνελόπης Εἰρήνην ἐκάλεσε.
Αγιος Χριστόφορος - 9 Μαΐου
Ἀπολυτίκιο
Στολαῖς ταῖς ἐξ αἵματος, ὡραϊζόμενος, Κυρίῳ παρίστασαι, τῷ Βασιλεῖ οὐρανῶν, Χριστοφόρε ἀοίδιμε· ὅθεν σὺν Ἀσωμάτων, καὶ Μαρτύρων χορείαις, ᾄδεις τῆ τρισαγίῳ, καὶ φρικτῇ μελωδίᾳ· διὸ ταῖς ἱκεσίαις ταῖς σαῖς, σῶζε τοὺς δούλους σου.
Κοντάκιο
Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Χριστὸν φέρων ἔνδοξε, ἐν τῇ ψυχῇ σου, ἰσχυρῶς κατέβαλες, τῶν ἐναντίων τὰς ἀρχάς· διὸ Χριστὸν ἐκδυσώπησον, ὦ Χριστοφόρε, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Μεγαλυνάριο
Μάρτυς ἀκατάπληκτος καὶ στερρός, πέλων τῇ ἰδέᾳ, Χριστοφόρε καὶ τῷ νοΐ, τῶν ἀντικειμένων, κατέπληξας τὰ στίφη, ἀθλήσας ὑπὲρ φύσιν πόθῳ τοῦ Κτίστου σου.
Αγία Γλυκερία - 13 Μαΐου
Ἀπολυτίκιο i
Τὴν καλλιπάρθενον, Χριστοῦ τιμήσωμεν, τὴν ἀριστεύσασαν πόνοις ἀθλήσεως, καὶ ἀσθενείᾳ τῆς σαρκός, τὸν ὄφιν καταβαλοῦσαν· πόθω γὰρ τοῦ Κτίσαντος, τῶν βασάνων τὴν ἔφοδον, παρ’ οὐδὲν ἡγήσατο, καὶ θεόθεν δεδόξασται· πρὸς ἣν ἀναβοήσωμεν πάντες, χαίροις θεόφρον Γλυκερία.
Ἀπολυτίκιο ii
Ἡ ἀμνάς σου Ἰησοῦ, κράζει μεγάλη τῇ φωνῇ Σὲ Νυμφίε μου ποθῶ, καὶ σὲ ζητοῦσα ἀθλῶ, καὶ συσταυροῦμαι καὶ συνθάπτομαι τῷ βαπτισμῷ σου· καί πάσχω διά σέ, ὡς βασιλεύσω σὺν σοί, καὶ θνήσκω ὑπὲρ σοῦ, ἵνα καὶ ζήσω ἐν σοί· ἀλλ᾽ ὡς θυσίαν ἄμωμον προσδέχου τὴν μετὰ πόθου τυθεῖσάν σοι. Αὐτῆς πρεσβείαις, ὡς ἐλεήμων, σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν
Αγία Μαγδαληνή - 19 Μαΐου
Ἀπολυτίκιο
Χριστῷ τῷ δι᾽ ἡμᾶς, ἐκ Παρθένου τεχθέντι, Σεμνὴ Μανδαληνή, ἠκολούθεις Μαρία, αὐτοῦ τὰ δικαιώματα, καὶ τοὺς νόμους φυλάττουσα, ὅθεν σήμερον, τὴν παναγίαν σου μνήμην, ἑορτάζοντες, ἀνευφημοῦμέν σε πίστει, καὶ πόθῳ γεραίρομεν.
Κοντάκιο
Ὁ ὑπερούσιος Θεὸς ἐν τῷ κόσμῳ, μετὰ σαρκὸς ἐπιφοιτῶν Μυροφόρε, σὲ ἀληθῆ Μαθήτριαν προσήκατο, ὅλην σου τὴν ἔφεσιν, πρὸς αὐτὸν κεκτημένην, ὅθεν καὶ ἰάματα, ἀπετέλεσας πλεῖστα· καὶ μεταστάσα νῦν ἐν οὐρανοῖς, ὑπὲρ τοῦ κόσμου πρεσβεύεις ἑκάστοτε.
Κωνσταντίνου και Ελένης 21 Μαΐου
Ἀπολυτίκιο
Πρῶτος πέφηνας, ἐν Βασιλεῦσι, θεῖον ἕδρασμα, τῆς εὐσεβείας, ἀπ’ οὐρανοῦ δεδεγμένος τὸ χάρισμα· ὅθεν Χριστοῦ τὸν Σταυρὸν ἐφανέρωσας, καὶ τὴν Ὀρθόδοξον πίστιν ἐφήπλωσας. Κωνσταντῖνε Ἰσαπόστολε, σὺν Μητρὶ Ἑλένῃ τῇ θεόφρονι, πρεσβεύσατε ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Κοντάκιο
Κωνσταντῖνος σήμερον, σὺν τῇ μητρὶ τῇ Ἑλένη, τὸν Σταυρὸν ἐμφαίνουσι, τὸ πανσεβάσμιον ξύλον, πάντων μὲν τῶν Ἰουδαίων αἰσχύνην ὄντα, ὅπλον δὲ πιστῶν, ἀνάκτων κατ᾽ ἐναντίων, δι᾽ ἡμᾶς γὰρ ἀνεδείχθη, σημεῖον μέγα, καὶ ἐν πολέμοις φρικτόν.
Μεγαλυνάριον
Τους της ευσέβειας θείους πυρσούς, και των Αποστόλων, θιασώτας και μιμητός, συν τω Κωνσταντίνω, Ελένην την Αγίαν, ως βασιλέων δόξαν, ανευφημήσωμεν.
Η γιορτή της μητέρας
 |
| Γ. Ιακωβίδης «Μητρική στοργή» |
Η γιορτή της μητέρας ή ημέρα της μητέρας είναι εορτή προς τιμήν της μητέρας και της μητρότητας. Στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες, γιορτάζεται την δεύτερη Κυριακή του μήνα Μάη.
Οι πρώτες αναφορές για Γιορτή της Μητέρας και της μητρότητας έρχονται από την αρχαία Ελλάδα.
Η μητέρα Γη (Γαία) σύζυγος του Ουρανού είναι η προσωποποίηση της φύσης, που γεννά όλο τον κόσμο και λατρεύεται σαν η υπέρτατη θεότητα. Η λατρεία περνά στη συνέχεια στην κόρη της, Ρέα, σύζυγο και αδερφή του Κρόνου. Η Ρέα λατρεύεται σαν η "Μητέρα των Θεών", καθώς φαίνεται να είναι η πρώτη, που γέννησε με τοκετό και ανάθρεψε τα παιδιά της με μητρικό γάλα. Οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν τιμές στη Ρέα κάθε άνοιξη, καθώς ήταν και θεά της γης και της γονιμότητας.
Καθιερώθηκε τον 20ό αιώνα και προέρχεται από το αγγλικό και το αμερικανικό κίνημα των γυναικών. Η Αμερικανίδα Ann Maria Reeves Jarvis διοργάνωσε για πρώτη φορά το 1865 ένα κίνημα με το όνομα Mothers Friendships Day και συναντήσεις με το όνομα Mothers Day Meetings, κατά τις οποίες οι μητέρες αντάλλασσαν απόψεις και εμπειρίες.Το 1870 η Julia Ward Howe διοργάνωσε μια εκδήλωση φιλειρηνικής συγκέντρωσης μητέρων με το σλόγκαν peace and motherhood με σκοπό, τα παιδιά να μην στέλνονται στον πόλεμο.
Στην Ελλάδα η γιορτή της μητέρας συνδέθηκε με την εορτή της Υπαπαντής (2 Φεβρουαρίου). Τότε η ορθόδοξη εκκλησία γιορτάζει την Παναγία με τον Ιωσήφ που πηγαίνουν τον 40ήμερο Ιησού στο Ναό για ευλογία. Να "σαραντίσει", με σύγχρονη ορολογία. Μια κίνηση που ακόμα σήμερα κάνουν οι χριστιανές μητέρες (Σαραντισμός). Ο παράλληλος εορτασμός της μητέρας ξεκίνησε το 1929 με προφανή τον συμβολισμό. Όμως κατά την δεκαετία του 1960, ο εορτασμός ατόνησε και ενισχύθηκε η δυτικόφερτη συνήθεια εορτασμού της 2ης Κυριακής του Μαΐου. Η εκκλησία όμως επιμένει στην παλαιά ημέρα εορτασμού και διοργανώνει σχετικές εκδηλώσεις.
 |
Ενα ψηφιδωτό από τον αρχαίο Θύσδρο, το σημερινό el Djem της Τυνησίας. Το ψηφιδωτό, που χρονολογείται τον 3ο αι. μ.Χ., διακρίνεται σε τετράγωνα διάχωρα που γεμίζουν το πεδίο μαζί με φυτικά διακοσμητικά μοτίβα. Σε τέσσερις σειρές και τρεις στήλες διατάσσονται οι δώδεκα μήνες του χρόνου. Στην αρχή κάθε σειράς εικονίζεται το σύμβολο κάθε εποχής.
Στον Μάϊο εικονίζεται ένας άνδρας που θυσιάζει ζώο σε έναν βωμό - αναφορά στον Ερμή που γιόρταζε το Μάϊο και ήταν ο προστάτης του Θύσδρου. Πηγή: www.lifo.gr
|
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Αρης Αλεξάνδρου - ΠρωτομαγιάΣτα τζάμια σου μπουμπουκιάζει η χτεσινή βροχή
τώρα που η παραλία ανάβει τα φανάρια της.
Ένα καΐκι στάθηκε καταμεσής στο πέλαγο.
Γαλήνη.
Περίμενε δω με το βλέμμα στις σταγόνες
(δυο ανθισμένες γαλάζιες σταγόνες τα μάτια σου).
Περίμενε. Θα ξημερώσει.
Θέλω να σε ξέρω στο παράθυρο
αγναντεύοντας κατά τον τόπο της χαραυγής
νοσταλγώντας το περσινό καλοκαίρι.
(Τα νερά ν' ανασαίνουν ζεστασιά
το γυμνό σώμα της ημέρας πλαγιάζει μες στα στάχυα
κι ανάμεσα απ' τα δάχτυλα κρυφοκοιτάει μια παπαρούνα.)
Θέλω να σου χαρίσω ένα τόσο δα ουράνιο τόξο
τώρα στα γενέθλια της δεκαοχτάχρονης αυγής,
ένα λουλουδένιο δαχτυλίδι
μια υπόσχεση ελπίδας.
Από τη συλλογή Ακόμα τούτη η άνοιξη (Απρίλης 1946)
 |
| Kate Greenaway - May Day |
Κώστας Βάρναλης - Πρωτομαγιά 1943
Ήτανε πρώτη του Μαγιού , φως όλα μέσα κι έξω
(έξω τα χρυσολούλουδα και μέσα η καλοσύνη)
που αράδιασε πα στο σοβά πισθάγκωνα δεμένους
και θέρισε με μπαταριές , οχτρός ελληνομάχος,
όχι έναν , δυο , ή τρεις ….διακόσια παλληκάρια .
Δεν ήρθαν μελλοθάνατοι με κλάμα και λαχτάρα ,
μον ήρθανε μελλόγαμπροι με χορό και τραγούδι .
Και πρώτος άρχος του χορού , δυο μπόγια πάνω απ’όλους ,
κι από το Χάρο τρεις φορές πιο πάνου ο Ναπολέος .
Νικος Γκάτσος - Αμοργός
Ήταν του Μάη το πρόσωπο
του φεγγαριού η ασπράδα
ένα περπάτημα ελαφρύ
σαν σκίρτημα του κάμπου
Κι αν θα διψάσεις για νερό
θα στίψουμε ένα σύννεφο
κι αν θα πεινάσεις για ψωμί
θα σφάξουμε ένα αηδόνι
( απόσπασμα )
Κική Δημουλά - B’ προβολής
“…………………………..
Βροχή στα βόρειά μου του Μαϊου.
Ένα δάσος εκφωνεί τον πανηγυρικό
κίνδυνο της πυκνότητας. Παπαρούνες
ντυμένες το παραδοσιακό τους
δηλητήριο χορεύουν τοπικό κατακόκκινο.
Συγκινημένο το άγαλμα της απορίας μου:
τι θα πει Μάιος σιγά σιγά
με την πάροδο των λέξεων;
Βροχή στα βόρειά μου του Μαϊου.
Τα φύλλα των δέντρων
κανιβαλικά χοροπηδούν πάνω στον ήχο.
Ανακινείται δυνατά το σφραγισμένο χώμα
πετάγεται με πάταγο ο φελλός του στεγνού
πίδακες νωπότητας καταβρέχουν
την ντροπαλή αρχή των αρωμάτων.
Χλόη δοκιμάζει τα φτερά της
στους χαμηλούς του χαρακτήρα της ανέμους.
Παίζουν κρυφτό τα βόρειά μου
με τα μικρότερά τους χαμομήλια
και η ψυχή κυνηγητό με λάθη
πάντα μεγαλύτερά της- η αιωνία
άνοιξη του αταίριαστου.
Βροχή στα βόρειά μου του Μαΐου.
Και τι θα πει Μάιος σιγά σιγά
Με την πάροδο των λέξεων
και ποιος με έφερε εδώ σ’ αυτήν
την τόσο απομακρυσμένη ερώτηση
απ’ το σώμα μου και τώρα πώς
– θέλω τη μάνα μου θέλω τη μάνα μου
να με κουμπώσει στην αρχή μου.
(Κική Δημουλά, Ποιήματα, εκδ. Ίκαρος)
Το Καλαντάρι του Μαϊου από το Très Riches Heures du Duc de Berry
Οδυσσέας Ελύτης - ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 1 Μ
“Η Πρωτομαγιά
Πιάνω την άνοιξη με προσοχή και την ανοίγω:
Με χτυπάει μια ζέστη αραχνοΰφαντη
ένα μπλε που μυρίζει ανάσα πεταλούδας
οι αστερισμοί της μαργαρίτας όλοι αλλά
και μαζί πολλά σερνόμενα ή πετούμενα
ζουζούνια, φίδια, σαύρες, κάμπιες και άλλα
τέρατα παρδαλά με κεραίες συρμάτινες
λέπια χρυσά λαμέ και πούλιες κόκκινες
Θα ‘λεγες, έτοιμα όλα τους να παν
στο χορό των μεταμφιεσμένων του Άδη.”
(Ο. Ελύτης, Ημερολόγιο ενός αθέατου Απρίλη, Ίκαρος)
“Η Πρωτομαγιά
Πιάνω την άνοιξη με προσοχή και την ανοίγω:
Με χτυπάει μια ζέστη αραχνοΰφαντη
ένα μπλε που μυρίζει ανάσα πεταλούδας
οι αστερισμοί της μαργαρίτας όλοι αλλά
και μαζί πολλά σερνόμενα ή πετούμενα
ζουζούνια, φίδια, σαύρες, κάμπιες και άλλα
τέρατα παρδαλά με κεραίες συρμάτινες
λέπια χρυσά λαμέ και πούλιες κόκκινες
Θα ‘λεγες, έτοιμα όλα τους να παν
στο χορό των μεταμφιεσμένων του Άδη.”
(Ο. Ελύτης, Ημερολόγιο ενός αθέατου Απρίλη, Ίκαρος)
Ο Ελύτης - ΚΟΚΚΙΝΟ
“…Βίτσα τουλίπα μάγουλο της έγνοιας
Σπλάχνο δροσάτο της φωτιάς
Θα ρίξω ανάσκελα τον Μάη θα τον σφίξω στα μπράτσα μου
Θα τον δείρω τον Μάη θα τον σπαράξω.”
«Παραλλαγές σε μιαν αχτίδα» (Ήλιος ο πρώτος)
Σπλάχνο δροσάτο της φωτιάς
Θα ρίξω ανάσκελα τον Μάη θα τον σφίξω στα μπράτσα μου
Θα τον δείρω τον Μάη θα τον σπαράξω.”
«Παραλλαγές σε μιαν αχτίδα» (Ήλιος ο πρώτος)
Ρένα Καρθαίου Ο ΜΑΗΣ 1.
Ένα πράσινο βιβλίο
γράφει ο Μάης για παιδιά.
Οι τελείες του είν’ κεράσια
και οι λέξεις του κλαδιά.
Και το αγέρι το μοιράζει
σε περβόλια και αυλές
και οι εικόνες τρεμουλιάζουν
στις σελίδες τις χρυσές.
Ένα πράσινο βιβλίο
-άνθη, φύλλα κι ευωδιά-
γράφει ο Μάης, ξαναγράφει
για παιδιά.
Ρένα Καρθαίου Ο ΜΑΗΣ 2
Σ’ ένα στέφανο του Μάη
Όλη η άνοιξη χωράει.
Κύκλους, κύκλους τα λουλούδια,
οι χοροί και τα τραγούδια.
στα χρυσά του ήλιου καφάσια
ωριμάζουν τα κεράσια.
Πέρα ως πέρα φως απλώνει
γλάστρα ανθίζει στο μπαλκόνι.
Είναι ο Μάης δίχως ταίρι
ένα ολάνθιστο παρτέρι.
Σ’ ένα στέφανο του Μάη
Όλη η άνοιξη χωράει.
Κ Παλαμάς ΜΑΪΟΣ
Ένα πράσινο βιβλίο
γράφει ο Μάης για παιδιά.
Οι τελείες του είν’ κεράσια
και οι λέξεις του κλαδιά.
Και το αγέρι το μοιράζει
σε περβόλια και αυλές
και οι εικόνες τρεμουλιάζουν
στις σελίδες τις χρυσές.
Ένα πράσινο βιβλίο
-άνθη, φύλλα κι ευωδιά-
γράφει ο Μάης, ξαναγράφει
για παιδιά.
Ρένα Καρθαίου Ο ΜΑΗΣ 2
Σ’ ένα στέφανο του Μάη
Όλη η άνοιξη χωράει.
Κύκλους, κύκλους τα λουλούδια,
οι χοροί και τα τραγούδια.
στα χρυσά του ήλιου καφάσια
ωριμάζουν τα κεράσια.
Πέρα ως πέρα φως απλώνει
γλάστρα ανθίζει στο μπαλκόνι.
Είναι ο Μάης δίχως ταίρι
ένα ολάνθιστο παρτέρι.
Σ’ ένα στέφανο του Μάη
Όλη η άνοιξη χωράει.
Κ Παλαμάς ΜΑΪΟΣ
Ο Απρίλης ξανθός, αρχοντιά φημισμένη,
Ζαχαρένια θωριά, ο Απρίλης πεθαίνει.
Και ο Μάης απάνω του γέρνει,
Χαροκόπος λεβέντης, μα δίχως μυαλά,
Και του φρόνιμου Απρίλη τα μάτια σφαλά,
Και τα πλούτη του παίρνει.
Ο Απρίλης σωρούς θησαυρούς και καλούδια,
Τι πουλιά, τι νερά, τι δροσιές, τι λουλούδια
Στα παλάτια τα πράσιν' αφήνει!
Κι απ' την πρώτη στιγμή κι απ' την πρώτη βραδιά
Να ο Μάης, αλύπητα, δίχως καρδιά
Τα ξοδεύει, τα χύνει.
Με τ' αηδόνια καλεί τη χαρά και τη χάρη.
Όπου νιότη, παιδί, λυγερή, παλικάρι,
Όπου φτώχεια, όπου πλούτος γελάει,
Του γλυκού μηνυτή καταφτάν' η λαλιά.
Η ζωή με ολάνοιχτη τρέχει αγκαλιά
Στο τραπέζι του Μάη.
Της αυγούλας το φως πολυέλαιο έχουν,
Τραγουδούν κι αγαπούν και θερίζουν και τρέχουν.
Στ' αποφάγια σαν πρόβαλε η μέρα,
Φεύγ' η νιότη χορτάτη και φεύγ' η ζωή,
Στις αγάπες η χάρη, η χαρά στη βοή,
Το παιδί στη μητέρα.
- "Το στεφάνι που βλέπεις, αυτό το στεφάνι,
απ' τα πλούτη του Μάη εγώ το 'χω κάνει,
Μητερούλα, με λούλουδα χίλια.
Ταπεινά κι ακριβά, είναι μια χαρά.
Πώς ταιριάζουνε, κοίτα, ζαμπάκια λαμπρά
Με φτωχά χαμομήλια.
"Όλα τ' άνθη, μητέρα, δεν είν' αδελφάκια;
Σε γαστρούλες και κήπους, αγρούς και ρυάκια,
Μια δροσιά, και μικρά και μεγάλα;
Να πονώ τα φτωχά δε μου είπες εσύ;
Όλα τα 'θελα, τ' άλλ' απ' αγάπη χρυσή,
Από έλεος τ' άλλα!
"Ποιο παιδί σαν εμέ τέτοια έχει μανούλα;
τίνος άλλου ανθοί έχουν τέτοια δροσούλα;
Τέτοια χάρη και μύρο και χρώμα;
Στου σπιτιού μας την πόρτα θ' ανθεί κρεμαστό
Ως την άλλη χρονιά που θ' αλλάξω κι αυτό
Με καλύτερο ακόμα".
- "Ω, παιδί μ', ο Θεός ένα άλλο στεφάνι
Στη μεγάλη μικρή σου καρδιά έχει βάνει
Από άλλου Μαγιού ωραιότητα.
Μοσχομύριστο πάντα κι ολόλευκο ανθεί,
Μα σαν γείρει ξερό δεν μπορεί ν' αλλαχθεί.
Και το λεν αθωότητα".
Κωστής Παλαμάς, [Μπήκε ο Μάης]
“Και τώρα μπήκε ο Μάης ο μήνας μπήκε
με την Πρωτομαγιά του,
τη χαροκόπα θυγατέρα,
και να στ’ απλόχωρο λιβάδι,
στ’ ολόχλωρο, στ’ ολανθισμένο,
μεθάει και σκούζει και φρενιάζει
της γυφτουριάς το πανηγύρι,
το πανηγύρι της Κακάβας.
Κ’ η ρεματιά που το χωρίζει
το ένα τ’ απλόχωρο λιβάδι
σε δυο αδερφάκια λιβαδάκια,
βλέπει απ’ το μια της άκρη, βλέπει
κι από την άκρη της την άλλη,
σε μια τριγύρω νερομάννα,
γιορτή παράξενη μεγάλη
το χρόνο μια φορά,
στο έμπα του Μάη του μήνα,
στ’ άνθια του Μάη και τη χαρά.”
(Κ. Παλαμάς, «Το πανηγύρι της Κακάβας»
από το «Δωδεκάλογο του γύφτου»)
Ζαχαρένια θωριά, ο Απρίλης πεθαίνει.
Και ο Μάης απάνω του γέρνει,
Χαροκόπος λεβέντης, μα δίχως μυαλά,
Και του φρόνιμου Απρίλη τα μάτια σφαλά,
Και τα πλούτη του παίρνει.
Ο Απρίλης σωρούς θησαυρούς και καλούδια,
Τι πουλιά, τι νερά, τι δροσιές, τι λουλούδια
Στα παλάτια τα πράσιν' αφήνει!
Κι απ' την πρώτη στιγμή κι απ' την πρώτη βραδιά
Να ο Μάης, αλύπητα, δίχως καρδιά
Τα ξοδεύει, τα χύνει.
Με τ' αηδόνια καλεί τη χαρά και τη χάρη.
Όπου νιότη, παιδί, λυγερή, παλικάρι,
Όπου φτώχεια, όπου πλούτος γελάει,
Του γλυκού μηνυτή καταφτάν' η λαλιά.
Η ζωή με ολάνοιχτη τρέχει αγκαλιά
Στο τραπέζι του Μάη.
Της αυγούλας το φως πολυέλαιο έχουν,
Τραγουδούν κι αγαπούν και θερίζουν και τρέχουν.
Στ' αποφάγια σαν πρόβαλε η μέρα,
Φεύγ' η νιότη χορτάτη και φεύγ' η ζωή,
Στις αγάπες η χάρη, η χαρά στη βοή,
Το παιδί στη μητέρα.
- "Το στεφάνι που βλέπεις, αυτό το στεφάνι,
απ' τα πλούτη του Μάη εγώ το 'χω κάνει,
Μητερούλα, με λούλουδα χίλια.
Ταπεινά κι ακριβά, είναι μια χαρά.
Πώς ταιριάζουνε, κοίτα, ζαμπάκια λαμπρά
Με φτωχά χαμομήλια.
"Όλα τ' άνθη, μητέρα, δεν είν' αδελφάκια;
Σε γαστρούλες και κήπους, αγρούς και ρυάκια,
Μια δροσιά, και μικρά και μεγάλα;
Να πονώ τα φτωχά δε μου είπες εσύ;
Όλα τα 'θελα, τ' άλλ' απ' αγάπη χρυσή,
Από έλεος τ' άλλα!
"Ποιο παιδί σαν εμέ τέτοια έχει μανούλα;
τίνος άλλου ανθοί έχουν τέτοια δροσούλα;
Τέτοια χάρη και μύρο και χρώμα;
Στου σπιτιού μας την πόρτα θ' ανθεί κρεμαστό
Ως την άλλη χρονιά που θ' αλλάξω κι αυτό
Με καλύτερο ακόμα".
- "Ω, παιδί μ', ο Θεός ένα άλλο στεφάνι
Στη μεγάλη μικρή σου καρδιά έχει βάνει
Από άλλου Μαγιού ωραιότητα.
Μοσχομύριστο πάντα κι ολόλευκο ανθεί,
Μα σαν γείρει ξερό δεν μπορεί ν' αλλαχθεί.
Και το λεν αθωότητα".
Κωστής Παλαμάς, [Μπήκε ο Μάης]
“Και τώρα μπήκε ο Μάης ο μήνας μπήκε
με την Πρωτομαγιά του,
τη χαροκόπα θυγατέρα,
και να στ’ απλόχωρο λιβάδι,
στ’ ολόχλωρο, στ’ ολανθισμένο,
μεθάει και σκούζει και φρενιάζει
της γυφτουριάς το πανηγύρι,
το πανηγύρι της Κακάβας.
Κ’ η ρεματιά που το χωρίζει
το ένα τ’ απλόχωρο λιβάδι
σε δυο αδερφάκια λιβαδάκια,
βλέπει απ’ το μια της άκρη, βλέπει
κι από την άκρη της την άλλη,
σε μια τριγύρω νερομάννα,
γιορτή παράξενη μεγάλη
το χρόνο μια φορά,
στο έμπα του Μάη του μήνα,
στ’ άνθια του Μάη και τη χαρά.”
(Κ. Παλαμάς, «Το πανηγύρι της Κακάβας»
από το «Δωδεκάλογο του γύφτου»)
 |
| Ξυλογραφία του Σπύρου Βασιλείου |
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
“… Ήτο ήδη δεκαεπταέτις, κ’ εφαίνετο να είναι είκοσιν ετών, εν υπερακμή ρώμης και καλλονής, ομοία με την Πρωτομαγιάν, το κορύφωμα τούτο της ανοίξεως, την ετοίμην να παραδώση τα σκήπτρα εις το αδυσώπητον και δρεπανοφόρον θέρος-ερος.”
(Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, “Θέρος – έρος”)
Ιωάννης Πολέμης - ΚΑΙ ΠΑΛΙ(Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, “Θέρος – έρος”)
Και πάλι, να, ο Μάιος για νάλθει ξεκινά
Και διασκελίζει θάλασσες και κάμπους και βουνά.
Κρατεί ανθούς στα χέρια του και γύρω τους σκορπά
Κι όπου περάσει και διαβεί παντού μοσχομυρίζει.
Αχ, Μάη αν σ' αγάπησα κι αν σ' αγαπώ ακόμα
Ρίξε δροσάτα λούλουδα και στόλισε το χώμα
Που θα διαβεί η αγάπη μου - Δεν θέλω όπου πατήσει
Άλλο από ρόδα και μυρτιές το πόδι της ν' αγγίξει.
Ιωάννης Πολέμης - ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ
Και διασκελίζει θάλασσες και κάμπους και βουνά.
Κρατεί ανθούς στα χέρια του και γύρω τους σκορπά
Κι όπου περάσει και διαβεί παντού μοσχομυρίζει.
Αχ, Μάη αν σ' αγάπησα κι αν σ' αγαπώ ακόμα
Ρίξε δροσάτα λούλουδα και στόλισε το χώμα
Που θα διαβεί η αγάπη μου - Δεν θέλω όπου πατήσει
Άλλο από ρόδα και μυρτιές το πόδι της ν' αγγίξει.
Ιωάννης Πολέμης - ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ
Λουλούδια ας διαλέξουμε
και ρόδα και κρίνα
κι ελάτε να πλέξουμε
στεφάνια με κείνα,
στο Μάη που σήμερα
προβάλλει στη γη.
Τ’ αηδόνια συμφώνησαν
της γης τ’ αγγελούδια
και βρήκαν και τόνισαν
καινούρια τραγούδια
στο Μάη που σήμερα
προβάλλει στη γη.
Η θάλασσα γίνεται
καθρέφτης και πάλι,
το κύμα της χύνεται
κι ο φλοίσβος τον ψάλλει,
στο Μάη που σήμερα
προβάλλει στη γη.
Χορεύει το πρόβατο
τ’ αρνάκι βελάζει
κι απ’ τον αγκαθόβατο
δροσούλα σταλάζει,
στο Μάη που σήμερα
προβάλλει στη γη.
Γιάννης Ρίτσος - Η εορτή των ανθέων
“……………………………………….
Κ’ οι προετοιμασίες της γιορτής συνεχίζονταν
με λιγότερες τώρα συζητήσεις, με περισσότερη σιωπή και στόχαση,
ίσως και με λιγότερη ευθυμία- αισθητά λιγότερη.
«Ας είμαστε έτοιμοι» έλεγαν μονάχα.
Όμως κάτω απ’ αυτή τη θετική σιωπή και σοβαρότητα, μάντευες
πως στη γιορτή θα ξεσπούσε πολλαπλάσια η ευθυμία.
Κι όχι μόνο το μάντευες, μα το ‘βλεπες κιόλας στα μάτια τους
ιδίως το λιόγερμα. Όταν οι εργάτες σχόλαγαν απ’ τη δουλειά τους,
τα μάτια τους σπιθίζαν/ μυστικά και βαθιά,
μα όχι, γι αυτό λιγότερο φλόγινα/ όπως την ώρα της δύσης
τα τζάμια της συνοικίας, όταν τα βλέπεις απ’ τον κάτω δρόμο,
μενεξελιά, χρυσά και βυσινιά, και πάνω απ’ όλα ρόδινα,
ρόδινα, τόσο ρόδινα μ’ ένα άλλο ρόδινο
σα να φωτίζονταν τα τζάμια από μέσα
σα να φωτίζονταν οι άνθρωποι από μέσα
σα να γδυνόταν η άνοιξη μέσα στα σπίτια
κι απ’ όξω εσύ, να ‘βλεπες πίσω από το τζάμι
ρόδινο, βαθυρόδινο πότε το στήθος της
πότε το χέρι της, τα γόνατά της, την κοιλιά της.
Ο καιρός, όλο ξαστέρωνε. Βρισκόμασταν
στα μέσα του Μάη του ’57 ή ’67 (δεν καλοθυμάμαι)
κ’ η ανθισμένη συνοικία, και πιο κάτω
η πολιτεία ολάκερη, και πιο κάτω
η θάλασσα του Φαλήρου, και πιο πέρα
η Σαλαμίνα κ’ η Αίγινα, κι όλο πιο πέρα
όλα φεγγοβολούσαν στη λιακάδα
κ’ οι αιώνες κ’ οι κολυμβητές κ’ οι γλάροι
αλλάζανε θέσεις και φώτα, ανταλλάζανε
χειρονομίες και συνήθειες, παίζανε,
και με μια μόνο βουτιά, με μιαν ανάσα,
περνούσαν πάνω ή κάτω απ’ τα νησιά. Κι όλα τούτα
στα τέλη του Μάη του ’57 ή ’67. Σκεφτείτε παραπέρα –
Κι ο Πέτρος έπιασε απ’ το μπράτσο το Βασίλη και προχώρησαν
ενώ ο ζευγαρωμένος ίσκιος τους στην άσφαλτο
ήταν κιόλας ένα τετράτροχο άρμα της γιορτής-
αν όχι εκείνο της Αιώνιας Νεότητας
τουλάχιστο της Φιλίας και της Ενότητας,- το ίδιο κάνει.
Γιατί, όπως έλεγε πάλι ο Βασίλης, κοιτάζοντας τον Πέτρο:
«η φιλία είναι η αιώνια νεότητα
κι αν είναι πάντα νέος ο ήλιος, αυτό γίνεται
γιατί είναι φίλος μας, ο ήλιος πιο λαμπρός
πάνω απ’ τη συνοικία, την πολιτεία, τον κόσμο
όσο τη μέρα εκείνη του ’57 ή ’67, στις 28 του Μάη.
Σκεφτείτε παραπέρα -”
(Γιάννης Ρίτσος, Ποιήματα, τ. 3ος, εκδ. Κέδρος)
και ρόδα και κρίνα
κι ελάτε να πλέξουμε
στεφάνια με κείνα,
στο Μάη που σήμερα
προβάλλει στη γη.
Τ’ αηδόνια συμφώνησαν
της γης τ’ αγγελούδια
και βρήκαν και τόνισαν
καινούρια τραγούδια
στο Μάη που σήμερα
προβάλλει στη γη.
Η θάλασσα γίνεται
καθρέφτης και πάλι,
το κύμα της χύνεται
κι ο φλοίσβος τον ψάλλει,
στο Μάη που σήμερα
προβάλλει στη γη.
Χορεύει το πρόβατο
τ’ αρνάκι βελάζει
κι απ’ τον αγκαθόβατο
δροσούλα σταλάζει,
στο Μάη που σήμερα
προβάλλει στη γη.
Γιάννης Ρίτσος - Η εορτή των ανθέων
“……………………………………….
Κ’ οι προετοιμασίες της γιορτής συνεχίζονταν
με λιγότερες τώρα συζητήσεις, με περισσότερη σιωπή και στόχαση,
ίσως και με λιγότερη ευθυμία- αισθητά λιγότερη.
«Ας είμαστε έτοιμοι» έλεγαν μονάχα.
Όμως κάτω απ’ αυτή τη θετική σιωπή και σοβαρότητα, μάντευες
πως στη γιορτή θα ξεσπούσε πολλαπλάσια η ευθυμία.
Κι όχι μόνο το μάντευες, μα το ‘βλεπες κιόλας στα μάτια τους
ιδίως το λιόγερμα. Όταν οι εργάτες σχόλαγαν απ’ τη δουλειά τους,
τα μάτια τους σπιθίζαν/ μυστικά και βαθιά,
μα όχι, γι αυτό λιγότερο φλόγινα/ όπως την ώρα της δύσης
τα τζάμια της συνοικίας, όταν τα βλέπεις απ’ τον κάτω δρόμο,
μενεξελιά, χρυσά και βυσινιά, και πάνω απ’ όλα ρόδινα,
ρόδινα, τόσο ρόδινα μ’ ένα άλλο ρόδινο
σα να φωτίζονταν τα τζάμια από μέσα
σα να φωτίζονταν οι άνθρωποι από μέσα
σα να γδυνόταν η άνοιξη μέσα στα σπίτια
κι απ’ όξω εσύ, να ‘βλεπες πίσω από το τζάμι
ρόδινο, βαθυρόδινο πότε το στήθος της
πότε το χέρι της, τα γόνατά της, την κοιλιά της.
Ο καιρός, όλο ξαστέρωνε. Βρισκόμασταν
στα μέσα του Μάη του ’57 ή ’67 (δεν καλοθυμάμαι)
κ’ η ανθισμένη συνοικία, και πιο κάτω
η πολιτεία ολάκερη, και πιο κάτω
η θάλασσα του Φαλήρου, και πιο πέρα
η Σαλαμίνα κ’ η Αίγινα, κι όλο πιο πέρα
όλα φεγγοβολούσαν στη λιακάδα
κ’ οι αιώνες κ’ οι κολυμβητές κ’ οι γλάροι
αλλάζανε θέσεις και φώτα, ανταλλάζανε
χειρονομίες και συνήθειες, παίζανε,
και με μια μόνο βουτιά, με μιαν ανάσα,
περνούσαν πάνω ή κάτω απ’ τα νησιά. Κι όλα τούτα
στα τέλη του Μάη του ’57 ή ’67. Σκεφτείτε παραπέρα –
Κι ο Πέτρος έπιασε απ’ το μπράτσο το Βασίλη και προχώρησαν
ενώ ο ζευγαρωμένος ίσκιος τους στην άσφαλτο
ήταν κιόλας ένα τετράτροχο άρμα της γιορτής-
αν όχι εκείνο της Αιώνιας Νεότητας
τουλάχιστο της Φιλίας και της Ενότητας,- το ίδιο κάνει.
Γιατί, όπως έλεγε πάλι ο Βασίλης, κοιτάζοντας τον Πέτρο:
«η φιλία είναι η αιώνια νεότητα
κι αν είναι πάντα νέος ο ήλιος, αυτό γίνεται
γιατί είναι φίλος μας, ο ήλιος πιο λαμπρός
πάνω απ’ τη συνοικία, την πολιτεία, τον κόσμο
όσο τη μέρα εκείνη του ’57 ή ’67, στις 28 του Μάη.
Σκεφτείτε παραπέρα -”
(Γιάννης Ρίτσος, Ποιήματα, τ. 3ος, εκδ. Κέδρος)
 |
ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΓΟΣ.(Αρχαιολογικό Μουσείο Αργους) πηγή
|
William Shakespeare- Sonnet XVIII (1609)
Να σε συγκρίνω με μια μέρα θερινή;
Εσύ υπερέχεις σε απαλότητα και χάρη·
λυγίζει αέρας τα τριαντάφυλλα του Μάη
και δεν κρατούν τα καλοκαίρια μας πολύ.
Άλλοτε καίει πολύ των ουρανών η φλόγα,
θαμπώνεται άλλοτε η ολόχρυσή τους όψη·
τ’ όμορφο κάποτε χάνει την ομορφιά του
απ’ την πορεία της φύσης είτε από την τύχη.
Μα το δικό σου αιώνιο θέρος δε θα σβήσει,
της ομορφιάς την κατοχή δε θα τη χάσεις,
κι ο Χάρος δεν θα καυχηθεί πως μπήκες στη σκιά του·
θα λάμπεις πάντα εσύ μέσα σ’ αιώνιους στίχους!
Όσο θα βλέπουν μάτια κι άνθρωποι αναπνέουν,
οι στίχοι αυτοί θα ζουν κι εσύ θα ζεις μαζί τους.
Γ Σκαρίμπας - Το βαπόρι
Νάναι ως νάχης φύγει — με τους ανέμους — καβάλλα
στο άτι της σιγής κι' όλα να πάης
και vάv' πολλά καράβια, πολλή θάλασσα — μεγάλα
σύγνεφα πάνω — οι άνθρωποι κι' ο Μάης.
Κι' εντός μου εμένα να βρυχιέται — όλο να τρέμει —
βαρύ ένα βαπόρι και κατόπι
πάλι εσύ κι' ο Μάης κι' οι ανέμοι
κι' έπειτα πάλιν οι ανθρώποι, οι ανθρώποι.
Και νάναι όλα απ' ό,τι φεύγει —και δε μένει—
σε μια πόλη ακατοίκητη, κι' εντός μου
ακυβέρνητο, όλο να σε πηγαίνει το καράβι
έξω απ' την τρικυμία τούτου κόσμου.
Διονύσιος Σολωμός
“Του Μαϊου ροδοφαίνεται η μέρα
που ωραιότερη φύση ξυπνάει
και την κάνουν λαμπρά και γελάει
πρασινάδες, αχτίδες, νερά.
Άνθη κι άνθη βαστούνε στο χέρι
παιδιά κι άντρες, γυναίκες και γέροι
ασπροεντύματα, γέλια και κρότοι,
όλοι οι δρόμοι γιομάτοι χαρά.
Ναi, χαρείτε του χρόνου τη νιότη,
άνδρες, γέροι, γυναίκες παιδιά.”
Στέλιος Σπεράντζας - ΔΕΞΟΥ ΜΑΗ
στο άτι της σιγής κι' όλα να πάης
και vάv' πολλά καράβια, πολλή θάλασσα — μεγάλα
σύγνεφα πάνω — οι άνθρωποι κι' ο Μάης.
Κι' εντός μου εμένα να βρυχιέται — όλο να τρέμει —
βαρύ ένα βαπόρι και κατόπι
πάλι εσύ κι' ο Μάης κι' οι ανέμοι
κι' έπειτα πάλιν οι ανθρώποι, οι ανθρώποι.
Και νάναι όλα απ' ό,τι φεύγει —και δε μένει—
σε μια πόλη ακατοίκητη, κι' εντός μου
ακυβέρνητο, όλο να σε πηγαίνει το καράβι
έξω απ' την τρικυμία τούτου κόσμου.
Διονύσιος Σολωμός
“Του Μαϊου ροδοφαίνεται η μέρα
που ωραιότερη φύση ξυπνάει
και την κάνουν λαμπρά και γελάει
πρασινάδες, αχτίδες, νερά.
Άνθη κι άνθη βαστούνε στο χέρι
παιδιά κι άντρες, γυναίκες και γέροι
ασπροεντύματα, γέλια και κρότοι,
όλοι οι δρόμοι γιομάτοι χαρά.
Ναi, χαρείτε του χρόνου τη νιότη,
άνδρες, γέροι, γυναίκες παιδιά.”
Στέλιος Σπεράντζας - ΔΕΞΟΥ ΜΑΗ
Η Άνοιξη, δροσιές γεμάτη
καρτερεί μεσοκαμπής
στ’ ανθισμένο της παλάτι
Μάη μου για να μπεις.
Δέξου φούχτες τα λουλούδια
απ’ την πλούσια ποδιά
δέξου Μάη γλυκά τραγούδια
κι από τα παιδιά.
καρτερεί μεσοκαμπής
στ’ ανθισμένο της παλάτι
Μάη μου για να μπεις.
Δέξου φούχτες τα λουλούδια
απ’ την πλούσια ποδιά
δέξου Μάη γλυκά τραγούδια
κι από τα παιδιά.
Κωνσταντίνος Χατζόπουλος ( Πέτρος Βασιλικός ) ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ
Έλα στο κεφάλι το ξανθό
Να σου βάλω τ' όμορφο στεφάνι
Που για σε όλη νύχτα το' χω κάνει,
Να στολίσω μ' άνθια τον ανθό.
Ιδέ το! τι ωραία που θα πάει
Του ξανθόχλωμού σου κεφαλιού!
Από τα υστερνά είναι του Απριλιού
Κι απ' τα πρώτα λούλουδα του Μάη.
Κι έτσι με τα ρόδα στα μαλλιά
Κι έτσι στα ολόλευκα ντυμένη,
Να θαρρώ πως σφίγγω αναστημένη
Την Πρωτομαγιά στην αγκαλιά!
Στίχοι: Ηλίας Κατσούλης
Μουσική: Παντελής Θαλασσινός
Να σου βάλω τ' όμορφο στεφάνι
Που για σε όλη νύχτα το' χω κάνει,
Να στολίσω μ' άνθια τον ανθό.
Ιδέ το! τι ωραία που θα πάει
Του ξανθόχλωμού σου κεφαλιού!
Από τα υστερνά είναι του Απριλιού
Κι απ' τα πρώτα λούλουδα του Μάη.
Κι έτσι με τα ρόδα στα μαλλιά
Κι έτσι στα ολόλευκα ντυμένη,
Να θαρρώ πως σφίγγω αναστημένη
Την Πρωτομαγιά στην αγκαλιά!
Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος υπέγραφε συνήθως τα ποιήματα του με το ψευδώνυμο "Πέτρος Βασιλικός". Με το ψευδώνυμο αυτό υπογράφει και το παραπάνω ποίημα )
ΜΟΥΣΙΚΗ
Ο Μάης έχει μυστικά
Μουσική: Παντελής Θαλασσινός
Ο Μάης έχει μυστικά κι ένα κλειδί κρυμμένο
που ανοίγει μάτια σκοτεινά και χείλι πικραμένο
έχει και άνεμο τρελό που κουβαλάει τη γύρη
και πυροβάτες της καρδιάς σαν βγει στο πανηγύρι
και πυροβάτες της καρδιάς σαν βγει στο πανηγύρι...
Ο Μάης είναι μουσική από παλιό τραγούδι
από κλαδί ροδακινιάς και από λεύκας χνούδι
δεν έχει Λάμδα ούτε Ρο στη γλώσσα να βουλιάζει
είναι από Άλφα καθαρό κι όταν γελάς σου μοιάζει
είναι από Άλφα καθαρό κι όταν γελάς σου μοιάζει...
Ο Μάης είναι μια φωτιά, μια φλόγα μαγεμένη
έχει τη μέρα αγκαλιά, τη νύχτα ερωμένη
έχει και ήλιο κυνηγό που ξέρει από σημάδι
να βρίσκει αυτόν που έριξε τα μάγια στο πηγάδι
να βρίσκει αυτόν που έριξε τα μάγια στο πηγάδι..
Δεν έχει Λάμδα ούτε Ρο στη γλώσσα να βουλιάζει
είναι από Άλφα καθαρό κι όταν γελάς σου μοιάζει
είναι από Άλφα καθαρό κι όταν γελάς σου μοιάζει.
που ανοίγει μάτια σκοτεινά και χείλι πικραμένο
έχει και άνεμο τρελό που κουβαλάει τη γύρη
και πυροβάτες της καρδιάς σαν βγει στο πανηγύρι
και πυροβάτες της καρδιάς σαν βγει στο πανηγύρι...
Ο Μάης είναι μουσική από παλιό τραγούδι
από κλαδί ροδακινιάς και από λεύκας χνούδι
δεν έχει Λάμδα ούτε Ρο στη γλώσσα να βουλιάζει
είναι από Άλφα καθαρό κι όταν γελάς σου μοιάζει
είναι από Άλφα καθαρό κι όταν γελάς σου μοιάζει...
Ο Μάης είναι μια φωτιά, μια φλόγα μαγεμένη
έχει τη μέρα αγκαλιά, τη νύχτα ερωμένη
έχει και ήλιο κυνηγό που ξέρει από σημάδι
να βρίσκει αυτόν που έριξε τα μάγια στο πηγάδι
να βρίσκει αυτόν που έριξε τα μάγια στο πηγάδι..
Δεν έχει Λάμδα ούτε Ρο στη γλώσσα να βουλιάζει
είναι από Άλφα καθαρό κι όταν γελάς σου μοιάζει
είναι από Άλφα καθαρό κι όταν γελάς σου μοιάζει.
Μάϊος - Ορφέας Περίδης
Μουσική: Ορφέας Περίδης
Τη νύχτα, τα μεσάνυχτα που ανοίγουν οι ουρανοί
λένε ένα φως που βλέπουνε οι άνθρωποι οι αγνοί
Στο φως που αναλήβεται ψηλά στον ουρανό
τ’ αγνά τους μάτια βλέπουνε τον ίδιο τον Χριστό
Στον χρόνο που ξανάνοιωσε, στις ώρες τις καλές
βλέπουν γαριφαλόσκονη στις πόρτες, στις αυλές
Τα δέντρα αγκαλιάζουνε, φωτίζουν τις πλαγιές
στολίζουν τριαντάφυλλα, πηγάδια τις πηγές
Γίνονται κάμποι ολόχρυσοι, γίνονται το κρασί
γίνονται ασημόκουπα να λάμπεις μέσα εσύ
Ευτυχισμένη πέτρα, βγες απ’ το βαθύ γιαλό
να δω τα λουλουδάκια σου, να την ονειρευτώ
ΠΕΝΤΟΖΑΛΙ - ΜΕΣ ΤΟΥ ΜΑΓΙΟΥ ΤΙΣ ΜΥΡΩΔΙΕΣ
Μες του Μαγιού τις μυρωδιές
τα κόκκινα κεράσια
για δέστε πως χορεύουνε
της Κρήτης τα κοράσια
Με περηφάνια αληθινή
σεμνά και τιμημένα
πως χόρευαν της Κρήτης μας
τα τέκνα τ' αντρειωμένα
Κύτταξε Κρήτη το χορό
που μάθαν τα παιδιά σου
που ξέραν οι προγόνοι σου
και χαίρεται η καρδιά σου
Κοίταξε χάρη κι ομορφιά
τιμή λεβεντοσύνη
όπου 'χει τούτος ο χορός
και τι χαρές αφήνει
Κύτταξε και διαλάλησε
σ' όλους της γης τους τόπους
τέτοιους χορούς να μάθουνε
με τιμημένους τρόπους
Βλέπετε τούτο το χορό
που πάει ζάλο ζάλο
τον ίδιο θα χορέψουμε
στην Πόλη δίχως άλλο
Οι εθνικοί μας οι χοροί
έχουν περίσσια χάρη
δίνουν τιμή και και λεβεντιά
στ' όμορφο παλληκάρι
Όπου υπάρχουν Έλληνες
τα ξένα γράψετε τα
και τα δικά μας έθιμα
δέτε και μάθετε τα
τα κόκκινα κεράσια
για δέστε πως χορεύουνε
της Κρήτης τα κοράσια
Με περηφάνια αληθινή
σεμνά και τιμημένα
πως χόρευαν της Κρήτης μας
τα τέκνα τ' αντρειωμένα
Κύτταξε Κρήτη το χορό
που μάθαν τα παιδιά σου
που ξέραν οι προγόνοι σου
και χαίρεται η καρδιά σου
Κοίταξε χάρη κι ομορφιά
τιμή λεβεντοσύνη
όπου 'χει τούτος ο χορός
και τι χαρές αφήνει
Κύτταξε και διαλάλησε
σ' όλους της γης τους τόπους
τέτοιους χορούς να μάθουνε
με τιμημένους τρόπους
Βλέπετε τούτο το χορό
που πάει ζάλο ζάλο
τον ίδιο θα χορέψουμε
στην Πόλη δίχως άλλο
Οι εθνικοί μας οι χοροί
έχουν περίσσια χάρη
δίνουν τιμή και και λεβεντιά
στ' όμορφο παλληκάρι
Όπου υπάρχουν Έλληνες
τα ξένα γράψετε τα
και τα δικά μας έθιμα
δέτε και μάθετε τα
Μάη'μ Μάη'μ
Στιχοι/Μουσική:Αντάρτικο
Κι αν ήρθε νύχτα παγερή
θα ξημερώσει χαραυγή
μη σας τρομάζει η παγωνιά
λαλάτε τη Λευτεριά
Μάη, Μάη, χρυσομάη, τί μας άργησες -
Μάημ- και δε φάνηκες;
Να μας φέρεις τα Λουλούδια και την Άνοιξη
σήκω λούσου κι άλλαξε
Τα νιάτα θέλουνε χαρά
την καταχτούν τη Λευτεριά
μ' αγώνες, δάκρυα κι αίματα
κι όχι με λόγια ή ψέμματα
Την πείρα κλέψτε απ' τη Ζωή
κι από τους θεούς την Αστραπή
και κάψτε τ' άδικο στη Γη
να γίνουμ' όλοι αδερφοί
Οι ταπετσαρίες Trivulzio είναι ένα σύνολο από δώδεκα ταπισερί που απεικονίζουν τον κύκλο των μηνών . Σήμερα βρίσκονται στο Μουσείο Αρχαίας τέχνης του Castello Sforzesco στο Μιλάνο .
Ολες οι ταπετσαρίες έχουν ένα σταθερό μοτίβο: μέσα σε ένα πλαίσιο της υπάρχουν οικόσημα (το Trivulzio και άλλες συναφείς οικογένειες, όπως Colleoni , το d'Avalos καιGonzaga ) Στο κέντρο της είναι η αλληγορική προσωποποίηση του μήνα, που περιβάλλεται από μικρότερα στοιχεία όπως διάφορες γεωργικές ασχολίες που αφορούν τον μήνα αυτό . Πάνω δεξιά είναι το ζώδιο που αντιστοιχεί στον μήνα , ενώ προς τα αριστερά είναι ο ήλιος στις διάφορες αστρικές θέσεις, ανάλογα με την εποχή.
Η ταπετσαρία του Μαϊου κυριαρχείται από τη μορφή τον Απόλλωνα, ηλιακό σύμβολο. Η δραστηριότητα που εμφανίζεται είναι η συγκομιδή κερασιών.
https://el.wikipedia.org/
http://pyroessa-logotimis.blogspot.gr/
http://antikleidi.com/
http://dreamskindergarten.blogspot.gr/
http://ola-ta-kala.blogspot.gr/
https://itzikas.wordpress.com/
https://antonispetrides.wordpress.com/
www.lifo.gr
https://it.wikipedia.org/wiki/Arazzi_Trivulzio
http://www.saint.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου