Στις 23 Οκτωβρίου του 1925 θα γεννηθεί ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες συνθέτες, ο Μάνος Χατζιδάκις.
Ο Μάνος Χατζιδάκις γεννήθηκε στη Ξάνθη, ενώ ο πατέρας του είχε κρητική καταγωγή. Εκτός από συνθέτης, ήταν ποιητής και διανοούμενος. Από την αρχή της ζωής του, περίπου 4 χρονών, ο Μάνος, θα ασχοληθεί με την μουσική μάθηση, καθώς η αρμένικης καταγωγής, δασκάλα του, Αλτουνιάν, θα τον εντάξει στον μουσικό κόσμο. Παράλληλα εξασκείτο σε βιολί και ακορντεόν. Το 1932, θα εγκατασταθεί για πρώτη φορά στην Αθήνα οριστικά. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1938, ο πατέρας του πεθαίνει σε αεροπορικό δυστύχημα, γεγονός που σε συνδυασμό με την έναρξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου επιφέρει μεγάλες οικονομικές δυσχέρειες στην οικογένεια. Ο νεαρός Χατζιδακις για αυτόν τον λόγο εργάστηκε ως φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι, παγοπώλης στο εργοστάσιο του Φιξ και άλλες δουλειές. Παρ' όλες τις δυσκολίες δεν θα σταματήσει τη μουσική ενασχόληση, αφού παρακολουθούσε μαθήματα με τον Μενέλαο Παλλάντιο, την περίοδο 1940 - 1943, ενώ ξεκινά και σπουδές Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Η μουσική του καριέρα ήταν πλούσια. Κατά τη διάρκεια της ζωής του συνδέθηκε με πολλούς γνωστούς καλλιτέχνες μεταξύ των οποίων οι ποιητές Νίκος Γκάτσος, Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης, Άγγελος Σικελιανός και ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης. Κατά την τελευταία περίοδο της Κατοχής, συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ, όπου γνώρισε τον Μίκη Θεοδωράκη, με τον οποίον σύντομα ανέπτυξε ισχυρή φιλία. Η πρώτη εμφάνιση του Χατζιδάκι ως συνθέτη πραγματοποιείται το 1944, σε ηλικία 19 ετών, με τη συμμετοχή του στο έργο "Τελευταίος Ασπροκόρακας" του Αλέξη Σολομού, στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Από εκεί και έπειτα, από το 1947 μέχρι το 1994 θα δημιουργήσει αμέτρητα έργα. Κάποια πολύ γνωστά έργα του ήταν: Ματωμένος Γάμος, Παραμύθι χωρίς όνομα, Μεγάλος Ερωτικός, Αθανασία, τα Παράλογα, Ρωμαϊκή Αγορά, το Χαμόγελο της Τζοκόντα και America-America. Μεγαλύτερη επιτυχία γνώρισε από το 1957 εως το 1967. Μέσα σε εκείνη την περίοδο, γράφει πάρα πολλά έργα για θέατρο και κινηματογράφο, του απονέμεται βραβείο Όσκαρ για τη μουσική της ταινίας "Τα παιδιά του Πειραιά" δίνοντας του παγκόσμια φήμη(1961), ιδρύει και διευθύνει την Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών (1964-67), χρηματοδοτεί τη διοργάνωση απονομής βραβείων με το όνομα του και συνεργάστηκε με τον Μωρίς Μπεζάρ. Οι Όρνιθες ανεβαίνουν με τα Μπαλέτα του 20ού Αιώνα στις Βρυξέλλες. Το βασικότερο στοιχείο του Χατζιδάκι είναι ότι κατάφερε και ένωσε το λόγιο και κλασσικό στοιχείο με το λαϊκό που μέχρι τότε αδικούταν. Πάνω σε αυτή τη διασταύρωση, ενώθηκε ο λαός ο οποίος μέχρι τότε, ακόμη και στην μουσική, επέλεγε να ακούσει με βάση πολιτιστικά, πολιτικά αλλά και κατεξοχήν ταξικά κριτήρια. Ενώ το λόγιο στοιχείο του χαρακτήρα του ήταν ευδιάκριτο, είχε πολλά λαϊκά στοιχεία στη μουσική του. Επίσης ενώ πολλοί τον θεωρούν λαϊκό, αυτός θεωρούσε τον εαυτό του μη λαϊκό αλλά ότι ήταν ένας αστός παρατηρητής. Ο όρος λαϊκός για αυτόν ήταν μια σαφής αλλά παράλληλα και αφαιρετική έννοια και δεν προσδιορίζεται σωστά. Κάποτε είχε δηλώσει:
"… Και για να εξηγηθούμε, όταν λέω κάτι λαϊκό δεν το εννοώ και για τον Λαό. Κατά σύμπτωση, ο Λαός κάθε άλλο παρά λαϊκός είναι. Τα μπουζούκια, οι μπαγλαμάδες και οι ζουρνάδες, είναι η συνήθεια του. Εμένα μ΄ ενδιαφέρουν εκείνες οι λίγες, οι μοναδικές του στιγμές που ζει, χωρίς καλά-καλά να καταλαβαίνει την αλήθεια του. Είναι οι στιγμές που είναι σκέτα άνθρωπος, χωρίς την βία του Χρόνου, χωρίς την αγωνία του Χώρου, χωρίς την φθορά της Τάξης του…"
Εκτός από μουσικά έργα, ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν μεγάλος διανοούμενος, ποητής, ανθρωπιστής και ιδεολόγος. Σημεία και μαρτυρίες αποδεικνύουν αυτούς τους χαρακτηρισμούς. Διαβάστε εδώ κομμάτια από ένα άρθρο του που αναφέρεται στο φασισμό και είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.
Ο συνθέτης, πέθανε το 1994, αφήνοντας τεράστια μουσική, αλλά και γενικότερα πολιτιστική κληρονομιά. Ήταν ένας άνθρωπος που παρά την αστική του προέλευση, τον γοήτευσε ο απλός λαός, γνωρίστηκε με αυτόν, έγινε μέρος του και βρήκε την πραγματική του ταυτότητα, κοντά του. Σε μια προσπάθεια να "παντρέψει" τις δύο αυτές ταυτότητες, δημιούργησε τη δική του μουσική. Ακόμη, πολλά ερωτήματα δημιουργήθηκαν και δημιουργούνται γύρω από τις ιδέες του, πράγμα το οποίο αποδεικνύει ότι το μυαλό του ήταν και είναι προχωρημένο για την εποχή μας. Άλλος ένας σπουδαίος άνθρωπος γεννήθηκε στην Ελλάδα των χίλιων βασάνων, πράγμα που δίνει κουράγιο και συμπαράσταση στην απογοητευμένη νεολαία του σήμερα.
Επιλεγμένη εργογραφία:
Για μια μικρή λευκή αχιβάδα, (σουίτα για πιάνο) 1947
Γυάλινος κόσμος (Θέατρο Τέχνης) 1947
Ματωμένος Γάμος, (θέατρο) 1948
Λεωφορείον ο πόθος (θέατρο) 1949
Έξι λαϊκές ζωγραφιές, (μπαλέτο) 1950
Καταραμένο Φίδι, (σουίτα μπαλέτου) 1950
Ιονική σουίτα, (έργο για πιάνο) 1952
Ο κύκλος του C.N.S. (κύκλος τραγουδιών για βαρύτονο) 1953
Μαγική πόλις (κινηματογράφος) 1954
Σουίτα για βιολί και πιάνο, 1954
Στέλλα (κινηματογράφος), 1955
Ο κύκλος με την κιμωλία, (θέατρο) 1957
Παραμύθι χωρίς όνομα, (θέατρο) 1959
Όρνιθες, (Αρχαία κωμωδία) 1959
Το νησί των γενναίων (κινηματογράφος) 1959
Ευρυδίκη (θέατρο) 1960
Το ποτάμι (κινηματογράφος) 1960
Ελλάς, η χώρα των ονείρων (ντοκυμαντέρ) 1960
Πασχαλιές μέσα απ’ τη νεκρή γη (διασκευή 12 παλιών λαϊκών για ορχήστρα) 1961
Η κλέφτρα του Λονδίνου (θέατρο) 1961
The 300 Spartans (κινηματογράφος), 1961
Καίσαρ και Κλεοπάτρα, (θέατρο) 1962
Οδός ονείρων, (θέατρο) 1962
Μαγική πόλις (θέατρο) 1963
America – America (κινηματογράφος) 1963
Το χαμόγελο της Τζοκόντα, ερ. 22 (για ορχήστρα) 1964
Δεκαπέντε Εσπερινοί (διασκευή τραγουδιών για ορχήστρα) 1964
Μυθολογία, (κύκλος τραγουδιών) 1965
Καπετάν Μιχάλης, (θέατρο) 1966
Blue (κινηματογράφος) 1967
Reflections, (10 τραγούδια με το New York Rock ‘n’ Roll Ensemble) 1968
Ρυθμολογία, (έργο για πιάνο) 1969
Επιστροφή (κύκλος τραγουδιών) 1970
Ο Μεγάλος Ερωτικός, (κύκλος τραγουδιών) 1972
Ο οδοιπόρος, το μεθυσμένο κορίτσι κι ο Αλκιβιάδης, (κύκλος τραγουδιών σε θεατρική μορφή) 1973
Sweet movie (κινηματογράφος) 1674
Αθανασία (κύκλος τραγουδιών) 1975
Τα παράλογα, (κύκλος τραγουδιών) 1976
A la recherché de l’ Atlantide I & II (ντοκυμαντέρ) 1977
Η Εποχή της Μελισσάνθης, (καντάτα) 1980
Για την Ελένη, (κύκλος τραγουδιών) 1980
Πορνογραφία, (μουσικό θέαμα), 1982
Χειμωνιάτικος Ήλιος, (κύκλος τραγουδιών) 1983
Οι μπαλάντες της οδού Αθηνάς, (κύκλος τραγουδιών) 1983
Τριάντα Νυχτερινά (διασκευή τραγουδιών για ορχήστρα) 1983
Σκοτεινή Μητέρα, (κύκλος τραγουδιών) 1986
Ήσυχες μέρες του Αυγούστου (κινηματογράφος) 1992
Αμοργός, (καντάτα, ανολοκλήρωτο, εκδόθηκε μετά τον θάνατο του συνθέτη) 1992
Τα τραγούδια της αμαρτίας, (κύκλος τραγουδιών) 1994
ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ-Οι νεολαίοι του σήμερα και το αυγό (μιλάει ο ίδιος)
Η μουσική του καριέρα ήταν πλούσια. Κατά τη διάρκεια της ζωής του συνδέθηκε με πολλούς γνωστούς καλλιτέχνες μεταξύ των οποίων οι ποιητές Νίκος Γκάτσος, Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης, Άγγελος Σικελιανός και ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης. Κατά την τελευταία περίοδο της Κατοχής, συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ, όπου γνώρισε τον Μίκη Θεοδωράκη, με τον οποίον σύντομα ανέπτυξε ισχυρή φιλία. Η πρώτη εμφάνιση του Χατζιδάκι ως συνθέτη πραγματοποιείται το 1944, σε ηλικία 19 ετών, με τη συμμετοχή του στο έργο "Τελευταίος Ασπροκόρακας" του Αλέξη Σολομού, στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Από εκεί και έπειτα, από το 1947 μέχρι το 1994 θα δημιουργήσει αμέτρητα έργα. Κάποια πολύ γνωστά έργα του ήταν: Ματωμένος Γάμος, Παραμύθι χωρίς όνομα, Μεγάλος Ερωτικός, Αθανασία, τα Παράλογα, Ρωμαϊκή Αγορά, το Χαμόγελο της Τζοκόντα και America-America. Μεγαλύτερη επιτυχία γνώρισε από το 1957 εως το 1967. Μέσα σε εκείνη την περίοδο, γράφει πάρα πολλά έργα για θέατρο και κινηματογράφο, του απονέμεται βραβείο Όσκαρ για τη μουσική της ταινίας "Τα παιδιά του Πειραιά" δίνοντας του παγκόσμια φήμη(1961), ιδρύει και διευθύνει την Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών (1964-67), χρηματοδοτεί τη διοργάνωση απονομής βραβείων με το όνομα του και συνεργάστηκε με τον Μωρίς Μπεζάρ. Οι Όρνιθες ανεβαίνουν με τα Μπαλέτα του 20ού Αιώνα στις Βρυξέλλες. Το βασικότερο στοιχείο του Χατζιδάκι είναι ότι κατάφερε και ένωσε το λόγιο και κλασσικό στοιχείο με το λαϊκό που μέχρι τότε αδικούταν. Πάνω σε αυτή τη διασταύρωση, ενώθηκε ο λαός ο οποίος μέχρι τότε, ακόμη και στην μουσική, επέλεγε να ακούσει με βάση πολιτιστικά, πολιτικά αλλά και κατεξοχήν ταξικά κριτήρια. Ενώ το λόγιο στοιχείο του χαρακτήρα του ήταν ευδιάκριτο, είχε πολλά λαϊκά στοιχεία στη μουσική του. Επίσης ενώ πολλοί τον θεωρούν λαϊκό, αυτός θεωρούσε τον εαυτό του μη λαϊκό αλλά ότι ήταν ένας αστός παρατηρητής. Ο όρος λαϊκός για αυτόν ήταν μια σαφής αλλά παράλληλα και αφαιρετική έννοια και δεν προσδιορίζεται σωστά. Κάποτε είχε δηλώσει:
"… Και για να εξηγηθούμε, όταν λέω κάτι λαϊκό δεν το εννοώ και για τον Λαό. Κατά σύμπτωση, ο Λαός κάθε άλλο παρά λαϊκός είναι. Τα μπουζούκια, οι μπαγλαμάδες και οι ζουρνάδες, είναι η συνήθεια του. Εμένα μ΄ ενδιαφέρουν εκείνες οι λίγες, οι μοναδικές του στιγμές που ζει, χωρίς καλά-καλά να καταλαβαίνει την αλήθεια του. Είναι οι στιγμές που είναι σκέτα άνθρωπος, χωρίς την βία του Χρόνου, χωρίς την αγωνία του Χώρου, χωρίς την φθορά της Τάξης του…"
Εκτός από μουσικά έργα, ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν μεγάλος διανοούμενος, ποητής, ανθρωπιστής και ιδεολόγος. Σημεία και μαρτυρίες αποδεικνύουν αυτούς τους χαρακτηρισμούς. Διαβάστε εδώ κομμάτια από ένα άρθρο του που αναφέρεται στο φασισμό και είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.
Ο συνθέτης, πέθανε το 1994, αφήνοντας τεράστια μουσική, αλλά και γενικότερα πολιτιστική κληρονομιά. Ήταν ένας άνθρωπος που παρά την αστική του προέλευση, τον γοήτευσε ο απλός λαός, γνωρίστηκε με αυτόν, έγινε μέρος του και βρήκε την πραγματική του ταυτότητα, κοντά του. Σε μια προσπάθεια να "παντρέψει" τις δύο αυτές ταυτότητες, δημιούργησε τη δική του μουσική. Ακόμη, πολλά ερωτήματα δημιουργήθηκαν και δημιουργούνται γύρω από τις ιδέες του, πράγμα το οποίο αποδεικνύει ότι το μυαλό του ήταν και είναι προχωρημένο για την εποχή μας. Άλλος ένας σπουδαίος άνθρωπος γεννήθηκε στην Ελλάδα των χίλιων βασάνων, πράγμα που δίνει κουράγιο και συμπαράσταση στην απογοητευμένη νεολαία του σήμερα.
Για μια μικρή λευκή αχιβάδα, (σουίτα για πιάνο) 1947
Γυάλινος κόσμος (Θέατρο Τέχνης) 1947
Ματωμένος Γάμος, (θέατρο) 1948
Λεωφορείον ο πόθος (θέατρο) 1949
Έξι λαϊκές ζωγραφιές, (μπαλέτο) 1950
Καταραμένο Φίδι, (σουίτα μπαλέτου) 1950
Ιονική σουίτα, (έργο για πιάνο) 1952
Ο κύκλος του C.N.S. (κύκλος τραγουδιών για βαρύτονο) 1953
Μαγική πόλις (κινηματογράφος) 1954
Σουίτα για βιολί και πιάνο, 1954
Στέλλα (κινηματογράφος), 1955
Ο κύκλος με την κιμωλία, (θέατρο) 1957
Παραμύθι χωρίς όνομα, (θέατρο) 1959
Όρνιθες, (Αρχαία κωμωδία) 1959
Το νησί των γενναίων (κινηματογράφος) 1959
Ευρυδίκη (θέατρο) 1960
Το ποτάμι (κινηματογράφος) 1960
Ελλάς, η χώρα των ονείρων (ντοκυμαντέρ) 1960
Πασχαλιές μέσα απ’ τη νεκρή γη (διασκευή 12 παλιών λαϊκών για ορχήστρα) 1961
Η κλέφτρα του Λονδίνου (θέατρο) 1961
The 300 Spartans (κινηματογράφος), 1961
Καίσαρ και Κλεοπάτρα, (θέατρο) 1962
Οδός ονείρων, (θέατρο) 1962
Μαγική πόλις (θέατρο) 1963
America – America (κινηματογράφος) 1963
Το χαμόγελο της Τζοκόντα, ερ. 22 (για ορχήστρα) 1964
Δεκαπέντε Εσπερινοί (διασκευή τραγουδιών για ορχήστρα) 1964
Μυθολογία, (κύκλος τραγουδιών) 1965
Καπετάν Μιχάλης, (θέατρο) 1966
Blue (κινηματογράφος) 1967
Reflections, (10 τραγούδια με το New York Rock ‘n’ Roll Ensemble) 1968
Ρυθμολογία, (έργο για πιάνο) 1969
Επιστροφή (κύκλος τραγουδιών) 1970
Ο Μεγάλος Ερωτικός, (κύκλος τραγουδιών) 1972
Ο οδοιπόρος, το μεθυσμένο κορίτσι κι ο Αλκιβιάδης, (κύκλος τραγουδιών σε θεατρική μορφή) 1973
Sweet movie (κινηματογράφος) 1674
Αθανασία (κύκλος τραγουδιών) 1975
Τα παράλογα, (κύκλος τραγουδιών) 1976
A la recherché de l’ Atlantide I & II (ντοκυμαντέρ) 1977
Η Εποχή της Μελισσάνθης, (καντάτα) 1980
Για την Ελένη, (κύκλος τραγουδιών) 1980
Πορνογραφία, (μουσικό θέαμα), 1982
Χειμωνιάτικος Ήλιος, (κύκλος τραγουδιών) 1983
Οι μπαλάντες της οδού Αθηνάς, (κύκλος τραγουδιών) 1983
Τριάντα Νυχτερινά (διασκευή τραγουδιών για ορχήστρα) 1983
Σκοτεινή Μητέρα, (κύκλος τραγουδιών) 1986
Ήσυχες μέρες του Αυγούστου (κινηματογράφος) 1992
Αμοργός, (καντάτα, ανολοκλήρωτο, εκδόθηκε μετά τον θάνατο του συνθέτη) 1992
Τα τραγούδια της αμαρτίας, (κύκλος τραγουδιών) 1994
Κεμάλ
ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ-Οι νεολαίοι του σήμερα και το αυγό (μιλάει ο ίδιος)
Ερωτικό - Καληνύχτα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου