Γράφει ο Γιάννης Δημάκης
Κάποιες από τις σημαντικότερες νίκες που πέτυχαν κατά τη διάρκεια της Επανάστασης οι Ελληνες ήταν στη Μάνη ,οι μάχες της Βέργας,του Δυρού και Πολυάραβου...
Κάποιες από τις σημαντικότερες νίκες που πέτυχαν κατά τη διάρκεια της Επανάστασης οι Ελληνες ήταν στη Μάνη ,οι μάχες της Βέργας,του Δυρού και Πολυάραβου...
Ας δούμε εδώ πως ηταν η κατασταση στην χώρα κατά την αποβίβαση των Αιγυπτίων με τον Ιμπραήμ το 1825 στην περιοχή του φρουρίου της Μεθώνης.
Ο εθνικός διχασμός του 1824-1825, οι πολιτικές αντιθέσεις και οι συγκρούσεις οδήγησαν σε γεγονότα όπως:
. Την καθαίρεση του πρόεδρου του νομοτελεστικού σώματος Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και την αντικατάστασή του από τον Κουντουριώτη.
• Τη δημιουργία δύο κυβερνήσεων, μία υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη με έδρα την Τρίπολη και μία δεύτερη υπό τον Κουντουριώτη με έδρα το Κρανίδι.
• Τις συγκρούσεις μεταξύ «κυβερνητικών» και «αντικυβερνητικών» στο Άργος και στο Ναύπλιο.
• Την «εισβολή» του υπουργού Εξωτερικών Παπαφλέσσα στην Αρκαδία στις 22 Οκτωβρίου του 1824, για να πλήξει τους οπαδούς του Κολοκοτρώνη.
• Την προφυλάκιση του Θόδωρου Κολοκοτρώνη, των αδελφών Δεληγιάννη, των Παναγιώτη και Ιωάννη Νοταρά, του Θ. Γρίβα, του Οδυσσέα Ανδρούτσου και άλλων αγωνιστών από τους «κυβερνητικούς».
• Τη δολοφονία του Οδυσσέα Ανδρούτσου στην Ακρόπολη όπου κρατούνταν φυλακισμένος τον Ιούνιο του 1825.
Όπως ήταν φυσικό, η διχόνοια των Ελλήνων δεν άργησε να αποβεί τραγική.
Ο Ιμπραήμ πασάς εκμεταλλεύτηκε την πολιτική και κοινωνική κρίση και άρχισε τις επελάσεις του για να καταστείλει την ελληνική επανάσταση.
Στις 10 με 12 Φεβρουαρίου του 1825 τα τουρκοαιγυπτιακά στρατεύματά του αποβιβάζονται στη Μεθώνη και παραμένουν εκεί τελείως ανενόχλητα και ατουφέκιστα.
Παρότι, όπως λένε οι ιστορικοί, η κυβέρνηση Κουντουριώτη έχει σπάνιες, σαφείς και σημαντικές πληροφορίες για τις δυνάμεις και τα πιθανά σημεία απόβασής του, στις ακτές της Πελοποννήσου.
Είναι, δε, στρατηγικά παραδεκτό ότι αν υπήρχε πρόνοια, με ελάχιστα οργανωμένο στράτευμα, θα μπορούσαν να χτυπηθούν αποφασιστικά οι πρώτοι 5.000 Τουρκοαιγύπτιοι που επί ημέρες ζαλισμένοι από τη θάλασσα περίμεναν αναποφάσιστοι στην παραλία της Μεθώνης την άφιξη του ιδίου του Ιμπραήμ και των υπολοίπων 27.000 πεζών, πυροβολητών, ναυτικών και ιππέων του, που έρχονταν με το φόβο ότι υπάρχει πιθανότητα να πάθουν την ίδια «ζημιά» με τον Δράμαλη.
Τελικά οι ενισχύσεις από την Αίγυπτο κατέφθασαν το Μάρτιο και ο Ιμπραήμ νίκησε τις επαναστατικές δυνάμεις στο Νεόκαστρο, στο Κρεμμύδι και στο Παλαιόκαστρο.
Σύντομα κατέλαβε όλη τη Μεσσηνία, μέχρι την περιοχή του Οιτύλου, κατέκαψε το Άργος και νίκησε τις υπό τον Κολοκοτρώνη ελληνικές δυνάμεις στα Τρίκορφα της Τριπολιτσάς, προκαλώντας σημαντικές απώλειες στους Έλληνες.
Μανιάτες πολεμιστές του 19ου αιώνα. Beaufort (Stackelberg "La Crece" 1834).
Τον Αύγουστο ο Ιμπραήμ καταλαμβάνει τη Μονεμβασιά, το Δεκέμβριο φθάνει στο Μεσολόγγι για να ενισχύσει τους πολιορκητές και στις 10-11 Απριλίου καταλαμβάνει την πολιορκημένη πόλη μετά την ηρωική έξοδο με τους 4.000 νεκρούς και τους 6.000 αιχμαλώτους.
Οι ήττες στο πεδίο των πολεμικών επιχειρήσεων των Ελλήνων δεν άφηναν περιθώρια για αισιοδοξία. Τα αισθήματα που κυριαρχούσαν ήταν η φρίκη, η απελπισία και ο φόβος.
Την δυσμενή κατάσταση που επικρατούσε στο Ελληνικό στρατόπεδο περιγράφει δραματικά ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.« εις τον καιρό του προσκυνήματος μόνον φοβήθηκα για την πατρίδα, όχι άλλη φορά…»
Προσκύνημα ονομαζόταν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η δήλωση υποταγής μεμονωμένων ατόμων ή ολόκληρων ομάδων ή και περιοχών προς τον κατακτητή, εναντίον του οποίου είχαν εξεγερθεί.Η αποδοχή της υποταγής εκφραζόταν έμπρακτα από τους Τούρκους με χορήγηση στους προοκυνημένους ειδικού πιστοποιητικού, γνωστού ως «ράι μπουγιουρντί» ή «προσκυνοχάρτι».
Με αυτό τον τρόπο οι επαναστατημένοι επανέρχονταν στην κατάσταση του νομιμόφρονα υπηκόου.
Ο Φωτάκος συμπληρώνει στα απομνημονεύματά του....
.Ο δε Ιμπραήμ με τα στρατεύματα του εκυνηγούσε τους Έλληνας επάνω εις τα βουνά και εις τα δάση, αρπάζοντας τα πράγματα και τα ζώα των, αλλά και οι Έλληνες κτυπούντες τους Τούρκους, τα έπαιρναν πάλι και έφευγαν. Έφευγαν δε και τα γυναικόπαιδα επάνω εις τα βουνά και εκρύπτοντο μέσα εις τα δάση και εις τα σπήλαια. Καθ' όλην την Πελοπόννησον τίποτε άλλο δεν ηκούετο και δεν εφαίνετο, παρά μόνον τουφεκισμοί και πυρκαϊαί. Καπνοί δε υψούντο παντού. Και καθ' εκάστην ημέραν εγίνοντο σκοτωμοί και αιχμαλωσίαι και άλλα ανήκουστα δυστυχήματα. Ο ουρανός της Πελοποννήσου εφαίνετο οτι εχαμήλωσεν. Όλαι δε αι ειδήσεις ήσαν φόβος και απελπισία. Όστις τότε επεριπάτει εις Πελοπόννησον, τίποτε άλλο δεν έβλεπεν, ει μη πτώματα άταφα Τούρκων και Ελλήνων, πολλά ζώα ψόφια, ως και άλλα διάφορα πράγματα σκορπισμένα εδώ κι εκεί. Δυσωδία δε μεγάλη και βρώμα αφόρητος έβγαινεν από τα άταφα και σηπωμένα πτώματα των ανθρώπων και των ζώων...
Μόνον εις τους βράχους και τας κορυφάς των αγρίων τόπων και των βουνών υπήρχον πνοές ανθρώπων...Κανείς δεν δύναται να περιγράψη τα τραγικά συμβάντα, τα όποια από τόπου εις τόπον εγίνοντο. Αι γυναίκες καταδιωκόμεναι από τους Τούρκους, έπεφταν από τους απότομους βράχους και απέθνησκον, τα δε παιδία των, τα μικρά, έπνιγον αι ίδιαι εις τους ποταμούς, δια να μη φωνάζουν κλαίοντα, αλλά και τους πετεινούς ακόμα έσφαζαν δια να μη λαλούν και ακούουν οι Τούρκοι
Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΒΕΡΓΑΣ........
Εφόσον η Μάνη παρέμενε ελεύθερη στερούσε στον Ιμπραήμ και την Τουρκική διπλωματία του επιχειρήματος ότι τάχα κατέβαλαν την επανάσταση των Ελλήνων στη Μάνη και δια της Μάνης όλη τη χώρα.
Η Μάνη ήταν το ορμητήριο για τον ανταρτοπόλεμο των πολεμιστών που συνέχιζαν τον αγώνα. Έτσι, το 1826 αποφάσισε να την καταλάβει και αυτή. Στην αρχή προσπάθησε να υποτάξει τους Μανιάτες με τη διπλωματία. Ίσως ήξερε ότι μια στρατιωτική αντιπαράθεση θα ήταν δύσκολη για εκείνον.
Στις 29 Μαΐου, που ο Ιμπραήμ είχε προωθήσει το στρατό του στην Καλαμάτα, έστειλε επιστολή στον Γεωργάκη Μαυρομιχάλη και του ζήτησε την παράδοση της Μάνης, διαφορετικά «δεν θέλει αφήσωμεν μήτε ίχνος οσπητίου» στη Μάνη. Οι Μανιάτες απάντησαν με ένα υπερήφανο «μολών λαβέ» και ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για τη σύγκρουση, η οποία δόθηκε μπροστά από το τείχος του Αλμυρού στις 22 Ιουνίου 1826 .
Οι Μανιάτες στην Αβία έχτισαν ένα μακρύ ταμπούρι από ξερολιθιά και στην άκρη του έναν πύργο. Ήταν η λεγόμενη ξερολιθιά της Βέργας στον Αλμυρό της Μάνης.Σύμφωνα, όμως, με την περιγραφή τουπεριηγητή William Gell στο βιβλίο του Itinerary of the Morea:, το τείχος πρέπει να είχε κτισθεί πολύ πριν το 1826. Φαίνεται ότι οι Μανιάτες φοβούμενοι επίθεση του Ιμπραήμ εναντίον της Μάνης, έκτισαν εκ νέου με ασβέστη τον τοίχο που προηγουμένως ήταν ξερολιθιά για να τον κάνουν πιο ισχυρό και ανθεκτικό. Εκτεινόταν από τη θάλασσα μέχρι ένα κρημνώδες και αδιάβατο σημείο του βουνού, κοντά στο χωριό Κάτω Σέλιτσα. Το ύψος του έφθανε περίπου τα δύο μέτρα, με τουφεκίστρες σε όλο το μήκος του και ενισχυόταν με δύο οχυρούς πύργους κατά τα δύο άκρα, δυτικά προς τη θάλασσα με τετράγωνο, ανατολικά προς το βουνό με στρογγυλό, ο οποίος σώζεται ακόμη μισογκρεμισμένος». Εκεί στα σύνορα της περιοχής τους σε ένα στένεμα οχυρωμένο πια 1000 περίπου Μανιάτες με επικεφαλή τον Γιωργάκη Μαυρομιχάλη περίμεναν τον Ιμπραήμ.
Τμήμα της ξερολιθιάς της Βέργας
Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Κοτσώνη (πηγή «Ε Ιστορικά») το σχέδιο του Ιμπραήμ προέβλεπε «κατά μέτωπον» επίθεση με τον κύριο όγκο των δυνάμεων στη Βέργα Αλμυρού, με ταυτόχρονη πλευρική αποβατική ενέργεια στον όρμο Διρού, νοτίως της Αρεόπολης, στην καρδιά της Μάνης: «Τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης 22 Ιουνίου 1826 η φρουρά (των Μανιατών) στην Αγία Τριάδα (ύψωμα στη Βέργα) ακούει το θόρυβο των χιλιάδων πεζών και καβαλάρηδων του Ιμπραήμ που έχουν εξορμήσει από την Καλαμάτα και προελαύνουν προς την Αγία Σιών, με αντικειμενικό σκοπό τη Βέργα και δίνει το μήνυμα στο στρατόπεδο του Αλμυρού.
Όλοι πιάνουν θέσεις μάχης και περιμένουν με ψυχραιμία. Οι αιγυπτιακές δυνάμεις προελαύνουν προς Αλμυρό. Προηγούνται 800 διαλεχτοί καβαλάρηδες πάνω στα περήφανα αραβικά φαριά τους. Ακολουθούν πάνοπλα τα αιγυπτιακά τάγματα, οργανωμένα και εκπαιδευμένα κατά το ευρωπαϊκό σύστημα.
Όλοι με τον αέρα της επικείμενης νίκης. Οι πρώτες δυσκολίες παρουσιάζονται όταν φθάνουν στις χαράδρες ανάμεσα στην Αγία Σιών και τον Αλμυρό, που τους υποχρεώνουν να διασπούν την άψογη παράταξή τους για να τις διασχίσουν. Τέλος, πλησιάζουν στη Βέργα, ανασυγκροτούν την παράταξή τους και πρώτο εξορμά το ιππικό με καλπασμό. Ασυγκράτητοι οι καβαλάρηδες προτάσσουν απειλητικά λόγχες, γιαταγάνια και σπάθες, με τη βεβαιότητα πως το αφρισμένο τούτο κύμα θα συνεπάρει στο διάβα του τη Βέργα και τους υπερασπιστές της
. Ξαφνικά, όμως, από τον ταπεινό και αινιγματικό μέχρι τότε μαντρότοιχο τρομερή βροντή από εκατοντάδες καριοφίλια συγκλονίζει τον τόπο γύρω . Καυτό μολύβι καρφώνεται σε καβαλάρηδες και άλογα .
Μετά την πρώτη κατάπληξη η φάλαγγα του ιππικού ανασυντάσσεται και επιτίθεται ξανά, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Αποσύρονται με βαριές απώλειες στις χαράδρες. Ανασυντάσσονται πάλι και εξαπολύουν νέα επίθεση, που είχε την τύχη της πρώτης.
ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΑΚΩΝΩΝ ΠΕΡΙ ΒΕΡΓΑΝ (Λιθογραφία τοῦ γερμανοῦ ζωγράφου Peter von Hess)
Εννιά τέτοιες λυσσαλέες επιθέσεις επιχείρησαν οι Αιγύπτιοι, πότε με καβαλάρηδες, πότε με πεζούς «τακτικούς», χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Ενώ συνεχιζόταν αργά το απόγευμα η τελευταία επίθεση, οι Σκυφιάνοι, που κρατούσαν το δεξιό της Βέργας, ορμούν σε αντεπίθεση κατά του αριστερού των Αιγυπτίων.
Οι επιτιθέμενοι αιφνιδιάζονται και υποχωρούν, ενώ ταυτοχρόνως δέχονται γενική αντεπίθεση από ολόκληρη τη φρουρά της Βέργας, καταδιώκονται προς την Αγιασώ και δεν ξαναεπιχειρούν την ημέρα αυτή. Την επομένη, Τετάρτη 23 Ιουνίου, οι Αιγύπτιοι περιορίζονται σε αναγνωριστικές κινήσεις και αψιμαχίες…
Την Πέμπτη 24 Ιουνίου δοκιμάζουν για τρίτη ημέρα την τύχη των όπλων. Οι επιτιθέμενοι, όμως, δέχονται πλευρική αντεπίθεση από την Αγία Τριάδα και μετωπική από τη Βέργα. Οι αντεπιθέσεις αυτές προξενούν σοβαρές απώλειες στους Αιγυπτίους, τους αναγκάζουν να παραιτηθούν οριστικά από επιθετική ενέργεια και να συμπτυχθούν προς την Αγιασώ. Την επομένη, Παρασκευή 25 Ιουνίου, τα αιγυπτιακά τάγματα αποχωρούν προς Καλαμάτα και δυτικότερα. Εξάλλου και ο «υπερκερωτικός ελιγμός» στο Διρό, με αρχηγό τον ίδιο τον Ιμπραήμ, καταποντίζεται στα σκοτεινόχρωμα νερά της Μάνης, μαζί με πλήθος επιδρομέων».
Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΔΥΡΟΥ....
Ταυτόχρονα με την επίθεση στην Βέργα,ο Ιμπραήμ,θέτει σε εφαρμογή την αποβίβαση από τη θάλασσα περίπου 3.500 ανδρών στην «καρδιά» της Μάνης, ώστε να τη διασπάσει και να χτυπήσει «πισώπλατα» τους αγωνιστές που είχαν συγκεντρωθεί στη Βέργα.
Δυρός
Τα πλοία αρχικά προσέγγισαν τον όρμο της Μάλσοβας, όμως μετά τον «κανονιοβολισμό» της ναυαρχίδας συνεχίζουν προς τον Όρμο του Δυρού. Στο χωριό του Δυρού δεν υπήρχε σχεδόν κανένας Μανιάτης και οι δυνάμεις του Ιμπραήμ αρχίζουν να αποβιβάζονται τα ξημερώματα της 22ας προς την 23η Ιουνίου.
Η ίδια πανωλεθρία ,οπως στην Βέργα,περίμενε τον επαρμένο σερασκέρη και στο δεύτερο μέτωπο που άνοιξε στην «καρδιά» της Μάνης, στο Δυρό, όπου οι γυναίκες με τα δρεπάνια του θερισμού, με πέτρες, με ξύλα, με τα δόντια και τα νύχια ακόμα, ξέσχισαν και θέρισαν στην κυριολεξία τις δυνάμεις του.
Οι τρομερές σκηνές άφθαστου ηρωισμού που λαμβάνουν χώρα στο Δυρό και σ’ όλη τη γύρω περιοχή είναι απίστευτου ιστορικού και εθνικού μεγαλείου.
Ο ακαδημαϊκός Διον. Κόκκινος (Τόμος Ε’. σελ. 424), αναφερόμενος στη Μάχη του Δυρού και ιδιαίτερα στις ηρωίδες της Μάνης, τους αφιερώνει τα ακόλουθα λυρικά λόγια:
«Διά μίαν ακόμη φοράν, η δραματική και ηρωική πραγματικότης υπερέβη τας συλλήψεις των θρύλων κατά τον Ιερόν Αγώνα της ανεξαρτησίας μας.
Όλα όσα αναφέρονται διά τας γυναίκας της Μάνης, που έτρεξαν εις την μάχην και εκρατούσαν αντί όπλων δρεπάνια, ρόπαλα και πέτρας, ξεπερνούν την φαντασίαν. Είναι ασύλληπτου πολεμικού μεγαλείου. Η Μάνη μάς έδωσε νέας Αμαζόνας…».
Οι οπλαρχηγοί της Βέργας, σ' ένα από τα πολλά ανακοινωθέντα πού εκδίδουν και για τις δύο αυτές δίδυμες μάχες, λένε με υπερηφάνεια για τις γυναίκες τους προς την Κυβερνητική Επιτροπή:
Σελίνιτσα, ο όρμος της Μάλσοβας
«...Τι τα θέλετε, κύριοι... Εις αυτήν την εποχήν, αι γυναίκες των Σπαρτιατών έδειξαν περισσοτέραν γενναιότητα από τους άνδρας των...Αύται μετά των γερόντων έδιωξαν τον εχθρόν από την Τζήμοβα (Αρεόπολιν) και επεκράτησαν έως ότου έφθασαν και οι άνδρες των μετά των οποίων έκαμαν τούτον τον μ έ γ α ν ό λ ε θ ρ ο ν εις τον εχθρόν. Μόλις από τους 2.000 και πλέον αποβιβασθέντων εχθρών που διεσώθησαν 400, οι δε λοιποί εχάθησαν...Διότι οι Σπαρτιάται έκαμον και άλλον ένα περίεργον εις αυτήν την εποχήν. Δηλαδή, όταν οι εχθροί επηδούσαν εις την θάλασσαν δια να σωθούν, απηδούσαν και αυτοί συγχρόνως σύροντές τους από τα μαλλιά εις την ξηράν δια να τους αφοπλίσουν πρώτα και ύστερις να τους δώσουν του διαβόλου..."26 Ιουνίου 1826 Εκ του Στρατοπέδου του ΑλμυρούΟΙ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΙ ΤΗΣ ΒΕΡΓΑΣΜανιάτισσα
Και σε άλλο ανακοινωθέν τους, οι οπλαρχηγοί της Βέργας καταλήγουν:
«...Το δε παράδοξον όλων είναι οπού μια ηρώϊσσα γυναίκα Σπαρτιάτισσα, πηδήσασα εις την θάλασσαν, άρπαξεν έναν Αλβανό, κολυμβώντα δια σωθή, από τον οποίον εζητούσε ικανοποίησιν από τους καρπούς (τις θημονιές) που της έκαυσαν...»
Μια πολύ σοφή λαϊκή μας έκφραση λέει, πως όσοι ορκίστηκαν στο θάνατο, βάδισαν προς την Δόξα και την ζωή.
Θα δούμε ενα σπάνιο ιστορικό… παραλειπόμενο που συνέβη πριν από τη μάχη του Δυρού και έπαιξε ρόλο στο να φτάσουν τα πλοία του Ιμπραήμ στον ομώνυμο όρμο .
ο Ιμπραήμ παραπλέει τα παράλια της Μάνης και κανονιοβόλησε τις Κιτριές, την Καρδαμύλη, τη Σελίνιτσα (σ.σ.: το σημερινό Άγιο Νικόλαο), τον Άγιο Δημήτριο και την Τραχήλα, για να καταλήξει τελικά στο Δυρό.
Αρχικά, σύμφωνα με όσα έχουν προκύψει από έρευνες Μανιατών ιστορικών, τα πλοία του Ιμπραήμ επιχείρησαν να κάνουν απόβαση στη Σελίνιτσα, στον όρμο της Μάλσοβας – όπου στην αρχαία εποχή βρισκόταν το λιμάνι της Πέφνου.
Ο συγκεκριμένος όρμος βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τη Βέργα και ήταν άριστα προφυλαγμένος από το νότο.
Το σχέδιο όμως του Ιμπραήμ έγινε αντιληπτό από το γέρο καπετάνιο Χριστέα, που έμενε στον πύργο του, κτισμένο κοντά στη Μάλσοβα και απέναντι από τη νησίδα της Πέφνου.
Ο καπετάν Στρατής Χριστέας λόγω ηλικίας δεν μπόρεσε να πάρει μέρος στη μάχη της Βέργας.
Όταν όμως είδε τα εχθρικά πλοία να παραπλέουν τον μύτικα της Καρδαμύλης, έδωσε το σύνθημα του συναγερμού στα γύρω χωριά με συνέπεια γέροι, καλόγεροι, γυναίκες να οχυρώνονται στη βραχονησίδα, στον πύργο, στον όρμο και στη παραλία «Πανταζί».
Καθώς τα πλοία πλησίαζαν τον όρμο, ο κανονιέρης Στέφανος Χριστέας κανονιοβόλησε τα εχθρικά πλοία με το κανόνι που βρισκόταν εμπρός από τον πύργο.
Ο Ιμπραήμ, νομίζοντας ότι θα βρεθεί αντιμέτωπος με δύναμη Μανιατών, έδωσε τότε εντολή να κινηθεί ο στόλος προς το νότο.
Το ότι η Μάλσοβα έσωσε την Βέργα, και η Βέργα έσωσε την επανάστασιν είναι κάτι το οποίο πολλοί πιστεύουν και υποστηρίζουν.
Η μάχη της Βέργας – Αρμυρού θα εχάνετο, πλευροκοπουμένων των αγωνιστών, αν επετύγχανον ν’ αποβιβασθούν οι Τούρκοι εις Μάλσοβαν, ως επεχείρησαν…».
ΠΗΓΕΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου