Γράφει ο Γιάννης Δημάκης
Η προκατάληψη, η δεισιδαιμονία σε συνδυασμό με τους περιθωριακούς και χαμηλής πνευματικής στάθμης ανθρώπους έβρισκαν πάντοτε έδαφος σε όλους τους λαούς και σε κάθε εποχή καταφεύγοντας στη μαγεία.
Η προκατάληψη, η δεισιδαιμονία σε συνδυασμό με τους περιθωριακούς και χαμηλής πνευματικής στάθμης ανθρώπους έβρισκαν πάντοτε έδαφος σε όλους τους λαούς και σε κάθε εποχή καταφεύγοντας στη μαγεία.
Συνήθης μέθοδος στην αρχαία Ελλάδα για την επίτευξι κάποιου σκοπού με μαγικό τρόπο δια μαγικών πράξεων και φράσεων ήταν οι κατάδεσμοι ( μαγικοί δεσμοί ).
Σε ελάσματα μολύβδου κυρίως ( έχουν βρεθεί και σε ελάσματα από πολύτιμα μέταλλα ) έγραφαν τις κατάρες, τα οποία τύλιγαν σε κύλινδρο και τα τρυπούσαν πέρα ως πέρα με ένα καρφί ( κάρφωμα ). H επιλογή του μολύβδου σαν το μέσο που θα φέρει την κατάρα δεν είναι τυχαία, αφού πρόκειται για ένα βαρύ, ψυχρό και γκρίζο μέταλλο που συνδέεται και με τον πλανήτη Κρόνο.
Η ύπαρξή τους ανάγεται τουλάχιστον στον 8ο αι. π.Χ.: στην Ιλιάδα αναφέρεται ότι ο βασιλιάς της Κορίνθου Πρωτέας έστειλε το Βελλερεφόντη στη Λυκία με μια διπλωμένη πινακίδα όπου είχε γράψει θανατηφόρα σημάδια
Τμήματα της πινακίδας με τον κατάδεσμο
Στη συνέχεια έριχναν τους καταδέσμους μέσα σε τάφους ή πηγάδια(Για να είναι δραστικός ο κατάδεσμος) ώστε να έλθουν σε άμεση επαφή με τα πνεύματα του Κάτω Κόσμου. Κατάδεσμοι έχουν βρεθεί και μέσα σε οικίες και σε ηρώα.Οι κατάρες που αναγράφονταν ήταν φοβερές και αν συνοδεύονταν από λίγες τρίχες ή κάποιο προσωπικό αντικείμενο εκείνου του οποίου επεδίωκαν το κακό, τότε πίστευαν ότι πετύχαιναν καλύτερα αποτελέσματα.
Τα μαγικά κείμενα της αρχαιότητας, γνωστά ως κατάδεσμοι είναι σύντομα κείμενα, γραμμένα στη μεγάλη πλειοψηφία τους σε μολύβδινα πινακίδια τοποθετημένα σε τάφους συνήθως οργισμένων νεκρών, "άωρων και βιαιοθανάτων", δηλαδή προσώπων που είχαν πεθάνει πριν από την ώρα τους και με βίαιο τρόπο.
Η κατασκευή ομοιωμάτων του αντιπάλου, η λεγομένη καταπασσάλευση - και το κάρφωμά τους, το κλείσιμό τους σε ομοιώματα φερέτρων, η απαγγελία μαγικών εκφράσεων και η τελετουργική εναπόθεση του καταδέσμου σε τάφους ή σε άλλες εισόδους του κάτω κόσμου, για παράδειγμα σε πηγάδια, ανήκαν σε αυτές. Σήμερα αν επισκευθείτε το μουσείο του Κεραμεικού στην Αθήνα θα δείτε τέτοια παραδείγματα.
Οι υποχθόνιοι θεοί Εκάτη, Ερμής, Περσεφόνη, Δήμητρα, Ερινύες και γενικά οι δαίμονες του Κάτω Κόσμου ήταν αυτοί που επικαλούνταν οι κατασκευαστές των καταδέσμων.
Πήλινο ομοίωμα γυναίκας, το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί σε πράξη ερωτικής μαγείας, με καρφιά σε διάφορα όργανά της (Μουσείο Λούβρου)
Όσο για τους λόγους προσφυγής στη μαγεία ήταν πολλοί, με το ερωτικό πάθος να κυριαρχεί- ο Σωκράτης ωστόσο ειρωνευόταν τις γυναίκες που χρησιμοποιούσαν γοητείες αγάπης, φίλτρα, επωδές και ίυγγες, δηλαδή το πτηνό σουσουράδα δεμένο σε έναν τροχό τον οποίο περιέστρεφαν - , αλλά χωρίς να υπολείπεται και η αντιπαλότητα σε προσωπικό ή κοινωνικό επίπεδο. Είτε προς το ίδιο είτε προς το αντίθετο φύλο, ο σκοπός όσων χρησιμοποιούσαν την ερωτική μαγεία ήταν να φέρουν στην αγκαλιά τους το πρόσωπο που τους ενδιαφέρει, αλλά και να κάνουν κακό σε όσους στέκονται εμπόδιο μεταξύ αυτών και του προσώπου που ήθελαν.
Οι μικρασιατικοί κατάδεσμοι είναι κυρίως εκκλήσεις για απόδοση δικαιοσύνης και δικαστικοί, όπου στόχος της μαγικής πράξης είναι το δέσιμο του στόματος του αντιδίκου, ώστε να μην μπορέσει να υπερασπιστεί την υπόθεσή του στο δικαστήριο. Αργότερα βρίσκουμε στην Αντιόχεια κατάδεσμους που αποσκοπούν στον επηρεασμό της απόδοσης αλόγων και ηνιόχων του ιπποδρόμου.
Ποιοι ήταν οι μάγοι
Ηταν μία εκ των έξι φυλών των Μήδων, Θεωρείται ότι οι Ελληνες μπορεί να τους γνώρισαν ως θρησκευτικούς αξιωματούχους στον στρατό του Κύρου και να κατονόμασαν γενικά με τον όρο "μαγεία" την ακατανόητη γι' αυτούς γλώσσα, τις παράξενες πρακτικές που χρησιμοποιούσαν και βέβαια την ενασχόλησή τους με τις απόκρυφες τέχνες. Οταν οι Ελληνες γνώρισαν τους μάγους, τον 6ο αιώνα π.Χ., εποχή των Αχαιμενιδών, είχαν το όνομα "Μαγουσαίοι" και ισχυρίζονταν ότι ήταν απόγονοι των Μάγων ιερέων του ιδρυτή της περσικής πυρολατρίας Ζωροάστρη (άλλωστε και οι Πέρσες ονομάζονταν Μαγώγ)» .
Στην πορεία όμως οι Μαγουσαίοι διαφοροποιήθηκαν, με σημαντικότερη απόκλιση την καλλιέργεια της λατρείας και των θεών του Κακού, ενώ ήταν οι πρώτοι οι οποίοι συστηματοποίησαν την τέχνη της επίκλησης των κακοποιών δαιμόνων με «επωδές». Δαίμονες «υπήρχαν» στην αρχαιότητα ήδη από τη Μινωική και τη Μυκηναϊκή εποχή. (Η λέξη προέρχεται από το ρήμα δαίω και δαίνυμι και σημαίνει ο διανέμων, ορίζων τις τύχες των ανθρώπων.) Στον Ομηρο η ίδια λέξη σήμαινε μία θεϊκή, άγνωστη και απρόσωπη δύναμη τόσο ισχυρή ώστε να προκαλέσει εντυπωσιακά φαινόμενα, ενώ στην αρχαία ελληνική θρησκεία και σύμφωνα με τον Ησίοδο οι δαίμονες ήταν θεότητες μεταξύ των θεών και των ανθρώπων.
Ακόμα υπάρχουν οι μαγικοί πάπυροι που βρέθηκαν στην Αίγυπτο , που τα κείμενα τους τα συναντούμε στη Ρωμαϊκή εποχή με τέτοια ομοιότητα, που οι ερευνητές υποθέτουν ότι την περίοδο αυτή θα έπρεπε να κυκλοφορούσαν φυλλάδια σαν συνταγολόγια από τα οποία θα αντέγραφαν τις ευχές , ή τις κατάρες .
Διπλωμένος κατάδεσμος από την Άκανθο Χαλκιδικής με ένα καρφί να τον τρυπάει.
Πέραν των πολλών μυθικών ηρώων ή ηρωίδων, που είχαν σχέση με τη μαγεία (π.χ. Μήδεια, Αιήτης, Πασιφάη, Πέρσης, πατέρας τής Εκάτης κ.λπ.) συναντάμε μάγους και σε ιστορικούς χρόνους, όπως: ο Επιμενίδης ο Κρης, στον οποίο αποδίδεται η κάθαρση των Αθηνών από το κυλώνειο άγος, όπως και τής Δήλου (Πλούταρχος, «Σόλων»), ο Βάκις, που προφήτευσε περί τής μάχης τής Σαλαμίνας (Ηρόδοτος, VIII, 96) κ.λπ..
Αναφέρονται ολόκληρες οικογένειες, που ασκούσαν τη μαγεία, με πιο ονομαστές τις ιαμίδες στην Ολυμπία και τις κεντίδες στην Τροία. Ως κοιτίδα τής μαγείας θεωρείτο η Θεσσαλία κι ιδιαίτερα η πόλη Υπάτη, ονομαστή για τις μάγισσές της, όπως και κατά τους μυθικούς χρόνους θεωρείτο η έδρα τής οικογένειας τού Αιήτη, Κολχίδα.
Δυστυχώς οι πρακτικές της μαγγανείας συνεχίζονται μέχρι σήμερα στον «πολιτισμένο» τεχνολογικό, ορθολογιστικό κόσμο μας, όχι από τίποτε περιθωριακούς τύπους, αλλά από φαινομενικά σοβαρούς, ερευνητές του αγνώστου ή του μεταφυσικού, της μαγείας ή του φανταστικού. Μαντζούνια, σύμβολα, λιβάνια, λάδια, ψυχικές επιθέσεις, κατάρες, χίλιες δυο μαγγανείες, πάντα με το προσωπείο της αυθεντίας.
Μερικά κείμενα με κατάρες πάνω σε πινακίδες
Ο κατάδεσμος της Πέλλας είναι μια κατάρα (αρά) ή μαγική επωδός γραμμένη σε φύλλο μολύβδου και χρονολογείται στον 4ο ή 3ο αιώνα Π.Κ.Ε.
Ο κατάδεσμος της Πέλλας
Για τον γάμο της [Θετί]μας και του Διονυσοφώντα γράφω την κατάρα, και για όλες τις άλλες γυ [ναίκ]ες, χήρες και παρθένες, άλλα για την Θετίμα περισσότερο, και αναθέτω στον Μάκρωνα και [τους] δαίμονες ότι μόνον όταν ξεθάψω και ξετυλίξω και ξαναδιαβάσω [τότε] να παντρευτούν τον Διονυσοφώντα και όχι πριν και είθε να μην παντρευτεί άλλη γυναίκα, παρά μόνον εμένακαι είθε να γεράσω με τον Διονυσοφώντα και κανέναν άλλο. Ικέτιδά σου είμαι:. δείξτε ευσπλαχνία στην [ευνοούμενή] σας, αγαπημένοι δαίμονες, την Δαγίνα (;), γιατί με εγκατέλειψαν όλοι οι αγαπημένοι μου. παρακαλώ φυλάξτε με αυτά να μη συμβούν και με τρόπο κακό να χαθεί η Θετίμα και σε μένα δώστε ευδαιμονία και μακαριότητα.
Τμήμα της πινακίδας με τον κατάδεσμο που αποκρυπτογραφήθηκε πρόσφατα από πανεπιστήμιο της Βαλτιμόρης
«Καλή και όμορφη Περσεφόνη, γυναίκα του Πλούτωνα, ή Σάλβια, αν προτιμάς να σε αποκαλώ έτσι, άρπαξε την υγεία, το σώμα, την όψη, τη δύναμη και τις ικανότητες του Πλότιου… ».Από την αρχαία Ρώμη έρχεται αυτός ο κατάδεσμος
Αρχαία κατάρα σε μανάβη
Αρχαία κατάρα σε μανάβη απο την Αντιόχεια.
«Εσύ που εκτοξεύεις κεραυνούς και αστραπές Ιαέ, χτύπα, δέσε, δέσε μαζί τον Βαβύλας τον μανάβη» ξεκινά η κατάρα από την μια πλευρά του πλακιδίου. «Όπως χτυπάς το άρμα του Φαραώ, χτύπα και την επιθετικότητά του [Βαβύλα]»
Μερικά ακόμα κείμενα.
«Αναθέτω στη Δήμητρα και την Κόρη αυτόν που με κακολόγησε ισχυριζόμενος ότι κάνω δηλητήρια κατά του άντρα μου. Να ανεβεί κι αυτός κι όλο του το σόι στο ιερό της Δήμητρας καιόμενος και ομολογώντας και να μην τον σπλαχνιστούν ούτε η Δήμητρα ούτε η Κόρη ούτε οι άλλοι θεοί».
«Αφέντη Ποσειδώνα,σου παραδίδω τον άντρα που έκλεψε τον σόλιδο και έξι νομίσματα του Μουκόνιου. Μακάρι να πιεις και να πάρεις το αίμα του κλέφτη,αφέντη Ποσειδώνα».
«Καταδέω τον Σμινδυρίδην προς τον Ερμήν τον Εριόνιον και προς την Περσεφόνην και προς την Λήθη. Καταδέω τον νου του,τη γλώσσα του,την ψυχή του και όσα κάνει εναντίον μου σε σχέση με τη δίκη που ο Σμινδυρίδης έχει ξεκινήσει εναντίον μου»
Μέσω της καταδίκης της παγανιστικής θρησκείας ως λατρείας των δαιμόνων η χριστιανική σκέψη «δαιμονοποίησε» τις μαγικές τέχνες και κυρίως την προφητεία. Αποδοχή του χριστιανισμού συνεπάγεται καταδίκη της μαγείας, όπως μαρτυρεί το επεισόδιο της καύσης μαγικών βιβλίων από Εβραίους εξορκιστές που προσηλύτισε ο απόστολος Παύλος στην Έφεσο. Παρ’ όλα αυτά, παρατηρείται αδιάσπαστη συνέχεια τουλάχιστον ως τον 6ο αι. μ.Χ. στη χρήση τόσο των κατάδεσμων όσο και των διάφορων φυλακτηρίων, ενώ τα χριστιανικά σύμβολα θεωρούνται ισχυρά μαγικά αντικείμενα, με κυρίαρχο το σταυρό και τα λείψανα των αγίων. Μέχρι και τα τέλη του 7ου αι. μ.Χ. υπάρχουν ενδείξεις για ευρεία διάδοση της μαγείας, ακόμα και μεταξύ χριστιανών κληρικών και αξιωματούχων
Μοναδική αρχαία μαρτυρία νομοθετικής αντιμετώπισης της μαγείας στη Μικρά Ασία αποτελεί μία επιγραφή από την Τέω (480 π.Χ.) που αφορά την τιμωρία ατόμων που παρασκεύαζαν «φάρμακα δηλητήρια» εναντίον των Τείων.Η ρωμαϊκή νομοθεσία ήταν πολύ αυστηρότερη και σαφέστερη: από τον 5ο αι. π.Χ. η Δωδεκάδελτος καταδίκαζε τις μαγικές πράξεις που στρέφονταν ενάντια στις σοδειές των γεωργών της Ρώμης, ενώ ο Σύλλας απαγόρευσε με νόμο τις μαγικές πράξεις που προκαλούσαν θάνατο και δηλητηρίαση. Η περίπτωση του φιλοσόφου και συγγραφέα Απουλήιου (περίπου 135-170 μ.Χ.), που κινδύνευσε να καταδικαστεί για μαγεία επειδή παντρεύτηκε μια πλούσια χήρα, είναι χαρακτηριστική του κλίματος που επικρατούσε τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες.
Η νομοθεσία σκλήρυνε μετά την επικράτηση του χριστιανισμού. To 319 και το 321 μ.Χ. ο Μέγας Κωνσταντίνος απαγόρευσε τη μαντεία και την επιθετική και ερωτική μαγεία, επιτρέποντας όμως τη θεραπευτική μαγεία και τη μαγεία που ελέγχει τον καιρό. Ο Κωνστάντιος ο Β΄ απαγόρευσε όλες τις τεχνικές που σχετίζονταν με την παλαιά θρησκεία (μαντεία, αστρολογία, προφητεία και μαγεία). Ο Ευσέβιος Καισαρείας το 335 μ.Χ. αναφέρεται στη χρήση κατάδεσμων ως καθαρά παράνομη πράξη. Το 359 μ.Χ. το ρωμαϊκό κράτος εκτελούσε όσους συλλαμβάνονταν να σκάβουν τάφους για να κάνουν μαγικές τελετές. Το 371 μ.Χ. οργανώθηκε στην Αντιόχεια πραγματικό κυνήγι μάγων, που είχε ως αποτέλεσμα την εκτέλεση του Μαξίμου της Εφέσου. Το 389 μ.Χ., τέλος, διάταγμα του Θεοδοσίου Α΄ όριζε την κατάδοση όσων επιδίδονταν σε μαγικές πράξεις.
ΠΗΓΕΣ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου