ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΑΚΗΣ
Θα προσπαθήσουμε μέσα απο αυτήν την ενότητα να δώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για την ζωή και το έργο του πρώτου Μαρτυρικού Κυβερνήτη της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια, που είναι άγνωστες στους νεοέλληνες.Βέβαια σε μια ενότητα είναι πολύ δύσκολο να αναφερθείς σε ολες τις πληροφορίες.Πληροφορίες σχετικά με την ζωή του και την προσπάθεια του να αναγνωριστεί η Ελληνική Επανάσταση από τα τότε ισχυρά κράτη. Καθώς επίσης και τις αντιδράσεις αλλά και το έργο του ως Πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας.
Σύντομη Βιογραφία
Γεννημένος στην Κέρκυρα( 10 Φεβρουαρίου 1776 ) με καταγωγή την ΄Ιστρια της Αδριατικής και από ευγενή οικογένεια, γραμμένη στη Χρυσή βίβλο, ο Ιωάννης
Ορόσημο στη διακυβέρνηση του Ιωάννη Καποδίστρια αποτελεί το έτος 1830, οπότε υπογράφτηκε το Πρωτόκολλο της (Ελληνικής) Ανεξαρτησίας (3 Φεβρουαρίου,επίσημος τερματισμός της Επανάστασης) και ορίστηκε ότι η Ελλάδα επρόκειτο να μετασχηματιστεί σε βασίλειο υπό μονάρχη ο οποίος θα έφερνε τον τίτλο «Ηγεμών Κυριάρχης». Ταυτόχρονα, με ειδικό πρωτόκολλο τοποθετήθηκε Ηγεμών της Ελλάδος ο Λεοπόλδος, πρίγκιπας του Σαξ – Κόμπουργκ. Η διακυβέρνηση του Καποδίστρια (που ήταν πολύ ωφέλιμη για τη χώρα) επρόκειτο εντός μερικών μηνών να τερματιστεί, χωρίς να έχει λήξει η επταετής θητεία του . Όμως, ο (προερχόμενος από τη Γερμανία) Λεοπόλδος παραιτήθηκε. Η απρόσμενη παραίτηση του Λεοπόλδου από τον ελληνικό θρόνο (9 Μαΐου 1830) ανέβαλε, αλλά δεν ακύρωσε τη δρομολογημένη (από τις Προστάτιδες Δυνάμεις) πολιτειακή μεταβολή στην Ελλάδα.
Γιατί όμως ο Λεοπόλδος δεν αποδέχθηκε τον θρόνο της Ελλάδος; Όταν το 1863 ο νεοεκλεγμένος βασιλιάς της Ελλάδος Γεώργιος ταξίδευε για την Ελλάδα σταμάτησε στις Βρυξέλλες και επισκέφθηκε τον Λεοπόλδο. Ο Λεοπόλδος αποτεινόμενος στους Έλληνες, που αποτελούσαν τη συνοδεία του νέου βασιλέως, τους είπε: «Μία των κυριωτέρων αιτιών, δια τας οποίας απεποιήθην το στέμμα της Ελλάδος ήτο η πεποίθησίς μου ότι δεν θα ημπορούσα να πράξω ό,τι σκεπτόμουν αγαθόν εις τον τόπον σας… Η Αγγλία τότε δεν είχε απολύτως καμμίαν αγαθήν προαίρεσιν δια την Ελλάδα. Ακριβώς η τοιαύτη της Αγγλίας δυσμένεια με ηνάγκασε να αποποιηθώ της Ελλάδος»!!!
(Ελένη Ε. ΚούκουΟμ. Καθηγήτρια του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών)
Ιωάννης Καποδίστριας
Ο στρατηγός Μακρυγιάννης, μία από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές φυσιογνωμίες στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821, γράφει γιά τον Καποδίστρια στα απομνημονεύματά του .Ο Κυβερνήτης μας φέρνει οπαδούς των τυρράγνων να τον οδηγήσουνε πως τυρραγνούνε εκείνοι οι τύρραγνοι να τυρραγνήσει και αυτός. .Κι΄όμως ο Μακρυγιάννης ήταν από τους πρώτους που δήλωσε την αφοσοίωσή του στον Κυβερνήτη και πως μπορούσε ακόμη και τη ζωή του να δώσει γι΄αυτόν. Τι τον έκαμε να αλλάξει;
Στη διάρκεια του 1830 το αντικαποδιστριακό ρεύμα διογκώθηκε ταχύτατα με κύρια στηρίγματα στην Ύδρα, στον Πόρο και στη Μάνη. Οι πλοιοκτήτες εκείνης της εποχής έτρεφαν μεγάλο μίσος για τον Καποδίστρια και δεν επιθυμούσαν να φορολογηθούν όπως οι υπόλοιποι πολίτες της χώρας. Οι ισχυρές οικογένειες της Ύδρας, του Πόρου και της Μάνης αισθάνθηκαν την εξουσία τους και τα οικονομικά τους (φορολογικά) προνόμια να κλονίζονται από την πολιτική που εφάρμοζε ο Κυβερνήτης.Αιτία για την εξέγερση των Υδραίων ήταν η αδυναμία του Καποδίστρια να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις τους για την επιστροφή όσων οι πλοιοκτήτες της Ύδρας είχαν «δανείσει» στον Αγώνα. Οι ίδιοι προσδιορίζουν την απαίτηση τους σε τριακόσιες χιλιάδες τάλαρα, ποσό δυσθεώρητο και ανύπαρκτο για το εθνικό ταμείο.
Η απόφαση του Ιωάννη Καποδίστρια να προχωρήσει στη διανομή των «Εθνικών Γαιών» στους ακτήμονες έχει ήδη πυροδοτήσει σφοδρές αντιδράσεις μεταξύ των μεγάλων οικογενειών του Μοριά που κατά την τουρκοκρατία διατηρούσαν σημαντικές εκτάσεις γης. Η Μάνη, μετά και το θάνατο του πολιτικού και ισχυρού παράγοντα της περιοχής, Μούρτζινου, έχει πλέον περάσει στον απόλυτο έλεγχο του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και της οικογένειάς του.
Η αντικαποδιστριακή παράταξη προχώρησε σε έκτροπα και βιαιότητες και έφθασε στο σημείο να κάνει ακόμα και ανταρσία για να ανατρέψει με πραξικοπηματικό τρόπο τον νόμιμο (και εκλεγμένο από τη Γ’ Εθνοσυνέλευση) Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.
Την 1η Μαΐου 1831 ακολούθησε η ανταρσία του Μακεδόνα Τσάμη Καρατάσου και της Ύδρας με επικεφαλής τον αγγλόφιλο και δολοπλόκο πολιτικό Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και τη συμμετοχή των ισχυρότερων προκρίτων του νησιού (Γεώργιος Κουντουριώτης, Λάζαρος Κουντουριώτης, Ανδρέας Μιαούλης, Αντώνιος Κριεζής, Δημήτριος Βούλγαρης, Μανώλης Τομπάζης κ.α.) . Ακολούθησε η Σύρα και άλλα νησιά του Αιγαίου, τα οποία αρνήθηκαν (με περίσσιο θράσος) να καταβάλουν τους τελωνειακούς δασμούς στο Εθνικό Ταμείο.
Άποψη της Ύδρας στα τέλη του 18ου αιώνα. Castellan “Lettres sur la Morée”, Paris 1808.
Στο σημείο αυτό,θα ήταν καλό να παραθέσουμε τα ονόματα μερικών από τα σημαντικότερα μέλη της αντικαποδιστριακής παράταξης :
1) Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης (1765 - 1848) (ήταν ο τελευταίος Μπέης της Μάνης)
2) Τζανής Μαυρομιχάλης (αδελφός του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη)
3) Σπυρίδων Τρικούπης (στην αρχή συνεργάτης του Καποδίστρια και μετά αντίπαλός του και συνεργάτης του Μαυροκορδάτου)
4)Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης (ένας από τους δολοφόνους του Καποδίστρια)
5) Γεώργιος Μαυρομιχάλης (ένας από τους δολοφόνους του Καποδίστρια)
6) Ανδρέας Ζαΐμης (αρχικά συνεργάτης του Καποδίστρια και αργότερα αντίπαλός του)
7) Δημήτριος ή Τσάμης Καρατάσος (οπλαρχηγός που έγινε υπασπιστής του Όθωνα)
8) Γεώργιος Σαχτούρης (Υδραίος)
9) Δημήτριος Βούλγαρης (1802 - 1877) (Υδραίος, γιος του Μπέη της Ύδρας και 8 φορές Πρωθυπουργός)
10) Μανώλης Τομπάζης (Υδραίος)
11) Αντώνιος Κριεζής (προερχόταν από οικογένεια της Ύδρας και έγινε δύο φορές Πρωθυπουργός)
12) Αναστάσιος Πολυζωίδης (εξέδιδε την αντικαποδιστριακή εφημερίδα «Απόλλων»)
13) Ανδρέας Μιαούλης (1769 - 1835) (αρκετά γνωστός πλοιοκτήτης της Ύδρας)
14) Λάζαρος Κουντουριώτης (1769 - 1852) (Υδραίος γερουσιαστής και αγγλόφιλος)
15) Γεώργιος Κουντουριώτης (1782 - 1858) (Υδραίος πλοιοκτήτης, αγγλόφιλος και Πρωθυπουργός. Θυμίζουμε ότι στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης είχε συλλάβει και φυλακίσει το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.)
16) Ανδρέας Λόντος (1784 - 1845) (φανατικός αγγλόφιλος που γεννήθηκε στο Αίγιο.)
17) Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (1791 - 1865) (φανατικός αγγλόφιλος και δολοπλόκος πολιτικός που έγινε Πρωθυπουργός) .
Στην αντίπερα όχθη, οι υποστηρικτές του Ιωάννη Καποδίστρια ήταν πολυάριθμοι. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε μερικά μόνο ονόματα της φιλοκαποδιστριακής παράταξης : Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Νικηταράς, Κίτσος Τζαβέλας, Νικόλαος Σπηλιάδης, Δημήτριος Τσώκρης, Ανδρέας Μεταξάς, Κωνσταντίνος Κανάρης, Κωνσταντίνος Οικονόμου, Γενναίος Κολοκοτρώνης κ.α.
Οι Υδραίοι πλοιοκτήτες και κοτζαμπάσηδες θεωρούσαν την πολιτική εξόντωση του Καποδίστρια ως επιτακτική ανάγκη, καθώς διακυβεύονταν τα συμφέροντά τους.Είναι , ιστορικά αποδεδειγμένη είναι η κρυφή ενθάρρυνση των στασιαστών από τις Μεγάλες Δυνάμεις, Αγγλία και Γαλλία. Ο μεν Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης υποστηρίζεται ανοιχτά από τον Γάλλο Πρέσβη, η δε οικογένεια Κουντουριώτη και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος είναι οι πλέον γνήσιοι εκφραστές των αγγλικών συμφερόντων. Η Αγγλία και η Γαλλία δεν έπαψαν ποτέ να πιστεύουν ότι ο Καποδίστριας ήταν υπηρέτης των Ρωσικών συμφερόντων, πεποίθηση, η οποία δεν έχει αποδειχθεί αληθής.
Εδώ πρέπει να παραθέσουμε μερικά απο τα γεγονότα που οδήγησαν την χώρα στο κατώφλι μιας νέας εμφύλιας σύγκρουσης.
Περιγραφή του Διεθνούς κλίματος
Η Αγγλία κατά κύριο λόγο και η Γαλλία κατά δευτερεύοντα λόγο ήταν δύο χώρες που υποστήριξαν με προθυμία την αντικαποδιστριακή παράταξη και σε ορισμένες περιπτώσεις φρόντισαν να υποκινήσουν ανταρσίες κατά του Καποδίστρια, ο οποίος ήταν δημοφιλής στη μεγάλη πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας. Οι πρεσβευτές της Αγγλίας και της Γαλλίας συχνά συκοφαντούσαν τον Καποδίστρια ως «πράκτορα των Ρώσων», προκειμένου να αμαυρώσουν τη δημόσια εικόνα του. Όταν είδαν ότι δεν τα κατάφερναν, αποφάσισαν να υποστηρίξουν τη χρήση βίαιων μεθόδων. Η Αγγλία είχε αρνηθεί να εγκρίνει την εκλογή του Καποδίστρια ως Κυβερνήτη της Ελλάδας από τη Γ’ Εθνοσυνέλευση του 1827.
Γεώργιος Κουντουριώτης – Karl Krazeisen
Ενας σοβαρός μελετητής των ευρωπαϊκών διπλωματικών παρασκηνίων κατά την διάρκεια της Επανάστασης του 1821 δεν μπορεί να παραγνωρίσει το γεγονός πως η αναγνώριση της διεθνούς προσωπικότητας του ελληνικού κράτους ήταν αποτέλεσμα ενός αγώνα δρόμου ανάμεσα στις κυβερνήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες, μετά την παγίωση της επανάστασης, πλειοδοτούσαν υπέρ της ίδρυσης αυτόνομου αρχικά και στη συνέχεια ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, προκειμένου να διασφαλίσουν πολιτικά ερείσματα στις τάξεις των επαναστατημένων Ελλήνων και να ικανοποιήσουν έτσι τα γενικότερα συμφέροντα τους στην περιοχή.
Ο Καποδίστριας, υπουργός εξωτερικών του Τσάρου, προσπαθεί αρχικά να κάνει όσο πιο ανώδυνη μπορεί την αντίδραση της Ρωσίας έναντι της Ελληνικής Επανάστασης,λόγω
Ιεράς Συμμαχίας,η οποία αρχικά ήταν τριμερής συνθήκη που συνάφθηκε μεταξύ των Αυτοκρατόρων της Ρωσίας, τηςΑυστρίας και του Βασιλέα της Πρωσσίας την οποία συνομολόγησαν και υπέγραψαν αυτοπροσώπως, στο Παρίσι στις 26 Σεπτεμβρίου του 1815.
Κύριος στόχος - σκοπός της συνθήκης αυτής ήταν η αντίδραση των Αυτοκρατόρων κατά των φιλελεύθερων τάσεων που είχαν ήδη αρχίσει να εκδηλώνονται στην Ευρώπη μετά τη Γαλλική Επανάσταση το 1789.Στη συνθήκη εκείνη προσχώρησε το ίδιο έτος και Αγγλία ενώ με την επιμέρους λεγόμενη συνθήκη «Εξ λα Σαπέλ» του 1818 προσχώρησε και η Γαλλία.(Ψυχή και ιθύνων νους της διατήρησης της έγινε ο Αυστριακός Καγκελάριος Κλέμενς φον Μέττερνιχ)Η Ιερά Συμμαχία εξελίχθηκε σε θεσμό αφενός μεν καταπίεσης των λαών αφετέρου σε σαφή λόγο επέμβασης των ισχυρών Βασιλέων στα εσωτερικά ζητήματα των ασθενέστερων Χωρών, όπου εκδηλώνονταν φιλελεύθερες τάσεις.
Κλέμενς φον Μέτερνιχ
Ο Μέττερνιχ ηταν αυτός που φανατικά πρότεινε να επέμβουν οι μεγάλες δυνάμεις και να καταστείλουν την εξέγερση των "ραγιάδων τρομοκρατών" λέγοντας:«Η Ελλάδα είναι λέμβος άνευ εδάφους και πηδαλίου -πέρα απ' τα ανατολικά μας σύνορα. 300 ή 400 χιλιάδες κρεμασμένοι, στραγγαλισμένοι, παλουκωμένοι δεν σημαίνει τίποτα για μας. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες πνίξαμε δύο επαναστάσεις, στη Νεάπολη και στο Πεδεμόντιο. Ας ελπίσουμε ότι και η κρίση στην Ανατολή δεν θα 'χει καλύτερη τύχη. Οι Ελληνες είναι επικίνδυνος λαός, η επανάστασή τους πρέπει να συντριβεί»(Κ. Σιμόπουλος, «Ξενοκρατία, Μισελληνισμός και Υποτέλεια», σελ. 400)
Η στάση του Καποδίστρια στα ελληνικά ζητήματα ως Υπουργός της Ρωσίας.
Το Συνέδριο της Βιέννης, συνέδριο σταθμός για την ευρωπαϊκή ιστορία, στο οποίο συμμετείχε ως μέλος της ρωσικής αντιπροσωπίας. Η παρουσία του Καποδίστρια στη Βιέννη πρέπει να θεωρείται καταλυτική, καθώς με τις συμβουλές του επηρέαζε αποφασιστικά τον Τσάρο.
Jean-Baptiste Isαbey (1767-1855), «Συνέδριο της Βιέννης (1814-1815)». Οι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών κρατών διαπραγματεύονται στο Συνέδριο της Βιέννης. Α. Ο Αυστριακός καγκελάριος Μέτερνιχ. Β. Ο υπουργός Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας κόμης Κάσλρι. Γ. Ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ταλεϋράνδος.
Κατά τον ιππότη φον Γκεντς, σύμβουλο του Μέττερνιχ, η τελική πράξη του συνεδρίου που υπογράφηκε τον Μάιο του 1815 ήταν δημιούργημα του Καποδίστρια και του ιδίου.
Σχετικά με τη στάση του Καποδίστρια στα ελληνικά ζητήματα είναι απαραίτητο να αναφερθεί το συγκεκριμένο περιστατικό: σε κάποια στιγμή των εργασιών του συνεδρίου θεώρησε ότι ήταν και η καταλληλότερη στιγμή να θέσει υπόψη του συνεδρίου το ζήτημα των Ελλήνων που παρέμεναν υπό τον τουρκικό ζυγό. Τότε πλησιάζοντας τον Αυτοκράτορα Αλέξανδρο του μίλησε ιδιαιτέρως προκειμένου εκείνος ν΄ αναλάβει την πρόνοια υπέρ των Ελλήνων προσθέτοντας μεταξύ άλλων ότι οι Έλληνες μετά τον Θεό θεωρούν προστάτη τους μόνο την ομόθρησκη Αυτοκρατορία (Ρωσία).Τότε ο Τσάρος του έδωσε την άδεια να θέσει το ζήτημα σε μία των συνεδριάσεων και στη συνέχεια θ΄ αναλάμβανε εκείνος το βάρος. Πράγματι ο Καποδίστριας στην αμέσως επόμενη συνεδρίαση λαμβάνοντας τον λόγο είπε: «Νομίζω πως χρέος των Μεγαλειοτάτων είναι να λάβετε οποιαδήποτε πρόνοιαν και δια το καταδυναστευόμενον ελληνικόν έθνος παρά της Οθωμανικής εξουσίας, το οποίον υποφέρει τόσους αιώνας τον τυραννικόν οθωμανικόν ζυγόν και το οποίον διακινδυνεύει να πέση εις την τελευταίαν εξόντωσιν και τον μηδενισμόν, όθεν δεν μου φαίνεται δίκαιον το να αδιαφορήσουν οι Βασιλείς.». Τότε ο Μέττερνιχ, που καλλιεργούσε αντιλαϊκά πνεύματα,σηκώθηκε και απαντώντας στον Ρώσο διπλωμάτη Καποδίστρια με έντονο ειρωνικό, προσβλητικό αλλά και απειλητικό τρόπο είπε: «Κύριε Κόμη! Η Ευρώπη δεν γνωρίζει Έλληνας, γνωρίζει την Οθωμανικήν Αυτοκρατορίαν υπό της οποίας την εξουσίαν είναι οι κατοικούντες σ΄ αυτήν Έλληνες. Δια τούτο φαίνεται, Κύριε Κόμη, υποστήριξες τόσον, και άφησες εκτός Συνδέσμου της Ιεράς Συμμαχίας, το απέραντον Οθωμανικόν Κράτος, αλλά δεν θα επιτύχεις τις ελπίδες σου περί τούτων». Τότε ο Αυτοκράτορας Αλέξανδρος θεωρώντας την προσβολή αυτή του αντιπροσώπου του ως ενάντια του προσώπου του εγέρθηκε και με έντονη φωνή διέκοψε τον Μέττερνιχ λέγοντάς του: «Οι Έλληνες διά της Θείας Πρόνοιας και της Ευρωπαϊκής αιχμής ενόπλου βοήθειας θέλουν ελευθερωθούν ταχέως και συμφώνως προς τα αρχαία πατρογονικά των δίκαια, θα μείνουν ελεύθεροι, αυτόνομοι και ανεξάρτητοι.»
Ο Chris Woodhouse που ηταν επικεφαλής της βρετανικής στρατιωτικής αποστολής στην κατεχόμενη Ελλάδα το 1821 και είχε ζήση τα γεγονότα γράφει...
Όταν λοιπόν οι Έλληνες εξεγέρθηκαν για να αποτινάξουν τον Τουρκικό ζυγό, στην διεθνή πολιτική σκηνή δέσποζε η “Ιερά Συμμαχία”, μια συμμαχία που ένωνε όλα τα τότε μεγάλα πολυεθνικά της Ευρώπης (Πρωσία, Γαλλία, Αυστρία) με την Ρωσία και η οποία είχε ως κύριο στόχο την διατήρηση της ισχύουσας τάξης πραγμάτων. Κάθε εθνική η άλλη εξέγερση αντιμετωπιζόταν αρνητικά από τις αυλές των ισχυρών χωρών της εποχής. Έτσι τόσο ο Ουέλινγκτον όσο και ο Μέτερνιχ θεωρούσαν τους ‘Έλληνες “ενοχλητικούς ταραξίες”. Υπενθυμίζουμε πως ο Τσάρος Αλέξανδρος αποκήρυξε τον Υψηλάντη επιτρέποντας την είσοδο Τουρκικών στρατευμάτων στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, ενώ ακόμη και μετά την απάνθρωπη δολοφονία του Πατριάρχη, η Αγγλία διαχώρισε την θέση της από την ρωσική έντονη διπλωματική διαμαρτυρία.
Οι Ευρωπαϊκοί στόλοι που έπλεαν στο Αιγαίο δεν αναγνώριζαν και δεν σέβονταν τους Ελληνικούς ναυτικούς αποκλεισμούς των Τουρκικών παραθαλάσσιων φρουρίων, ενώ ο Άγγλος πρόξενος στην Πάτρα Γκρινβοηθούσε ανοιχτά τον Τουρκικό στρατό που ήταν κλεισμένος στο κάστρο της πόλης. Ακόμα και στοσυνέδριο της Βερόνας όπου παραβρέθηκαν οι σημαντικότεροι Ευρωπαίοι εστεμμένοι, οι Έλληνες αντιπρόσωποι έγιναν αποδέκτες της αποδοκιμασίας τους. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ο Καποδίστριας να αναγκαστεί σε παραίτηση από υπουργός εξωτερικών του Τσάρου και έτσι να θριαμβεύσει – προσωρινά – το πνεύμα της “Ιεράς Συμμαχίας”.
Η αναστροφή του κλίματος αυτού, σύμφωνα με τον Woodhouse, έγινε μόνο και μόνο χάρις τις μεγάλες στρατιωτικές νίκες των Ελλήνων, αλλά και την υποτυπώδη πολιτική δραστηριότητα που ανέπτυξαν οι ηγέτες τους.
Η αναστροφή αυτή, που έγινε σταδιακά, ενδυναμώθηκε και από την παροχή δανείων από Αγγλικούς τραπεζιτικούς οίκους του Σίτυ, που πλέον πόνταραν ανοιχτά στην δημιουργία ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους για την αποπληρωμή των τοκογλυφικών τόκων που είχαν επιβάλλει στην Ελληνική αντιπροσωπεία.
Αλλά η διεθνής διπλωματική σκηνή δεν άλλαξε μόνο αναφορικά με το Ελληνικό ζήτημα. Σύμφωνα με τον Woodhouse, o Ελληνικός επαναστατικός αγώνας άλλαξε την παγκόσμια πολιτική Ιστορία καθώς ήταν η αιτία που διαλύθηκε η “Ιερά Συμμαχία” λίγα χρόνια μετά την συνδιάσκεψη του Τσέρνοβιτς.
Ενώ στη συνέχεια ο Ιωάννης Καποδίστριας διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στην μεταστροφή της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής ως προς το «Ανατολικό Ζήτημα»( έξοδος στις θάλασσες της “ελληνικής μεσημβρίας”) και στην ανάληψη ενεργών διπλωματικών ενεργειών στην εξεύρεση πολιτικής λύσης στο ελληνικό πρόβλημα, με το επιχείρημα ότι, για την Ρωσία, η Ελληνική Επανάσταση αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την «κάθοδο του ξανθού Γένους» στην Μεσόγειο.
Η Αγγλία του Κάνιγκ, αντιλαμβανόμενη των κίνδυνο που συνεπάγονταν για τα συμφέροντα της η ρωσική διείσδυση, αναλαμβάνει πλέον ενεργή διπλωματική δράση, η οποία θα οδηγήσει στην αναγνώριση της ελληνικής ανεξαρτησίας. Η προσεκτικοί χειρισμοί και η ιδιαίτερα έντεχνη μεταστροφή της εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας, εγκλώβισε ουσιαστικά την Αγγλία και την Γαλλία σε μια συνεχή διπλωματική πλειοδοσία υπέρ των ελληνικών συμφερόντων. Ο Καποδίστριας, όμως, δεν παύει να αντιπροσωπεύει μια απειλή για τα συμφέροντα τους. Δεν μπορούν καν να τον ελέγξουν και για αυτό επιχειρούν να του δημιουργήσουν προσκόμματα τόσο στα εσωτερικά ζητήματα όσο και στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, όπου συνεχίζονται οι πυρετώδεις διαβουλεύσεις για τον τελικό καθορισμό των συνόρων.
Εύκολα καταλαβαίνει κανείς πόσο μεγάλος διπλωμάτης σε εξωτερικά θέματα ηταν ο Καποδίστριας.Με την συνεχή απειλή οτι οι Ρώσοι θα ελένχουν την Ελλάδα οι Αγγλοι και οι Γάλλοι ησαν σε μια συνεχή διπλωματική πλειοδοσία υπέρ των ελληνικών συμφερόντων.
3 Φεβρουαρίου 1830. Τότε, υπογράφτηκε το λεγόμενο πρωτόκολλο του Λονδίνου. Με το πρώτο του άρθρο, έδινε στη χώρα μας αυτό που ποθούσε: Τη διεθνή αναγνώριση της ανεξαρτησίας της:
το Πρωτόκολλο του Λονδίνου
«Η Ελλάς θέλει σχηματίσει εν κράτος ανεξάρτητον και θέλει χαίρει όλα τα δίκαια, πολιτικά, διοικητικά και εμπορικά, τα προσφεφυκότα εις εντελή ανεξαρτησίαν».
Θυσίες και μάχες εννιά χρόνων και δυο χρόνων άοκνες διπλωματικές προσπάθειες του Ιωάννη Καποδίστρια καρποφορούσαν. Στις 30 Απριλίου, η Τουρκία αποδέχτηκε το πρωτόκολλο, αναγνωρίζοντας και αυτή πως στο εξής είχε να κάνει με ανεξάρτητο κράτος.
Όμως, πέρα από το πρώτο άρθρο, όλα τα άλλα σημεία του πρωτοκόλλου ήταν δυσμενή για την Ελλάδα. Εδαφικά, περιοριζόταν στην Πελοπόννησο, σ’ ένα μόνο κομμάτι της Στερεάς, στην Εύβοια, τη Σκύρο και τις Κυκλάδες. Ως πολίτευμα, οριζόταν η κληρονομική μοναρχία, ενώ η αποδοχή του πρωτοκόλλου προϋπέθετε και την αποδοχή της ειρήνης με την Τουρκία.
Ο Καποδίστριας ήθελε το πρώτο άρθρο αλλ’ όχι και τα υπόλοιπα. Σύμφωνα με τις υποδείξεις του, η Γερουσία ενέκρινε ομόφωνα την πρόταση να συνταχθεί υπόμνημα με παρατηρήσεις πάνω στο κείμενο του πρωτοκόλλου. Έτσι, ο Καποδίστριας απάντησε στις μεγάλες δυνάμεις πως η Ελλάδα υιοθετούσε την αναγνώριση της ανεξαρτησίας αλλά πολύ δυσκολευόταν να εφαρμόσει τα υπόλοιπα άρθρα. Και η ύπαρξή του Καποδίστρια ανέστελλε την πραγματοποίηση ενός από τους όρους του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου: Να εγκαθιδρυθεί δηλαδή στην Ελλάδα κληρονομική βασιλεία.
Κυβερνήτης της Ελλάδας.
Εδώ αξίζει να αναφέρουμε ενα παράδειγμα για την κατάσταση της χώρας οταν ανέλαβε ο Καποδίστριας...
Στην Αίγινα που έγινε η έδρα της πρώτης του κυβέρνησης η υποδοχή ήταν θριαμβευτική. Εκεί ήταν μάλιστα συγκεντρωμένος ο μεγαλύτερος αριθμός προσφύγων, χηρών, ορφανών και αναπήρων του Αγώνα.Γράφει ο Γ. Τερτσέτης στα “Απόλογα για τον Καποδίστρια”, αποδίδοντας με το κείμενό του την αφήγηση του ίδιου του Κυβερνήτη: “…είδα πολλά εις την ζωήν μου, αλλά σαν το θέαμα όταν έφθασα εδώ εις την Αίγιναν, δεν είδα τι παρόμοιο ποτέ, και άλλος να μην το ιδεί… Ζήτω ο Κυβερνήτης, ο σωτήρας μας, ο ελευθερωτής μας, εφώναζαν γυναίκες αναμαλλιάρες, άνδρες με λαβωματιές πολέμου, ορφανά γδυτά κατεβασμένα από τες σπηλιές. Δεν ήτο το συναπάντημά μου φωνή χαράς, αλλά θρήνος. (…) Μαυροφορεμένες, γέροντες μου ζητούσαν να αναστήσω τους αποθαμένους τους, μανάδες μου έδειχναν εις το βυζί τα παιδιά τους και μου έλεγαν να τα ζήσω, και ότι δεν τους απέμεναν παρά εκείνα και εγώ…”Ο Νικόλαος Κασομούλης( (1795-1872 αγωνιστής, καθώς και ιστορικός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.)όμως, που ήταν παρών στην υποδοχή, είδε μια λεπτομέρεια που δεν την αντιλήφθηκε ο Καποδίστριας:
“Ενύκτωσε, και η νυξ της 11ης Ιανουαρίου 1828 απέρασεν με ευφροσύνη όλου του λαού και μελαγχολίαν μόνον μερικών προκρίτων αριστοκρατών”.
Η κατάσταση της χώρας ήταν τραγική
Αίγινα , Πρώτο κυβερνείο Καποδίστρια
Στην ελεύθερη χώρα δεν υπήρχαν χέρια να επιδοθούν στην καλλιέργεια της γης. Εικοσιπέντε χιλιάδες μαχητές γύριζαν από χωριό σε χωριό χωρίς καμμιά μισθοδοσία, χωρίς καμμιά ενίσχυση. Καμμιά υπηρεσία δεν λειτουργούσε. Ο Μωρηάς ήταν μιά έρημος. Κάθε μεγαλοκαπετάνιος, που κρατούσε ένα κάστρο τυρρανούσε σαν καταχτητής τον γυμνό και άστεγο πληθυσμό. Γιά να μπορέσει κανείς να μεταμορφώσει σε κράτος αυτό το χάος δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα έπρεπε να διαθέτει ισχυρή κεντρική εξουσία με σιδερένια πυγμή κι΄οποσδήποτε μιά πολιτική γενναίου αστυκοδημοκρατικού εκσυγχρονισμού.
Ο οποιοσδήποτε όμως κι΄αν διέθετε αυτές τις θέσεις μοιραία θα ερχόταν σε κάθετη ρήξη με τοπαλιό φεουδαρχικό καθεστώς που το αποτελούσαν τα τζάκια και οι νεόπλουτοι, που η περιουσία τους ήταν από το πλιάτσικο σε βάρος της επανάστασης. Αυτά είχε να αντιμετωπόσει ο κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας, μπροστά σε αυτά βρέθηκε κι΄αυτά κλήθηκε να πολεμήσει.
Μία από τις πρώτες του κινήσεις ήταν η καταστολή της πειρατείας, έργο το οποίο ανέλαβε με επιτυχία ο Ανδρέας Μιαούλης.Παράλληλα, προχώρησε στην αναδιοργάνωση των ενόπλων δυνάμεων, μετατρέποντας βαθμιαία τα άτακτα στρατεύματα σε τακτικό στρατό, και υπάγοντας τον στόλο στην ουσιαστική δικαιοδοσία της κυβέρνησης, δεδομένου ότι μέχρι τότε τα πλοία ήταν ιδιοκτησία των καραβοκυραίων. Με αυτόν τον τρόπο προσπάθησε να προστατέψει τα σύνορα και να μειώσει την επιρροή των μέχρι τότε τοπαρχών («μίαν ευχήν διαβιβάζουσί μοι αι επαρχίαι, την διά παντός απαλλαγήν αυτών από της τυραννίας των προυχόντων και των οπλαρχηγών»).
Στην προσπάθεια αναδιοργάνωσης του στρατού περιλαμβάνεται και η ίδρυση της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων. Ίδρυσε Εθνικό Νομισματοκοπείο και καθιέρωσε τον φοίνικα ως εθνικό νόμισμα, αντικαθιστώντας το Τουρκικό γρόσι. Όσον αφορά στην εκπαίδευση κατασκεύασε νέα σχολεία, εισήγαγε τη μέθοδο του αλληλοδιδακτικού σχολείου, ίδρυσε εκκλησιαστική σχολή στον Πόρο, καθώς και το Ορφανοτροφείο Αίγινας σε μια προσπάθεια να οργανώσει το σχεδόν ανύπαρκτο εκπαιδευτικό σύστημα. Δεν ίδρυσε όμως πανεπιστήμιο, καθώς θεωρούσε ότι έπρεπε να υπάρξουν πρώτα απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης.
Ο Φοίνικας, το πρώτο νόμισμα
Στο πρόβλημα της διανομής της εθνικής γης ο Καποδίστριας δεν κατάφερε να βρει λύση κι έτσι εκατομμύρια στρέμματα παρέμειναν στους μεγαλοϊδιοκτήτες (κοτζαμπάσηδες και Εκκλησία).
Σημαντική ήταν και η συμβολή του στο εμπόριο με την παραχώρηση δανείων στους νησιώτες για την αγορά πλοίων και την κατασκευή ναυπηγείων στον Πόρο και το Ναύπλιο. Τον Οκτώβριο του 1829 ίδρυσε το πρώτο αρχαιολογικό μουσείο στην Αίγινα.
Όσον αφορά στην ελληνική οικονομία, ο Καποδίστριας επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη γεωργία, βασική πηγή πλούτου της Ελλάδας. Ίδρυσε τη Γεωργική Σχολή της Τίρυνθας και πολλά αλλα.
Αξίζει να δούμε τι λένε τόσο οι υμνητές του όσο και οι επικριτές του. Χαρακτηρίζοντας τον Καποδίστρια γιά τις πολιτικές του ιδέες, ο εκ των επικριτών του ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, στην Μεγάλη Ιστορία της Ελλλάδοςγράφει: Ήταν συντηρητικός ως το κόκαλο και υπηρέτης της ρωσσικής πολιτικής.
Κάπως ίδια είναι και η γνώμη του Τάσου Βουρνά ο οποίος στην Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδας γράφει:
Ήταν αριστοκράτης στην καταγωγή, ολογαρχικός στις ιδέες, δοκιμασμένος από την εποχή της Ρωσσοκρατίας στα Εφτάνησα, οπόταν σαν πληρεξούσιος της ξένης κατοχής έπνιξε στο αίμα την αγροτική εξέγερση της Κεφαλονιάς, το 1804 και είχε πάρει σαφή θέση υπέρ του φεουδαρχισμού.
Πιό πολύ επικριτικός ο Ιωάννης Ζέβγος, γράφει στην Σύντομη Μελέτη της Νεοελληνικής Ιστορίας:
Ήταν αντιδραστικός, διπλωμάτης της Σχολής Μέτερνιχ, στεγνός και πεισματάρης γραφειοκράτης, φανατικός οπαδός του τσαρισμού στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική.
Ο Γεώργιος Φίνλευ,(Βρετανός ιστορικός Σκωτικής καταγωγής. )από τους ένθερμους υποστηρικτές και υμνητές του Ιωάννη Καποδίστρια, γράφει στην Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως:
Ο πατριωτισμός του Καποδίστρια είχε ταυτιστεί με την ορθοδοξία και την εθνική ανεξαρτησία, όχι όμως με την πολιτική ελευθερία και τα πολιτικά δικαιώματα. Ελάχιστα πρόσεξε την κοινωνική πρόοδο των λαϊκών μαζών της Δυτικής Ευρώπης που συντελέστηκε στη διάρκεια της ζωής του και η παράλειψη αυτή τον εμπόδισε να παρατηρήσει την επίδραση που ασκούσε ήδη η κοινή γνώμη στην διαγωγή των περισσοτέρων κυβερνήσεων.
ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
Τα τριάντα χρόνια στην υπηρεσία του τσάρου δεν του επέτρεπαν να τα πηγαίνει και τόσο καλά με τις δημοκρατικές διαδικασίες. Κυβερνούσε συγκεντρωτικά με συγκαλυμμένη απολυταρχία.
Οι προθέσεις του Καποδίστρια γιά τον τρόπο με τον οποίον θα κυβερνούσε την Ελλάδα, φάνηκαν από τις πρώτες ημέρες της ανάληψης των καθηκόντων του. Κύριος σκοπός του ήταν όλες οι εξουσίες να βρίσκονται συγκεντρωμένες στα χέρια του. Μία από τις πρώτες ενέργειές του ήταν η αναστολή του Συντάγματος της Τροιζήνας. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να δηλώσει πως αν το Σύνταγμα δεν ανασταλεί ο ίδιος θα έφευγε αφήνοντας την χώρα και τον λαό της στην τύχη τους. Ακόμη διέλυσε τη Βουλή και στη θέση της τοποθέτησε ένα Συμβουλευτικό Σώμα με την επωνυμία Πανελλήνιον. Αυτό το Συμβουλευτικό Σώμα με 27 μέλη είχε καθαρά διακοσμητικό χαρακτήρα. Χωρισμένο σε τρία τμήματα ανέλαβε τις διοικητικές , οικονομικές και δικαστικές εξουσίες. Ακόμη ίδρυσε την Κεντρική Γραμματεία, ένα είδος υπουργικού συμβουλίου που όμως έπερνε απ΄ευθείας γραμμή από τον ίδιο.Αφού έθεσε τις βάσεις της εξουσίας έτσι όπως αυτός τις ήθελε ο Καποδίστριας ορκίστηκε ότι θα εκπλήρωνε τις αποφάσεις των Εθνικών Συνελέυσεων της Επιδαύρου, του Άστρους και της Τροιζήνας. Κάτι που δεν τήρησε αφού ευθύς εξ΄αρχής κατήργησε κάθε μορφή αντιπροσωπευτικής συνταγματικής Δημοκρατίας.
Ναύπλιο
Πέραν των πιεστικότατων οικονομικών, κοινωνικών και διπλωματικών προβλημάτων, ο Καποδίστριας είχε να αντιμετωπίσει δύο σημαντικά εμπόδια στην πολιτική του για την οικοδόμηση του νεοπαγούς ελλαδικού κράτους: πρώτον την εχθρότητα Γαλλίας και Αγγλίας, τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των οποίων στην Ανατολική Μεσόγειο κινδύνευαν από την προοπτική δημιουργίας ενός νέου και δυναμικού ναυτικού και εμπορικού κράτους έξω από τον έλεγχό τους, ή χειρότερα, υπό την επιρροή της Ρωσίαςˑ δεύτερον, τους φατριασμούς και τα τοπικιστικά, οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα των κοτζαμπάσηδων, Φαναριωτών και πλοιοκτητών, οι οποίοι και επεδίωκαν διατήρηση των προνομίων και συμμετοχή στη νομή της εξουσίας.
Προκειμένου να διαχειρισθεί αποτελεσματικά την τραγική οικονομική και κοινωνική κατάσταση του νέου κράτους, ο Καποδίστριας προέκρινε ένα συγκεντρωτικό μοντέλο εξουσίας, ώστε να διατηρήσει άμεσα τον πολιτικό έλεγχο. Την αντιπολίτευση κατά του Καποδίστρια απάρτιζαν οι παραμερισμένοι από την εξουσίακοτζαμπάσηδες και πλοιοκτήτες. Ο συγκεντρωτισμός που επέδειξε ο Καποδίστριας παραμερίζοντας τις τοπικές αρχές και διορίζοντας σε θέσεις κλειδιά τα δύο αδέρφια του, Αυγουστίνο και Βιάρο Καποδίστρια,τον οδήγησαν σε σύγκρουση με τις προαναφερθείσες ομάδες συμφερόντων.
Τι κατάφερε ο Καποδίστριας
Στα τρεισήμισι χρόνια, από Ιανουάριο του 1827 ως τον Σεπτέμβριο του 1831, ο Καποδίστριας κατάφερε να αναδιοργανώσει μαζί με τον Δημήτριο Υψηλάντη τον στρατό και να διώξει τους Τούρκους από τη Ρούμελη (εκτός από την ακρόπολη της Αθήνας) και από την Πελοπόννησο. Η ευκαιρία για να μεγαλώσει τα σύνορα της χώρας του δόθηκε με την μάχη της Πέτρας.Βάσει συμφωνίας θα αναγνωρίζονταν ωςΕλληνικά εδάφη οσα είχαν κερδηθεί στον πόλεμο..
Τη Ρωσία το 1829 κυβερνούσε ο τσάρος Νικόλαος Α’ που ξεκίνησε πόλεμο με την Τουρκία. Τον Αύγουστο την είχε στριμώξει πολύ άσχημα. Οι Τούρκοι χρειάζονταν ενισχύσεις κι ανακάλεσαν τη στρατιά τους από την ακόμη κατεχόμενη Αττική.
Για τον Ιωάννη Καποδίστρια, η ευκαιρία ήταν μοναδική. Εξήγησε στον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων Δημήτριο Υψηλάντη, τι ακριβώς ήθελε. Ο Υψηλάντης με 3.000 άνδρες κατέλαβε τα στενά της Πέτρας, στη Βοιωτία, κόβοντας την τουρκική αποχώρηση.
η Μάχη της Πέτρας
Οι Τούρκοι έφτασαν εκεί στις 10 Σεπτεμβρίου του 1829. Οι αρχηγοί τους έμειναν έκπληκτοι. Φαντάζονταν πως οι Έλληνες δεν θα τους ενοχλούσαν, αφού αποχωρούσαν. Ήταν όμως αναγκασμένοι να δώσουν μάχη, αν ήθελαν να περάσουν.
Ξημερώματα 12 Σεπτεμβρίου του 1829 άρχισε η τουρκική επίθεση. Ως το μεσημέρι, εκατό Τούρκοι και τρεις Έλληνες κείτονταν νεκροί. Τα στενά της Πέτρας φάνταζαν απόρθητα. Οι Τούρκοι σήμαναν υποχώρηση. Καίγονταν να περάσουν και ζήτησαν διαπραγματεύσεις. Ο Υψηλάντης υποσχέθηκε να τους αφήσει, μόνον αν έπαιρναν μαζί τους και τα στρατεύματα που είχαν στη Λιβαδειά, στην Αλαμάνα και στις Θερμοπύλες.
Οι επικοινωνίες της εποχής κάθε άλλο παρά άψογες μπορούσαν να θεωρηθούν και οι Τούρκοι δεν διαθέτανε τις καλύτερες. Δεν ήξεραν ότι ο ρωσοτουρκικός πόλεμος είχε τελειώσει από τη 1 Σεπτεμβρίου. Έτσι, στις 14 του μήνα άρχισαν την εκκένωση με τους Έλληνες να βοηθούν στη μετακόμιση. Η απελευθέρωση ολόκληρης της Ανατολικής Στερεάς κόστισε τρεις νεκρούς και δώδεκα τραυματίες. Τους τελευταίους της ελληνικής επανάστασης.
Πέτυχε να αναγνωριστεί η Ελλάδα ανεξάρτητο κράτος με διεύρυνση των συνόρων που οι δυνάμεις πρότειναν. Δημιούργησε Τράπεζα, έκοψε ελληνικό νόμισμα, οργάνωσε τη Δικαιοσύνη και τα οικονομικά του κράτους και ξόδεψε την προσωπική του περιουσία σε δημόσια έργα. Ουσιαστικά, παρέλαβε χάος και δημιούργησε κράτος.
Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί πως η διανομή της εθνικής γης στην οποία σχεδίαζε να προχωρήσει ο Καποδίστριας για την τόνωση της οικονομίας επλήττε καίρια τα αγγλικά συμφέροντα, αφού η εθνική γη αποτελούσε τη μόνη αξιόπιστη εγγύηση του ελληνικού κράτους έναντι των αγγλικών τραπεζών για τα χορηγηθέντα τραπεζικά δάνεια της πρώτης επαναστατικής περιόδου.
...
ΠΗΓΕΣ..........
http://historyreport.gr/index.php/%CE%A0%CF%81%CF%8C%CF%83%CF%89%CF%80%CE%B1/1987-2012-01-02-17-15-27
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%B4%CE%AF%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1%CF%82
ΤΟ Γ' ΜΕΡΟΣ http://homouniversalisgr.blogspot.gr/2013/06/blog-post_1143.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου