Homo Universalis: Γιοχάνες Ίττεν - Johannes Itten (11 Νοεμβρίου 1888

Τρίτη 3 Νοεμβρίου 2020

Γιοχάνες Ίττεν - Johannes Itten (11 Νοεμβρίου 1888 - 25 Μαρτίου 1967) , Ελβετός ζωγράφος

Group of Houses in Spring

O Γιοχάνες Ίττεν (Johannes Itten, 11 Νοεμβρίου 1888 - 25 Μαρτίου 1967) ήταν Ελβετός ζωγράφος, σχεδιαστής, συγγραφέας, δάσκαλος και θεωρητικός της τέχνης που συνδέθηκε με τη σχολή Μπαουχάους.*

Γεννήθηκε στο Südern-Linden της Ελβετίας. Την περίοδο 1904-6 εκπαιδεύτηκε ως δάσκαλος της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στη Βέρνη, ερχόμενος σε επαφή με τις καινοτόμες ιδέες του παιδαγωγού Φρίντριχ Βίλχελμ Φρέμπελ, αλλά και την ψυχανάλυση. Το 1909 αποφάσισε να αφιερωθεί στη ζωγραφική και γράφτηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Γενεύης, ωστόσο απογοητευμένος από την εμπειρία του με τους δασκάλους του, επέστρεψε για ένα διάστημα στη Βέρνη. Επιστρέφοντας στη Γενεύη, παρακολούθησε τα μαθήματα του Ελβετού ζωγράφου Eugène Gilliard (1861–1921), ενώ το 1913 μετέβη στη Στουτγκάρδη για σπουδές στην ακαδημία του Adolf Hölzel, πρωτοπόρου στο είδος της αφηρημένης τέχνης.

Τα πρώτα έργα και η καταξίωση

Ήρθε σε επαφή με τις περιοδικές εκδόσεις του κινήματος του Γαλάζιου Καβαλάρη (Der Blaue Reiter) και από το 1915 χρονολογούνται μερικοί από τους πρώτους σημαντικούς πίνακες που φιλοτέχνησε, όπως ο Καλός Σαμαρείτης, καθώς και οι πρώτες αφηρημένες συνθέσεις του. Υπήρξε ιδρυτής μίας ιδιωτικής σχολής καλών τεχνών, χρησιμοποιώντας μη συμβατικές μεθόδους διδασκαλίας με στόχο τη μάθηση μέσα από τη δημιουργία και το παιχνίδι. Τον Οκτώβριο του 1919 διορίστηκε ως δάσκαλος στη σχολή Μπαουχάους της Βαϊμάρης, αναλαμβάνοντας τα εργαστήρια της ξυλουργικής, της τοιχογραφίας και της επεξεργασίας του μετάλλου. Υπήρξε μία από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες της σχολής και εκείνος που διαμόρφωσε και δίδασκε τον πρώτο κύκλο σπουδών της (Vorkurs), ένα προπαρασκευαστικό στάδιο διάρκειας έξι μηνών. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1910 συνδέθηκε στενά με το συγκριτικό θρησκευτικό κίνημα Mazdaznan, βασισμένο σε ιδέες του Χριστιανισμού και του Ζωροαστρισμού. Ο Ίττεν ενσωμάτωσε στοιχεία του κινήματος αυτού στη διδασκαλία του, καθιερώνοντας για παράδειγμα ειδικό διαιτολόγιο ή ασκήσεις διαλογισμού, ενώ αρκετοί μαθητές ακολούθησαν το παράδειγμά του, γεγονός που οδήγησε τελικά στη δημιουργία μίας διακριτής ομάδας μαθητών, οπαδών του Mazdaznan, επιφέροντας πόλωση στις τάξεις της σχολής.

Η αποχώρηση από το Μπαουχάους

Το 1923 αποχώρησε από τη σχολή Μπαουχάους και μετέβη στην κοινότητα Mazdaznan του Herrliberg, όπου λειτούργησε εργαστήριο υφαντουργίας. Τρία χρόνια αργότερα ίδρυσε νέα σχολή ζωγραφικής, γραφικών τεχνών, φωτογραφίας και αρχιτεκτονικής στο Βερολίνο, ενώ από το 1932 μέχρι το 1938 ανέλαβε τη διεύθυνση της Flächenkunstschule του Κρέφελντ, στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία. Έργα του παρουσιάστηκαν στην έκθεση «Εκφυλισμένης τέχνης» των Εθνικοσοσιαλιστών που διοργανώθηκε το 1937 στο Μόναχο. Ο Ίττεν μετανάστευσε για ένα μικρό χρονικό διάστημα στην Ολλανδία και κατόπιν επέστρεψε στην Ελβετία όπου ανέλαβε τη διεύθυνση του Μουσείου Βιομηχανικού Σχεδιασμού (Museum für Gestaltung) της Ζυρίχης, μέχρι το 1954.

Γραπτά έργα

Kunst der Farbe (Ravensburg, 1961)

Gestaltungs- und Formenlehre. Mein Vorkurs am Bauhaus und später (Ravensburg, 1963)

* Το Μπαουχάους (γερμ. Staatliches Bauhaus ή Bauhaus) ήταν καλλιτεχνική και αρχιτεκτονική σχολή που ιδρύθηκε από τον Βάλτερ Γκρόπιους και λειτούργησε κατά την περίοδο 1919-1933 στη Γερμανία, και έγινε διάσημη για την προσέγγιση του σχεδιασμού που δημοσιοποίησε και δίδασκε.

Το ύφος της σχολής Μπαουχάους επέδρασε καταλυτικά στην εξέλιξη της σύγχρονης τέχνης, της αρχιτεκτονικής και του βιομηχανικού σχεδιασμού, ενώ, τα έργα που παράχθηκαν μέσα από τα εργαστήρια της σχολής έγιναν αντικείμενα εκτεταμένης αναπαραγωγής και συλλογής.

Λειτούργησε σε τρεις διαφορετικές πόλεις της Γερμανίας, στη Βαϊμάρη (1919-25), στο Ντεσάου (1925-32) και στο Βερολίνο (1932-33), υπό την διεύθυνση των Βάλτερ Γκρόπιους (1919-28), Χάνες Μέγιερ (1928-30) και Μις βαν ντερ Ρόε (1930-33), αντίστοιχα. Οι αλλαγές στην έδρα και την ηγεσία της συνδέονταν με αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στην πολιτική της, καθώς και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ύφους της. Ανάμεσα στις κεντρικές ιδέες που προώθησε η σχολή, ήταν η χρήση της τεχνολογίας για καλλιτεχνικούς σκοπούς, η απουσία διάκρισης μεταξύ καλών και εφαρμοσμένων τεχνών, καθώς, και η αναγκαιότητα της σφαιρικής διδασκαλίας όλων των μορφών τέχνης. Επανέφερε τη διδασκαλία σε εργαστήρια, σε αντίθεση με τον τρόπο λειτουργίας των ακαδημιών, και στο μικρό χρονικό διάστημα που λειτούργησε, δίδαξαν επιφανείς καλλιτέχνες του 20ού αιώνα, όπως, ο Βασίλι Καντίνσκι, ο Γιοχάνες Ίτεν, ο Μαρσέλ Μπρόιερ και ο Πάουλ Κλέε.

https://el.wikipedia.org/