Αντιγόνη Μεταξά-Κροντηρά (Θεία Λένα) (1905- 16 Οκτωβρίου 1971)

πηγή φωτογραφίας : http://feggarakilampro.blogspot.com/

Η Αντιγόνη Μεταξά-Κροντηρά (Θεία Λένα) (1905- 16 Οκτωβρίου 1971) ήταν σημαντική Ελληνίδα παιδαγωγός. Υπήρξε η δημιουργός του πρώτου παιδικού θεάτρου για παιδιά στην Ελλάδα, το Θέατρο του Παιδιού. Επίσης ήταν η αγαπημένη Θεία Λένα των παιδιών που παρουσίαζε παιδικές εκπομπές από το κρατικό Ελληνικό ραδιόφωνο από το 1938 έως το 1966. Η πιο γνωστή ήταν το Καλημέρα Παιδάκια της Ώρας του παιδιού. Υπήρξε η συγγραφέας 54 παιδικών βιβλίων, ανάμεσα σε αυτά και της εξάτομης παιδικής εγκυκλοπαίδειας καθώς και της Εγκυκλοπαίδειας της Ελληνκής Μυθολογίας για παιδιά. Παρουσίασε δίσκους βινυλίου με παραμύθια και τραγούδια καθώς και την πρώτη παιδική τηλεοπτική εκπομπή, με τίτλο Συντροφιά με τη Θεία Λένα. Ο στόχος της ήταν να εκπαιδεύει τα παιδιά ψυχαγωγώντας τα. Για το σύνολο του έργου της βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών.

Γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν κόρη του εκπαιδευτικού Γεωργίου Μεταξά. Σπούδασε Παιδαγωγικά στο Παρίσι, και υποκριτική τέχνη στη δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών, απ΄ όπου αποφοίτησε με χρυσό μετάλλιο. Αργότερα εργάστηκε ως καθηγήτρια σ΄ αυτό διδάσκοντας απαγγελία και υποκριτική για πολλά χρόνια.

Το 1925 ανέλαβε πρωταγωνίστρια στο θέατρο Τέχνης του Σπύρου Μελά, καθώς και στα "Διονύσια" του Αιμίλιου Βεάκη. Το 1933 ίδρυσε τον πρώτο ελληνικό θίασο παιδικού θεάτρου, που λεγόταν "Το θέατρο του παιδιού", ή "Παιδικό θέατρο", που λειτούργησε χωρίς διακοπή ως την επιβολή της γερμανικής κατοχής, τον Απρίλιο του 1941, ενώ από το 1938 άρχισε να εργάζεται στον Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών ως τακτική συνεργάτρια και από το 1942 μέχρι το 1966 διευθύντρια της καθημερινής "Ώρας του Παιδιού". Πραγματοποίησε πολλές παιδικές εκπομπές με τίτλο "Η ώρα του παιδιού" χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο "Θεία Λένα", το οποίο χρησιμοποίησε και στο συγγραφικό της έργο. Το 1967 συνέχισε στη τηλεόραση της ΥΕΝΕΔ όπου το 1967 δημιούργησε το πρώτο ελληνικό παιδικό τηλεοπτικό πρόγραμμα.

Στο συγγραφικό της έργο περιλαμβάνονται περισσότερα από 50 παιδικά έργα. Ξεχωρίζουν "Το Θέατρο του Παιδιού" (τομ.4), "Η Ώρα του Παιδιού", "Ελάτε να ταξιδέψουνε" (τομ.4), "Χίλιες μορφές" (τομ.2), "Η θεία Λένα στα μικρά παιδιά", "Καλώς ήλθες μικρό μου".

Η Αντιγόνη Μεταξά είχε παντρευτεί τον Κώστα Κροντηρά, πρώτο σκηνοθέτη στο χώρο της ραδιοφωνίας και συνεργάστηκε μαζί του στο Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών. Για το σύνολο του έργου της τιμήθηκε με ειδικό βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών. Κόρη της Αντιγόνης Μεταξά και του Κώστα Κροντηρά ήταν η επίσης ραδιοφωνική παραγωγός Λήδα Κροντηρά, γνωστή από την παιδική εκπομπή "Καλημέρα παιδάκια".

Μετά τον θάνατο της μνημονεύεται στο πάρκο απέναντι από το μαιευτήριο "Έλενα Βενιζέλου" σε μια μαρμάρινη πλακέτα.

Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια του παιδιού

Το 1967 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ" ΦΥΤΡΑΚΗΣ & ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΟΣ το πεντάτομο έργο της "Η ΝΕΑ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ" μια εγκυκλοπαίδεια που απευθύνονταν κυρίως σε παιδιά και αποτελούσε ενημέρωση του αντίστοιχου δίτομου έργου που είχε κυκλοφορήσει το 1953.

Όπως γράφει η ίδια, στο αντί προλόγου εισαγωγικό κείμενο, η εγκυκλοπαίδεια περιέχει θέματα που συμπληρώνουν τη σχολική ύλη του δημοτικού και των πρώτων τάξεων του Γυμνασίου (εξατάξιο τότε). Θεωρούσε επίσης ότι μία εγκυκλοπαίδεια για παιδιά θα έπρεπε να έχει ένα ομοιόμορφο ύφος πράγμα που, πολύ φυσικά, λείπει από τις περισσότερες εγκυκλοπαίδειες και λεξικά καθώς γράφονται από διάφορους συγγραφείς. Περιείχε επίσης αντί φωτογραφιών και χαρτών πάρα πολλά σκίτσα και απλοϊκές ζωγραφιές Ελλήνων ζωγράφων. https://el.wikipedia.org/

«Θεία Λένα», η αγαπημένη παιδαγωγός και θεατρίνα που μεγάλωσε μέσα από το ραδιόφωνο πολλές γενιές παιδιών. Ο πατέρας της είχε ιδιωτικό σχολείο που μετέφερε τους μαθητές με άμαξα την οποία έσερναν άλογα...

Η Αντιγόνη Μεταξά γεννήθηκε στην Αθήνα το 1905. Ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1930 και συγκεκριμμένα το 1933 όταν ίδρυσε το «Θέατρο του Παιδιού», τον πρώτο παιδικό θίασο στην Ελλάδα. Ήταν μια γυναίκα με πλατιά θεατρική και λογοτεχνική μόρφωση αλλά κυρίως με απεριόριστη αγάπη για τα παιδιά. Τα παιδιά της εποχής εκείνης δεν είχαν βιομηχανικά και ηλεκτρονικά παιχνίδια, αλλά έπαιζαν στις αλάνες και έφτιαχναν παιχνίδια με υλικά από τη φύση, όπως τόξα, όπλα και ίσως παγίδες για πουλιά ή παρόμοια. Έστηναν σεντόνια και έπαιζαν καραγκιόζη και φυσικά αυτοσχέδια σκετς, άρα μια απλοϊκή μορφή θεάτρου. Η θεία Λένα αξιοποίησε με τον καλύτερο τρόπο, την ανάγκη των παιδιών για θεατρικό παιχνίδι και ψυχαγωγία. 

Η θεία Λένα των παιδιών 

Σιγά σιγά το «Θέατρο του Παιδιού» συνεχίστηκε στο ραδιόφωνο και η Αντιγόνη Μεταξά έγινε πλέον η «Θεία Λένα» η αγαπημένη θεία όλων των παιδιών. Ο πατέρας της, ήταν ένας φιλελεύθερος Κεφαλλονίτης με προοδευτικό χαρακτήρα που είχε ιδρύσει το 1906 την Ελληνογαλλική Σχολή Μεταξά. Στο σχολείο υπήρχε παιδική ορχήστρα, παιδική χορωδία φουστανελοφόρων που έπαιρναν τότε μέρος στις πατριωτικές γιορτές, γήπεδο τένις αλλά και Λογιστικό τμήμα που τα παιδιά έκαναν ειδική πρακτική εξάσκηση. Οι μαθητές μεταφέρονταν με λεωφορεία που τα έσερναν άλογα. Έτσι μεγαλωμένη, σε ένα ιδιαίτερα ζεστό και πνευματικό περιβάλλον με εξαιρετικούς δασκάλους ακολούθησε και εκείνη τον ίδιο δρόμο. Σπούδασε Παιδαγωγικά στο Παρίσι και το 1925 αποφοίτησε από το Ελληνικό Ωδείο με χρυσό μετάλλιο. 

Μια δεύτερη Μαρίκα Κοτοπούλη 

Όταν έπαιξε στην παράσταση»Στέλλα Βιολάντη» ο ίδιος ο Ξενόπουλος έγραψε στη στήλη του «Πνευματική Κίνησις» ένα άρθρο με τίτλο «Νέος Αστήρ». Όντως η μικρή είχε απίστευτο ταλέντο. Μια δεύτερη Κοτοπούλη έλεγαν όλοι. Μετά από μια περιοδεία με το Βεάκη όμως εγκατέλειψε το θέατρο και αφοσιώθηκε στα παιδιά. Έτσι το 1933 δημιουργείται στην Ελλάδα το Θέατρο του Παιδιού. Παρουσιάζει έργα από διάφορους συγγραφείς αλλά και δικά της. Η πρώτη της εκδοτική προσπάθεια ήταν η έκδοση τριών τόμων με δικά της έργα γραμμένα για παιδιά. Συνολικά έγραψε 53 βιβλία και είχε την επιμέλεια σε 250. Ανάμεσα σ’ αυτά και η πεντάτομη Παιδική Εγκυκλοπαίδεια το «Θέατρο του Παιδιού». Το θέατρό της έδινε παραστάσεις κανονικά κάθε Κυριακή από το 1933 μέχρι την Κατοχή, που το έκλεισαν οι Ιταλοί και απαγόρευσαν τις παραστάσεις. Η Αντιγόνη Μεταξά ήταν ήδη για όλους η αγαπημένη «Θεία Λένα» του Ραδιοφώνου και η προϊσταμένη της «Ώρας του Παιδιού» στο ΕΙΡ. Από το 1967 στην ΥΕΝΕΔ δημιούργησε το πρώτο πρόγραμμα για παιδιά. Έτσι τα παιδιά και φυσικά και οι γονείς έμαθαν να ακούν θεατρικές παραστάσεις. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το πεντάτομο έργο της «Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια του Παιδιού», που απευθυνόταν κυρίως σε παιδιά και αποτελούσε την πλήρη έκδοση του έργου που είχε κυκλοφορήσει το 1953. Περιείχε θέματα βοηθητικά για τη σχολική ύλη του δημοτικού και των πρώτων τάξεων του Γυμνασίου. Αντί για φωτογραφίες και χάρτες είχε σκίτσα και απλοϊκές ζωγραφιές. 

Η Αντιγόνη Μεταξά παντρεύτηκε τον Κώστα Κροντηρά, πρώτο σκηνοθέτη στο χώρο της ραδιοφωνίας και συνεργάστηκε μαζί του. Για το σύνολο του έργου της τιμήθηκε απ΄την Ακαδημία ΑΘηνών. Η «Θεία Λένα» η αγαπημένη δασκάλα με τα κυματιστά μαλλιά και τα γαλανά μάτια συντρόφευε τα μικρά ελληνόπουλα απ΄τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής και τα άφησε το 1971 ενηλίκους πια. Η «Θεία Λένα» έγινε ένας καθημερινός επισκέπτης σε όλα τα ελληνικά σπίτια, καθώς μέσα από τα ραδιόφωνο ήταν πάντα εκεί και το μήνυμά της ήταν πάντα απλό και χρήσιμο για τα παιδιά και τους γονείς. Πόσες εκπομπές μπορούν να ισχυριστούν σήμερα το ίδιο;...

https://www.mixanitouxronou.gr/

Ντοκιμαντέρ ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΜΕΤΑΞΑ

Η «Θεία Λένα» των παιδικών μας χρόνων!

Της Ελένης Μπετεινάκη*

Αντιγόνη Μεταξά, η δεύτερη γιαγιά της ζωής μου, η παραμυθού των παιδικών μας χρόνων, η πιο αγαπημένη φωνή της τρυφερής μας ηλικίας.Tόσο πολύ, που νοιώθω πως ακόμα αντηχεί στ΄ αυτιά μου η χροιά της φωνής της και πως από στιγμή σε στιγμή κάπου θα την συναντήσω ξανά… στη συχνότητα του ραδιοφώνου.

«…Καλημέρα σας παιδιά μου, είναι η θεία Λένα εδώ,
να σας πει ένα παραμύθι όμορφο και χαρωπό…».

Πόσες γενιές μεγάλωσαν ακούγοντας αυτό το τραγουδάκι κάθε μέρα; Πόσοι από μας έζησαν αυτές τις μαγικές στιγμές «κολλημένοι» στα ερτζιανά; Πόσα παραμύθια, τραγούδια, ιστορίες, δεν μάθαμε που συντρόφεψαν τα πιο αθώα χρόνια της ζωής μας;

Ήταν η πιο μαγική στιγμή της ημέρας!

Κάθε πρωί στις 9.00, πίνοντας ένα ποτήρι γάλα, στη σειρά οι κούκλες να μου κρατούν συντροφιά, και η αξέχαστη φωνή από εκείνο το μεγάλο ραδιόφωνο, στο ψηλό ράφι της κουζίνας. Δεν μπορούσα να καταλάβω, που ήταν κρυμμένη και μιλούσε τόσο γλυκά. Η μαμά έλεγε πως ήταν στην Αθήνα κι εγώ πίστευα πως τούτη η πολιτεία θα ΄ταν η πιο μαγική του κόσμου, η πιο πολύχρωμη, η πιο μεγάλη, κι ήθελα σαν μεγάλωνα να πάω εκεί να γνωρίσω τη θεία Λένα και όλους τους ήρωες της από τα παραμύθια. Θυμάμαι την απόλυτη ησυχία του σπιτιού σαν ακουγόταν το σήμα της εκπομπής. Ήταν η ώρα της «Θείας Λένας». Μιας γυναίκας που στην παιδική φαντασία έμοιαζε σαν ένας γίγαντας, σαν νεράιδα ή μάγισσα ακόμα και σαν ξωτικό. Ήταν εκείνη που γνώριζε τα πάντα. Δεν την είχα δει ποτέ αλλά την φανταζόμουν σαν ένα αερικό που κρατούσε ένα μαγικό ραβδί και ξεκλείδωνε όλες τις πόρτες των κάστρων της φαντασίας, κάθε πρωί. Και σαν πέρασε ο καιρός κι ήρθε η ώρα να πάω σχολείο, το αρνιόμουν πεισματικά γιατί δεν θα την άκουγα. Τότε η μητέρα μου κατάφερε να μάθει να μου γράφει σε κασέτες τις εκπομπές της. Σαν γύριζα τα μεσημέρια, η πρώτη μου δουλειά ήταν να ακούσω τις ιστορίες της, και πολλές φορές τις ξανάβαζα το βράδυ λίγο πριν κοιμηθώ. Η τηλεόραση ήρθε στη ζωή μας πολύ αργότερα, όπως και τα βιβλία της κι έτσι δεν την είχα δει ποτέ πως ήταν!

Θυμάμαι τα ατελείωτα μοναχικά απογεύματα μου που γινόμουν εγώ η αφηγήτρια στις κούκλες μου. Τους μάθαινα τα τραγουδάκια, τις ιστορίες κι όλα όσα είχα ήδη ακούσει και αποστηθίσει από τις πολυπαιγμένες κασέτες που δυστυχώς χάθηκαν με το πέρασμα των χρόνων. Κι αυτό συνεχίστηκε για πολλά χρόνια.

Νόμιζα πως τούτη η γυναίκα θα ζούσε για πάντα, όπως τα παραμύθια και πως η εκπομπή της δεν θα τέλειωνε ποτέ. Σαν μεγάλωσα κάμποσο, έψαξα λίγο κι έμαθα πως όλα εκείνα που άκουγα, ήταν από αναμεταδώσεις και η σπουδαία αυτή γυναίκα δεν υπήρχε καν στη ζωή όταν εγώ την ζωντάνευα με την φαντασία μου. Η ζωντανή φωνή της σταμάτησε την 16η Οκτωβρίου του 1971 ενώ οι εκπομπές της ακούγονταν από το ελληνικό ραδιόφωνο ακόμα μια ολόκληρη δεκαετία. Αργότερα έμαθα και κάτι άλλο που επίσης με συγκλόνισε. Ο γίγαντας των παιδικών μου χρόνων, η νεράιδα, η βασίλισσα όλου του κόσμου ήταν μια μικροκαμωμένη κυρία, με γαλανά μάτια και μαύρα κοντά κυματιστά μαλλιά. Καμιά σχέση με την φαντασία μου. Αυτό που κανένας δεν μπορούσε να μου αλλάξει ποτέ και να με κάνει να ξεχάσω, ήταν η φωνή της…
https://www.cretalive.gr/