Ο Ζόλταν Κόνταϊ (λανθασμένη ονομασία Κόνταλυ ή Κόνταγι, Zoltán Kodály, ουγγρικά: Kodály Zoltán,ˈkodaːj ˈzoltaːn, Κέτσκεμετ 16 Δεκεμβρίου 1882 – Βουδαπέστη 6 Μαρτίου 1967) ήταν Ούγγρος συνθέτης, διευθυντής ορχήστρας, εθνομουσικολόγος, μουσικοπαιδαγωγός, γλωσσολόγος και φιλόσοφος, από τους σημαντικότερους γνώστες της παραδοσιακής ουγγρικής μουσικής. Θεωρείται, μετά τον Μπέλα Μπάρτοκ, ως ο σημαντικότερος συνθέτης της πατρίδας του και είναι παγκοσμίως γνωστός για την επινόηση της φερώνυμης παιδαγωγικής μεθόδου (Kodály-módszer).
Ο Κόνταϊ γεννήθηκε στην πόλη Κέτσκεμετ της κεντρικής Ουγγαρίας, το 1882, αλλά πέρασε το μεγαλύτερο μέρος των παιδικών του χρόνων στις πόλεις Γκαλάντα και Τρνάβα της -σημερινής- Σλοβακίας. Ο πατέρας του, σιδηροδρομικός υπάλληλος στο επάγγελμα, ήταν ένας ταλαντούχος ερασιτέχνης μουσικός που τού έκανε μαθήματα βιολιού. Επίσης, ήταν εκκλησιαστικός χορωδός και έγραφε μουσική χωρίς να έχει ιδιαίτερη εκπαίδευση. Επειδή και η μητέρα του ήταν πιανίστα, ο Ζόλταν μεγάλωσε σε ένα απόλυτα μουσικό περιβάλλον.
Τα πρώτα του ορχηστρικά έργα παρουσιάστηκαν στο σχολείο του, το γυμνάσιο Nagyoszombat (1892-1900). Μετά, πήγε στο Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης και στη Μουσική Ακαδημία «Φραντς Λιστ». Εκεί σπούδασε με τον Χ. Κέσλερ (Hans Koessler) ο οποίος ήταν, επίσης, δάσκαλος των Μπάρτοκ και Ντόχνανι (Ε. Dohnányi). Μετά την αποφοίτησή του, το 1905, συναντήθηκε με τον Μπάρτοκ. Υπό την προτροπή του, άρχισε τη συλλογή λαϊκής-παραδοσιακής μουσικής στην περιοχή της Γκαλάντα, που συνεχίστηκε μέχρι το 1914, καθώς ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατέγραφε το υλικό που συγκέντρωνε σε κυλίνδρους φωνογράφου της εποχής, οι οποίοι είχαν εφευρεθεί σχετικά πρόσφατα. Με τον Μπάρτοκ θα γίνουν αχώριστοι φίλοι και αλληλοϋποστηρικτές των μουσικών τους επιλογών.
 |
| Ο Κόνταϊ (καθιστός) με τον επιστήθιο φίλο του, Μπέλα Μπάρτοκ, σε φωτογραφία του 1905 |
Το 1906 δημοσίευσε τη διατριβή του με τίτλο «Στροφική Δομή στο Ουγγρικό Λαϊκό Τραγούδι» και, την ίδια χρονιά, παρακολουθεί μαθήματα με τον Σαρλ Βιντόρ στο Παρίσι. Παρά το γεγονός ότι, είχε μεγάλη αγάπη στη λαϊκή μουσική της πατρίδας του, ο Κόνταϊ δεν έχασε το ενδιαφέρον του για την κλασική μουσική, ταξιδεύοντας στο Μπαϊρόιτ, το Σάλτσμπουργκ, το Βερολίνο και το Παρίσι. Το 1907, έγινε δάσκαλος θεωρητικών στη Μουσική Ακαδημία «Φραντς Λιστ» και διαδέχτηκε τον Κέσλερ στην τάξη σύνθεσης, από το 1908 μέχρι το 1911. Το 1923 συνέθεσε το έργο Ουγγρικός Ψαλμός για την 50ετηρίδα της ένωσης της Βούδας με την Πέστη. Το έργο γνώρισε αμέσως μεγάλη επιτυχία και άρχισε να εκτελείται σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική, υπό τη διεύθυνση μεγάλων μαέστρων, όπως οι Τοσκανίνι, Μένγκελμπεργκ και Φούρτβενγκλερ. Το 1933, η Ουγγρική Ακαδημία Επιστημών ζήτησε, από αυτόν και τον Μπάρτοκ, να δημοσιεύσουν όλη την διαθέσιμη παραδοσιακή μουσική που είχαν ανθολογήσει - μια τεράστια ποσότητα υλικού. Το ίδιο έτος δημοσιεύει το αριστουργηματικό του έργο Οι Χοροί της Γκαλάντα, από τα πλέον δημοφιλή έργα ρεπερτορίου της κλασικής μουσικής.
Μετά την αναχώρηση του Μπάρτοκ στην Αμερική, ο Κόνταϊ ανέλαβε να συνεχίσει μόνος του το μεγάλο έργο της έκδοσης. Το 1939, ανέλαβε δύο μεγάλες παραγγελίες: για την 50ετηρίδα της Ορχήστρας Κόντσερτχεμπάου του Άμστερνταμ, έγραψε τις Παραλλαγές πάνω στο ουγγρικό λαϊκό τραγούδι «Το Παγώνι» και για την 50ετηρίδα της Συμφωνικής του Σικάγου, το Κοντσέρτο για Ορχήστρα. Το 1942 συνταξιοδοτήθηκε, αλλά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ταξίδεψε στην Αγγλία, τη Γαλλία, τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ για να διευθύνει τις δικές του συνθέσεις. Ειδικά στις ΗΠΑ, έδωσε μια σημαντική διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, με ταυτόχρονη παρουσίαση δικών του έργων.
Οι προσπάθειές του στον τομέα της μουσικής εκπαίδευσης οδήγησαν στην εισαγωγή μιας από τις μεθόδους μουσικής εργασίας του, στην ουγγρική πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Αυτή η μέθοδος αποτελεί, επίσης, τη βάση για το υψηλό επίπεδο το οποίο κατέκτησαν οι ουγγρικές χορωδίες. Το 1951 εξέδωσε το πρώτο τεύχος του Corpus musical popularis Hungarical, έργο που αποτελεί μία από τις πληρέστερες συλλογές λαϊκής μουσικής, παγκοσμίως. Άλλωστε, χρημάτισε πρόεδρος του Διεθνούς Συμβουλίου για τη Λαϊκή Μουσική (1961).
Ο Κόνταϊ νυμφεύτηκε δύο φορές · πρώτη του σύζυγος ήταν η Έμα Γκρούμπερ, με την οποία έζησε αρμονικά για 48 χρόνια, μέχρι τον θάνατό της. Τον Δεκέμβριο του 1959, νυμφεύτηκε τη Σαρόλτα Πέτζελι, μια 19χρονη φοιτήτριά του στην Ακαδημία Μουσικής «Φραντς Λιστ», με τον οποία έζησε μέχρι τον θάνατό του στη Βουδαπέστη, το 1967, σε ηλικία 84 ετών.
Φωτογραφία του Κόνταϊ από το 1930
Μουσικολογικά στοιχεία
Οι συνθέσεις του Κόνταϊ χαρακτηρίζονται από την έντονη προσωπικότητα του δημιουργού τους, με μεγάλη πρωτοτυπία της μορφής και του περιεχομένου. Μπορεί να οφείλουν πολλά στις παραδοσιακές ρίζες της ουγγρικής μουσικής αλλά, κατά βάθος, είναι ρομαντικές. Κάποιες πλευρές των έργων του χρωματίζονται από το ενδιαφέρον του συνθέτη για την, σύγχρονη με αυτόν, γαλλική μουσική και τις θρησκευτικές συνθέσεις των Ιταλών πολυφωνιστών της Αναγέννησης. Αποτελούν ένα πολύ ενδιαφέρον μείγμα εξαιρετικά εξελιγμένης γνώσης του δυτικοευρωπαϊκού στυλ μουσικής, συμπεριλαμβανομένων κλασσικών, όψιμων ρομαντικών, ιμπρεσιονιστικών και νεωτεριστικών παραδόσεων. Επίσης, βαθιά γνώση και σεβασμό για τη λαϊκή μουσική της Ουγγαρίας και τις, κατοικημένες από Ούγγρους, περιοχές της Σλοβακίας και της Ρουμανίας. Γενικά, δεν θεωρείται τόσο «προχωρημένος» αρμονικά όσο ο Μπάρτοκ, αλλά τα έργα του είναι τελειοποιημένα τεχνικά και διαθέτουν μελωδική έμπνευση.
Ωστόσο, εν μέρει λόγω του Μεγάλου Πολέμου και των μετέπειτα σημαντικών γεωπολιτικών αλλαγών στην περιοχή και, εν μέρει λόγω μιας φυσιολογικής «ατολμίας» στη ιδιοσυγκρασία της νεολαίας, ο Κόνταϊ δεν είχε σημαντική απήχηση, μέχρι το 1923. O ίδιος θεωρούσε ότι οι περισσότεροι νέοι δεν είχαν καμιά κατανόηση της μουσικής, στοιχείο που θεωρούσε «χειρότερο από τον αναλφαβητισμό».
Εξαιρετικός παιδαγωγός, ο Κόνταϊ, έθεσε τις βάσεις όχι μόνον της εθνικής ουγγρικής σχολής σύνθεσης αλλά και της συνολικής μουσικής εκπαίδευσης της πατρίδας του.
«Διδάξτε μουσική και τραγούδι στο σχολείο με τέτοιο τρόπο ώστε, να μην είναι βασανιστήριο, αλλά χαρά για τον μαθητή», είχε δηλώσει, και συνεχίζει «Ενσταλάξτε τη δίψα για καλύτερη μουσική μέσα του, μια δίψα που θα διαρκέσει για μια ζωή».
Κυριότερα έργα
Όπερες
Χάρι Γιάνος, κωμική όπερα Op. 15 (1926)
Το Δωμάτιο με τον Αργαλειό (1924-1932)
Czinka Panna (1946-8)
Ορχήστρα
Καλοκαιρινό Βράδυ, συμφωνικό ποίημα (1906, αναθ. 1929)
Χάρι Γιάνος, η σουίτα από την όπερα (1926)
Χοροί του Μάροστσεκ (1930)
Χοροί της Γκαλάντα (1933)
Παραλλαγές πάνω στο ουγγρικό λαϊκό τραγούδι «Το Παγώνι» (1939)
Κοντσέρτο για Ορχήστρα (1939-1940)
Συμφωνία (στη μνήμη του Τοσκανίνι, 1961)
Μουσική δωματίου
Αντάτζιο για βιολί/βιόλα/βιολοντσέλο και πιάνο (1905)
Ιντερμέτζο για τρίο εγχόρδων (1905)
Κουαρτέτο εγχόρδων Νο. 1 σε Ντο Ελάσσονα, Op. 2 (1908-1909)
Σονάτα για βιολοντσέλο, Op. 4 (1909-1910)
Ντούο για βιολί και βιολοντσέλο, Op. 7 (1914)
Σονάτα για βιολοντσέλο σόλο, Op. 8 (1915)
Καπρίτσιο για βιολοντσέλο σόλο (1915)
Κουαρτέτο εγχόρδων Νο. 2, Op. 10 (1916-1918)
Σερενάτα για 2 βιολιά και βιόλα, Op. 12 (1919-1920)
Pange lingua, πρελούδιο για εκκλησιαστικό όργανο (1931)
Organoeida ad missam lectam («Γαλήνια Λειτουργία», 1944)
Επίγραμμα (1954)
Φωνή
Βραδιά (1904)
Ουγγρικός Ψαλμός, Op. 13 (1923)
Matrai kepek (1931)
Ο Ιησούς και οι Έμποροι (1934)
Te Deum (στον Budavar, 1936)
Molnar Anne (1936)
Ωδή στον Φέρεντς Λιστ (1936)
Ύμνος στον Βασιλιά Άγιο Στέφανο (1938)
Missa Brevis, για σολίστες, χορωδία και εκκλησιαστικό όργανο (1942, 1948)
Θρήνος (1947)
Mohàcs (1965)
Εν Οργάνοις Αινείτε, για χορωδία και εκκλησιαστικό όργανο (1966)
Adventi ének (Veni, Veni Emmanuel), για μικτή χορωδία a cappella
Μουσικοπαιδαγωγικό Σύστημα Kodály
Oνομάζεται το σύνολο των μουσικοπαιδαγωγικών αρχών και μεθόδων που εφαρμόστηκε συστηματικά σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες της Ουγγαρίας, υπό την καθοδήγηση του Ζόλταν Κόνταλυ, μετά το 1945. Τα θεαματικά παιδαγωγικά, πολιτιστικά και κοινωνικά αποτελέσματα του, προκάλεσαν τον θαυμασμό της διεθνούς κοινότητας ήδη από την δεκαετία του 1960, η οποία και το βάπτισε με αυτό το όνομα ή εναλλακτικά, Μέθοδο Κόνταλυ (Kodály Method), Φιλοσοφία Κόνταλυ (Kodály Concept).
Βασικές αρχές του Συστήματος Κόνταλυ:
1.H μουσική είναι "ανθρώπινο δικαίωμα". (1α) Η οργανωμένη κοινωνία (πολιτεία) έχει την υποχρέωση να προσφέρει σε κάθε πολίτη / παιδί πρόσβαση στην μουσική παιδεία (1β) κατ' αρχάς μέσα από την γενική εκπαίδευση, (1γ) με οργανωμένη, συστηματική και τακτική διδασκαλία της μουσικής, η οποία πρέπει να αρχίζει:
2.- στη νεαρότερη δυνατόν ηλικία,
3.- με την καλλιέργεια της φωνής και της ακοής στη συνέχεια δε με τη διδασκαλία της μουσικής ανάγνωσης και γραφής,
4.- με τη χρήση της κατά τόπο εγχώριας μουσικής παράδοσης.
5.Στην εκπαίδευση είναι καλό να χρησιμοποιούνται μόνο μουσικά αριστουργήματα από κάθε χώρα και εποχή.
6.Οι δάσκαλοι μουσικής πρέπει να είναι άρτια εκπαιδευμένοι τόσο ως μουσικοί όσο και ως παιδαγωγοί.
Μερικά από τα Μεθοδολογικά μέσα του Συστήματος Κόνταλυ:
το σύστημα του σχετικού σόλφα
η φωνομιμική
οι ρυθμικές συλλαβές
η ρυθμική σημειογραφία
η χορωδιακή πράξη και
η στυλιστική ανάλυση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου