Η Άννα Φρανκ (Φραγκφούρτη, 12 Ιουνίου 1929 - στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν, Φεβρουάριος ή Μάρτιος 1945) ήταν Γερμανίδα Εβραϊκής καταγωγής που έγραψε ένα ημερολόγιο ενώ κρυβόταν, μαζί με τους δικούς της και τέσσερις οικογενειακούς φίλους, σε ένα σπίτι στο Άμστερνταμ κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της Ολλανδίας.
Η οικογένειά της είχε μετακομίσει στο Άμστερνταμ όταν οι Ναζί πήραν την εξουσία στη Γερμανία, αλλά παγιδεύτηκε όταν η κατοχή επεκτάθηκε και στην Ολλανδία. Καθώς οι διώξεις των Εβραίων εντάθηκαν, η οικογένεια άρχισε τον Ιούλιο του 1943 να κρύβεται σε μυστικά δωμάτια του γραφείου του πατέρα, Όττο Φρανκ. Μετά από δύο χρόνια τούς κατέδωσαν και η οικογένεια στάλθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η Γκεστάπο λεηλάτησε τη σοφίτα, όπου κρυβόταν η οικογένειά της, αφήνοντας ανάκατα στο πάτωμα περιοδικά, βιβλία, εφημερίδες κτλ. Λίγες μέρες αργότερα, μια καθαρίστρια βρήκε ανάμεσά τους το ημερολόγιο της Άννας. Χωρίς να ξέρει τι ήταν, το παρέδωσε στη Μιπ και την Έλλη, δύο κορίτσια, που η βοήθειά τους στις εβραϊκές οικογένειες δεν αποκαλύφθηκε ποτέ. Η Άννα και η αδελφή της, Μαργκότ, μεταφέρθηκαν, δύο μήνες πριν το θάνατο της μητέρας τους, στο γερμανικό στρατόπεδο Μπέργκεν – Μπέλζεν. Εκεί η Άννα έδειξε το ίδιο κουράγιο και καρτερικότητα που την είχαν κάνει γνωστή στο Άουσβιτς. Τον Φεβρουάριο του 1945 και τα δυο κορίτσια αρρώστησαν από τύφο. Μια μέρα, η Μαργκότ, προσπαθώντας να σηκωθεί από το κρεβάτι της, που βρισκόταν ακριβώς πάνω από το κρεβάτι της Άννας, έχασε την ισορροπία της και έπεσε κάτω. Στην κατάσταση που βρισκόταν, ο οργανισμός της δεν άντεξε το σοκ. Ο θάνατος της αδελφής της προκάλεσε στην Άννα αυτό που όλα τα προηγούμενα βάσανά της δεν μπόρεσαν να προκαλέσουν: έσπασε το ηθικό της. Λίγες μέρες αργότερα, στις αρχές Μαρτίου, πέθανε. Ο πατέρας της, Όττο, ο μόνος που επέζησε από τους οκτώ της σοφίτας, γύρισε μετά το τέλος του πολέμου στο Άμστερνταμ, όπου ανακάλυψε ότι το ημερολόγιό της είχε διασωθεί. Πεπεισμένος ότι αποτελούσε μοναδική μαρτυρία, προχώρησε στην έκδοσή του. Το ημερολόγιο εκδόθηκε στην ολλανδική γλώσσα, με τον τίτλο Het Achterhuis (Το πίσω σπίτι).
Το ημερολόγιο, που είχε δοθεί στην Άννα ως δώρο για τα 13α γενέθλιά της, περιγράφει τα γεγονότα της ζωής της από τις 12 Ιουνίου 1942 μέχρι την τελευταία μέρα που έγραψε σ' αυτό, την 1η Αυγούστου 1944. Γραμμένο στα ολλανδικά, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες κι έγινε ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία του κόσμου. Διασκευάστηκε για την τηλεόραση, τον κινηματογράφο, το θέατρο, ακόμα και για την όπερα. Το βιβλίο δίνει μια λεπτομερή περιγραφή της καθημερινής ζωής κατά τη διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής· μέσω των γραπτών της, η Άννα Φρανκ έγινε ένα από τα πιο γνωστά θύματα του Ολοκαυτώματος.
Πολλοί αρνητές του Ολοκαυτώματος όπως ο Ρομπέρ Φωρισσόν και ο Ντέιβιντ Ίρβινγκ επέκριναν το Ημερολόγιο της Άννας Φράνκ ως μερικώς πλαστό.
Ελληνικές μεταφράσεις
(Het Achterhuis είναι ο πρωτότυπος τίτλος του έργου).
*Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, μετάφραση πρόλογος Κωνσταντίνος Καλλιγάς, Αθήναι: Ενωμένοι Εκδότες 1956.
*8 παραμύθια, μετάφραση Εὐδοκία Παπαγκίκα, Ἀθήνα: Μπογιάτης 1980.
*Ιστορίες και συμβάντα στο πίσω σπίτι: Διηγήματα, μετάφραση Έρση Λάγκε, Αθήνα: Ζαχαρόπουλος 1983.
*Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, μετάφραση Φώντας Κονδύλης, Αθήνα: Πέλλα, 1985.
*Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, μετάφραση Γιάννης Θωμόπουλος, Αθήνα: Μίνωας 1992.
*Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ : Επιστολές από τη 14η Ιουνίου 1942 έως την 1η Αυγούστου 1944 : οριστική έκδοση των αυθεντικών χειρογράφων χωρίς περικοπές, με
προσθήκες της Άννας Φρανκ και επιμέλεια του Otto Η. Frank και της Mirjam Pressler, μετάφραση Ρένα Χατχούτ, Αθήνα: Πατάκης 1997.
Το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ
Het Achterhuis (Το πίσω σπίτι) ή Το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ ή ημερολόγιο μιας νέας, όπως είναι ο αγγλικός τίτλος, ονομάζεται το ημερολόγιο που κρατούσε η Άννα Φρανκ, Γερμανοεβραία, στο Άμστερνταμ, για όσο καιρό κρυβόταν με την οικογένειά της από τους Γερμανούς, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο καταφύγιο της οικογένειας στο Πρίσενγκρατς, που λειτουργεί σήμερα ως μουσείο με την ονομασία «Σπίτι της Άννας Φρανκ ». Η Άννα Φρανκ και η οικογένειά της συνελήφθησαν από τη Γκεστάπο. Επέζησε μόνον ο πατέρας της, Όττο Φρανκ, χάρη στον οποίο εκδόθηκε το ημερολόγιο. Το ημερολόγιο έχει μεταφραστεί σε 30 γλώσσες και ως σήμερα έχει πουλήσει χιλιάδες αντίτυπα σε όλο τον κόσμο
Η πρώτη μεταγραφή του ημερολογίου της Άννα έγινε από τον Όττο Φρανκ για τους συγγενείς του στην Ελβετία. Η δεύτερη, μια σύνθεση στην πραγματικότητα της επανασυγγραφής του κειμένου, αποσπασμάτων από τα δοκίμιά της, και σκηνές από τα αρχικά της ημερολόγια, έγινε το πρώτο χειρόγραφο προς έκδοση, με επίλογο γραμμένο από φίλο της οικογένειας, στον οποίο καταγραφόταν η τύχη της συγγραφέως. Την άνοιξη του 1946 το χειρόγραφο έφθασε στα χέρια του Dr. Jan Romein, ενός Δανού ιστορικού, ο οποίος έγραψε αμέσως άρθρο για την εφημερίδα Het Parool:
Τούτο το φαινομενικά ασυνεχές ημερολόγιο ενός παιδιού, αυτή η de profundis αποκάλυψη με τη φωνή ενός παιδιού, ενσωματώνει τη φρίκη του φασισμού περισσότερο από οποιοδήποτε στοιχείο της Νυρεμβέργης. Jan Romein
Το άρθρο διέγειρε το ενδιαφέρον του εκδοτικού οίκου Contact Publishing που προσέγγισε τον Όττο Φρανκ. Προσφέρθηκε να εκδώσει το βιβλίο, αλλά συμβούλευσε τον Όττο Φρανκ να αποφύγει τις αφηγήσεις εκείνες που υποδείκνυαν την αναδυόμενη σεξουαλικότητα της Άννα εξαιτίας πιθανών αντιδράσεων συντηρητικών και πρότεινε περικοπές. Αρκετές από τις καταχωρήσεις του ημερολογίου διαγράφηκαν, πριν κυκλοφορήσει το βιβλίο στις 25 Ιουνίου 1947.
Προς τα τέλη του 1950 βρέθηκε ο μεταφραστής της αγγλικής γλώσσας, η Barbara Mooyaart-Doubleday που συνήψε συμβόλαιο με την Vallentine, Mitchell & Co. στην Αγγλία και κατά το επόμενο έτος η μετάφρασή της, που περιλάμβανε τα τμήματα που είχε αφαιρέσει ο Όττο Φρανκ, εκδόθηκε στις ΗΠΑ και το 1952 στη Μεγάλη Βρετανία. Έγινε μπεστ-σέλερ και ακολούθησαν μεταφράσεις στη γερμανική, την ιταλική, την ισπανική, τη ρωσική, την ιαπωνική και την ελληνική γλώσσα.
Επί του παρόντος αναμένεται να εκδοθούν άλλες πέντε σελίδες που μεταβίβασε ο Όττο Φρανκ στην κατοχή υπαλλήλου του Οίκου Άννα Φρανκ και οι οποίες είχαν αφαιρεθεί πιθανώς εξαιτίας της ωμής κριτικής που ασκούσε η Άννα Φρανκ στον γάμο των γονέων της.
Μεταφορά του ημερολογίου
Το βιβλίο που βασίστηκε στο ημερολόγιο κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ το 1955, και η ταινία που ακολούθησε απέδωσε στη Σέλλεϋ Γουίντερς βραβείο Όσκαρ για την ερμηνεία της. Η Γουίντερς δώρισε το Όσκαρ στον Οίκο Άννα Φρανκ, στο Άμστερνταμ.Το ημερολόγιο της Άννας εκδόθηκε πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα το 1956 από τις Εκδόσεις 'ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΕΚΔΟΤΕΣ' σε μετάφραση του Κώστα Καλλιγά. Ακολούθησαν διάφορες νεότερες εκδόσεις.
Μουσείο της Άννας Φρανκ
Το Μουσείο της Άννας Φρανκ βρίσκεται στο υδάτινο κανάλι "Πρίνσενχραχτ" ("Prinsengracht") του Άμστερνταμ. Αποτελεί ένα βιογραφικό μουσείο, πάνω στη ζωή της Άννας Φρανκ, ενός μικρού κοριτσιού εβραϊκής καταγωγής, που έμεινε γνωστή μετά τον θάνατό της από το ημερολόγιό της, που διασώθηκε με τον τίτλο "Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ". Η ίδια, την περίοδο της γερμανικής κατοχής και των ναζιστικών διώξεων των Εβραίων κατοίκων της Ολλανδίας, κρυβόταν μαζί με την οικογένειά της και άλλους Εβραίους κατοίκους σε κρυμμένο χώρο της οικίας της, για περίπου δύο χρόνια και ένα μήνα, μέχρι την ανακάλυψη των καταφευγόντων και την αποστολή τους στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Το μουσείο ιδρύθηκε το 1960 μετά την αποδέσμευση μιας κρατικής χρηματοδότησης και τρία χρόνια μετά την δημιουργία επιτροπής κατοίκων ενάντια στα σχέδια καταστροφής του κτιρίου από μια κατασκευαστική εταιρία, που σκόπευε να χτίσει στο οικοδομικό τετράγωνο. Στους χώρους του μουσείου, εκτός της βιογραφικής έκθεσης με την ζωή της οικογένειας της Άννας Φρανκ και της εμπόλεμης περιόδου που έζησε, λειτουργεί εκθεσιακός χώρος όπου επισημαίνονται οι μορφές διώξεων και διακρίσεων που συναντώνται στην κοινωνία. Κάθε χρόνο, το μουσείο δέχεται πάνω από ένα εκατομμύριο επισκέπτες. Στην επέτειο των 50 χρόνων από την πρώτη λειτουργία του μουσείου, εκτέθηκαν πρωτότυπες σελίδες του ημερολογίου της και δόθηκε η δυνατότητα εικονικής περιήγησης στην ιστοσελίδα του μουσείου
Το κτίριο
Το οικόπεδο αποτελείται από δύο κτίρια. Στο ένα κτίριο, όπου υπήρχε η είσοδος του συγκροτήματος στην οδό "Πρίσενγκρατς", υπήρχε ο χώρος της βιοτεχνίας, ενώ στο δεύτερο που έβλεπε στο κανάλι, οι παλιοί βιοτεχνικοί χώροι στους ορόφους είχαν διαμορφωθεί αργότερα σε καταφύγιο. Στην εικόνα, βρίσκεται η πρόσοψη του συγκροτήματος στην πλευρά του καναλιού. Στους ορόφους του κτιρίου στα αριστερά, βρίσκονταν το καταφύγιο, ενώ το κτίριο στα δεξιά, ενσωματώθηκε αργότερα για την επέκταση του μουσειακού χώρου.
Το κτίριο ανήκει σε συγκρότημα δύο οικοδομών, που όπως και το διπλανό κτίριο, οικοδομήθηκαν το 1635 από τον Ντιρκ βαν Ντελφτ (Dirk van Delft).H πρόσοψη του πίσω κτιρίου που έβλεπε στο κανάλι, ανακαινίστηκε το 1740, όταν το πίσω μέρος του παραρτήματος κατεδαφίστηκε. Είχε χρησιμοποιηθεί ως κατοικία και από άλλους επιφανείς πολίτες του Άμστερνταμ. Μεταξύ 1928 και 1939, στέγαζε βιομηχανία κατασκευής πιανολών. Από το 1940 κατοικήθηκε από τον Όττο Φράνκ και την οικογένειά του. Η ιστορία της κόρης του Άννας και του ημερολογίου της είναι το κυρίαρχο στοιχείο της συγκεκριμένης οικίας. Την είσοδο του καταφυγίου (Achterhuis), όπου κρυβόταν η ίδια συγγραφέας του ημερολογίου, η οικογένειά της και τα τέσσερα φιλικά πρόσωπα, βρίσκονταν στο πίσω μέρος του σπιτιού, πίσω από μια περιστρεφόμενη βιβλιοθήκη.
Στίχοι Νάσος Νανόπουλος
Μουσική: Νάσος Νανόπουλος
1. Δήμητρα Γαλάνη
Και τι δε γράφεις Άννα στο ημερολόγιο εκείνο
της καλοσύνη μάνα, του Μπερκενμπέσεν κρίνο
θα μας μιλάς για αγάπη την πανανθρώπινη ώρα
για λυτρωμένα πάθη και πάντοτε και τώρα...
Άννα Φρανκ, Άννα Φρανκ...
Ποτέ ξανά πολέμους, πότε αλυσοδεμένους
λαούς ευτυχισμένους σ ολάκερη τη γη,
αντάμα οι καρδιές μας, ζευγάρι οι φαμελιές μας,
κατώφλι οι αγκαλιές μας για το ορφανό παιδί...
Εσώπασες Αννούλα, έτσι όριζεν ο νόμος
κι ήσουν παιδί , παιδούλα
κι αναρωτιέται ο κόσμος
ως πότε θα μετράει το δίκιο με τη βία
ως πότε θα μιλάει με μάσκα η ιστορία...
Ποτέ ξανά πολέμους, πότε αλυσοδεμένους
λαούς ευτυχισμένους σ ολάκερη τη γη,
αντάμα οι καρδιές μας, ζευγάρι οι φαμελιές μας,
κατώφλι οι αγκαλιές μας για το ορφανό παιδί...
Αποσπάσματα από το Ημερολόγιο
Η καθημερινή ζωή της Εβραίας συνομήλικής σας Άννας Φρανκ, η οποία έγραψε μεγάλο μέρος του ημερολογίου της κάτω από δυσχερείς συνθήκες, στη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου πολέμου, διαφέρει πολύ από τις δικές σας εμπειρίες. Οι καταστάσεις όμως και οι σκέψεις που κατέγραψε η δεκατριάχρονη Άννα το 1942 στο παρακάτω απόσπασμα του ημερολογίου της είναι αρκετά αντιπροσωπευτικές τόσο για την εφηβική ψυχολογία όσο και για τις σύγχρονες οικογενειακές σχέσεις, οι οποίες πολλές φορές αντιμετωπίζουν μικρά ή μεγάλα προβλήματα.
i. Σάββατο, 7 Νοεμβρίου 1942
Αγαπητή Κίτυ,*
Η μητέρα είναι τρομερά εκνευρισμένη, πράγμα που με εκθέτει σε κίνδυνο. Είναι τάχα τυχαίο που πάντα εγώ τα πληρώνω και ποτέ η Μαργκότ; Χθες βράδυ, για παράδειγμα, η Μαργκότ διάβαζε ένα βιβλίο εικονογραφημένο με υπέροχα σκίτσα· κάποια στιγμή σηκώθηκε και βγήκε από το δωμάτιο, αφήνοντας το βιβλίο της ανοιχτό, για να συνεχίσει το διάβασμα μόλις θα ξαναγύριζε. Δεν είχα τίποτα το ιδιαίτερο να κάνω εκείνη την ώρα και το πήρα για να χαζέψω τις εικόνες. Μόλις γύρισε η Μαργκότ, με είδε με το βιβλίο στα χέρια, ζάρωσε τα φρύδια της και με παρακάλεσε να της το δώσω. Θέλησα να το κρατήσω ακόμα μια στιγμή. Η Μαργκότ θύμωσε για τα καλά και τότε μπήκε στη μέση η μητέρα λέγοντας:
- Η Μαργκότ είχε και διάβαζε αυτό το βιβλίο· πρέπει λοιπόν να της το δώσεις.
Μπαίνοντας στο δωμάτιο και αγνοώντας όμως για τι πράγμα επρόκειτο, ο πατέρας είδε το μισοκακόμοιρο ύφος της Μαργκότ και ξέσπασε:
- Θα ήθελα πολύ να δω τι θα έκανες αν η Μαργκότ άρχιζε να ξεφυλλίζει ένα από τα βιβλία σου!
Υποχώρησα στη στιγμή και, αφού άφησα το βιβλίο, βγήκα από το δωμάτιο - πειραγμένη, κατά τα λεγόμενα του πατέρα. Δεν ήμουν ούτε πειραγμένη ούτε στενοχωρημένη. Απλώς, ήμουν λυπημένη.
Η δικαιοσύνη επέβαλλε να μη με μαλώσει ο πατέρας δίχως να ρωτήσει την αιτία της φιλονικίας* μας. Θα έδινα μόνη μου το βιβλίο στη Μαργκότ, και μάλιστα πολύ πιο γρήγορα, αν ο πατέρας και η μητέρα δεν είχαν ανακατευτεί· αντί γι' αυτό, πήραν άπρεπα το μέρος της αδερφής μου, σαν να την είχα αδικήσει.
Η μητέρα προστατεύει τη Μαργκότ, αυτό είναι ολοφάνερο· προστατεύουν πάντα η μια την άλλη. Έχω τόσο πολύ συνηθίσει αυτή την κατάσταση, ώστε έχω γίνει εντελώς αδιάφορη στις μομφές* της μητέρας και στην γκρινιάρικη διάθεση της Μαργκότ.
Δεν τις αγαπώ, παρά μόνο γιατί είναι μητέρα μου και αδερφή μου. Για τον πατέρα, το πράγμα είναι διαφορετικό. Πληγώνομαι κάθε φορά που δείχνει την προτίμησή του για τη Μαργκότ, που επιδοκιμάζει τις πράξεις της, που τη γεμίζει μ' επαίνους και χάδια, γιατί αγαπώ τρελά τον Πιμ. Είναι το μεγάλο μου ιδεώδες. Δεν αγαπώ κανέναν στον κόσμο όσο τον πατέρα.
Δεν καταλαβαίνει ότι στη Μαργκότ δε φέρεται με τον ίδιο τρόπο που φέρεται σε μένα. Η Μαργκότ είναι αναμφισβήτητα η πιο έξυπνη, η πιο ευγενική, η πιο όμορφη και η πιο καλή! Παρ' όλ' αυτά έχω κι εγώ λίγο δικαίωμα να με παίρνουν στα σοβαρά. Υπήρξα πάντα ο κλόουν της οικογένειας, πάντα με χαρακτηρίζουν ανυπόφορη και πάντα είμαι ο αποδιοπομπαίος τράγος· εγώ πάντα πληρώνω τα σπασμένα, πότε εισπράττοντας επιπλήξεις και πότε πνίγοντας μέσα μου την απελπισία μου. Τα φαινομενικά κανακέματα* δε μ' ευχαριστούν πια, ούτε και οι λεγόμενες σοβαρές συζητήσεις. Περιμένω από τον πατέρα κάτι που δεν είναι ικανός να μου δώσει.
Δε ζηλεύω τη Μαργκότ, δεν τη ζήλεψα ποτέ, δε φθόνησα ουδέποτε, ούτε την ομορφιά της ούτε την εξυπνάδα της· το μόνο που ζητώ είναι την αγάπη του πατέρα, την αληθινή στοργή του, όχι μόνο για το παιδί του, αλλά για την Άννα, αυτή που είναι.
Γαντζώνομαι στον πατέρα, γιατί είναι ο μόνος που διατηρεί σε μένα τα τελευταία υπολείμματα του οικογενειακού αισθήματος. Ο πατέρας δε θέλει να καταλάβει ότι μερικές φορές έχω μια ακατανίκητη ανάγκη να ανακουφιστώ, να του μιλήσω για τη μητέρα· αρνείται να με ακούσει και αποφεύγει καθετί που έχει σχέση με τα ελαττώματά της.
Περισσότερο απ' όλους τους άλλους, η μητέρα, με το χαρακτήρα της και τα ελαττώματά της, μου πλακώνει την καρδιά. Δεν ξέρω πια τι στάση να κρατήσω· δε θέλω να της πω βάναυσα πως είναι παράλογη, σαρκαστική και σκληρή· από την άλλη, όμως, δεν μπορώ να είμαι πάντα κατηγορούμενη.
Όπως και να το κάνεις, είμαστε τα δυο άκρα αντίθετα και, μοιραία, συγκρουόμαστε. Δεν κρίνω το χαρακτήρα της μητέρας, γιατί δεν είμαι αρμόδια να τον κρίνω· τη συγκρίνω μόνο με την εικόνα της μητέρας που είχα πλάσει με τη σκέψη μου. Για μένα, η μητέρα μου δεν είναι πάντα «η μητέρα»· κι έτσι αναγκάζομαι να εκπληρώσω αυτόν το ρόλο μόνη μου. Είμαι ξεκομμένη από τους γονείς μου, έχω χάσει λίγο τα νερά μου και δεν ξέρω σε ποιο λιμάνι ν' αράξω. Όλ' αυτά γιατί έχω στο νου μου ένα ιδεώδες παράδειγμα: το ιδεώδες της γυναίκας που είναι μητέρα, και το οποίο δε βρίσκω καθόλου σ'εκείνη που είμαι υποχρεωμένη να ονομάζω μητέρα μου.
Έχω πάντα την πρόθεση να παραβλέπω τα ελαττώματα της μαμάς, να μη δω παρά μόνο τις αρετές της, και να προσπαθήσω να βρω στον εαυτό μου αυτό που μάταια αναζητώ σ'εκείνη. Αλλά δεν τα καταφέρνω, και το απελπιστικό είναι πως ούτε ο πατέρας ούτε η μητέρα υποπτεύονται ότι μου λείπουν στη ζωή κι ότι τους αποδοκιμάζω γι' αυτόν το λόγο. Υπάρχουν τάχα γονείς ικανοί να δώσουν πλήρη ικανοποίηση στα παιδιά τους; Μερικές φορές μού περνά η σκέψη ότι ο Θεός θέλει να με δοκιμάσει, όχι μόνο τώρα αλλά και αργότερα· το κυριότερο είναι να γίνω συνετή, χωρίς παραδείγματα και ανώφελα λόγια, για να είμαι αργότερα πιο δυνατή. Ποιος άλλος θα διαβάσει ποτέ αυτές τις επιστολές, εκτός από μένα;
Ποιος άλλος θα με παρηγορήσει, γιατί συχνά έχω ανάγκη παρηγοριάς· πολύ συχνά μου λείπει η δύναμη, ό,τι κάνω δεν είναι αρκετό και δεν αποτελειώνω τίποτε. Δεν το αγνοώ· προσπαθώ να διορθωθώ, και κάθε μέρα χρειάζεται να ξαναρχίσω από την αρχή. Με μεταχειρίζονται με τον πιο αναπάντεχο τρόπο. Τη μια μέρα, η Άννα είναι πανέξυπνη και μπορεί κανείς να μιλά μπροστά της για οποιοδήποτε θέμα· την επομένη, η Άννα είναι μια χαζούλα που δεν καταλαβαίνει τίποτ' απολύτως και φαντάζεται πως έχει αντλήσει από τα βιβλία σπουδαία πράγματα.
Ωστόσο, δεν είμαι πια μωρό και η χαϊδεμένη μικρούλα που γελάνε καλοσυνάτα μαζί της σε κάθε περίπτωση. Έχω το ιδανικό μου, έχω μάλιστα πολλά ιδανικά· έχω τις ιδέες μου και τα σχέδιά μου, μόλο που δεν μπορώ ακόμη να τα εκφράσω.
Α, πόσα πράγματα δεν παρουσιάζονται στο μυαλό μου το βράδυ, όταν είμαι μόνη, ακόμη και την ημέρα, όταν είμαι αναγκασμένη να υπομένω εκείνους που μ' ενοχλούν κι εκείνους που παρεξηγούν ό,τι θέλω να πω!
Τελικά ξαναγυρίζω πάντα αυτόματα στο Ημερολόγιό μου, που είναι για μένα η αρχή και το τέλος, γιατί από την Κίτυ δε λείπει ποτέ η υπομονή· της υπόσχομαι πως σε πείσμα όλων θ' αντέξω το χτύπημα, θα τραβήξω το δρόμο μου και θα καταπιώ τα δάκρυά μου. Μόνο που θα 'θελα πολύ να δω ένα αποτέλεσμα, θα 'θελα πολύ να έχω μια ενθάρρυνση, έστω για μία φορά, από κάποιον που μ' αγαπά.
Μη με κρίνεις αυστηρά, μα φρόντισε να με βλέπεις απλώς και μόνο σαν ένα πλάσμα που μερικές φορές αισθάνεται ότι το ποτήρι ξεχειλίζει.
Δική σου, Άννα
Ά. Φρανκ, Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, μτφρ. Γ. Γ. Θωμόπουλος, Μίνωας
❁ ❁ ❁ ❁
ii .Κυριακή, 14 του Ιούνη 1942
Την Παρασκευή στις 12 του μηνός ξύπνησα πριν ακόμη το ρολόι χτυπήσει έξι η ώρα, πράγμα εύκολο να το καταλάβει κανείς, μια και ήταν η μέρα των γενεθλίων μου. Μόνο που δε μ’ αφήνουν ποτέ να σηκώνομαι απ’ το κρεβάτι έτσι πρωινή. Γι’ αυτό έπρεπε να συγκρατήσω την περιέργειά μου, τουλάχιστο για μια ώρα ακόμη. Όταν πέρασαν τρία τέταρτα της ώρας, δεν άντεχα πια άλλο. Κατέβηκα στην τραπεζαρία όπου ο Μώρε, ο γάτος, μ’ υποδέχτηκε τρίβοντας το κεφάλι του πάνω μου και κάνοντάς μου ένα σωρό χαρές.
Κατά τις εφτά η ώρα πήγα να δω τον μπαμπά και τη μαμά και μπόρεσα επιτέλους να ξεδιπλώσω τα κουτιά με τα δώρα που τα ‘χαν βάλει στο σαλόνι. Η πρώτη-πρώτη μου έκπληξη ήσουν εσύ, έν’ απ’ τα πιο όμορφα δώρα μου, ίσως. Ύστερα ένα μπουκέτο τριαντάφυλλα, ένα μικρό φυτό, δυο κλαδάκια «πηγουνιάς», που το λένε κι αλεπόχορτο, να πώς είδα σήμερα το τραπέζι μας στολισμένο μ’ όλα τα δώρα, ενώ ακολούθησαν κι ένα πλήθος άλλα μέσα στη μέρα.
Ο μπαμπάς κι η μαμά με γέμισαν με δώρα, χωρίς να μιλήσουμε και για τους πολυάριθμους φίλους και γνωστούς μας που μ’ έχουν παραχαϊδεμένη. Έλαβα ανάμεσα στ’ άλλα ένα παιχνίδι με κύβους, πολλά μπομπόνια, σοκολάτες, ένα βιβλίο μ’ αινίγματα, μια βούρτσα, τους «Μύθους και Θρύλους της Ολλανδίας» του Τζότζεφ Κοέν, το «Σκοτεινή Κάμαρα» του Χίλντεμπραντ, το «Νταίζυ Μπεργβακάντι» που είν’ ένα εκπληκτικό βιβλίο, και λίγα χρήματα, έτσι που θα μπορέσω ν’ αγοράσω την «Ελληνική και Ρωμαϊκή Μυθολογία». Υπέροχα!
Αργότερα η Λία ήρθε να με πάρει για το σχολειό. Στο διάλειμμα πρόσφερα μπισκότα στους καθηγητές και στους συμμαθητές μου, κι ύστερα χρειάστηκε να ξαναγυρίσω στα μαθήματά μου.
Τελειώνω εδώ για σήμερα. Γεια σου «Ημερολόγιό» μου, σε βρίσκω πολύ θαυμάσιο!
ΑΝΝΑ ΦΡΑΝΚ, Το Ημερολόγιό μου, εκδοτικός οίκος Ν.Δαμιανού, μετάφραση Δ.Κωστελενος
❁ ❁ ❁ ❁
iii Τετάρτη 3 Μαρτίου 1944
Είναι μια φοβερή εποχή. Γύρω λυσσομανάει ο πόλεμος και κανένας δε γνωρίζει αν θα είναι ζωντανός την άλλη μέρα. Θυμάμαι που ζούσαμε όλοι μαζί στην πόλη και περιμέναμε από στιγμή σε στιγμή να την αδειάσουν ή να φύγουμε. Οι μέρες μας ήταν γεμάτες κανονιές και πυροβολισμούς και τις νύχτες μυστηριώδεις ήχοι έρχονταν από τα βάθη. Αυτό συνεχίστηκε έτσι καμιά βδομάδα, ώσπου ένα βράδυ μάς σκέπασε μια νύχτα που κρατάει ακόμη και σήμερα.
Θυμάμαι σαν τώρα εκείνη τη στιγμή. Πρέπει να ήταν αργά το βράδυ, όταν ακούστηκαν ξαφνικά τρομερές εκρήξεις. Το βάλαμε στα πόδια όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε. Παντού γύρω μας έτρεχαν άνθρωποι που φώναζαν. Τα σπίτια καίγονταν, έτσι ώστε όλα τα πράγματα φαίνονταν πυρωμένα και κόκκινα. Δεν είναι δυνατό να πω πόση ώρα έτρεχα έτσι, πάντα με την εικόνα των σπιτιών που καίγονταν, των προσώπων που ούρλιαζαν παραμορφωμένα μπρος στα μάτια μου.
Συνέχεια αναρωτιόμαστε απελπισμένα: «Γιατί πρέπει να γίνεται ο πόλεμος; Γιατί οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν ειρηνικά; Γιατί όλη αυτή η καταστροφή;». Στο ερώτημα αυτό δεν είναι εύκολο να βρούμε απάντηση. Αλήθεια, γιατί φτιάχνουν ολοένα μεγαλύτερα αεροπλάνα με όλο και πιο βαριές βόμβες, ενώ την ίδια στιγμή χτίζουν τα κατεστραμμένα σπίτια; Γιατί σπαταλούν δισεκατομμύρια κάθε μέρα για τον πόλεμο, ενώ φαίνεται ότι δεν υπάρχει ούτε μια δεκάρα διαθέσιμη για τα φάρμακα, τους φτωχούς και τους καλλιτέχνες; Γιατί υπάρχουν άνθρωποι που πεινούν, ενώ σε άλλα μέρη της γης έχουν τόσα τρόφιμα που τα αφήνουν να σαπίζουν; Μήπως οι άνθρωποι είναι τρελοί;
Δεν μπορώ να πιστέψω ότι υπεύθυνοι για τον πόλεμο είναι μόνο οι ισχυροί, οι πλούσιοι και οι πολιτικοί. Όχι, και οι απλοί άνθρωποι μπορεί να θέλουν τον πόλεμο, αλλιώς οι λαοί θα είχαν επαναστατήσει προ πολλού. Είναι το ένστικτο της καταστροφής που οδηγεί τους ανθρώπους στον πόλεμο, κι αν όλο το ανθρώπινο γένος, χωρίς εξαίρεση, δεν αλλάξει, οι πόλεμοι δεν πρόκειται να σταματήσουν. Οι πολιτισμοί θα καταστρέφονται, ό,τι ωραίο χτίζεται θα γκρεμίζεται και η ανθρωπότητα θα αρχίζει ξανά και ξανά από την αρχή.
Έχω νιώσει πολλές φορές παγιδευμένη αλλά ποτέ απελπισμένη. Στο ημερολόγιό μου μιλάω για τις στερήσεις σαν να πρόκειται για κάτι διασκεδαστικό. Έχω πάρει την απόφαση να ζήσω μια ενδιαφέρουσα ζωή, διαφορετική από τη ζωή του απλού κοριτσιού και, αργότερα, από τη ζωή της απλής νοικοκυράς. Είμαι νέα και δυνατή. Είναι ανάγκη να επιβιώσω και αρνούμαι να κλαίω όλη την ώρα. Κάθε μέρα ωριμάζω εσωτερικά και αισθάνομαι την ειρήνη να πλησιάζει.
Tο ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, εκδ. Zαχαρόπουλος, Aθήνα, 1983 (διασκευή)
❁ ❁ ❁ ❁
iv. 15 Ιουλίου 1944
Πίστεψέ με, αν είσαι έγκλειστος για ενάμισι χρόνο, μπορεί να σου στοιχίζει πολύ κάποιες μέρες. Το ποδήλατο, ο χορός, το σφύριγμα, το να κοιτάς έξω απ’ το παράθυρο στον κόσμο, το να νιώθεις νέος, το να νιώθεις ελεύθερος, αυτά είναι τα πράγματα που μου λείπουν...
Δεν θέλω να ζω μάταια όπως οι περισσότεροι άνθρωποι. Θέλω να εξακολουθήσω να ζω και μετά τον θάνατό μου...
Κάποια μέρα αυτός ο φοβερός πόλεμος θα τελειώσει... Κάποια μέρα θα ξαναγίνουμε άνθρωποι κι όχι απλά Εβραίοι...
Ποιος μας προκάλεσε αυτή τη συμφορά;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου