Παύλος Βουλουβούτης "Τα παράξενα του Ηλιακού συστήματος" Μέρος Ι

      Οι πιο πολλοί από μας γνωρίζουμε, ότι το ηλιακό μας σύστημα αποτελείται από 9 πλανήτες*, αν και σήμερα έχει ανακαλυφθεί και 10^ος (ονόματι Sedna). Σήμερα θα ασχοληθούμε με ορισμένα περίεργα χαρακτηριστικά των πρώτων τεσσάρων πλανητών, που ονομάζονται και βραχώδεις πλανήτες, και σ’ ένα μελλοντικό μας σημείωμα θα μιλήσουμε για τους υπόλοιπους πέντε, που τους καλούμε και αεριώδεις γίγαντες. Βασικά θα πρέπει να ξέρουμε, ότι όλοι οι πλανήτες γεννήθηκαν από το ίδιο σύννεφο αερίου, που γέννησε και τον Ήλιο μας. Το σύννεφο αυτό αποτελείτο από υδρογόνο και ήλιο σε αναλογία 4 προς 1 και από ασήμαντες προσμίξεις όλων των άλλων στοιχείων, που παρήγαγαν όλους τους άλλους πλανήτες.

Ο πιο κοντινός πλανήτης στον Ήλιο είναι ο Ερμής. Ένα περίεργο σ’ αυτόν είναι ότι έχει μαγνητικό πεδίο όπως η Γη μας. Τούτο σημαίνει, ότι ο πυρήνας του είναι ρευστός (λιωμένος), πιθανότατα από την ενέργεια που προέρχεται από ραδιενεργές διασπάσεις. Το πιο παράξενο χαρακτηριστικό του όμως είναι ότι ενώ εκτελεί μια περιφορά γύρω από τον εαυτό του κάθε 58,65 μέρες, περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο μια φορά κάθε 87,6 μέρες. Ο λόγος αυτών των αριθμών 58,65/87,6=2/3 που σημαίνει ότι 3 μερόνυχτα του Ερμή είναι ίσα με 2 Ερμιακά χρόνια. Αυτό οι αστρονόμοι το ονομάζουν «συντονισμό» 2/3 και είναι ο μοναδικός τέτοιος συντονισμός στο ηλιακό σύστημα. Συνήθως οι συντονισμοί που παρατηρούνται είναι 1/1 και θα δούμε ένα παρόμοιο παρακάτω. Αυτό όμως έχει σαν αποτέλεσμα σε ορισμένες περιοχές του Ερμή να γινόμαστε μάρτυρες μιας διπλής ανατολής Ηλίου.

    Ας πάμε στην Αφροδίτη, την αδελφή της Γης, το σύμβολο της αιώνιας θηλυκότητας. Μια ζεστή μέρα στην Αφροδίτη θα μπορούσε να δημιουργήσει ποτάμια λιωμένου μολύβδου. Πραγματικά φλογερός πλανήτης. Το «άρωμά» της (ατμόσφαιρα) αποτελείται από το πνιγηρό διοξείδιο του άνθρακα (CO₂), με μια ιδέα από βιτριόλι (SO₃), με πίεση στο έδαφος ίση μ’ αυτήν σε βάθος θαλάσσης ενός χιλιομέτρου. Το πιο παράξενο απ’ όλα όμως είναι ότι παίρνει «ανάποδες». Φυσικό για τέτοια «ντίβα». Πράγματι ενώ όλοι οι άλλοι πλανήτες περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους μ’ έναν ορισμένο τρόπο αυτή γυρνάει ανάποδα.

 

       Για τη Γη λίγο πολύ ξέρουμε ότι είναι ο μόνος πλανήτης που φέρει νόηση, την αφεντιά μας. Αυτό που πολλοί δεν ξέρουν είναι ότι έχει το μεγαλύτερο δορυφόρο σε σχέση με το μέγεθός της. Όντως το φεγγάρι είναι αρκετά μεγάλο ώστε πολλοί αστρονόμοι να θεωρούν το σύστημα σαν διπλό πλανήτη. Και όσο κάνει το φεγγάρι μια περιστροφή γύρω από τον εαυτό του, κάνει και μια περιστροφή γύρω από τη Γη. Γι’ αυτό βλέπουμε πάντοτε τη ίδια πλευρά. Σ’ αυτή την πλευρά, αν προσσεληνωθεί κάποτε κάποιος από σας, θα βλέπει πάντα πάνω απ’ το κεφάλι του κρεμασμένη τη Γη, ακίνητη να γεμίζει και ν’ αδειάζει, όπως ακριβώς βλέπουμε κι εμείς τη Σελήνη. Η Σελήνη κρατά σχετικά σταθερό τον άξονα περιστροφής μας, ώστε να έχουμε την εναλλαγή των τεσσάρων εποχών και εκτρέπει πολλούς μετεωρίτες που απειλούν να μας αφανίσουν. Ας ειν’ ευλογημένη!  

Κι ας φύγουμε για τον Άρη, τον τελευταίο πλανήτη της σημερινής μας τουρνέ. Κάποτε, πριν δυο δισεκα-τομμύρια χρόνια, έτρεχε νερό πάνω του, όπως δείχνουν φωτογραφίες και αναλύσεις των πετρωμάτων του από διαστημικές αποστολές. Η μέρα του είναι περίπου 24 ώρες σαν της Γης. Ο Άρης μπορεί να καυχηθεί για δυο πράγματα στο ηλιακό σύστημα. Πρώτο είναι ότι έχει το μεγαλύτερο ηφαίστειο,  το Olympus Mons. Η βάση του θα μπορούσε άνετα να καλύψει την Ισπανία και η κορυφή του υψώνεται άνετα πάνω απ’ την αραιή ατμόσφαιρα στα 22 Km. Ωστόσο έχουν περάσει εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια από τότε που βρυχήθηκε για τελευταία φορά. Και το δεύτερο χαρακτηριστικό του είναι η Valles Marineris, ένα σύστημα από ρήγματα, που σε ένα μικρό παρακλάδι του θα χωρούσε άνετα το Grand Canyon. Έχει μήκος 5000 Km, φτάνει τα 240 Km πλάτος και σε πολλές μεριές το βάθος του είναι 6 Km. Θα μπορούσαμε κάποτε να κάνουμε τον Άρη φιλόξενο σαν τη Γη μας; Οι επιστήμονες λένε ότι είναι εφικτό. Θα χαθεί όμως μια για πάντα όλη η Αρειανή ομορφιά του.

        Εδώ φτάνουμε στο τέλος της πρώτης μας περιήγησης στα παράξενα ή μοναδικά χαρακτηριστικά των τεσσάρων πρώτων πλανητών του ηλιακού μας συστήματος. Θα συνεχίσουμε με τους ακόμα πιο παράξενους «αεριώδεις γίγαντες» στο προσεχές σημείωμά μας.

   Πηγή εικόνων: NASA

*Σήμερα, μετά από απόφαση των αστρονόμων, το Ηλιακό Σύστημα έχει πλέον 8 πλανήτες. Ο Πλούτων κατατάσσεται σε άλλη κατηγορία, τους λεγόμενους νάνους πλανήτες