Για να πας στη Μάνη θέλεις μια μέρα.
-Για να γυρίσεις τη Μάνη θέλεις τρεις μέρες.
-Για να περπατήσεις τη Μάνη θέλεις τρεις μήνες.
-Για να ζήσεις τη Μάνη θέλεις τρεις ζωές!
-Για να γυρίσεις τη Μάνη θέλεις τρεις μέρες.
-Για να περπατήσεις τη Μάνη θέλεις τρεις μήνες.
-Για να ζήσεις τη Μάνη θέλεις τρεις ζωές!
Το πανάρχαιο έθιμο του γδικιωμού, δηλαδή της Μανιάτικης βεντέτας, που το διατηρήσανε οι Μανιάτες πειθαναγκαζόμενοι από τον υπέρτατο νόμο της ανάγκης, πολλές φορές έδωσε αφορμές για να ακουστούν πικρόχολα λόγια για το λαό της Μάνης.
Είναι γνωστό ότι η Μανιάτικη βεντέτα κρατούσε χρόνια και μεταδιδόταν από γενιά σε γενιά, με αποτέλεσμα να 'χουν ξεκληριστεί ολόκληρες οικογένειες.
Οι συμμετέχοντες στην βεντέτα δεν είναι φονιάδες, αλλά όργανα και εφαρμοστές νόμου ψηφισμένου από τη βουλή μιας αδυσώπητης πραγματικότητας.
Η Μάνη ένας ιδιαίτερος τοπικός πολιτισμός με ισχυρές παραδόσεις (π.χ. άγραφος νόμος για συμφωνίες κάθε είδους, αγοροπωλησίες κ.λ.π.), κοινωνικά οργανωμένος με ήθη και έθιμα ξεχωριστά δένει αρμονικά με το ξεχωριστό τοπίο. Άνθρωποι μιλούν μια γλώσσα με λεκτική προφορά και ιδιωματισμούς που έχουν βάθος στην αρχαία Ελληνική γλώσσα (Δωρική).
Η Μάνη είναι ο τόπος όπου «οι άνθρωποι κληρονομάνε αυτή τη φοβερή τιμιότητα: να θυμούνται. Και να μη λησμονάνε ποτέ τίποτα, ούτε το καλό ούτε το κακό».
Έχει επικρατήσει το έθιμο της αντεκδίκησης στη Μάνη να ονομάζεται βεντέτα, αντί του ορθού γδικιωμός ή δικηωμός, η λέξη όμως βεντέτα δεν υπάρχει στην παραδοσιακή Μάνη. Εξάλλου, ως εθνογραφικός και επιστημονικός όρος, η βεντέτα δηλώνει ιδιαίτερης μορφής αιματηρή εχθρότητα και σύγκρουση που καταλήγει σε αλληλοδιαδόχους φόνους και αντεκδικήσεις ανάμεσα σε δύο οικογένειες.
Στο κλίμα των σκληρών αγώνων επικράτησης μεταξύ των πατριών (οικογενειών), αναπτύχθηκε ο λεγόμενος «γδικιωμός» ή δικιωμός - που αφορούσε αρχικά το σόι ή την οικογένεια και όχι το άτομο - ήταν η τιμωρία μιας πράξης που είχε γίνει σε βάρος της οικογένειας.
Την τιμωρία αποφάσιζε ψύχραιμα ένα οικογενειακό συμβούλιο, ενώ δεν ήταν απαραίτητο να τιμωρηθεί προσωπικά ο ένοχος της πράξης. Η βεντέτα μπορούσε να στραφεί και εναντίον άλλου μέλους της αντίπαλης οικογένειας.
Τα αρσενικά παιδιά της οικογένειας, σε περίπτωση πού ο πατέρας έπεφτε θύμα γδικιωμού, ανατρέφονταν με μοναδικό σκοπό μεγαλώνοντας να πάρουν το αίμα του πίσω. Όταν η εκδίκηση ολοκληρωνόταν, η οικογένεια πού πήρε ικανοποίηση κλεινόταν στο σπίτι της, για να μην προκαλέσει την οικογένεια του σκοτωμένου.
Συχνά στόχος ήταν η ολοκληρωτική εκμηδένιση της αντίπαλης οικογένειας. Το πρώτο κτύπημα δε γινόταν ποτέ απροειδοποίητα η πλευρά που προκαλούσε κήρυσσε επίσημα τον πόλεμο, χτυπούσαν οι καμπάνες, τα δυο αντίπαλα μέρη πήγαιναν στους πύργους τους κι από κει και πέρα κάθε μέσο καταστροφής ήταν επιτρεπτό.
Τα ονομαστά Μανιάτικα μοιρολόγια που αναφέρονται στις αντεκδικήσεις αυτές είναι ιδιαιτέρως εντυπωσιακά.
Ο ουδέτερος πληθυσμός του χωριού στο διάστημα που διαρκούσε η βεντέτα ή κρυβόταν ή απομακρυνόταν όσο να τελειώσει ο μικρός πόλεμος.
Σε ορισμένες περιπτώσεις ο κώδικας της βεντέτας επέτρεπε μια προσωρινή ανάπαυλα, την «τρέβα» την εποχή του οργώματος, της σποράς, του θερισμού, του αλωνίσματος και όταν μάζευαν τις ελιές. Τα αντιμαχόμενα μέρη δούλευαν τότε σε γειτονικά χωράφια με νεκρική σιγή και τη νύχτα εφοδίαζαν τους πύργους με τρόφιμα και πυρομαχικά. Ο αγώνας ξανάρχιζε μόλις τέλειωνε η συγκομιδή.
Μια περιορισμένη ανακωχή μπορούσε επίσης να γίνει όταν ένα μέλος των αντιπάλων οικογενειών είχε βαφτίσια, γάμο ή κάτι ανάλογο.
Ο συνηθέστερος φυσικά τρόπος με τον οποίο τέλειωνε η βεντέτα ήταν η εκμηδένιση της μιας μερίδας, οπότε τα υπολείμματά της σκορπίζονταν σε άλλα χωριά, αφήνοντας τους πύργους και τα χωράφια τους στο νικητή, ο οποίος έμενε αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος, ώσπου μια άλλη Νυκλιάνικη οικογένεια κατόρθωνε να συγκεντρώσει ή να δημιουργήσει αρκετή δύναμη για να τον προκαλέσει.
Μπορούσε όμως και να μείνει αν ήθελε, στο χωριό η νικημένη παράταξη, αν ζητούσε από το νικητή συγγνώμη με, ένα καθορισμένο τελετουργικό τυπικό.
Εκείνο που δεν είναι ευρύτερα γνωστό είναι το ΨΥΧΙΚΟ, η μεγαλειώδης πράξη που έκανε τους άσπονδους εχθρούς, εγκάρδιους φίλους (ψυχαδερφούς).
Το ψυχικό επιτυγχάνεται με τη μεσολάβηση ατόμων με κύρος και δύναμη.
Τα πράγματα ήταν απλούστερα στις περιπτώσεις φόνων δίχως γενικότερες προεκτάσεις, οπότε, ύστερα από μια καθορισμένη, απλούστερη από την προηγούμενη, διαδικασία, ο μετανοημένος φονιάς γινόταν ο ιδιαίτερος προστάτης και ευεργέτης της οικογένειας που αδίκησε όλα αυτά τα θέματα τα τακτοποιούσε ένα τοπικό συμβούλιο, η Γεροντική, μοναδικός Θεσμός, υπό τον μπέη ή τον αρχικαπετάνιο, που φρόντιζε για την τάξη στη Μάνη.
Ένα γεγονός που μπορούσε να συμβιβάσει τα αντιμαχόμενα μέρη ήταν η τουρκική απειλή. Η πιο μακρόχρονη ανακωχή ήταν η γενική τρέβα που ζήτησε ο Μαυρομιχάλης την παραμονή του πόλεμου της Ανεξαρτησίας.
Οι αντιδικίες πάντως συνεχίστηκαν και μετά την απελευθέρωση, αλλά σιγά-σιγά οι προκαταλήψεις και οι διακρίσεις μεταξύ Νυκλιάνων( Νυκλιάνοι =Εκείνοι που υπερίσχυαν, οι άλλοι υποτακτικοί, αχαμνόμεροι ή φαμέλιοι)
και υποτακτικών διαλύονταν, η παράδοση της βίας όμως συνεχίστηκε, έστω και χωρίς πια τους μεγάλους πόλεμους των Νυκλιάνων. Η παράδοση δεν κόπηκε αμέσως, αλλά περιορισμένη με μεμονωμένες εκδηλώσεις, συνεχίστηκε ως το Β' Παγκόσμιο πόλεμο.
Σήμερα φυσικά όλα αυτά αποτελούν αναμνήσεις μιας άλλης εποχής.........
ΠΗΓΕΣ...............
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου