"Ο Θνήσκων Πολεμιστής" του Δ. Καλαμάρα στον σταθμό ΕΘΝΙΚΗ ΑΜΥΝΑ
Ο Δημήτρης Καλαμάρας (30 Ιουλίου 1924 - 1 Ιουλίου 1997) ήταν Έλληνας γλύπτης.
Γεννήθηκε στη Φλώρινα το 1924 [1] και πέθανε στην Αθήνα το 1997.
Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών ζωγραφική (1946-1947) με τους Δημήτριο Μπισκίνη, Επαμεινώνδα Θωμόπουλο και Ουμβέρτο Αργυρό και γλυπτική (1947-1954) με τον Μιχάλη Τόμπρο.
Συνέχισε στις Ακαδημίες Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας (1954-1957) και της Ρώμης (1958-1961), όπου είχε δασκάλους τους Περίκλε Φατζίνι και Βενάντζο Κροτσέτι αντίστοιχα. Κατά την παραμονή του στην Ιταλία, συνδέθηκε με σημαντικούς καλλιτέχνες, όπως τον Τζάκομο Μαντζού, τον Μαρίνο Μαρίνι, τον Τζόρτζιο ντε Κίρικο, τον Τζόρτζιο Μοράντι και τον Χένρι Μουρ. Πραγματοποίησε ταξίδια σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις και μελέτησε μουσεία.
Το 1958 εγκατέστησε το πρώτο εργαστήριο χαλκοχυτικής στη Σχολή Καλών Τεχνών, ενώ από το 1969 ως το 1985 υπήρξε καθηγητής στην έδρα της γλυπτικής, εισάγοντας και τη συστηματική διδασκαλία θεωρητικών κειμένων.
Παρουσίασε το έργο του σε ατομικές εκθέσεις, καθώς και σε αναδρομική που οργανώθηκε το 1995 από την Εθνική Πινακοθήκη. Έλαβε επίσης μέρος σε ομαδικές, μεταξύ των οποίων Πανελλήνιες, η Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας του 1961, όπου κέρδισε το Χρυσό Μετάλλιο, και η Μπιενάλε του Σάο Πάολο το 1979.
Θαυμαστής της τέχνης της Αναγέννησης και έχοντας πάντα ως αφετηρία την ανθρώπινη μορφή, ο Δημήτρης Καλαμάρας δημιούργησε τα πρώτα του έργα παραμένοντας πιστός στην ορατή πραγματικότητα. Το διάστημα 1954-1965 στις συνθέσεις του κυριαρχούν τα εξπρεσιονιστικά στοιχεία, ενώ μετά το 1965 τα έργα του αποκτούν δομικό χαρακτήρα και χτίζονται με γεωμετρικούς όγκους, αποτέλεσμα εξαντλητικής μελέτης και λεπτομερών μετρήσεων που οφείλονται στην πίστη του στην τάξη, την αρμονία, τη συμμετρία και σε ό,τι ήταν βασισμένο στο νόμο του αριθμού.
Μνημειακότητα και πλαστική δύναμη
Μικρό αφιέρωμα στη ζωή και την προσφορά του
Η εικαστική προσφορά του Δημήτρη Καλαμάρα άγγιξε την πεντηκονταετία. Μισό αιώνα, ο σημαντικός αυτός καλλιτέχνης, ο υποδειγματικού ανθρώπινου και καλλιτεχνικού ήθους γλύπτης, υπηρέτησε με σεμνότητα, μακριά από τα "φλας της δημοσιότητας", την Τέχνη.
Την 1η Ιουλίου, ξαφνικά, η ζεστή και μεγάλη καρδιά του σταμάτησε να χτυπά. Πέρασε στον κόσμο της σιωπής, αφήνοντας πίσω του, παρακαταθήκη στους νεότερους, μια πλούσια και σημαντική γλυπτική δημιουργία, αλλά και τη βαθύτατα προοδευτική, αριστερή σκέψη του, τα οράματά του για την κοινωνία και την τέχνη, που, τύχη αγαθή για όλους μας, άφησε καταγραμμένα. Από τον πλούτο των γραπτών του, επιλέξαμε κάποια ενδεικτικά κείμενά του για τη ζωή και τη δημιουργία του, τα οποία και παραθέτουμε.
"Γεννήθηκα στην πόλη της Φλωρίνης στις 30 Ιουλίου 1924. Ενας μικρός μαρμάρινος άγγελος στο νεκροταφείο, μοναδική γλυπτή μορφή της πόλης, υπήρξε η πρώτη ώθηση για τις σπουδές που κατόπιν ακολούθησα. Εως το 1946, ζωγράφιζα και έκανα γλυπτική ερασιτεχνικά μέχρι που εντελώς συμπτωματικά πληροφορήθηκα την ύπαρξη της Σχολής Καλών Τεχνών και ξεκίνησα για την Αθήνα χωρίς καμία ουσιαστικά προετοιμασία".
Το 1947-48 ο Δ. Καλαμάρας έλαβε μέρος στις εξετάσεις για τα εργαστήρια της Σχολής και πέρασε πρώτος στη ζωγραφική και γλυπτική.
"Προτίμησα τις σπουδές στον κλάδο της γλυπτικής, αφ' ενός μεν λόγω της προσωπικότητας του Μιχάλη Τόμπρου, αφ' ετέρου δε, διότι το χειρωνακτικό μέρος της τέχνης αυτής, ασκούσε επάνω μου μία ιδιαίτερη γοητεία".
"Θυμάμαι έντονα τα χρόνια των σπουδών μου μαζί του και κυρίως τις ακούραστες εκείνες αφηγήσεις του για τις μέρες του Παρισιού, για γεγονότα και πρόσωπα που είχε γνωρίσει, όπως τον Κριστιάν Ζερβός, τον Λε Κορμπιζιέ, τον Λεζέ, τον Μπρανκούζι κ.ά. Σ' αυτά που έλεγε, πολλές φορές, διαπίστωνα μιαν αντίφαση, αργότερα όμως, όταν βρέθηκα στο σταυροδρόμι, κατάλαβα ότι είχε δίκιο, γιατί τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά και μονοσήμαντα όσο νομίζει κανείς όταν ξεκινάει".
Ανδριάντας του Αγγελή Γάτσου στην Αριδαία, Πέλλας. Έργο του Δ.Καλαμαρά
Από τη Σχολή θα αποφοιτήσει το 1953 με το πρώτο βραβείο γλυπτικής, έχοντας ήδη φιλοτεχνήσει το πρώτο του έργο σε δημόσιο χώρο, τη μαρμάρινη προτομή του Μακεδονομάχου Γκόνου Γιώτα, στο πάρκο του Λευκού Πύργου στη Θεσσαλονίκη. Ακολούθησε ο ανδριάντας του Αγγελή Γάτσου για την πόλη της Αριδαίας, το οποίο υπήρξε το πρώτο έργο μνημειακής γλυπτικής του Δ. Καλαμάρα. Το 1955 μία υποτροφία του ΙΚΥ, θα του επιτρέψει να συνεχίσει και να ολοκληρώσει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας και της Ρώμης. Τα χρόνια της Ιταλίας υπήρξαν καθοριστικά για την εξέλιξή του και αποτέλεσαν μία εξαιρετικά γόνιμη περίοδο σπουδής και βαθιάς.
Παράλληλα με τις καθαρά καλλιτεχνικές του σπουδές στην Ακαδημία της Φλωρεντίας, έμαθε την τέχνη της χαλκοχυτικής και με πρόσκληση του ΙΚΥ, ίδρυσε το πρώτο μετά την αρχαιότητα εργαστήριο χαλκοχυτικής, στα υπόγεια εργαστήρια της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, το 1958.
"Θυμάμαι έντονα τη μακρά προετοιμασία ημερών, καθώς και το σύλλογο των καθηγητών σύσσωμο, τον Παντελή Πρεβελάκη,τον Παύλο Μυλωνά,τ ον Μιχάλη Τόμπρο, τον Γιάννη Κεφαλληνό, τον Γιάννη Παππά, τον Γιάννη Μόραλη, τον Σπύρο Παπαλουκά, να παρακολουθούν το λιωμένο μέταλλο να ρέει και πάλι μετά από αιώνες, μέσα στις γλυπτικές φόρμες".
Την ίδια χρονιά, άρχισε τη φιλοτέχνηση του ανδριάντα του Μακεδονομάχου Κώττα,που σήμερα είναι τοποθετημένος στην είσοδο της Φλώρινας. Με το έργο αυτό, ο Δ. Καλαμάρας εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε Αλεξανδρείας μαζί με τους Θανάση Απάρτη και Θόδωρο Βασιλείου και τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο.
"Τα επόμενα χρόνια όλη η καλλιτεχνική μου εργασία περιστρέφεται γύρω από ένα και μόνο θέμα: τον άνθρωπο και το άλογο σε πολλές παραλλαγές και περιλαμβάνει πολλές μικρές μακέτες σε διάφορα υλικά, μικρούς έφιππους, χιλιάδες ελεύθερων σχεδίων και δεκάδες κοπιωδών σχεδίων πυκνοτάτων μετρήσεων. Το σύνολο της εργασίας αυτής, που η κάθε γλυπτική της διατύπωση διατηρεί την αυτοτέλειά της ως ανεξάρτητο έργο, αποτέλεσε την προϊστορία του ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου".
Πλούσια δραστηριότητα στη Σχολή Καλών Τεχνών
Το 1969, ο Δ. Καλαμάρας εκλέχτηκε παμψηφεί καθηγητής στην ΑΣΚΤ και εισήγαγε τη συστηματική διδασκαλία θεωρητικών κειμένων καλλιτεχνών με τη μετάφραση και ανάληψη εκδοτικής δραστηριότητας από τη Σχολή.
"Η καθηγεσία στάθηκε για μένα ευεργετική. Η συναίσθηση ότι αποτελούσα πρότυπο για τους νέους, με προφύλαξε από τους κινδύνους που συνεπάγεται για τον καλλιτέχνη ο "επαγγελματισμός"".
Στην ΑΣΚΤ, επίσης, έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία Γλυπτοθήκης για διδακτικούς λόγους με τη μετάβασή του στην Ιταλία και την αγορά σημαντικού αριθμού εκμαγείων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται έργα του Μιχαήλ Αγγέλου, του Ντονατέλλο και άλλων, τα οποία αποτέλεσαν τον πρώτο της πυρήνα. Μετά τη μεταπολίτευση, ο Δ. Καλαμάρας, υπήρξε ο πρώτος παμψηφεί εκλεγμένος πρύτανης της Σχολής και διατέλεσε αντιπρύτανης επί επτά συνεχή έτη.Το 1979 μετά από πρόταση της αρμόδιας καλλιτεχνικής επιτροπής του ΥΠΠΟ εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο, με σχέδια και γλυπτά από τη σειρά των σπουδών του για τον ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ακόμη, υπήρξε μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου επί δεκαετία, μέλος του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων,Πρόεδρος της Επιτροπής Ανεγέρσεως Μνημείων και Ανδριάντων του ΥΠΠΟ κτλ. Το 1995, πραγματοποιήθηκε μεγάλη αναδρομική έκθεση έργων του στην Εθνική Πινακοθήκη. Εκθεση που αποτελούσε χρέος από την πολιτεία για τη μακρόχρονη, σημαντική προσφορά του μεγάλου μας καλλιτέχνη.
Ηλιάνα ΜΟΡΤΟΓΛΟΥhttp://www.rizospastis.gr/story.do?id=3616666
Κεφαλή Αλεξάνδρου. Μπρούντζος. Ιδιωτική συλλογή.
Άλογο, Χαλκός επισμαλτωμένος, 1,21 Χ 1,15
Σπουδή για τον έφιππο ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Χαλκός 1,31 Χ 1,15μ, 1970
Σπουδή για έναν έφιππο. Χαλκός, ύψος 1,31μ, 1993
Κεφάλι αλόγου, Χαλκός επισμαλτωμένος
Μπούστο Μ. Αλεξάνδρου, 1991, χαλκός
Κεφάλια νέων, 1970-75, χαλκός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου