ΑΜΟΡΓΟΣ Α' - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΛΜΠΟΥΜ ΤΗΣ ΝΕΛΛΑΣ ΘΕΟΤΟΚΑΤΟΥ

Η Αμοργός, το νησί του απέραντου γαλάζιου, βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο των Κυκλάδων, ανάμεσα στην Νάξο, τις Μικρές Κυκλάδες και την Αστυπάλαια. Αποτελεί την φυσική δίοδο, την γέφυρα επικοινωνίας των Κυκλάδων προς τα Δωδεκάνησα. Απέχει από το λιμάνι του Πειραιά 136 ναυτικά μίλια.

Διαθέτει δύο φυσικά λιμάνια, τα Κατάπολα στο κέντρο και την Αιγιάλη στα βόρεια. Μεγάλο τμήμα των ακτών της είναι εξαιρετικά βραχώδες και καταλήγει απότομα στη θάλασσα. Με σχήμα επίμηκες (μήκος 18 μίλια και πλάτος από 1,5 έως 5 μίλια) το νησί έχει περίμετρο μήκους 112 χλμ.

 Το ορεινό τοπίο εμφανίζεται πιο άγριο και απότομο στην περιοχή της Αιγιάλης όπου βρίσκεται η ψηλότερη κορυφή (Κρούκελλος 821μ.), στο κέντρο του νησιού (Προφήτης Ηλίας 698μ.) και δυτικά (Άσπρο βουνό, Βουνό του χωριού ή Κόρακας 630μ.). Ανάμεσα σ’ αυτούς τους ορεινούς όγκους παρεμβάλλονται μικρές κοιλάδες με κυριότερες αυτές της Κολοφάνας στα δυτικά, των Καταπόλων στο κέντρο και της Αιγιάλης στα βόρεια και μικρότερες αυτές του Καμαριού, της Αρκεσίνης και του Αγ. Παύλου. 

Η γεωλογική ιστορία της Αμοργού διαφέρει από αυτή των υπόλοιπων νησιών, με αρχαιότερο πέτρωμα τον σχιστόλιθο και νεώτερο τον ασβεστόλιθο τα οποία καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο τμήμα του νησιού. Η σημερινή μορφή της οριστικοποιήθηκε πριν από 700.000 περίπου χρόνια με την καταβύθιση μεγάλων χερσαίων τμημάτων και τον σχηματισμό του νησιώτικου όγκου της. 

 Η βλάστησή της, τυπικά κυκλαδική, είναι αραιή και θαμνώδης με σχίνους, πρίνους, ασπάρτους και φρύγανα εκτός από τις εύφορες κοιλάδες των Καταπόλων, της Κάτω Μεριάς και της Αιγιάλης όπου υπάρχουν πυκνοί ελαιώνες και άλλα καρποφόρα δέντρα. Αμπέλια και κηπευτικά εκλεκτής ποιότητος καθώς και λίγα δημητριακά καλλιεργούνται στις σκαλωτές βουνοπλαγιές σε όλο το νησί. Όσο φτωχή είναι η Αμοργιανή βλάστηση σε πυκνότητα και μεγέθη, τόσο πλούσια είναι σε ποικιλία ενδημικών φυτών και ιδιαίτερα σπάνιων βοτάνων με θεραπευτικές ιδιότητες.

Αγιοι Πάντες..........Η Χώρα ή Αμοργός είναι πρωτεύουσα της Αμοργού και έδρα του δήμου Αμοργού. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, η Χώρα έχει 397 κατοίκους και είναι ο μεγαλύτερος οικισμός του νησιού. Είναι κτισμένη στην ενδοχώρα της Αμοργού, σε υψόμετρο 350 μέτρων, κοντά στο κέντρο του νησιού. 

Η Χώρα αποτελεί διατηρητεό οικισμό, με τα λευκά κυκλαδίτικα σπίτια, στενά σοκάκια και εκκλησίες. Η Χώρα περιβάλλει το κάστρο, το οποίο κατασκευάστηκε το 13ο αιώνα. Απέχει από τα Κατάπολα, το λιμάνι, 5 χιλιόμετρα. 

Η περιοχή της Χώρας έχει ίχνη κατοίκησης από την 3η π.Χ. χιλιετία, αλλά λίγα είναι γνωστά για τις μετέπειτα χιλιετίες. Σε αρκετές εκκλησίες υπάρχουν κιονόκρανα και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη άγνωστης προέλευσης. Η Χώρα άρχισε να δημιουργείται στους πρώτους βυζαντινούς χρόνους βόρεια και ανατολικά του κάστρου.

Τον 7ο-9ο αιώνα μ.Χ. λόγω των επιθέσεων των Σαρακηνών, οι κατοικοί των παράλιων εγκαταστάθηκαν στην ενδοχώρα. Η Χώρα περιβάλλεται από λόφους και είναι αθέατη από τη θάλασσα. Το κάστρο οχυρώθηκε από τους Ιερεμία και Ανδρέα Γκύζη το 1207, στα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας, και ο οικισμός επεκτάθηκε και νότια του κάστρου. Μετά την κατάκτηση της Αμοργού από τους Τούρκους το 1537, η Χώρα άκμασε και πολλές εκκλησίες ανακαινίστηκαν, ενώ κατασκευάστηκαν και καινούργιες.

Ενα από τα δεκάδες ξωκλήσια της Αμοργού.....Λίγο πριν την είσοδο στην Χώρα.

 Η Χώρα αποτελεί χαρακτηριστικό οικιστικό συγκρότημα αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής. Τα σπίτια έχουν επίπεδες στέγες, τοξωτά ανώφλια θυρών και παραθύρων, οι εκκλησίες είναι κεραμοσκέπαστες και τρουλλαίες, και υπάρχουν στενοί δρόμοι και σκολιοί.

Η Χώρα έχει δύο πλατείες, τη Κάτω και τη Απάνω Λόζα, που περικλείονται από τη Μητρόπολη και το Δημαρχείο. Στη βόρεια πλευρά της Χώρας βρίσκεται ο Πύργος της Ελληνιστικής περιόδου. — 

Ζωοδόχος Πηγή.........Στη Χώρα λειτουργεί αρχαιολογικό μουσείο Αμοργού, το οποίο στεγάζεται στο Πύργο του Γαβρά, του 18ο αιώνα. .........ο Πύργος του Γαβρά είναι δίπλα στην εκκλησία...

Η Χώρα είναι η πρωτεύουσα της Αμοργού. Ιδρύθηκε στην αρχή της Βυζαντινής περιόδου και αναπτύχθηκε μετά τον 8ο αιώνα μ.Χ, όταν ο πληθυσμός του νησιού μετακινήθηκε από τα παράλια προς την ενδοχώρα λόγω των επιδρομών των Σαρακηνών πειρατών.
Ο οικισμός της Χώρας έχει αναπτυχθεί γύρω από έναν ψηλό βράχο πάνω στον οποίο βρίσκεται το κάστρο.
Το κάστρο χτίστηκε στις αρχές του 13ου αιώνα από τους Ενετούς άρχοντες του νησιού.
Η Αμοργός όπως και τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων, μετά το 1207 αποτέλεσε τμήμα του Δουκάτου της Νάξου (ή Δουκάτου του Αρχιπελάγους) υπό τον Ενετό Μάρκο Σανούδο. Ο Σανούδος παραχώρησε την Αμοργό σαν φέουδο στους υποτελείς του αδελφούς Αντρέα και Ιερεμία Γκίζι (Andrea & Geremiah Ghizi) οι οποίοι είχαν πάρει δικαιώματα και σε πολλά άλλα νησιά του Αιγαίου. Το κάστρο χτίστηκε από τους Γκίζι.
Το 1537 η Αμοργός κατελήφθη από τους Τούρκους. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες Κυκλάδες η Τουρκοκρατία φαίνεται ότι υπήρξε μια περίοδος ηρεμίας και ευημερίας για το νησί.

Στις υπώρειες του βράχου, στα Βορεινά, εντοπίστηκαν τα αρχαιότερα λείψανα κατοίκησης κατά την 3η π.Χ. χιλιετία. Το κενό των γνώσεών μας για την ζωή στην 2η και στην 1η π.Χ. χιλετία, ασφαλώς οφείλεται σε κενό συστηματικής έρευνας. Αινιγματική παραμένει και η παρουσία πολλών μαρμάρινων οικοδομικών μελών των Πρώϊμων ή Παλαιοχριστιανικών χρόνων -κιονόκρανα, αρράβδωτοι ή στρεπτοί κίονες, κ.τ.λ.- που βρίσκονται στις εκκλησίες, συνήθως στην Αγία Τράπεζα, ή είναι εντοιχισμένα σε προσόψεις οικιών. 

Περισσότερες είναι οι μαρτυρίες για την κατοίκηση κατά την πρώϊμη Βυζαντινή περίοδο, στην οποίαν, φαίνεται ότι ανάγεται ο οικιστικός πυρήνας της Χώρας στην Βόρεια και στην Ανατολική πλευρά του Κάστρου. Τις οικιστικές ενδείξεις ενισχύουν και τα ιστορικά γεγονότα, οι αναταραχές στην Μεσόγειο από τις επιδρομές των Αράβων ανάμεσα στον 7ο και 9ο αιώνα και την κατάληψη της Κρήτης από τους Σαρακηνούς. Τότε, σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, προφανώς για λόγους ασφαλείας, διαπιστώνεται η μετατόπιση των παράλιων οικισμών στην Ενδοχώρα και η ανέγερση εκκλησιών σε δύσβατες, απομακρυσμένες περιοχές.

  Κάτω από το Κάστρο η κυρά Λέουσα....9ος αιώνας...............Στα χρόνια της Ενετοκρατίας (1206-1537), οχυρώνεται ο φυσικός βράχος το 1207 από τους αυταδέλφους Ιερεμία και Ανδρέα Γκύζη και ο οικισμός επεκτείνεται στην Νότια πλευρά του Κάστρου. Τότε δημιουργούνται οι εσωτερικές πλακόστρωτες πλατείες που φέρουν ακόμα το λατινογενές όνομα "Λόζα", καθώς και ο κεντρικός δρόμος, η σημερινή "μέση" (οδός), που διατρέχει όλον τον οικισμό. Από την πλακόστρωτη "μέση", το "καντιρίμι" ή "πλατύστενο" ξεκινούν και καταλήγουν στο Κάστρο όλα τα δρομάκια του οικισμού. Πολλά ακόμα είναι σκεπαστά -στην τοπική γλώσσα "εμπροστιάδες"- προφανώς για προστασία των κατοίκων που κατέφευγαν στο Κάστρο για να σωθούν από τους πειρατές που λυμαίνονταν το νησί έως και τα μέσα του περασμένου αιώνα.

 Θεματοφύλακες της παράδοσης μοιάζουν οι έντεκα ανεμόμυλοι που στεφανώνουν τη Xώρα της Αμοργού. Τόσοι έχουν απομείνει. Oι υπόλοιποι έχασαν τη μάχη με τον καιρό και τον χρόνο. Kάποτε ο λόφος αυτός ζωντάνευε από τις φωνές των ανθρώπων που έρχονταν ν’ αλέσουν το σιτάρι τους, αλλά και με τα δυνατά σφυρίγματα του αέρα στα φτερά των μύλων.

O τελευταίος των μυλομαραγκών της Αμοργού, Γιάννης Νομικός, γνωστός στο νησί ως «Mιχελάκης», βοηθά τον Γιώργο Καπετανάκη να πραγματοποιήσει το όνειρό του αναστηλώνοντας τον ανεμόμυλο στον οποίο εργαζόταν ο ίδιος για 50 χρόνια. 

«Στην Αμοργό υπήρχαν όσοι μύλοι χρειάζονταν. Kάθε ένας εξυπηρετούσε είκοσι με είκοσι πέντε οικογένειες. Δεν περίσσευε ούτε ένας», αναφέρει ο τελευταίος των μυλομαραγκών Γιάννης Νομικός. Eνας άνθρωπος με μοναδική τεχνογνωσία, καθώς η λειτουργία ένας ανεμόμυλου συντελεί ένα μικρό θαύμα. Φαντασθείτε ότι αποτελείται από εξακόσια τουλάχιστον χειροποίητα μέρη από ξύλο, πέτρα και σίδερο. Πριν από μισό αιώνα ήταν περιζήτητος όχι μόνο στην Αμοργό αλλά και στα γύρω νησιά, καθώς γνώριζε καλά πώς θα δημιουργήσει και πώς θα διορθώσει. 

 

Λόγω του περιορισμένου χώρου, που υπήρχε για το χτίσιμο των σπιτιών, η εφευρετικότητα των κατοίκων της Χώρας δημιούργησε μέσα από απλές, αλλά χρήσιμες κατασκευές τις περίφημες «σκιάδες», δηλαδή σκεπασμένα περάσματα, που δημιουργούν μια ευχάριστη αίσθηση στον επισκέπτη. 

Στο κέντρο της Χώρας θα βρείτε και τον Πύργο του Γαβρά, ένα αρχοντικό του 16ου αιώνα, που σήμερα φιλοξενεί το Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού, με ευρήματα από τις ανασκαφές στις τρεις αρχαίες πόλεις που βρέθηκαν στην Αμοργό, τις Αρκεσίνη, Αιγαιάλη και Μίνωα. Στη Χώρα είναι και το ιστορικό Γυμνάσιο Αμοργού, το πρώτο που ιδρύθηκε μετά την Επανάσταση του 1821.

Από τον ανηφορικό δρόμο προς την βόρεια μεριά της Αμοργού....ένα κομμάτι της Χώρας με τους ανεμόμυλους της!

Ανατολή ...στο βάθος η Αστυπάλαια.........από κάτω η Αγία Άννα και αριστερά μέσα στα βράχια η Παναγία η Χοζοβιώτισσα!

Κτισμένη σε υψόμετρο 350μ., βρίσκεται στο κέντρο σχεδόν του νησιού, κοντά στο λιμάνι των Καταπόλων, σε κομβικό σημείο που συνδέει οδικά τα χωριά της Αιγιάλης και της Αρκεσίνης. Το Κάστρο, ο υψηλός φυσικός βράχος με το ολόλευκο εκκλησάκι του 'Αη Γιώργη, που δεσπόζει επάνω από την κωμόπολη, είναι το λαλούν σύμβολο της Χώρας, που άλλοτε την αποκαλούσαν και Κάστρο. Σύμφωνα με πρόσφατες ενδείξεις, διαπιστώνεται ότι, ήδη,από τους Προϊστορικούς χρόνους στάθηκε καθοριστικός παράγων για την διαμόρφωση του οικοδομικού ιστού. 

Άγιος Θωμάς 20/4..Άγιος Θαλλέλαιος 20/5..Σταυρός 14/9..........Στο Πλαταιάκι στην Χώρα !..

Το ναυάγιο πλοίου «Ολυμπία» βρίσκεται μισοβυθισμένο σε έναν ήσυχο κόλπο στη νοτιοδυτική Αμοργό, στην περιοχή Καλοταρίτισσα. Ηταν Φεβρουάριος του 1980 όταν προσάραξε και... ναυάγησε στην Αμοργό. Κάτοικος κοντινού χωριού, μιλώντας aegiali.gr θυμάται: «Στις Μάκαρες το έπιασε βοριάς. Ερχόταν να αράξει κάπου απάνεμα, μέχρι να κοπάσει η θάλασσα. Νόμιζε πως ο Λίβερος ήταν αγκυροβόλιο. Εριξε άγκυρα, αλλά δεν τον κράτησε και έπεσε στα βράχια

Πηγή: Ναυάγιο «Ολυμπία» στην Αμοργό -Το σκουριασμένο σκαρί που έχει μετατρέψει έναν κόλπο του νησιού στην πιο μελαγχολική αλλά και πιο όμορφη γωνιά του [εικόνες & βίντεο] | iefimerida.gr
 

Στη σκουριασμένη πλώρη του διακρίνεται ακόμα ανάγλυφο το παλιό του όνομα, αυτό που είχε πριν μετονομαστεί σε «Ολυμπία»: «Inland».
Το κύμα περνάει μέσα από τα τρυπημένα αμπάρια του και σκάει στις πέτρες της ακτής. Το παρατημένο σκαρί δημιουργεί μια μυστηριώδη μελαγχολία.

 Ανατολή στην Αμοργό.........

Αγια Παρασκευή

Τούτο το μακρόστενο Κυκλαδίτικο νησί είναι το πιο ανατολικό των Κυκλάδων. Είναι τόσο ανατολικά που φαίνεται να ανήκει στα Δωδεκάνησα! Έχει έκταση 121 τ. χιλιομέτρων και μια ακτογραμμή 112 χιλιομέτρων. Πραγματικά πανέμορφος και ήρεμος τόπος· έδαφος ορεινό και ακτές που αλλού είναι απότομες και όλο βράχια, αλλού σχηματίζουν ειρηνικούς και ήσυχους κολπίσκους με αμμουδιές. Τα βουνά και η αγριάδα του τοπίου είναι αυτά που τονίζουν την ομορφιά της Αμοργού. Είναι σε αυτό το τοπίο που ο ποιητής φαντάστηκε τον ανεμόμυλό του να ιστιοδρομεί με τα μπαλωμένα του πανιά κατηφορίζοντας προς τη θάλασσα! Και είναι ένα τοπίο που σε προκαλεί να το περπατήσεις! 

Από την Καστελόπετρα η φωτο.....Τέρμα το ζουμ μέχρι που έγινε αναλογικό!!...Με γυμνό μάτι ίσα που φαίνεται σαν κουκκίδα!! 

Στην περιοχή της Αρχαίας Μινώας.......Εκτός όμως από τα εντυπωσιακά κτίσματα της ελληνιστικής πόλης βρέθηκαν και παλαιότερα κατάλοιπα κατοίκησης. Στην κορυφή του λόφου εντοπίστηκαν νεολιθικά που χρονολογούνται στην 4η π.Χ. χιλιετία, κυκλαδικά κινητά ευρήματα και από τους Γεωμετρικούς Χρόνους ένας τειχισμένος οικισμός με το ιερό στην κορυφή. 

Στο λόφο, πάνω από το λιμάνι των Καταπόλων, βρίσκονται τα ερείπια της Αρχαίας Μινώας, μία από τις τρεις αρχαίες πόλεις της Αμοργού, όπου σύμφωνα με την παράδοση, βρισκόταν το θερινό ανάκτορο του Μίνωα.
Τα ερείπια της Αρχαίας Μινώας ήρθαν στο φως το 1837, έπειτα από ανασκαφές του Λουδοβίκου Ρος, αλλά και από τις ανασκαφές που πραγματοποίησε η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών το 1888, που ανέδειξαν τα καλύτερα ως τότε σωζόμενα οικοδομήματα και επιγραφές (περισσότερες από τις οποίες φυλάσσονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σύρου), ενώ οι πιο συστηματικές ανασκαφές ξεκίνησαν το 1981 από την Αθηναϊκή Αρχαιολογική Εταιρία, όπου προστέθηκαν νέες πληροφορίες για την πόλη.

Σήμερα σώζονται τμήματα του τείχους της πόλης, του γυμνασίου, του σταδίου και του ναού του Διονύσου, ενώ στην ίδια τοποθεσία βρέθηκαν ίχνη ανθρώπινης παρουσίας που χρονολογούνται το 4000 π.Χ. , ένα νεκροταφείο πρωτοκυκλαδίτικης εποχής και ένας θολωτός μυκηναϊκός τάφος. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος καθημερινά, κατά τις πρωινές ώρες, ενώ κατά τις απογευματινές ώρες, από εδώ μπορείτε να απολαύσετε ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα

Παραλία Φοίνικας......Κάτω από την αρχαία Μινώα! 

Σωτήρας.....το ξωκκλήσι που μας "φιλοξένησε" στην αυλή του, μέχρι να φύγουμε από την Αμοργό! 

  Μεγάλο Βιόκαστρο.

Η Αμοργός αναδύεται μέσα από την ονειρική ταινία του Λικ Μπεσόν Le grand bleu και όποιος την επισκεφτεί καταλαβαίνει αμέσως γιατί η ταινία Απέραντο Γαλάζιο γυρίστηκε εδώ.
Το ιδιαίτερα μεγάλο υψόμετρο του βραχώδους νησιού κάνει τη θέα του Αιγαίου αφοπλιστική, ενώ οι παραλίες με τα κρυστάλλινα, πεντακάθαρα νερά και τις σπηλιές μαγεύουν.

Έφταναν μερικά πλάνα του Luc Besson, συγκεκριμένα ένα πανοραμικό του Μοναστηριού για να μείνουν οι θεατές της ταινίας γοητευμένοι. Η ταινία και η υπόθεση της χάθηκαν μέσα στις μνήμες των σινεφίλ, οι ήρωες της ξεχάστηκαν και ξεθώριασαν, ο κόσμος όμως γνώρισε ένα από τα πιο σπάνια, πιο συγκινησιακά, πιο ενεργειακά σημεία του πλανήτη.

Αγία Αννα

Η παραλία της Αγίας Άννας με το ομώνυμο εκκλησάκι πάνω από το κολπίσκο της, είναι ίσως η διασημότερη παραλία του νησιού, καθώς εκεί γυρίστηκαν σκηνές από μέρος της ταινίας “Απέραντο Γαλάζιο” “The big blue” του Luc Besson με πρωταγωνιστή το γνωστό ηθοποιό Jean Reno. Βρίσκεται μόλις τρία χιλιόμετρα από τη Χώρα της Αμοργού, και μόλις ενάμισι από το μοναστήρι της Παναγίας Χοζοβιώτισσας. Σήμα κατατεθέν της παραλίας είναι τα καθαρά κρυστάλλινα γαλαζοπράσινα νερά τα οποία σε συνδυασμό με τη βραχώδη περιοχή και τα πράσινα περιβόλια επάνω από την ακτή, συνθέτουν την λεγόμενη «άγρια ομορφιά» του τοπίου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΚΕΙΜΕΝΑ : ΝΕΛΛΑ ΘΕΟΤΟΚΑΤΟΥ

πηγές πληροφοριών  

https://www.e-kyklades.gr/
https://saygreece.org/
https://el.wikipedia.org/
http://odysseus.culture.gr/

Δείτε το Β' μέρος εδώ