Με το ψευδώνυμο Γκαμπριέλα Μιστράλ (7 Απριλίου 1889 - 10 Ιανουαρίου1957) έμεινε γνωστή η Λουσία Γοδόι Αλκαγιάγα, Χιλιανή ποιήτρια. Υπήρξε εκπαιδευτικός, διπλωμάτης, και φεμινίστρια. Ήταν η πρώτη λογοτέχνης της Λατινικής Αμερικής που κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 1945. Μερικά βασικά θέματα στα ποιήματά της είναι η φύση, η προδοσία, η αγάπη, η αγάπη της μάνας, η θλίψη και η ανάκτηση, τα ταξίδια, καθώς και η ταυτότητα της Λατινικής Αμερικής, όπως αποτελείται από μείγμα εγγενών αμερικανικών και ευρωπαϊκών επιρροών. Η Γαμπριέλα Μιστράλ είχε βασκική και ινδιάνικη καταγωγή.
Γεννήθηκε στο Βικόντι Ελκι, μια υποβαθμισμένη περιοχή της Χιλής. Τα δύσκολα παιδικά χρόνια και η πρόωρη συνειδητοποίηση της κοινωνικής αδικίας, της καταπίεσης, της φτώχειας σε μια κοινωνία υπανάπτυκτη και ο αγώνας της για την εξασφάλιση της δικής της στοιχειώδους βασικής εκπαίδευσης την έστρεψαν από πολύ μικρή να υιοθετήσει αρχές χριστιανικές αλλά και σοσιαλιστικές συνάμα πριν ακόμα εμφανιστεί επίσημα ο σοσιαλισμός.
Ακολουθώντας το παράδειγμα του πατέρα της (ο οποίος όμως εγκατέλειψε την οικογένειά του όταν η Γκαμπριέλα ήταν μόλις 3 χρονώ) μεγαλώνοντας έγινε κι αυτή δασκάλα. Εξαιτίας των πρωτοποριακών αντιλήψεων και των πολιτικών θέσεών της για μεγάλο χρονικό διάστημα την έστειλαν αγροτική δασκάλα σε απόμακρα χωριά των Ανδεων. Εκεί, μολονότι η επιβίωση ήταν πολύ δύσκολη, ήρθε σ' επαφή με τους απλούς, λαϊκούς ανθρώπους και εκδηλώθηκε η αγάπη της για τα παιδιά. Η απρόσμενη αυτοκτονία του ανθρώπου που αγαπούσε την οδήγησε να γράψει τα ποιήματα της συλλογής Τα σονέτα του θανάτου που όταν δημοσιεύθηκαν απέσπασαν το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας του Σαντιάγο, το 1914. Η ενότητα αυτή συμπεριελήφθη αργότερα στη συλλογή Ερήμωση (1922), που εκδόθηκε από το Ισπανικό Ινστιτούτο της Ν. Υόρκης και γνώρισε μεγάλη επιτυχία.
Η κοινωνική της ευαισθησία δεν την εμπόδισε ωστόσο να στραφεί και στο αντίθετό της: τη θρησκευτική περισυλλογή και τη θεοσοφία. Και είναι πάνω σ' αυτούς τους δύο άξονες που βασίζεται η ποίησή της. Ενθερμη καθολική καθώς ήταν, αποδέχθηκε την πρόσκληση της κυβέρνησης του Μεξικού που της ζήτησε το 1922 να συμμετάσχει σε παιδαγωγική αποστολή με σκοπό την αναμόρφωση του εκεί εκπαιδευτικού συστήματος, ενώ στη συνέχεια προσχώρησε και στον χώρο της διπλωματίας συμμετέχοντας στις εργασίες της Κοινωνίας των Εθνών και άλλων οργανισμών που αγωνίζονταν κατά της φτώχειας και υπέρ της αδελφοσύνης των λαών. Οι πιο γνωστές ποιητικές της συλλογές είναι: Ερήμωση (1922) Δενδροτομία (1938), Πατητήρι (1954). Η τελευταία κυκλοφόρησε τη χρονιά που της αποδόθηκε το βραβείο Νόμπελ.
Μαζί με τον συμπατριώτη της, Π. Νερούντα, είναι, και παραμένουν μέχρι σήμερα, οι μοναδικοί ποιητές σοσιαλιστικών φρονημάτων που τιμήθηκαν μ' αυτή τη διάκριση.
Η ποίησή της χαρακτηρίζεται από έναν χυμώδη ρεαλισμό και βαθιά θρησκευτική πίστη. Στα θέματά της εμπεριέχεται η Ιστορία και τα σύμβολα της πατρίδας της, χωρίς να απουσιάζουν μορφές-αρχέτυπα της ευρωπαϊκής διανόησης (αρχ. τραγωδία, Ιψεν κ.λπ.). Η γλώσσα που χρησιμοποιεί στους στίχους της είναι αυτή της καθημερινότητας κυρίως της αγροτικής κοινωνίας, ερχόμενη σ' αντίθεση με την επιτηδευμένη δεξιοτεχνία των Χιλιανών συγγραφέων της εποχής της. Οι Ελληνες αναγνώστες γνώρισαν την ποίησή της από μεταφράσεις διάσπαρτες σε περιοδικά της εποχής. Ο Κλ. Παράσχος στην Ανθολογία [του] Παγκόσμιας Ποίησης συμπεριέλαβε ποιήματά της μεταφρασμένα από τον. Τ. Κ. Παπατσώνη και τη Ρίτα Μπούμη-Παππά.
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ
1914: Sonetos de la muerte ("Σονέτα του Θανάτου")1922: Desolación ("Απελπισία"), περιλαμβάνει το "Decalogo del artista", ("Ο δεκάλογος του καλλιτέχνη") Νέα Υόρκη: Instituto de las Españas
1923: Lecturas para Mujeres ("Αναγνώσματα για γυναίκες")
1924: Ternura: canciones de niños, Μαδρίτη: Saturnino Calleja
1934: Nubes Blancas y Breve Descripción de Chile (1934)
1938: Tala ("Θερισμός"[8]), Μπουένος Άιρες: Sur
1941: Antología: Selección de Gabriela Mistral, "Ανθολογία" Σαντιάγο, Χιλή: Zig Zag
1952: Los sonetos de la muerte y otros poemas elegíacos, ("Τα σονέτα του θανάτου και άλλα ελεγειακά ποιήματα") Σαντιάγο, Χιλή: Philobiblion
1954: Lagar, Σαντιάγο, Χιλή
1957:
Recados: Contando a Chile, Σαντιάγο, Χιλή: Editorial del Pacífico
Croquis mexicanos; Gabriela Mistral en México, Πόλη του Μεξικού: Costa-Amic
1958: Poesías completas, Madrid : Aguilar
1967: Poema de Chile ("Ποίημα της Χιλής"), μετά θάνατον έκδοση.
1992: Lagar II, μετά θάνατον έκδοση, Σαντιάγο, Χιλή: Εθνική Βιβλιοθήκη
ΠΗΓΕΣ
http://el.wikipedia.org/
http://www.enet.gr/
ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Η προσευχή της δασκάλας
Κύριε! Εσύ που δίδαξες, συγχώρα με που διδάσκω·
που φέρω το όνομα της δασκάλας,
που Εσύ έφερες όταν ήσουν στη Γη.
Δώσε μου την μοναδική αγάπη για το σχολειό μου·
που ούτε το κάψιμο της ομορφιάς να είναι ικανό
να κλέψει την τρυφεράδα μου απ’ όλες τις στιγμές.
Δάσκαλε, κάνε ακατάπαυστο τον ενθουσιασμό μου
και περαστική την απογοήτευση.
Βγάλε από μέσα μου αυτό τον ακάθαρτο πόθο
για δικαιοσύνη που εξακολουθεί να με ταράζει,
το γελοίο απομεινάρι της διαμαρτυρίας
που βγαίνει από μέσα μου όταν με πληγώνουν.
Να μην πονάει η αγνόηση και να μην θλίβομαι
για την λήθη αυτών που μας δίδαξαν.
Κάνε με να είμαι πιο μάνα από τις μάνες,
για να μπορέσω ν’ αγαπήσω
και να υπερασπίσω όπως αυτές,
αυτό που δεν είναι σάρκα της σάρκας μου.
Βόηθά με να πετύχω να κάνω για καθένα
απ’ τα παιδιά μου τον στίχο μου τέλειο
και να σου αφήσω αυτή την άφωνη,
την πιο δυνατή μου μελωδία,
για όταν τα χείλη μου δεν θα τραγουδούν πια.
Δείξε μου τη δύναμη του Ευαγγελίου σου έγκαιρα,
για να μην εγκαταλείψω τη μάχη της κάθε μέρας
και της κάθε ώρας γι αυτό.
Βάλε στο δημοκρατικό σχολειό μου,
τη λάμψη που σκορπίζεται
από το τρέξιμο των ξυπόλυτων παιδιών.
Κάνε με δυνατή,
ακόμα και στη γυναικεία αδυναμία μου
και στη γυναικεία φτώχεια μου·
κάνε με αδιάφορη για ότι μπορεί
να μην είναι αγνό,
για κάθε πίεση που δεν είναι
της θερμής θέλησής σου στη ζωή μου.
Φίλε, συντρόφεψέ με! Στήριξέ με!
Πολλές φορές δεν θα έχω άλλο
από Σένα στο πλευρό μου.
Όταν το δίδαγμά μου θα είναι πιο αγνό
και πιο θερμή η αλήθεια μου,
θα παραμείνω χωρίς τα εγκόσμια·
αλλά Εσύ τότε θα με κυβερνήσεις
ενάντια στην καρδιά σου,
που γνώρισε αρκετά
τη μοναξιά και την αδυναμία.
Δεν θ’ αναζητήσω παρά
στη ματιά σου τη γλυκύτητα της αποδοχής.
Δώσε μου απλότητα και βάθος·
λύτρωσέ με απ’ το να είμαι
περίπλοκη ή κοινότυπη στο καθημερινό μου μάθημα.
Δώσε μου δύναμη να υψώσω τα μάτια
πάνω από το στήθος μου με τις πληγές,
μπαίνοντας κάθε πρωί στο σχολειό μου.
Να μη φέρνω στην έδρα μου τις υλικές μου ανησυχίες,
τις καθημερινές μικροαστικές θλίψεις μου.
Ελάφρυνε το χέρι μου στην τιμωρία
κι απάλυνέ το, ακόμα πιο πολύ στο χάδι.
Να μαλώνω με πόνο,
να ξέρω ότι έχω διορθώσει αγαπώντας!
Κάνε να γεμίσει με πνεύμα
το χτισμένο με τούβλα σχολειό μου.
Να τυλιχτεί με τη λάμψη του ενθουσιασμού μου
η φτωχή του αυλή, η γυμνή του αίθουσα.
Η καρδιά μου να είναι η κολώνα του
και η αγνή μου θέληση πιο δυνατή
από τις κολώνες και το χρυσάφι
των πλούσιων σχολείων.
Και, τέλος, θύμιζέ μου
από την ωχρότητα του καμβά του Velazquez,
ότι το να διδάσκεις
και ν’ αγαπάς παράφορα στη Γη
είναι να φτάνεις με τη λόγχη του Λογγίνου
στην καυτή πλευρά του έρωτα.
Μετ. Μαριάννα Τζανάκη
ΜΠΑΛΑΝΤΑ
Διάβηκε με μιαν άλλη
τον είδα να περνά
φλοίσβος το αεράκι
ήσυχο τὸ δρομάκι
και τούτα τ’ άθλια μάτια
τον είδαν να περνά
Μιαν άλλην αγαπάει
κι είναι ανθισμένη η γη
άνοιξε το άσπρο αγκάθι
πέρα ένα τραγουδάκι.
Αυτός αγάπησε άλλη
κι είν’ ανθισμένη η γη.
Τη φίλησε την άλλη
στης θάλασσας το αγνάντι
φέγγει η Σελήνη στο νερό
σαν με πορτοκαλιάς ανθό
και το αίμα μου παγώνει
στης θάλασσας το αγνάντι.
Μ’ αυτήν την άλλη θα ΄ναι
τώρα παντοτινά.
Κι ο ουρανός γλυκαίνει
(μα ο Θεός σωπαίνει).
Μ’ αυτήν την άλλη θα ΄ναι
τώρα παντοτινά.
μεταγραφή: Γεωργία Δεληγιαννοπούλου
Η ΔΑΣΚΑΛΑ
Με τα ζεστά μαλλιά του παίζω
που τα χωρίζω και τα ισιώνω
και λες κρατώ μεσ’ στα σγουρά του
των Μάγιας της διασποράς τον πόνο.
Δώδεκα χρόνια που ‘χω αφήσει
τ’ αδρό μεξικανόπουλό μου
μα εγώ ακόμα το χτενίζω
είτε ξυπνή είτε στ’ όνειρό μου.
Μάνας αγάπη είναι εκεί πέρα
πιασμένη απ’ τα γόνατά μου,
μια λύτρωση στα παιδιά πάνω
που δε μ’ αφήνει να πεθάνω.
ΚΑΘΩΣ ΠΕΦΤΕΙ ΤΟ ΧΙΟΝΙ
Κατέβηκε το χιόνι σαν ένα θείο πλάσμα
επίσκεψη να κάνει σε τούτη την κοιλάδα.
Κατέβηκε το χιόνι – των αστεριών νυφούλα
έλα να την ιδούμε στο χώμα καθώς πέφτει.
Γλυκειά που είναι! Φτάνει σαν το εξαίσιο πλάσμα,
σιωπηλά, λες τρέμει μήπως κακό και κάνει
σαν όνειρο είναι όμοια και σαν φεγγάρι πέφτει,
έλα να την ιδούμε λευκή που κατεβαίνει.
Άσπιλο! Την κοιλάδα κοίτα που σου κεντάει
με γιασεμάνθι αφράτο από τη μια στην άλλη,
είναι τόσο ‘λαφρά, λεπτά τα δάχτυλά του
που σαν πνοή περνούσε δίχως να την αγγίξουν.
Όμορφο! Δεν σου φαίνεται σαν το θαυμάσιο δώρο
που ένας άλλος Δωρητής ήρθε να σου χαρίσει;
που βγάζει τον μεταξωτό μανδύα του και τον ρίχνει
αθόρυβα την ταπεινή κοιλάδα σου να ντύσει;
Άσε στο μέτωπό σου τ’ άνθος του να σου σπείρει
και τ’ αλαφρό φτερό του πάνω σου ν’ ακουμπήσει,
ποιός ξέρει αν ένα μήνυμα δεν φέρνει στους
ανθρώπους
ένα άσπρο γράμμα από τα χέρια του Κυρίου!
Μετάφραση: Ρίτα Μπούμη-Παππά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου