Γράφει ο Γιάννης Δημάκης
H NIKH είναι η προσωποποίηση της αφηρημένης έννοιας της νίκης, δηλαδή της επικράτησης σε αναμέτρηση. Στο μυθολογικό πάνθεον εμφανίζεται με μια αντίνομη ενέργεια. Αν και θυγατέρα του Tιτάνα Πάλλαντα συντάχθηκε με τους Oλυμπίους θεούς στον μέχρις εσχάτων αγώνα τους εναντίον των Γιγάντων, θνητών αδελφών των Tιτάνων. Oι πολύτιμες υπηρεσίες της στο πλευρό του Διός και της Αθηνάς κατά τη Γιγαντομαχία καθόρισαν την εικονογραφία της. Από τις πρώτες απεικονίσεις της είναι απεσταλμένη, ακόλουθος ή σύμβολο θεών, κυρίως του Διός και της Αθηνάς, οι οποίοι χαρίζουν νίκη στον πόλεμο, στον στίβο αλλά και σε άλλους διαγωνισμούς (ποίησης, μουσικής κ.λπ.). Συμμετέχει, όμως, σε επινίκιες τελετουργίες όπως θυσίες, προσφορές, απονομή επάθλων, διακόσμηση τροπαίων.
H NIKH είναι η προσωποποίηση της αφηρημένης έννοιας της νίκης, δηλαδή της επικράτησης σε αναμέτρηση. Στο μυθολογικό πάνθεον εμφανίζεται με μια αντίνομη ενέργεια. Αν και θυγατέρα του Tιτάνα Πάλλαντα συντάχθηκε με τους Oλυμπίους θεούς στον μέχρις εσχάτων αγώνα τους εναντίον των Γιγάντων, θνητών αδελφών των Tιτάνων. Oι πολύτιμες υπηρεσίες της στο πλευρό του Διός και της Αθηνάς κατά τη Γιγαντομαχία καθόρισαν την εικονογραφία της. Από τις πρώτες απεικονίσεις της είναι απεσταλμένη, ακόλουθος ή σύμβολο θεών, κυρίως του Διός και της Αθηνάς, οι οποίοι χαρίζουν νίκη στον πόλεμο, στον στίβο αλλά και σε άλλους διαγωνισμούς (ποίησης, μουσικής κ.λπ.). Συμμετέχει, όμως, σε επινίκιες τελετουργίες όπως θυσίες, προσφορές, απονομή επάθλων, διακόσμηση τροπαίων.
Nίκη ετοιμάζεται να δέσει τη λευκή ταινία στον νικητή. Παναθηναϊκός αμφορέας του έτους 363/2 π.X. Eθνικό Αρχαιολογικό Mουσείο.
Παρά το γεγονός ότι σε μερικές παραστάσεις είναι σαφής η σύνδεση της Nίκης με ειρηνικές δραστηριότητες (αθλητικούς αγώνες, μουσικούς διαγωνισμούς κ.λπ.), η απεικόνισή της στην αρχαία τέχνη διαιωνίζει κατ' εξοχήν πολεμικές επιτυχίες.
Nίκες από μάρμαρο ή πηλό αφιερώθηκαν σε ιερά με αφορμή επιτυχίες ή κόσμησαν στέγες ναών ως ακρωτήρια. Mεταλλικά αγγεία και σκεύη, γλυπτοί λίθοι ή μετάλλια συχνά διακοσμούνται με Nίκη. Xρυσά κοσμήματα, μεταλλικά ή κεραμεικά ειδώλια Nικών -αφιερώματα ή κτερίσματα- απαθανατίζουν μια πλούσια ποικιλία τύπων. Παραστάσεις με Nίκη να σπεύδει να απονείμει τον στέφανο, να στέφει νικητές -ανθρώπους ή ίππους- τα σύμβολα των πόλεων ή και τις πολιούχους θεότητες (αποκλειστικούς θεματοφύλακες και χορηγούς θριάμβων), να ηνιοχεί, να ανεγείρει τρόπαιο ή να θυσιάζει σε επινίκια τελετή αποτυπώνονται και στα σύγχρονα νομίσματα.
Νίκη του Παιωνίου
Η περίφημη Νίκη, έργο του γλύπτη Παιωνίου, αποτελεί σταθμό στην εξέλιξη της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής από Παριανό μάρμαρο. Πρόκειται για την αρχαιότερη γνωστή μνημειακών διαστάσεων Νίκη στην ελληνική τέχνη, αντιπροσωπευτικό δείγμα του πλούσιου ρυθμού. Το άγαλμα ήταν στημένο επάνω σε ψηλό τριγωνικό βάθρο,το οποίο διατηρείται ακόμη κοντά στη νοτιοανατολική γωνία του ναού του Δία στον Αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας..
Πρόσθια,ολόσωμη άποψη της Νίκης του Παιωνίου
Ύψος Βάσης: 8,81 μ.και ύψος αγάλματος, 2,90 μ..Συνολικό ύψος 11,71 μέτρα
Αφιερώθηκε στο ιερό από τους Μεσσηνίους και τους Ναυπακτίους, μετά τη νίκη τους επί των Λακεδαιμονίων στη Σφακτηρία το 421 π.Χ. Η φτερωτή θεά απεικονίζεται την ώρα της πτήσης της (για πρώτη φορά στην ιστορία της ελληνικής γλυπτικής), όταν κατεβαίνει από τον Όλυμπο για να διαλαλήσει το θρίαμβο των νικητών. Λείπουν τα φτερά, μεγάλο τμήμα του ιματίου, που θα ανέμιζε πίσω της, και το πρόσωπό της. Η μορφή είναι αέρινη και ο λεπτός χιτώνας της, αρχικά βαμμένος κόκκινος, κολλάει στο κορμί της αφήνοντας να διαγράφονται όλες οι λεπτομέρειες της τέλειας ανατομίας του. Κάτω από τα πόδια της υπήρχε αετός, του οποίου διακρίνεται μόνο το κεφάλι.Αν φανταστεί κανείς πως έβλεπαν οι επισκέπτες στην Ολυμπία, αυτό το μνημειακών διαστάσεων άγαλμα στα 12 μέτρα ύψος,που κοιτώντας το εκεί ψηλά ,σίγουρα θα μαγεύονταν και θα είχαν την αίσθηση οτι η ίδια η Θεά Νίκη κατεβαίνει από τον ουρανό στη γη με αραχνοΰφαντο ένδυμα της, που κάλυπτε τους αστραγάλους της και στερεώνονταν ψηλά στον ένα ώμο,αφήνοντας το ένα στήθος γυμνό..Είναι εκπληκτικό πως ο γλύπτης κατόρθωσε να δώσει ζωή στο μάρμαρο και να στηρίξει τόσο βάρος σε τέτοιο ύψος δίνοντας την αίσθηση ότι μόλις πάτησε στην γη!!!!!!!....
Το βάθρο της Νίκης.
Το βάθρο της Νίκης του Παιωνίου
Στο χώρο της ιεράς Άλτεως υπάρχουν εκατοντάδες βάθρα, πολλά από τα οποία είναι ενεπίγραφα, και αρκετά αποτελούσαν βάσεις αγαλμάτων. Ένα από τα πιο σημαντικά βρίσκεται περίπου 30 μ. ανατολικά του ναού του Δία, αριστερά της εισόδου του. Πρόκειται για το τεράστιο βάθρο επάνω στο οποίο ήταν στημένη η Νίκη του Παιωνίου, το θαυμάσιο γλυπτό της κλασικής εποχής. Στην πρόσοψη του βάθρου είχε χαραχθεί αναθηματική επιγραφή, η οποία μας πληροφορεί ότι η Νίκη ήταν αφιέρωμα των Μεσσηνίων και των Ναυπακτίων στον Ολύμπιο Δία, για τη νίκη τους κατά των Λακεδαιμονίων στον Αρχιδάμειο πόλεμο, πιθανότατα το 421 π.Χ.: «ΜΕΣΣΑΝΙΟΙ ΚΑΙ ΝΑΥΠΑΚΤΙΟΙ ΑΝΕΘΕΝ ΔΙΙ ΟΛΥΜΠΙΩΙ ΔΕΚΑΤΑΝ ΑΠΟ ΤΩΜ ΠΟΛΕΜΙΩΝ?.("Οι Μεσσήνιοι και οι Ναυπάκτιοι αφιέρωσαν στον Ολύμπιο Δία, ως δεκάτη από τα λάφυρα των εχθρών.)
Η γλώσσα που χρησιμοποιείται εδώ είναι δωρική, επειδή οι αναθέτες του μνημείου ήταν Δωριείς. Λίγο πιο κάτω, με μικρότερα γράμματα αναφέρεται το όνομα του γλύπτη Παιωνίου από τη Μένδη: «ΠΑΙΩΝΙΟΣ ΕΠΟΙΗΣΕ ΜΕΝΔΑΙΟΣ ΚΑΙ Τ' ΑΚΡΩΤΗΡΙΑ ΠΟΙΩΝ ΕΠΙ ΤΟΝ ΝΑΟΝ ΕΝΙΚΑ(Έφτιαξε ο Παιώνιος από την Μένδη που έκαμε και τα ακρωτήρια του ναού, ύστερα από διαγωνισμό".)?. Η επιγραφή ήταν χαραγμένη στον τρίτο από κάτω λίθο του βάθρου, σε ύψος περίπου 2 μ. από το έδαφος, ώστε να είναι εύκολα ορατή από τους επισκέπτες του ιερού.
Η βάση αποτελείται από δώδεκα επάλληλους τριγωνικούς δόμους και έφθανε σε ύψος περίπου 9 μ. Είχε σχήμα πρισματικό, που στένευε προς τα πάνω και στην κορυφή της ήταν στημένο το άγαλμα της φτερωτής Νίκης. Το συνολικό ύψος του αναθήματος μαζί με το άγαλμα έφθανε τα 12 μ. περίπου. Αργότερα, γύρω στο 135 π.Χ., οι Μεσσήνιοι χάραξαν στο βάθρο της Νίκης τη διαιτητική απόφαση των εξακοσίων Μιλησίων σχετικά με τη Δενθελιάτιδα, περιοχή στον Ταϋγετο, που διεκδικούσαν τόσο οι Λακεδαιμόνιοι όσο και οι Μεσσήνιοι. Το κείμενο της επιγραφής σώζεται στη δεξιά πλευρά των δύο κατώτερων λίθων του μνημείου.
Να τονίσουμε πως το όνομα των ηττημένων (Λακεδαιμόνιοι) δεν δηλώνεται στο βάθρο.Ισως να το έκαναν απο σεβασμό προς την ιστορία ενός τόσο σημαντικού αντιπάλου.Σίγουρα όμως κάθε επισκέπτης από την πόλη της Σπάρτης θα ένοιωθε αμηχανία και ντροπή μπροστά στο μνημείο αυτό της σπαρτιατικής ήττας..Χρονολογείται γύρω στα 421 π.κ.χ. και εντάσσεται στα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου.
Βρέθηκε το 1875 στην Ολυμπία από γερμανικές αρχαιολογικές ανασκαφές.Το άγαλμα φέρει σοβαρές φθορές και του λείπουν τμήματα που έχουν χαθεί.Αν και το πρόσωπο δεν έχει βρεθεί, υπάρχει στην Ρώμη ένα μεταγενέστερο αντίγραφο σε καλή κατάσταση, που μας δίνει μια καλή εικόνα της αρχικής μορφής του αγάλματος.
ΠΗΓΕΣ
http://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=8896
http://news.kathimerini.gr/archive-editions/article/7days/2004/09-05-2004/1282788.html
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%AF%CE%BA%CE%B7_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9C%CE%B
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου