ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ -ΔΗΜΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
Εδώ σε αυτό το κείμενο ,θα δούμε μερικά φυτά της χώρας μας,κάποια πολύ γνωστά σε όλους και κάποια άλλα άγνωστα που κοινό τους χαρακτηριστικό είναι ότι είναι δηλητηριώδη.Μη νομίζετε ότι τα φυτά που βρίσκονται στο σπίτι μας ή στο περιβάλλον είναι άκακα. Αρκετά από τις χιλιάδες είδη φυτών που φύονται στη χώρα μας είναι δηλητηριώδη για τον άνθρωπο είτε ολόκληρα ή ορισμένα μέρη απ’ αυτά, όπως φύλλα, καρποί, ρίζες. Μερικά είναι χρήσιμα στην φαρμακευτική και στο παρελθόν έχουν χρησιμοποιηθεί από τους απλούς ανθρώπους σε διάφορες χρήσεις.Επίσης έχουν γραφτεί για μερικά από αυτά πάρα πολλά τραγούδια....
Η πικροδάφνη
Είναι κοινότατο φυτό στην Ελλάδα, φυτεμένο παντού – κατά μήκος των εθνικών οδών σε τεράστιες αποστάσεις, σε πάρκα, σε παρτέρια, σε κήπους, σε πρασιές, σε αυλές, σε προαύλια κτιρίων, σε παραλίες, στο δρόμο, σε γλάστρες, σε ζαρντινιέρες κλπ, όπου γεμίζει τον τόπο που βρίσκεται χρώμα και άρωμα με την πανέμορφη καλοκαιρινή ανθοφορία του. Λέγεται και ροδοδάφνη. Το φυτό αυτό είναι αυτοφυές της χώρας μας,.Κατά την διάρκεια ολόκληρου του καλοκαιριού παράγει πολύ εντυπωσιακά άνθη, και σε ήπια κλίματα μπορεί να συνεχίσει μέχρι τα μέσα του φθινοπώρου. Τα λουλούδια είναι πολύ μεγάλα, σε σχήμα χωνιού, με χρώματα που ποικίλουν από το κόκκινο ή το ροζ μέχρι το βιολετί, το σωμόν ή το ολόλευκο. Συνήθως έχουν μονή σειρά από πέταλα, γενικά έχουν οκτώ, αλλά υπάρχουν και άλλες ποικιλίες που παρουσιάζουν δύο σειρές.
Η πικροδάφνη είναι δηλητηριώδες φυτό. Όλα τα μέρη του φυτού είναι δηλητηριώδη εάν καταποθούν. Τα δραστικά συστατικά του εξάγονται από τα φύλλα. Έχουν γίνει αναφορές για δηλητηριάσεις ή θανάτους από λήψη πικροδάφνης, τσάι από φύλλα πικροδάφνης και για κάποια εκχυλίσματά της. Ακόμα και μία μικρή ποσότητα πικροδάφνης μπορεί να είναι θανατηφόρα προκαλώντας αναπνευστική παράλυση και καρδιακό επεισόδιο. Ένα από τα συστατικά της πικροδάφνης που έχει επικίνδυνες συνέπειες για την καρδιά είναι η ολεανδρίνη.
Ακόμα και οι αναθυμιάσεις από το κάψιμο της πικροδάφνης είναι επικίνδυνες γι' αυτό τα κλαδιά της δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούνται σαν καυσόξυλα.
Τα ζώα επίσης δηλητηριάζονται εύκολα, αν και η γεύση του φυτού συνήθως τ’απομακρύνει. Ιδιαίτερα επιρρεπή είναι τα οπληφόρα που βοσκούν, τα σκυλιά και οι γάτες, ενώ τα τρωκτικά και τα πουλιά έχουν υψηλότερη ανθεκτικότητα. Ιδιαίτερα τα άλογα μπορεί να μην ξεχωρίσουν εύκολα το φυτό εάν είναι κομμένες κορυφές ανακατεμένες μαζί μ’άλλα χόρτα, που έχουν και γλυκύτερη γεύση.
Μόλις 100 γραμμάρια μπορούν να σκοτώσουν ένα ενήλικο άλογο.
Η πικροδάφνη ήταν γνωστή απ’τους αρχαίους χρόνους, κι όλοι οι σημαντικοί γιατροί της αρχαιότητας προειδοποιούσαν για την τοξικότητά της, ωστόσο υπάρχουν αναφορές για ιατρική της χρήση.
Ο Πλίνιος, ο "πρεσβύτερος", ο γνωστός αρχαίος Έλληνας συγγραφέας, έγραψε για την όψη της πικροδάφνης, όπως επίσης για τις δηλητηριώδεις και ευεργετικές ιδιότητές της.
Ο Θεόφραστος στην πραγματεία του περί φυτών γύρω στο 300 π.Χ. αναφέρει για ένα φυτό καλούμενο ονοθήρα, του οποίου αν η ρίζα χτυπηθεί στο κρασί κάνει το πνεύμα πιο εύθυμο. Η περιγραφή του έχει κάποια στοιχεία της πικροδάφνης, αλλά δεν είμαστε σίγουροι ακόμα για την πραγματική ταυτότητα του φυτού.
Αραβες επιστήμονες-γιατροί χρησιμοποίησαν πρώτοι την πικροδάφνη σαν θεραπευτικό ενάντια στον καρκίνο τον 8ο αιώνα μ.Χ.
Σήμερα, δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία ότι η πικροδάφνη είναι αποτελεσματική στη αντιμετώπιση του καρκίνου ή οποιασδήποτε άλλης ασθένειας
Πικραγκουριά (Ecballium elaterium)
Ανήκει στην οικογένεια των Κολοκυνθωδών (Cucurbitaceae) και άλλες ονομασίες της είναι Πεταχτούλα και Κοπραγκουρά. Φυτρώνει σε πολυσύχναστα και κοσμικά μέρη. Μπορεί να τη συναντήσει κανείς κατά μήκος των δρόμων, σε αυλές σπιτιών και στις άκρες των χωραφιών.
Είναι πολυετές ποώδες φυτό. Κύριο χαρακτηριστικό της που τη διακρίνει από τα άλλα φυτά είναι οι κυλινδρικοί καρποί της. Μοιάζουν με μικρά αγγούρια, είναι αδρότριχοι και έχουν χρώμα ανοιχτό πρασινοκίτρινο. Κατά την ωρίμανση αποσπώνται από τον ποδίσκο και διαρρηγνύονται εκτινάσσοντας ορμητικά από τ' ανοίγματα ένα υγρό που περιέχει τους σπόρους. Το φυτό έχει μορφή κατακείμενη. έρπουσα, παλαμοειδή φύλλα, ελαφρά επιμήκη - λοβώδη και άνθη ανοικτοκίτρινα καμπανοειδή.
Έχει τόση δριμύτητα ώστε είναι ιδιαίτερα ερεθιστική. Προ ετών έγινε γι' αυτή τόσο άδικος θόρυβος, όταν θεωρήθηκε θεραπευτικό του καρκίνου και της ιγμορίτιδας. Ωστόσο είναι χρήσιμη στη φαρμακευτική. Χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις λευκωματικής νεφρίτιδας, ενώ έχει χρησιμοποιηθεί ακόμη, ως εμμηναγωγός και ως ανθελμινθική.
Το φυτό αυτό είναι αρκετά δηλητηριώδες. Η φαρμακευτική του χρήση ήταν πάντοτε περιορισμένη και γινόταν συνήθως σε κρίσιμες καταστάσεις.
Το αρχαίο όνομα του φυτού είναι άγριος Σίκυος. Τον καρπό του ονόμασε "ελατήριο" ήδη από την αρχαιότητα ο Διοσκουρίδης, ο οποίος υποστήριξε ότι το εκχύλισμα του καρπού του αποτελεί δραστικότατο καθαρτικό φάρμακο. Όλα τα μέρη του φυτού, και κυρίως ο καρπός του, είναι τοξικά, περιέχοντας το δηλητήριο "ελατηρίνη".Χρειάζεται μεγάλη προσοχή στη χρησιμοποίησή της γιατί είναι εξαιρετικά δραστική και προκαλεί διάρροια. Σε δόση ενός γραμμαρίου προξενεί φλόγωση του βλεννογόνου της κοιλιάς με εμετούς και πόνους.
Να πούμε εδώ πως είναι εξίσου επικίνδυνο και για τα φυτοφάγα ζώα, αν και λόγω της άσχημης μυρωδιάς το αποφεύγουν εκτός κι αν δεν υπάρχει τίποτα άλλο. Μόνο ορισμένα είδη κάμπιας έχουν προσαρμοστεί στις τοξίνες αυτού του φυτού, και μάλιστα το χρησιμοποιούν ως βασική τροφή.
Μανδραγόρας.
Ο Μανδραγόρας είναι φυτό του γένους των δικοτυληδόνων της οικογένειας των σολανιδών. Περιλαμβάνει λίγα είδη πολυετών ποοδών φυτών με τοξικές και φαρμακευτικές ιδιότητες, ιθαγενή των παραμεσογείων περιοχών.Στην Ελλάδα βρίσκεται σε περιοχές της Θεσσαλίας της Πελοποννήσου στη Στερεά και στα νησιά του Αιγαίου, όπου είναι γνωστά με διάφορες κοινές ονομασίες, όπως καλάνθρωπος, αρκάνθρωπος, μανδραγούδα, αβγουδάτσα μεγαλοβοτάνι και άλλες Φυτό τοξικό με υπόγλυκο καρπό, περιέχει μικρό ποσοστό αλκαλοειδών με πολύτιμα φαρμακευτικά προϊόντα, συχνά δηλητηριώδη σε κακή χρήση, την σκολοπαμίνη, υοκυαμίνη, ψευδοϋοκυαμίνη μανδραγορίνη και αποατροπίνη, τα οποία τον έφεραν στο πλουσιότερο φυτό σε φαρμακευτικές ουσίες και περιζήτητο φάρμακο στην αρχαιότητα. Τα αλκαλοειδή αυτά αρχικά δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) και γι αυτό το πρώτο σύμπτωμα είναι η απώλεια της όρασης, ακολουθεί παραλήρημα, καταστολή και
τελικά ο θάνατος. Ο μανδραγόρας έχει μια μακριά καφέ ρίζα σαν παντζάρι που μπορεί να φτάσει σε βάθος ένα μέτρο. Η ρίζα είναι μερικές φορές μονή και μερικές φορές διακλαδώνεται σε δύο ή τρεις βραχίονες. Μέσα από τα φύλλα ξεπετάγονται τα άνθη του φυτού το καθένα από ξεχωριστό μίσχο μεγέθους 8-10 εκατοστών. Τα άνθη παράγουν ένα σφαιρικό λείο καρπό σαν μικρό μήλο που γίνεται κίτρινος όταν ωριμάσει. Η σάρκα του καρπού είναι γεμάτη και έχει ένα δυνατό άρωμα σαν του μήλου.
Ο μύθος και η μαγεία
Στους αρχαίους καιρούς πιστεύονταν ότι ο Μανδραγόρας είχε μαγικές δυνάμεις. Η διχαλωτή ρίζα του παρομοιάζονταν με ανθρώπινο σώμα και πίστευαν ότι είχε δυνάμεις από τα σκοτεινά πνεύματα της γης. Για να ξεριζώσουν το μανδραγόρα έπρεπε να το κάνουν μόνο μεσάνυχτα και μετά από απαραίτητες προσευχές και τελετουργίες. Κάποιος ζωγράφιζε τρεις κύκλους γύρω από το φυτό με ένα μυτερό κλαδί ιτιάς και μετά έδεναν ένα μαύρο σκύλο στο φυτό με ένα σπάγκο. Ανθρώπινα χέρια δεν έπρεπε να έρθουν σε επαφή με το φυτό. Πιστεύονταν πως όταν ο μανδραγόρας έβγαινε από το έδαφος έβγαζε μια στριγκλιά που σκότωνε ή τρέλαινε όποιον δεν είχε προφυλαγμένα τα αυτιά του εκείνη την ώρα. Όταν το φυτό είχε πια αποκοπεί από την γη μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ευεργετικούς σκοπούς.
Ο Διοσκουρίδης δεν αναφέρει τίποτα σχετικό με ρίζα και μαγείες, το συνιστά ως φάρμακο «κατά των άγρυπνων και περιοδυνόντων.. Τα φύλλα του συνιστά για τις φλεγμονές των ματιών και των ελκών και διαφοροποιεί κάθε σκλήρυνση και απόστημα. Η ρίζα του θεραπεύει τις πληγές των ερπετών, και παύει τους πόνους των αρθρώσεων. Όσοι πρόκειται να ακρωτηριασθούν ή να καούν λαμβάνουν μανδραγορίτη οίνο και δεν θα πονούν την ώρα της επέμβασης.Επίσης ο αρχαίος συγγραφέας Πλίνιος, αναφέρει ότι υπήρχαν δύο είδη μανδραγόρες ο λευκός αρσενικός και ο θηλυκός χρώματος μπλε.Σε σχέση με τα ερωτικά φίλτρα αφού γίνονται συχνά αναφορές σε μεσαιωνικά χειρόγραφα την πρώτη αναφορά κάνει ο Διοσκουρίδης ότι από τη ρίζα του μανδραγόρα παρασκεύαζαν φίλτρα ερωτικά και γι αυτό η Αφροδίτη λεγόταν και Μανδραγορίτις, γι αυτό οι νέοι στην Αττική είχαν πάνω τους ένα σακουλάκι με κομμάτια ρίζας μανδραγόρα για ερωτικό φυλαχτό. Επίσης ο κάτοχος του μανδραγόρα εκτός της σεξουαλικής ικανότητας, του παρείχε και προστασία από δηλητηριάσεις και κακώσεις, προσέφερε πλούτο υγεία και μακροζωία. Οι αρχαίοι Έλληνες το ονόμαζαν «μήλο του έρωτα»
Την ερωτική και μαγική ιδιότητα λέγεται την απέκτησε από την μάγισσα Κίρκη ότι από αυτό το υγρό έδωσε στους άνδρες του Οδυσσέα και τους μεταμόρφωσε.
Κατά τους χριστιανικούς αιώνες η ίαση του ασθενούς με τη χρήση μανδραγόρα ήταν αρκετά ισχυρή, όμως σε ένα απόσπασμα του μοναχού Κασσιόδωρου, φίλου του Αγίου Βενέδικτου το 557 αφήνει να εννοηθεί ότι η ίαση θα πραγματοποιηθεί κυρίως με την πίστη της Χριστιανικής θείας χάρης. Αφού ο Θεός δημιούργησε τη φύση ότι θεραπείες γνωρίζετε θα τις εφαρμόζετε στο όνομα του Κυρίου Ημών Ιησού....
Οι αρχαίο Έλληνες και οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν τον μανδαγόρα ως υπνωτικό, αναλγητικό και ηρεμιστικό, ενώ κατά τον μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε ως αναισθητικό σε εγχειρήσεις. Βρέθηκε στους τάφους των βασιλέων των Θηβών της Αιγύπτου(1800 π.Χ.) και αναφέρεται από τον Θεόφραστο και τον Διοσκουρίδη.
Ακόμα από την εποχή της βίβλου στην Γένεση υπάρχουν αναφορές για την χρήση του Μανδραγόρα σαν αφροδισιακό και σαν βοτάνι για τεκνοποιία. Η Ραχήλ απελπισμένη που δεν έκανε παιδιά με τον Ιακώβ κατέφυγε στον μανδραγόρα για να γεννήσει τον Ιωσήφ. Στο μεσαίωνα το φυτό ονομάζονταν "μήλο του σατανά" και πίστευαν ότι προκαλούσε τρέλα. Ο μανδραγόρας συνδέθηκε στενά με τον μεσαίωνα και πλήθος προλήψεων και αναφορών σχετικά με τις δυνάμεις του φυτού υπάρχει από εκείνα τα σκοτεινά χρόνια.
Ακόμη θεωρούνταν μεταγενέστερα ότι αν πιεις το αφέψημα της ρίζας του θα κάνεις αρσενικά παιδιά, εξ ου και η ονομασία του σερνικοβότανο.
Οι πραγματικές ιδιότητες
Σήμερα, η σύγχρονη επιστήμη έχει αποφανθεί ότι οι ρίζες του μανδραγόρα περιέχονται στην κατηγορία των αναλγητικών όπως η μπελαντόνα και η τα φύλλα της κόκας. Δύο από τα ενεργά χημικά συστατικά του μανδραγόρα είναι η ατροπίνη και η σκοπολαμίνη δύο ισχυρά κατευναστικά. Ο μανδραγόρας έχει επίσης μεγάλη περιεκτικότητα σε μανδραγορίνη, ένα ισχυρό υπνωτικό και ναρκωτικό. Είναι έτσι εύκολο να καταλάβουμε γιατί αποδίδονται στο φυτό αφροδισιακές ιδιότητες όπως και επίσης ο κίνδυνος να προκαλέσει τρέλα η και θάνατο. Είναι επίσης εμετικό και καθαρτικό προξενώντας συστολές στο στομάχι. Ίσως και αυτός να είναι ο λόγος που είχε συνδεθεί αρχικά με την τεκνοποιία. Αλλά σε κάθε περίπτωση η απευθείας λήψη της ρίζας δεν συνιστάται. Τα αποτελέσματα από την χρήση του μανδραγόρα είναι είναι εξαιρετικά απρόβλεπτα και πολύ τοξικά.
Δατούρα,διαβολόχορτο
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Datura stramonium L. (Δατούρα η στραμώνιος) και στη χώρα μας το συναντούμε με πολλές ονομασίες όπως Βρωμόχορτο, Πορδόχορτο, Ακανθόμηλο, Τάτουλας, Τατούλα, Μαγιόχορτο,Διαολόχορτο, Αγριομπάμια, Στραμώνιο, Τάτλας. Είναι διαδεδομένη σε καλλιεργημένα εδάφη, αναχώματα, σε ερείπια σπιτιών, σκουπιδότοπους, μπάζα, σε εγκαταλειμμένους χώρους.Είναι ένας απλωτός, ποώδης θάμνος (το ύψος του φτάνει από 30 έως 100 εκατοστά), με αρωματικά άνθη σε σχήμα τρομπέτας που στέκονται όρθια, και με αγκαθωτούς καρπούς. Τα κοτσάνια είναι αγκαθωτά και σχετικά λεπτά συγκρινόμενα με το υπόλοιπο φυτό. Τα φύλλα είναι πλατιά χωρίς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά βασικά ωοειδή και μερικές φορές με πολλές γωνίες. Ο καρπός του είναι αγκαθωτός και μοιάζει εξωτερικά με τον καρπό της ιπποκαστανέας. Υπάρχουν τουλάχιστο 15 διαφορετικά είδη του φυτού με πολλές ποικιλίες το καθένα καθώς οι Δατούρες καλλιεργήθηκαν εδώ και αιώνες για τα εντυπωσιακά τους λουλούδια και για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες. Οι Δατούρες είναι μέλη της οικογένειας των Σολανοειδών που περιλαμβάνει και άλλα τοξικά φυτά όπως ο καπνός, ο μανδραγόρας και η μπελαντόνα αλλά και κοινά λαχανικά όπως η ντομάτα, η πατάτα, η μελιτζάνα και η πιπεριά. Λόγω της μεγάλης εξάπλωσης του γένους επικρατεί σύγχυση ανάμεσα στις ποικιλίες του φυτού.Η δηλητηριώδης δράση του φυτού ήταν καλά γνωστή στους αρχαίους έλληνες. Ο Θεόφραστος γράφει για αυτήν « Τα 3/20 της ουγγίας είναι αρκετά ώστε ο ασθενής να αισθάνεται δυναμωμένος και ευδιάθετος, δηλαδή να κάνει καλή παρέα. Δύο φορές τη δόση αυτή θα τρελαθεί και θα έχει παραισθήσεις. Τρεις φορές τρελαίνεται για πάντα. Τέσσερις φορές πεθαίνει».Αρχαίες ινδιάνικες αναφορές την φέρουν σαν υλικό χρησιμοποιούμενο από τους Σαμάνους, τους οποίους βοηθούσε να "εισχωρήσουν" σε άλλους κόσμους της ύπαρξης. Από εκεί φαίνεται πως διαδόθηκαν οι θεραπευτικές της αλλά και οι ναρκωτικές της ιδιότητες.Παλαιότερα το χρησιμοποιούσαν ως ναρκωτικό παυσίπονο στις εγχειρήσεις, αλλά σήμερα τα ενεργά συστατικά του είναι διαθέσιμα μόνο με συνταγή γιατρού, λόγω της κακής χρήσης του ως ναρκωτικό. Σε ορισμένες περιοχές χρησιμοποιούσαν τους σπόρους του φυτού για να παχύνουν τα ζώα. Στους χοίρους έδιναν την ποσότητα μιας δακτυλήθρας και στα αδύνατα άλογα λίγο περισσότερο.Είναι φυτό πολύ δηλητηριώδες, ανάλογο στην ενέργεια του με την μπελαντόνα αλλά δραστικότερο από αυτήν.
Θυμόμαστε όλοι τις δηλητηριάσεις καταναλωτών που αγόρασαν το φυτό αυτό ανακατωμένο με βρώσιμα χόρτα από λαϊκή αγορά εδώ και λίγα χρόνια. Βέβαια περιέχει και κάποια χημικά που είναι χρήσιμα αν χορηγηθούν στον άνθρωπο υπό ιατρική επίβλεψη όπως η ατροπίνη. Η ατροπίνη, όπως και η σκορπολαμίνη, η Υοσκίνη και η Υοσκιαμίνη χρησιμοποιούνται στην ιατρική και συγκεκριμένα έχουν οφθαλμολογικές και νευρολογικές χρήσεις.Τα φύλλα του σπάνια χρησιμοποιούνται μόνα τους αλλά μετέχουν στη σύνθεση διαφόρων συνταγών του Γαληνού. Το βάμμα του φυτού χρησιμοποιείται εναντίον του βήχα, της χρόνιας λαρυγγίτιδας και του άσθματος. Τα φύλλα του χρησιμοποιούνται σε καπνισμούς ή για την παρασκευή τσιγάρων. Τα αλκαλοειδή του φυτού χαλαρώνουν τους σπασμούς των βρόγχων κατά τη διάρκεια μιας ασθματικής κρίσης. Σε θεραπευτικές δόσεις χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των σπασμών της ασθένειας Πάρκινσον.Τα δηλητηριώδη αποτελέσματα της Δατούρας στον άνθρωπο είναι ταραχή, έντονη ναυτία, διαστολή της κόρης των ματιών, θολούρα και κακή εστίαση στην όραση, ταχυπαλμία, έντονος αποπροσανατολισμός, απώλεια μνήμης, απώλεια χρόνου, ντελίριο, ευαισθησία στο φως και στο θόρυβο. Ξηρό στόμα και μάτια, ρινορραγία, απώλεια ελέγχου του σώματος
.ΠΗΓΕΣ.
http://www.valentine.gr/linkOfTheMonth_gr-june2004.phphttp://bolko.wordpress.com/2013/06/15/%CE%B7-%CF%80%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%http://www.mani.org.gr/hlorida/96pikragkouria/pik.htmhttp://www.ftiaxno.gr/2011/06/blog-post_28.htmlhttp://www.herb.gr/index.php/catalog/product/view/id/623/s/datoura/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου