ΚΥΚΛΑΔΕΣ: ΔΩΔΕΚΑ ΝΗΣΙΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΡΟ.
Οι Κυκλάδες, ένα μαγευτικό νησιωτικό σύμπλεγμα του Αιγαίου Πελάγους μεταξύ Αττικής και Κρήτης, υπήρξαν από την Αρχαιότητα γέφυρα για την ανάπτυξη του εμπορίου και την εξάπλωση του πολιτισμού.
«Τα νησιά με το μίνιο και με το φούμο,
τα νησιά με το σπόνδυλο κάποιανου Δία,
τα νησιά με τους έρημους ταρσανάδες,
τα νησιά με τα πόσιμα γαλάζια ηφαίστεια».
Οδυσσέας Ελύτης
Η μεγάλη ιστορική ώρα των Κυκλάδων είναι η Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Ο Πρωτοκυκλαδικός Πολιτισμός, ο οποίος αναπτύχθηκε εκείνη την εποχή στον γεωγραφικό χώρο των Κυκλάδων, καλύπτει ολόκληρη την Τρίτη Χιλιετία π.Χ. και επικοινωνεί και εξελίσσεται παράλληλα με τον Πρωτομινωικό Πολιτισμό της Κρήτης και τον Πρωτοελλαδικό της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Άγνωστες αλλά σημαντικότατες είναι οι βραχογραφίες στο Γερούσι της Σύρου, στις οποίες αποτυπώνονται πανάρχαιες κατακτήσεις του Κυκλαδικού Πολιτισμού. Καταδεικνύουν την φαινομένη κίνηση του Ήλιου, τις εποχές, τις ισημερίες και τις τροπές στη Σύρο.
Από το ύψωμα Γερούσι, όπου βρίσκονται οι εικονιζόμενες βραχογραφίες, κι από το οποίο φαίνεται ο Ήλιος να ανατέλλει τις ισημερίες από τη Δήλο, προέκυψε ο παρακάτω χάρτης. Επάνω και μέσα στον κύκλο βρίσκονται συνολικά δώδεκα νησιά, όσα υπολογίζονταν στην αρχαιότητα οι Κυκλάδες. Προκύπτει δηλαδή, ότι ονόμαζαν τα νησιά Κυκλάδες, όχι επειδή ήταν σε κύκλο γύρω από τη νήσο Δήλο, αλλά γύρω από τη Σύρο και συγκεκριμένα από τον λόφο της Άνω Σύρου, που, πριν κατοικηθεί, ονομαζόταν Μεσοβούνι.
Χάρτης, που προέκυψε από τις βραχογραφίες της Σύρου κι επεξηγεί το όνομα Κυκλάδες.
Η σημασία και η χρήση των κυκλαδικών ειδωλίων.
Η σημασία και η χρήση των κυκλαδικών ειδωλίων εξακολουθούν να προβληματίζουν τους αρχαιολόγους. Οι Κυκλαδίτες δεν άφησαν γραπτά τεκμήρια κι έτσι η ερμηνεία τους βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε αρχαιολογικά δεδομένα και λογικές υποθέσεις. Ωστόσο οι ανασκαφικές μαρτυρίες είναι κι αυτές ελλιπείς αφού η μεγάλη αξία των ειδωλίων στις διεθνείς αγορές αρχαιοτήτων προκάλεσε ένα όργιο αρχαιοκαπηλίας στις Κυκλάδες τις δεκαετίες του 1950 και 1960. Υπολογίζεται ότι από τα περίπου 1400 ειδώλια που γνωρίζουμε σήμερα, μόνον το 40% προέρχεται από συστηματικές ανασκαφές.
Έστω, όμως, και με αυτά τα ελλιπή ανασκαφικά δεδομένα φαίνεται ότι ένας μεγάλος αριθμός ειδωλίων προέρχονται από τάφους. Για τον λόγο αυτό, η χρήση τους συνδέεται συνήθως με ταφικές τελετουργίες, αν και οι ερμηνείες που έχουν προταθεί ποικίλλουν.
Οι όρθιες γυναικείες μορφές, που κυριαρχούν στην κυκλαδική τέχνη, έχουν ερμηνευθεί ως απεικονίσεις των νεκρών, συνοδών τους, παλλακίδων, υπηρετών, προγονικών μορφών, ακόμη και ως υποκατάστατα ανθρωποθυσιών.
Ορισμένοι ερευνητές, αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες που παρουσιάζουν αυτές οι ερμηνείες λόγω της εμμονής των Κυκλαδιτών στην γυναικεία μορφή, εστιάζουν στη θρησκευτική διάσταση και εξηγούν τα γυναικεία ειδώλια ως σύμβολα μιας μεγάλης Μητέρας-Θεάς της γονιμότητας και της αναγέννησης, ως θεϊκές τροφούς, ψυχοπομπούς, αποτροπαϊκά σύμβολα ή ακόμη και ως λάτρεις.
Κάποιοι, μάλιστα, πιστεύουν ότι πρέπει να χρησιμοποιούνταν κυρίως σε χώρους λατρείας και όχι σε ταφές (αν και οι ενδείξεις για εξειδικευμένους χώρους λατρείας στις Κυκλάδες της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού είναι ελάχιστες). Δε λείπουν, τέλος, και οι προσεγγίσεις που αρνούνται τη θρησκευτική σημασία των ειδωλίων και επιχειρούν να τα ερμηνεύσουν ως αντικείμενα που αντανακλούν κοινωνικές ιδιότητες των απεικονιζομένων μορφών (π.χ. ως ομοιώματα γυναικών σε ηλικία γάμου) ή καταφεύγουν σε εντελώς πρακτικές – αν και όχι πολύ πειστικές – εξηγήσεις (π.χ. τα ειδώλια ως παιχνίδια).
Κάθε μια από τις παραπάνω ερμηνείες βασίζεται σε συγκεκριμένα δεδομένα και ενδεχομένως αποκαλύπτει διαφορετικές πτυχές της σημασίας των κυκλαδικών ειδωλίων. Οι περισσότεροι μελετητές, πάντως, συμφωνούν ότι η γυμνότητα των ειδωλίων και η εμφατική δήλωση του στήθους και του αιδοίου παραπέμπουν άμεσα στην έννοια της γονιμότητας. Σε αυτό συντείνει και η ανεύρεση ειδωλίων με φουσκωμένες κοιλιές, που αναμφίβολα συμβολίζουν κατάσταση εγκυμοσύνης, καθώς και ειδωλίων με οριζόντιες εγχαράξεις στην κοιλιά που θεωρείται ότι υποδηλώνουν κατάσταση λοχείας.
Εκτός από τα πολυάριθμα όρθια γυναικεία ειδώλια, η κυκλαδική τέχνη δημιούργησε και μια σειρά περίτεχνων συνθέσεων "ειδικής μορφής". Σε αυτές συγκαταλέγονται κυρίως όρθιες και καθιστές ανδρικές μορφές που εμπλέκονται σε κάποια δραστηριότητα (όπως π.χ. μουσικοί, αυλητές ή "τριγωνιστές"), καθιστές γυναικείες μορφές και συμπλέγματα δύο ή τριών μορφών.
Ο "εγείρων πρόποσιν"
Εδώ θα δούμε μια αλλη ερμηνεία των Κυκλαδικών αγαλματιδίων.Μπορεί να μην είναι ακόμα αποδεκτή απο αρχαιολόγους αλλά επειδή και η έρευνα ακόμα ειναι σε εξέλιξη ολα είναι πιθανά.Αυτή η χρήση των Ειδωλίων φαίνεται αρκετά λογική υπόθεση
Κυκλαδικά ειδώλια: περιμένοντας τον Ήλιο..
Τα κυκλαδικά ειδώλια , είναι φορητά και εύκολα στη χρήση τους. Τα χρησιμοποιούσαν, για να μετρούν το χρόνο, να γνωρίζουν πότε αρχίζει και πότε τελειώνει κάθε εποχή για σπορά, θερισμό κ.τ.λ. στην περιοχή των Κυκλάδων. Τα ειδώλια περιμένουν με σταυρωμένα χέρια, ποιά στιγμή θα έρθει ο Ήλιος στα μάτια τους. Οι εποχές οριοθετούνται ανάλογα με το ύψος και την κλίση του κεφαλιού τους:
• Η κλίση του κεφαλιού του αριστερού στην φωτογραφία ειδωλίου είναι 28°. Σε αυτό το ύψος είναι ο Ήλιος το μεσημέρι στις 21 Δεκεμβρίου (χειμερινό ηλιοστάσιο).
• Το δεύτερο από αριστερά ειδώλιο έχει κλίση κεφαλιού 52°. Εκεί βρίσκεται ο Ήλιος στις ισημερίες.
• Το κεφάλι του τρίτου από αριστερά ειδωλίου έχει κλίση 70° και σημαδεύει, την αρχή και το τέλος του καλοκαιριού (13 Μαΐου και 3 Αυγούστου).
• Το κεφάλι του καθιστού ειδωλίου έχει κλίση 76° και σημαδεύει το θερινό ηλιοστάσιο,τη μέση του καλοκαιριού.
Μελετώντας τις βραχογραφίες και τα κυκλαδικά ειδώλια προκύπτει, ότι στον Κυκλαδικό Πολιτισμό με επιστημονικό κέντρο τη Σύρο μετρούσαν τις εποχές, με βάση την φαινομένη κίνηση του Ήλιου, ως εξής:
• 13 Μαΐου: Αρχή καλοκαιριού.
• 21 Ιουνίου: Θερινό ηλιοστάσιο, αρχή χρόνου.
• 3 Αυγούστου: Τέλος καλοκαιριού.
• 21 Σεπτεμβρίου: Φθινοπωρινή ισημερία. Αρχή φθινοπώρου.
• 21 Δεκεμβρίου: Χειμερινό ηλιοστάσιο. Αρχή χειμώνα.
• 21 Μαρτίου: Εαρινή ισημερία. Αρχή Άνοιξης.
Δηλαδή:
• 21 Σεπτεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου: Φθινόπωρο.
• 21 Δεκεμβρίου – 21 Μαρτίου: Χειμώνας.
• 21 Μαρτίου – 13 Μαΐου: Άνοιξη.
• 13 Μαΐου – 3 Αυγούστου: Καλοκαίρι.
• 3 Αυγούστου – 21 Σεπτεμβρίου: 5η εποχή, κατά την οποία η Γη «εγκυμονεί», για να δώσει τους νέους καρπούς· σε αυτή την εποχή αντιστοιχούν τα εγκυμονούντα ειδώλια του Κυκλαδικού Πολιτισμού.
Τα εγκυμονούντα κυκλαδικά ειδώλια αντιστοιχούν στην εποχή μεταξύ 3ης Αυγούστου και 21ης Σεπτεμβρίου, όταν η Γη «εγκυμονεί». Το εικονιζόμενο εγκυμονούν ειδώλιο σηματοδοτεί αυτή την εποχή και με κλίση κεφαλιού 52° αναμένει τις ακτίνες του Ήλιου της φθινοπωρινής ισημερίας, που θα σημάνουν το τέλος της εποχής και την αρχή του φθινοπώρου.
ΠΗΓΕΣ
http://www.cycladic.gr/frontoffice/popup.asp?cpage=RESOURCE&cresrc=890&cnode=35
http://www.hellinon.net/KykladikaEidolia.htm
http://www.e-kyklades.gr/tourism/shared/about.jsp?id=12244
Συγχαρητήρια Κύριε Δημάκη,για το εξαιρετικά ενδελεχές άρθρο,που διαφωτίζει εμάς τους μή έχοντας την απαιτούμενη γνώση!!!
ΑπάντησηΔιαγραφή