Γράφει ο Γιάννης Δημάκης
Η αρχαία Γόρτυς ή Γόρτυνα (όπως συνήθως ονομαζόταν στα ύστερα χρόνια της αρχαιότητας) βρίσκεται κοντά στην Καρύταινα της Αρκαδίας, δίπλα στο χωριό Ατσίλοχος, στην δεξιά όχθη του ποταμού Λούσιου (παραπόταμου του Αλφειού) που στον κάτω ρου του ονομάζεται Γορτυνίας.
ΠΗΓΕΣ.
Η αρχαία Γόρτυς ή Γόρτυνα (όπως συνήθως ονομαζόταν στα ύστερα χρόνια της αρχαιότητας) βρίσκεται κοντά στην Καρύταινα της Αρκαδίας, δίπλα στο χωριό Ατσίλοχος, στην δεξιά όχθη του ποταμού Λούσιου (παραπόταμου του Αλφειού) που στον κάτω ρου του ονομάζεται Γορτυνίας.
Τον 4ο π.Χ. αι., με το που κτίσθηκε η Μεγαλόπολις από τον Επαμεινώνδα, οι κάτοικοι της Γόρτυνας συνοίκισαν την Μεγαλόπολη, αλλά η πόλη εξακολούθησε να θεωρείται επίκαιρη θέση για την άμυνα της αρκαδικής ομοσπονδίας και γι αυτό οχυρώθηκε με ισχυρά τείχη και ιδρύθηκαν σε αυτήν δυο ναοί αφιερωμένοι στον Ασκληπιό. Η ακρόπολη προς Β. της πόλης περιλάμβανε ένα θρησκευτικό κέντρο και ένα φρούριο στα νοτιότερα.
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία οικιστής της ήταν ο Γόρτυς,που ήταν γιος του Στυμφήλου και δισέγγονος του Αρκά.Μεγάλη ακμή πρέπει να γνώρισε μέσα στην Κλασσική και την Ελληνιστική εποχή.Από το έτος 368π.Χ. που ιδρύθηκε η Μεγαλόπολη,όπως και άλλες γειτονικές πόλεις,η αρχαία Γόρτυς αναγκάστηκε να συνοικισθεί μαζί της προκειμένου να ιδρυθεί ένα ενιαίο και δυνατό Αρκαδικό κέντρο άμυνας και συγχρόνως αντίστασης κατά των γειτονικών τους εχθρών των Λακεδαιμονίων.
Σώζονται ερείπια του ναού του Ασκληπιού, των εγκαταστάσεων των λουτρών και στοάς και από τη μια ακρόπολη 4-6 σειρές λίθων και τμήματα πύργων. Στον ανασκαμμένο χώρο των λουτρών διακρίνονται καθαρά, η κεντρική αίθουσα των λουτρών με τις τρεις αψίδες και δυτικά και νότια οι βοηθητικοί χώροι.
Τα λουτρά στην Γόρτυνα της Αρκαδίας, του 3ου αιώνα π.Χ., με ένα από τα πρώιμα συστήματα θέρμανσης κάτω από το έδαφος. Ακόμη πιο σημαντικό από το σύστημα θέρμανσης είναι η κάτοψη των λουτρών της Γόρτυνας, αποτελώντας ένα πρωτότυπο σχέδιο λουτρών, με δύο μεγάλα, στρογγυλά δωμάτια από χώρους δευτερευουσών χρήσεων (αναμονή, είσοδος, αποδυτήρια) και παροχών (καμίνια, λέβητες/καζάνια, δεξαμενές) όλα ενταγμένα μέσα σε μία τετράγωνη κατασκευή λιθοδομής. Μία τρίτη μικρότερη θόλος θα πρέπει να ήταν ένα δωμάτιο στεγνού ατμού
Ασκληπιείο και λουτρά
Οι πιο σημαντικές πληροφορίες που έχουν διασωθεί από την αρχαία ελληνική γραμματεία για την αρχαία αυτή πόλη,προέρχονται από τον μεγάλο περιηγητή Παυσανία που επισκέφθηκε την Αρχαία Γόρτυνα περίπου το 174μ.Χ. και τις οποίες κατέγραψε στα "Αρκαδικά" του.
Ο Παυσανίας μας πληροφορεί ότι στη Γόρτυνα υπήρχε ο ναός του Ασκληπιού με λατρευτικά αγάλματα του ίδιου του Ασκληπιού καθώς επίσης και της Υγείας. Ο ναός του θεού της ιατρικής, Ασκληπιού,πρέπει να ήταν φημισμένος και ξακουστός.
Επίσης μέσα και έξω από τους οχυρωματκούς περιβόλους υπάρχουν λείψανα δημόσιων οικοδομημάτων, ιερών και κατοικιών. Εύκολη είναι η πρόσβαση μόνο για το Ασκληπιείο.
Δεν θα πρέπει να ήταν τυχαίο το γεγονός ότι προκάλεσε το ενδιαφέρον και το θαυμασμό του Μακεδόνα βασιλιά Μέγα Αλέξανδρου.
Ο Παυσανίας μας λέει χαρακτηριστικά για την Αρκαδική αυτή πόλη τα ακόλουθα
"Προχωρώντας από τις πηγές του ποταμού θα βρεθείς σε μια τοποθεσία που την ονομάζουμε Μάραθα (τοποθεσία που βρισκόταν κοντά στο χωριό Ατσίχολο) και έπειτα στηΓόρτυνα που στις μέρες μου είναι μια πολίχνη, όμως σε παλαιότερους καιρούς ήταν πόλη. Σε αυτό το μέρος υπάρχει ένας ναός του Ασκληπιού , φτιαγμένος από Πεντελικό μάρμαρο και υπάρχει ακόμα ένα άγαλμα που δεν έχει βγάλει ακόμα γένεια και ένα άγαλμα της Υγείας. Και τα δύο έργα ήταν του Σκόπα. (Ο Σκόπας (4ος αιώνας πχ) ήταν αρχαίος Έλληνας γλύπτης και αρχιτέκτονας από την Πάρο. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους γλύπτες του 4ου αιώνα πχ, μαζί με τον Πραξιτέλη, με τον οποίο συνεργάστηκε)
Οι ντόπιοι ισχυρίζονται επίσης ότι ο γιος του Φιλίππου , Αλέξανδρος αφιέρωσε το θώρακα και το δόρυ του στον Ασκληπιό. Και στις μέρες μου σώζεται ακόμα ο θώρακας και η αιχμή του δόρατος. Η Γόρτυνα διασχίζεται από ένα ποτάμι που το ονομάζουνε Λούσιο , όσοι ζουν γύρω από τις πηγές του γιατί λούσανε το Δία. Όσοι όμως ζουν μακρύτερα από τις πηγές του , τον λένε Γορτύνιο από το όνομα της πόλης. Το νερό του Γορτύνιου είναι τοψυχρότερο από όλα τα ποτάμια."
Αρχαία Γόρτυς, ( Ruins of Gortys in Arcadia) - Edward Dodwell, 1834
Αίσθηση προκαλεί όμως η αναφορά του Παυσανία , πως ο Αλέξανδρος αφιέρωσε το θώρακα και το δόρυ του στο ναό του Ασκληπιού , αφιερώματα που ο ίδιος είδε . Εγείρονται πολλά ερωτήματα σχετικά με την προκύπτουσα παρουσία του Αλεξάνδρου στη μικρή αυτή Αρκαδική περιοχή.
Προκαλεί εντύπωση η αφιέρωση εκ μέρους του Αλεξάνδρου στη μικρή αυτή κώμη Μεγάλη τιμή για τόσο μεγάλο βασιλιά , που πήγε στη μικρή τότε Γόρτυνα για να εκτελέσει κάποιο τάμα προτού κάνει την εκστρατεία στα βάση της Ασίας.
Μια πιθανή εξήγηση στις σχέσεις μεταξύ Αρκάδων και Μακεδόνων δίνει ο μυθολογικός Μάκεδνος , (σε ένα απόσπασμα του Ελλανίκου ,ιστορικού του 5ου π.Χ. αι.) ένα από τα ογδόντα παιδιά του Λυκάονα, του πρώτου βασιλιά της Πελασγικής Αρκαδίας ,ο οποίος φέρεται ο οικιστής της Μακεδονίας γιατί όλα τα παιδιά του Λυκάονα έγιναν οικιστές πολλών περιοχών της Ελλάδας .
Εξάλλου ο Φίλιππος βοήθησε τους Αρκάδες, (344 π.Χ) που κινδύνευαν από τους Λακεδαιμονίους, μετά τη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ) .
Επιπρόσθετα οι Μαντινείς ονόμασαν ονόμασαν μια βρύση κοντά στην Αρχαία Νεστάνη «Φιλίππειο κρήνη» και του έκαναν ανδριάντα στην αρχαία Μαντινεία για τη βοήθεια που τους προσέφερε ενάντια στις Σπαρτιατικές επιδρομές.
Σημαντικό είναι να αναφερθούν τα ονόματα αθλητών Μακεδόνων, όπως του Λαγού του Πτολεμαίου, του Επαίνετου του του Σιλάνου, του Βούβαλου εκ Κασσανδρείας, που αναγράφοντο σε 2 μαρμάρινες επιγραφές , οι οποίες περιέγράφαν καταλόγους Λυκαιονικών, αγώνων που λάβαιναν μέρος την κορυφή του Λυκαίου όρους της Αρκαδίας για να τιμήσουν τον Λυκάονα.
Επιπλέον Αρκαδικά τοπωνύμια παρουσιάζονται στις μέρες μας στη Μακεδονία , κατάσταση που ενισχύει τη θέση περί ύπαρξης είδους «συγγένειας» μεταξύ Αρκάδων και Μακεδόνων, όπως π.Χ. η πόλη Γορτύνιον στην περιοχή της Ημαθίας
Φαράγγι του Λούσιου
Το 368 π.Χ., έτος ίδρυσης της Μεγάλης Πόλεως,(Μεγαλόπολη) αποτέλεσε κρίσιμη καμπή για την ιστορική πορεία της Γόρτυνος, αφού όπως και οι γειτoνικές πόλεις, αναγκάστηκε και αυτή να συνoικιστεί μαζί της, χάνοντας την αυτοτέλειά της και ένα σημαντικό μέρoς τoυ πληθυσμού της. Έτσι, όταν την επισκέφθηκε o Παυσανίας, ήταν πλέον παρηκμασμένη κώμη και ανήκε στη Μεγαλόπoλη. Πάντως έστω και σε παρακμή, η πόλη εξακολουθούσε να ζει όλο αυτό το διάστημα, δηλαδή επί 540 έτη (368 π.Χ. - 176 μ.Χ.). Στηριζόμενοι στo διαπίστωση αυτή πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι η πόλη θα πρέπει τελικά να εγκαταλείφθηκε και να ερήμωσε μέσα στα πρώτα Βυζαντινά χρόνια, αφού κρίνεται απίθανο να εγκαταλείφθηκε αμέσως μετά τoν Παυσανία.
Αλλά η πληρέστερη γνώση της ιστoρίας και τoυ πoλιτισμoύ πoυ ανέπτυξε η αρχαία πόλη εναπόκειται στις ανασκαφές και στην επιστημoνική έρευνα του μέλλοντος...
Ο Λούσιος στο γεφύρι Στην Γόρτυνα
Δίπλα από τον αρχαιολογικό χώρο περνά ο δρόμος Ελληνικού-Ατσιχόλου. Στη θέση του ποταμού υπάρχει το παλιό μονότοξο πέτρινο γεφύρι του Πολυγένη και πολύ κοντά η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ανδρέα Γόρτυνος και ο παλιός νερόμυλος του Κόκορη. Σε μικρή απόσταση στο δρόμο για τον Ατσίχoλο, αρχίζουν τα αναπλασμένα μονοπάτια τουφαραγγιού του Λούσιου, που αποτελούν ιδεώδεις πεζοπορικές διαδρομές,απίστευτης ομορφιάς Στο σημείο αυτό υπάρχει σχετική σήμανση με πινακίδες. Η Αρχαία Γόρτυνα αποτελεί την πλέον συνήθη κατάληξη ή αφετηρία των περισσότερων πεζοπορικών διαδρομών στον Λούσιο.
http://filippoib2.wikispaces.com/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1+%CE%91%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AC
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου