Αυτό που η κάμπια ονομάζει τέλος του κόσμου, η ζωή το λέει πεταλούδα....
~ Λάο Τσε ~
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΡΟΥΚ - ΛΥΠΙΟΥ
{....}
Ο πιο όμορφος άντρας της Λυπιού
βρήκε μια μαύρη πεταλούδα νεκρή στα σεντόνια του.
Ήταν γυμνούλης, λίγο ιδρωμένος και γυάλιζε
αλλά όχι τόσο όσο εκείνη μ’ όλο το φως τ’ απροσμέτρητο
που ’βγαίνε απ’ το θάνατο.
Το φτερωτό σύμβολο της επιπολαιότητας, η πεταλούδα,;
ακίνητη, ντυμένη τα χρώματα της νύχτας
βρέθηκε ξαπλωμένη σαν να την είχε γλεντήσει ο χάρος
κι αμέσως μετά να την είχε απαρατήσει.
Ή σαν να ξεκουραζόταν πριν αρχίσει το δύσκολο
δρόμο της απ’ το μαύρο στο τέλειο.
Η πιο νέα γυναίκα στη Λυπιού είμαι γω
που κοιτώ, κοιτώ και δεν πιστεύω
πώς τόσος κουρνιαχτός συσσωρεύεται
στην οδό της χαράς.
Λέω: κάποιο λάθος έγινε δω
και δεν ακολούθησα το δρόμο του μεταξιού
ούτε άγγιξα ποτέ τον ήρωα του ποιήματος στο στήθος.
Την καρδιά του μόνο φαντάστηκα να στέκεται,
σαν κάτι Τράπεζες που περνάμε απ’ έξω και λέμε:
«Για φαντάσου πόσα εδώ, πόσα φυλάσσονται!»
Ό,τι χάνεις μένει μαζί σου για πάντα
κι η Λυπιού είναι μια χώρα που έφτιαξα
για να ’μαι πάντα ένα μ’ αυτά που’ χω χάσει
όταν πιάνουν εκείνα τ’ αβάσταχτα σούρουπα
κείνα τα άφωνα ξημερώματα
κι είναι σαν να περιμένεις το κουδούνι του σχολείου
να χτυπήσει, το μάθημα πάλι ν’ αρχίσει
μια ακόμη άσκηση πάνω σε άγνωστο θέμα.
Κοιτάς χάμω της αυλής το τσιμέντο, τα χαλίκια
τινάζεις τα ψίχουλα απ’ το κουλούρι στην μπλε ποδιά
και μπαίνεις στην τάξη
μπαίνεις στη μονοτονία του άγευστου χρόνου
στην αοριστία της ύπαρξης
που ξέρω, λίγο αλλοιωμένη,
τη συναντάς πάλι προς το τέλος.
Η θρησκεία στη Λυπιού
είναι μια Έννοια Ακέφαλη.
Το άγαλμα της κάθεται φρόνιμα
στις αδελφές της δίπλα:
την Αρετή, την πιο ωραία, και τη Σοφία
με τις πιο σωστές αναλογίες.
Η Έννοια όμως λατρεύεται χωρίς κεφαλή
κι όταν εκείνος που θ’ αγαπούσα εάν…
έρχεται να προσκυνήσει, φοράει πουκάμισο ροζ
και βρίσκεται σε διέγερση
γιατί κάθε έννοια γι’ αυτόν σημαίνει κάτι
όπως και τ’ αντίθετο της.
Εδώ ο έρωτας κι ο θάνατος γίνηκαν ένα σώμα
και το χορτάρι που φυτρώνει
ανάμεσα στα ανάσκελα μέλη των αγαλμάτων
τα κάνει σαν ζωντανές ψυχές να μοιάζουν
που θλίβονται μες στο πράσινο και ναυαγούν
σε ξένα μάτια κι ερωτευμένες υποφέρουν.
Στη Λυπιού λατρεύεται ο έρωτας-θάνατος
σαν έννοια μία, ακέφαλη γιατί χωρίς ελπίδα.
Albert Joseph Moore, Η πράσινη πεταλούδα.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΜΠΕΛΑΣ - ΠΕΤΑΛΟΥΔΙΤΣΕΣ
Ο φανοστάτης του δρόμου
που γύρω του γυρνούν
οι πεταλούδες της νύχτας.
Όμοια σαν τις άλλες, τις πραγματικές
τις καίει, τις τσουρουφλίζει
τις ζαρώνει.
Κι εκεί στο φως
μπρος στα έκπληκτα μάτια όλων
τις εξαφανίζει.
Μόνο την ξαφνική
κάθετη πτώση τους βλέπεις
σαν αεροπλάνο που πέφτει
ή σαν αυτοκίνητο
που στριγκλίζοντας οι τροχοί
χάνεται στο σκοτάδι.
http://users.sch.gr/
Ο φανοστάτης του δρόμου
που γύρω του γυρνούν
οι πεταλούδες της νύχτας.
Όμοια σαν τις άλλες, τις πραγματικές
τις καίει, τις τσουρουφλίζει
τις ζαρώνει.
Κι εκεί στο φως
μπρος στα έκπληκτα μάτια όλων
τις εξαφανίζει.
Μόνο την ξαφνική
κάθετη πτώση τους βλέπεις
σαν αεροπλάνο που πέφτει
ή σαν αυτοκίνητο
που στριγκλίζοντας οι τροχοί
χάνεται στο σκοτάδι.
http://users.sch.gr/
William-Adolphe Bouguereau - Flora e Zefiro (1875)
Δ.Ι. Αντωνίου - Χαϊκού για πεταλούδες
12.
Δύο πεταλούδες,
της πολύχρωμης γιορτής
είταν άγγελοι.
13.
Δύο πεταλούδες
σε κάθε που εκοίταζες
αναπαύονταν…
14.
Τρεις πεταλούδες
ω, κάθε που χάριζες
τα δυο σου μάτια!
89.
Στην απονιά σου
καρφωμένη η καρδιά του,
σαν πεταλούδα.
90.
Μια πεταλούδα
σπαρταρά καρφωμένη
στην απονιά της.
Βλ. Δ. Ι. Αντωνίου, Χάι Κάι και Τάνκα, εκδ. Ερμής, Αθήνα 1972.
http://annagelopoulou.blogspot.com/
Δύο πεταλούδες,
της πολύχρωμης γιορτής
είταν άγγελοι.
13.
Δύο πεταλούδες
σε κάθε που εκοίταζες
αναπαύονταν…
14.
Τρεις πεταλούδες
ω, κάθε που χάριζες
τα δυο σου μάτια!
89.
Στην απονιά σου
καρφωμένη η καρδιά του,
σαν πεταλούδα.
90.
Μια πεταλούδα
σπαρταρά καρφωμένη
στην απονιά της.
Βλ. Δ. Ι. Αντωνίου, Χάι Κάι και Τάνκα, εκδ. Ερμής, Αθήνα 1972.
http://annagelopoulou.blogspot.com/
Berthe Morisot, Κυνηγώντας πεταλούδες. 1874
«Λατρεύω τις πεταλούδες. Με μαγεύουν
τα εκπληκτικά χρώματά τους,
οι θεσπέσιες κινήσεις τους,
το ανάλαφρο πέταγμά τους.
Είναι τόσο τρυφερές και τόσο αθόρυβες.
Σαν κινούμενα, διάστικτα ροδοπέταλα.
Σαν πολύχρωμες, πολύμορφες χιονονιφάδες.
Και μοιάζουν τόσο ευτυχισμένες…»
σου είπα – κάποια νύχτα – .
Θυμάσαι;
Τα μάτια σου μου χαμογέλασαν.
Κι εγώ συνέχισα:
«Όταν ήμουν κοριτσάκι,
έβγαινα στον κήπο του πατρικού μου σπιτιού
αναζητώντας πεταλούδες.
Ακόμα θυμάμαι τη χαρά μου,
όταν έβλεπα κάποια πεταλούδα
να πετάει και – ξαφνικά –
να σταματάει και να ξαποσταίνει
πάνω σε κάποιο λουλούδι.
Την πλησίαζα – αθόρυβα – ,
για να μη την ταράξω,
και άπλωνα το χεράκι μου, για να την πιάσω.
Την ήθελα δική μου.
Μόνο δική μου.
Να είναι κοντά μου.
Να ζει στο δωμάτιό μου.
Να παίζει με τα παιχνίδια μου.
Να διασκεδάζει τις κούκλες μου.
Να αποκοιμιέται στο μαξιλάρι μου.
Δεν ήξερα πως, για να ζήσει, έπρεπε
να βρίσκεται μέσα σε κήπους,
να τρέφεται από το νέκταρ των λουλουδιών.
Δεν φανταζόμουν πως
δεν άντεχε τη σκλαβιά…
Δεν καταλάβαινα πως,
για να την κατακτήσω, έπρεπε
να την πονέσω και – τελικά – να την πεθάνω
κλείνοντάς την μέσα σε κάποιο βιβλίο
(όπως έκλεινα φύλλα ή λουλούδια,
για να τα αποξηράνω).
Την έπιανα
κι έτσι όπως την κρατούσα – αιχμάλωτη –
πιέζοντας τα φτερά της
με τον δείκτη και τον αντίχειρα
της μικρής μου παλάμης
την ένοιωθα να τρέμει από φόβο.
Είχα την αίσθηση
πως με ικέτευε να την αφήσω.
Και τότε την άφηνα.
Εκείνη συνέχιζε να πετά.
Ανάλαφρη, ελεύθερη, ευτυχισμένη.
Κι εγώ επέστρεφα στο παιδικό μου δωμάτιο
έχοντας ακόμα
– στον δείκτη και τον αντίχειρα
της μικρής μου παλάμης –
τα ίχνη της…
Μια αδιόρατη χρυσόσκονη
από τα φτερά της.
Σαν γύρη…».
Αυτά σου είπα – εκείνη τη νύχτα – .
Θυμάσαι;
Όταν σώπασα, μ’ έσφιξες επάνω σου.
Το σώμα μου έλαμψε
από τη χρυσόσκονη των χαδιών σου.
Και τότε – σαν σε όνειρο –
σ’ άκουσα να μου λες:
«Υπάρχουν, μικρή μου,
κάποιες πεταλούδες – σπάνιο είδος – ,
που ζουν ελάχιστες ώρες…
Γεννιούνται το πρωί,
ζευγαρώνουν κατά τις έντεκα
και πεθαίνουν το απομεσήμερο…».
Όταν ξύπνησα – τα χαράματα – ,
δεν ήσουν πλάι μου.
Στο βαζάκι του κομοδίνου μου
βρήκα γιασεμιά
περασμένα σε πευκοβελόνες.
Και μια κάρτα σου.
Μου είχες γράψει «Σ’ Αγαπώ»
και μου είχες ζωγραφίσει μια μικρή πεταλούδα.
Σηκώθηκα από το κρεβάτι και βγήκα στη βεράντα.
Σε είδα να ποτίζεις τα γιασεμιά του κήπου μας.
Δεν σου μίλησα.
Μονάχα σκέφθηκα:
«Μακάρι να ήμουν πεταλούδα…
Θα γεννιόμουν – σήμερα το πρωί –
αντικρίζοντας το βαζάκι με τα γιασεμιά σου.
Θα ζευγαρώναμε – κατά τις έντεκα – .
Και θα πέθαινα από ευτυχία – το απομεσήμερο –
διαβάζοντας το “Σ’ Αγαπώ” της κάρτας σου…».
Christian Schloe art
Τάκης Βαρβιτσιώτης
Κάθε γυναίκα κρύβει
Μια πεταλούδα στο στήθος της
Και κάθε φορά που την αφήνει ελεύθερη
Αναβιώνουν χιλιάδες όνειρα
Κάθε γυναίκα κρύβει
Μια πεταλούδα στο στήθος της
Και κάθε φορά που την αφήνει ελεύθερη
Αναβιώνουν χιλιάδες όνειρα
Το άρωμα ενός κομήτη, Καστανιώτης 1997
Christian Schloe art
Ιωάννης Βηλαράς -Σαν πεταλούδα στη φωτιά
Σαν πεταλούδα στη φωτιά, σ’ εσένα γύρες φέρω
κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω.
Και μόλο που φλογίζομαι, πετώ ολόγυρα σου,
να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου.
Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σου·
τα μάγια είν’ τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου.
Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση
της νιότης τ’ άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει.
Και ποιος είν’ ο αναίσθητος που να σ’ αλησμονήσει,
αφού σε δει για μια φορά, μαζί σου σα μιλήσει;
Τ’ αηδόνι σόδωκε λαλιά, φωνή το καναρίνι,
τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι.
Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου,
της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου.
Λεν το κοράλλι κόκκινο, μόν’ δίχως νοστιμάδα·
δεν έχει σαν τ’ αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα.
Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη
βαρούν, πληγώνουν τις καρδιές, χωρίς ελεημοσύνη.
Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει
κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει.
Το κοίτασμά σου το γλυκό είν’ των καρδιών ο κλέφτης·
αν δεν πιστεύεις, ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης…
Christian Schloe art
Μαρία Βίτσα Σουλιώτη - Πεταλούδα στο φως
Πεταλούδα που χορεύει στο φως,
η ψυχή φτερουγίζει και λάμπει.
Ποια ανάσα την κρατά ζωντανή
Τι ορίζει την Ηώ, το σκοτάδι;
Πεταλούδα που κυκλώνει το φως,
η ζωή λαχταρά και ελπίζει.
Ποια μαγεία της δίνει αντοχή
Τι ελέγχει το γέλιο, το δάκρυ;
Πεταλούδα που ζηλεύεις το φως,
τα χρυσά σου φτερά να προσέχεις….
Πεταλούδα που χορεύει στο φως,
η ψυχή φτερουγίζει και λάμπει.
Ποια ανάσα την κρατά ζωντανή
Τι ορίζει την Ηώ, το σκοτάδι;
Πεταλούδα που κυκλώνει το φως,
η ζωή λαχταρά και ελπίζει.
Ποια μαγεία της δίνει αντοχή
Τι ελέγχει το γέλιο, το δάκρυ;
Πεταλούδα που ζηλεύεις το φως,
τα χρυσά σου φτερά να προσέχεις….
Christian Schloe art
Είναι τα χείλη μου μια πεταλούδα
που ζυγιάζεται ανάλαφρα κι είναι ένα κόκκινο
λουλούδι στα χείλη σου που
σαλεύει ανεπαίσθητα.
………..Τα χέρια μου
πέφτουνε πίσω στις πλάτες σου σαν
καταρράχτες νερού. Τα δικά σου το ίδιο.
Καρφιτσωθήκαν θαρρείς στον αέρα
τα έντομα, μείναν ακίνητα.
Στεκόμαστε ασάλευτοι μέσα σ’ ένα
όρθιο στεφάνι σιωπής. Το αγεράκι
που ως λίγο πιο πριν ακουγόταν, ξεψύχησε.
Στα μαλλιά του ένα αηδόνι προσμένει
να βγει το φεγγάρι.
Από τη συλλογή Το βάθος του κόσμου (1961)
https://thepoetsiloved.wordpress.com/
Christian Schloe art
JOAQUÍN GIANNUZZI - ΒΡΟΧΗ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ
Κοίταγα με περιέργεια πώς κάνουν οι πεταλούδες
που τις αιφνιδίασε η βροχή στον κήπο.
Ματαίως γυρεύαν καταφύγιο μες στα φύλλα
και στων λουλουδιών τα βάθη.
Μια τους όμως ανέβηκε πετώντας
προς τα μαύρα ασήκωτα σύννεφα
επιλέγοντας να βρει τον θάνατο σε μιαν αχτίδα
και να χαθεί του είδους της η μνήμη.
Με καρτερία εκάπνιζα εγώ πίσω από το τζάμι
και επιζούσα ήρεμος, προβάροντας
την ενασχόλησή μου με τη σχόλη, τις μεταφυσικές διακοπές μου,
αλλά συνάμα και σκεπτόμενος
ποια κλάση θανάτου, ποιο μοντέλο τάφου
θα ταίριαζε στην αποκλειστική προσωπική μου ιστορία
και ποιο είδος πόνου θα μου πήγαινε εμένα καλύτερα.
Μετ: Γιώργος Κεντρωτής.
http://alonakitispoiisis.blogspot.com/
Κοίταγα με περιέργεια πώς κάνουν οι πεταλούδες
που τις αιφνιδίασε η βροχή στον κήπο.
Ματαίως γυρεύαν καταφύγιο μες στα φύλλα
και στων λουλουδιών τα βάθη.
Μια τους όμως ανέβηκε πετώντας
προς τα μαύρα ασήκωτα σύννεφα
επιλέγοντας να βρει τον θάνατο σε μιαν αχτίδα
και να χαθεί του είδους της η μνήμη.
Με καρτερία εκάπνιζα εγώ πίσω από το τζάμι
και επιζούσα ήρεμος, προβάροντας
την ενασχόλησή μου με τη σχόλη, τις μεταφυσικές διακοπές μου,
αλλά συνάμα και σκεπτόμενος
ποια κλάση θανάτου, ποιο μοντέλο τάφου
θα ταίριαζε στην αποκλειστική προσωπική μου ιστορία
και ποιο είδος πόνου θα μου πήγαινε εμένα καλύτερα.
Μετ: Γιώργος Κεντρωτής.
http://alonakitispoiisis.blogspot.com/
Christian Schloe art
Ε.Χ. Γονατάς - Οι πεταλούδες
Μέσα σε κλουβιά ήτανε πεταλούδες τεράστιες που πλήρωνες δύο τάλληρα και τους χάιδευες τα φτερά κι έμενε μια νυχτιά στην παλάμη σου η σφραγίδα του βελούδου τους, τα ωραία τους μαύρα-κίτρινα χρώματα και μια μυρωδιά γύρης μεθυστική.
Πιο πολύ στις γυναίκες άρεσε αυτή η διασκέδαση. Ερχονταν από μακριά, μόνο και μόνο για ν’ ανοίξουν τα πλατιά, πολύχρωμα εκείνα φτερά. Υστερα τρύπωναν γύρω τα περιβόλια, κάθονταν κάτω απ’ τις μηλιές κι αδιαφορώντας για τα τραγούδια και τα καλέσματα των αμαξάδων, φιλούσαν, φιλούσαν με πάθος το χέρι τους που είχε αγγίξει την πεταλούδα.
Catrin Welz-Stein
Άννα Δερέκα - Μεσ’ στα διπλοσέντονα της γύρης
Η Πανέμορφη πεταλούδα
Με είκοσι χρώματα χαρά
Στα φτερά της.
Αρραβωνιαστικιά της άνοιξης
Μεσ’ στα πορτοκαλάνθια.
Και νύφη του καλοκαιριού
Με γύρη στολισμένες οι κοτσίδες της.
Μοσκοβολούσε χαμομήλι,
Αλυγαριά,
Ρίγανη,
Μολοχάνθι
Φρέσκο κερί
Και κίτρο.
Εχ! Πώς βαστάν την κάψα του μεσημεριού
Τα φουσκωμένα της στηθάκια.
Και εχ, τα τολμηρά της γόνατα
Πως τσαλαβουτάν στο καλοκαιριάτικο
Φως των λουλουδιών
Μεσ’ στα διπλοσέντονα της γύρης.
Εχ, με τις χρωματιστές κλωστές
Τους στήμονες
– Πώς παντρολογάει
Την άνοιξη;
Κι όλο το καλοκαίρι!
Η Πανέμορφη πεταλούδα
Με είκοσι χρώματα χαρά
Στα φτερά της.
Αρραβωνιαστικιά της άνοιξης
Μεσ’ στα πορτοκαλάνθια.
Και νύφη του καλοκαιριού
Με γύρη στολισμένες οι κοτσίδες της.
Μοσκοβολούσε χαμομήλι,
Αλυγαριά,
Ρίγανη,
Μολοχάνθι
Φρέσκο κερί
Και κίτρο.
Εχ! Πώς βαστάν την κάψα του μεσημεριού
Τα φουσκωμένα της στηθάκια.
Και εχ, τα τολμηρά της γόνατα
Πως τσαλαβουτάν στο καλοκαιριάτικο
Φως των λουλουδιών
Μεσ’ στα διπλοσέντονα της γύρης.
Εχ, με τις χρωματιστές κλωστές
Τους στήμονες
– Πώς παντρολογάει
Την άνοιξη;
Κι όλο το καλοκαίρι!
Catrin Welz-Stein
Κική Δημουλά - Γας Ομφαλός
Απόσπασμα
Ταξιθέτριες πέτρες στο θέατρο.
Στη σειρά των επισήμων κάθονται θυμάρια.
Τζαμπατζήδες θεατρόφιλοι βράχοι τριγύρω
κρέμονται σκαρφαλωμένοι στον απόηχο.
Στον κορυφαίο ρόλο της η τραγωδός αυλαία.
Ενθουσιώδους παρακμής χειροκροτήματα∙
μπιζάρουν μέλισσες κι άλλα βομβώδη
μελιστάλακτα κεντριά, αιώρησης κάνιστρα
με φρεσκοκομμένες πεταλούδες
ραίνουν την πρωταγωνίστρια ερμηνεία μας.
ΧΑΙΡΕ ΠΟΤΕ, 1988
Απόσπασμα
Ταξιθέτριες πέτρες στο θέατρο.
Στη σειρά των επισήμων κάθονται θυμάρια.
Τζαμπατζήδες θεατρόφιλοι βράχοι τριγύρω
κρέμονται σκαρφαλωμένοι στον απόηχο.
Στον κορυφαίο ρόλο της η τραγωδός αυλαία.
Ενθουσιώδους παρακμής χειροκροτήματα∙
μπιζάρουν μέλισσες κι άλλα βομβώδη
μελιστάλακτα κεντριά, αιώρησης κάνιστρα
με φρεσκοκομμένες πεταλούδες
ραίνουν την πρωταγωνίστρια ερμηνεία μας.
ΧΑΙΡΕ ΠΟΤΕ, 1988
Catrin Welz-Stein
Ο. Ελύτης
Δύο συ και τρία γω πράσινο πεντόβολο μπαίνω μέσα στον μπαξέ γεια σου κύριε μενεξέ. Σιντριβάνι και νερό και χαμένο μου όνειρο. Χοπ αν κάνω δεξιά πέφτω πάνω στη ροδιά. Χοπ αν κάνω αριστερά πάνω στη βατομουριά. Το 'να χέρι μου κρατεί μέλισσα θεόρατη τ' άλλο στον αέρα πιάνει πεταλούδα που δαγκάνει
Ανδρέας Εμπειρίκος - Ο Πλόκαμος της Αλταμίρας
Λίγα κοσμήματα στη χλόη. Λίγα διαμάντια στο σκοτάδι.
Μα η πεταλούδα που νύκτωρ εγεννήθη μας αναγγέλει την
αυγή, σφαδάζουσα στο ράμφος της πρωίας.
Λίγα κοσμήματα στη χλόη. Λίγα διαμάντια στο σκοτάδι.
Μα η πεταλούδα που νύκτωρ εγεννήθη μας αναγγέλει την
αυγή, σφαδάζουσα στο ράμφος της πρωίας.
Catrin Welz-Stein
Έρμαν Έσσε - Πεταλούδα στο κρασί
Στο κύπελλο με το κρασί μια πεταλούδα πετά,
στο γλυκο χαμό της υποκύπτει μεθυσμένη,
λάμνει βρεγμένη να πεθάνει αποφασισμένη·
ώσπου στο τέλος το δάχτυλό μου από μέσα την τραβά.
Έτσι είναι κι η καρδιά μου, την έχουν τα μάτια σου τυφλώσει,
ευτυχισμένη στο ευωδιαστό κύπελλο της αγάπης βυθισμένη,
να πεθάνει αποφασισμένη, απ’ το κρασί της μαγείας σου μεθυσμένη,
αν μια κίνηση του χεριού σου την μοίρα μου δεν περατώσει.
6 Ιουλίου 1919
Μετάφραση: Σμαρώ Τάση
Στο κύπελλο με το κρασί μια πεταλούδα πετά,
στο γλυκο χαμό της υποκύπτει μεθυσμένη,
λάμνει βρεγμένη να πεθάνει αποφασισμένη·
ώσπου στο τέλος το δάχτυλό μου από μέσα την τραβά.
Έτσι είναι κι η καρδιά μου, την έχουν τα μάτια σου τυφλώσει,
ευτυχισμένη στο ευωδιαστό κύπελλο της αγάπης βυθισμένη,
να πεθάνει αποφασισμένη, απ’ το κρασί της μαγείας σου μεθυσμένη,
αν μια κίνηση του χεριού σου την μοίρα μου δεν περατώσει.
6 Ιουλίου 1919
Μετάφραση: Σμαρώ Τάση
Elena Shlegel art
Βασιλική Καρατάσιου-Τσιώλη "Μια πεταλούδα είναι η ψυχή"
Μια πεταλούδα είναι η ψυχή,
περιπλανιέται εδώ κι εκεί,
όμορφα άνθη για να βρει,
να τα μυρίσει, να ευφρανθεί
και όλο το νέκταρ τους να πιει.
Μια πολύχρωμη πεταλουδίτσα
είναι η ψυχή.
Δεν αναζητά τροφή
πάνω στους ασπάλαθους και στα τριβόλια,
είναι πολύ προσεκτική και επιλεκτική,
πρωτεύον μέλημά της να παραμείνει
άχραντη, άσπιλη και αγνή.
Όπως έχει η πεταλούδα κεραίες,
έχει και η ψυχή, για να αποφεύγει άμεσα
κάθε επικίνδυνη και τοξική απειλή που συναντά στη ζωή,
που μπορεί να αποβεί μοιραία γι' αυτή.
Κι αν κάποια στιγμή θανάσιμα πληγωθεί,
το φθαρτό σώμα της πεταλούδας θα ταφεί στη γη,
η ψυχή όμως ως άφθαρτη και άυλη θα φτερουγίσει,
στον ουράνιο θόλο θ' ανεβεί και
με τον Παντοδύναμο Δημιουργό θα ανταμωθεί!
Vladimir Kush - Book of Books
Νίκος Καρούζος - Η ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΚΑΡΦΙΤΣΩΜΕΝΗ
Τη μοίρα μου περιγέλασαν οι άνομοι
γιατί φανέρωσα τους ίσκιους και δείχνω το νερό
μέσ’ στη χερσαία πνιγμονή στα στήθη τους
θάμβος η δική μου ακινησία.
Λένε Ιδού αυτός ο νομάς
ένα σώμα σπιθίζοντας εργασία το θάνατο.
Μα η χαρά να είμ’ ακίνητος
τρέφει την ιστορία μου.
Φρέαρ είναι η Άνοιξη που βγάζει δροσιά και άστρα.
http://30fylla.blogspot.com/
Octavio Ocampo art
Κώστας Καρυωτάκης - Αφιέρωμα ( Η πεταλούδα )
Ασημένιο το μέτωπο. Και ωραία
τα μάτια σου εφωσφόριζαν γαλάζα.
Το πιάνο καθώς άνοιγες, δυο νέα
τριαντάφυλλα τρεμίζανε στα βάζα.
Μα οι κρόταφοί σου ρόδα πλέον ωραία.
Επάλευαν τα χέρια σου, εκερδίζαν·
τα πλήχτρα υποχωρούσανε· τις νότες,
τη μελωδία σαν έπαθλο εχαρίζαν.
Ακούαμε. Και τα αισθήματα, δεσμώτες
που την ελευτερία τους εκερδίζαν.
Δεν θυμούμαι καλά, περάσαν χρόνια,
πως είχες όμως λέω και τραγουδήσει·
εξόν αν εκελάδησαν αηδόνια.
Λάλο ή βουβό, το χείλο σου είναι βρύση,
ελάφια κουρασμένα εμέ τα χρόνια.
Η πεταλούδα πάντα θα πετάξει
αφήνοντας στα δάχτυλα τη γύρη.
Θρόισμα το αντίο, το χέρι σου μετάξι,
κι εχάθηκες. Από το παραθύρι
η πεταλούδα πάντα θα πετάξει…
(Καρυωτάκη άπαντα, Πέλλα)
Ασημένιο το μέτωπο. Και ωραία
τα μάτια σου εφωσφόριζαν γαλάζα.
Το πιάνο καθώς άνοιγες, δυο νέα
τριαντάφυλλα τρεμίζανε στα βάζα.
Μα οι κρόταφοί σου ρόδα πλέον ωραία.
Επάλευαν τα χέρια σου, εκερδίζαν·
τα πλήχτρα υποχωρούσανε· τις νότες,
τη μελωδία σαν έπαθλο εχαρίζαν.
Ακούαμε. Και τα αισθήματα, δεσμώτες
που την ελευτερία τους εκερδίζαν.
Δεν θυμούμαι καλά, περάσαν χρόνια,
πως είχες όμως λέω και τραγουδήσει·
εξόν αν εκελάδησαν αηδόνια.
Λάλο ή βουβό, το χείλο σου είναι βρύση,
ελάφια κουρασμένα εμέ τα χρόνια.
Η πεταλούδα πάντα θα πετάξει
αφήνοντας στα δάχτυλα τη γύρη.
Θρόισμα το αντίο, το χέρι σου μετάξι,
κι εχάθηκες. Από το παραθύρι
η πεταλούδα πάντα θα πετάξει…
(Καρυωτάκη άπαντα, Πέλλα)
Odilon Redon Butterflies, around 1910
Λέοναρντ Κοέν - Πώς να απαγγέλεις ποίηση
Πάρε τη λέξη πεταλούδα.
Για να πεις αυτή τη λέξη δεν χρειάζεται να κάνεις τη φωνή σου πιο ελαφριά από ένα γραμμάριο, ούτε χρειάζεται να την εφοδιάσεις με μικρά σκονισμένα φτερά.
Δεν χρειάζεται να φανταστείς μιαν ηλιόλουστη ημέρα ή ένα χωράφι με ασφοδέλους.
Δεν είναι απαραίτητο να είσαι ερωτευμένη, ή να έχεις ερωτευτεί τις πεταλούδες.
Η λέξη πεταλούδα δεν είναι η πραγματική πεταλούδα.
Υπάρχει η λέξη μα υπάρχει και η πεταλούδα.
Αν μπερδέψεις αυτά τα δυο, οι άνθρωποι θα έχουν κάθε δικαίωμα να σε κοροϊδεύουν.
Μην το παρακάνεις με τη λέξη.
Μήπως προσπαθείς να υπονοήσεις ότι αγαπάς τις πεταλούδες τελειότερα από οποιονδήποτε άλλον, ή ότι πραγματικά αντιλαμβάνεσαι τη φύση τους;
Η λέξη πεταλούδα είναι απλά ένα δεδομένο.
Δεν είναι μια ευκαιρία για να πλανιέσαι στον αέρα, να πετάξεις ψηλά, να πιάσεις φιλία με τα λουλούδια, να συμβολίσεις την ομορφιά και το εύθραυστο, ή να υποδυθείς την πεταλούδα με οποιονδήποτε άλλον τρόπο.
Μην υποδύεσαι τις λέξεις.
Ποτέ μην προσπαθήσεις να υψωθείς από το πάτωμα, όταν μιλάς για πέταγμα.
Ποτέ μην κλείνεις τα μάτια, μην τινάζεις απότομα το κεφάλι σου στο πλάι, όταν μιλάς για θάνατο.
Μην καρφώνεις τα φλογισμένα σου μάτια πάνω μου όταν μιλάς για έρωτα.
Αν θέλεις να με εντυπωσιάσεις όταν μιλάς για έρωτα βάλε το χέρι σου στην τσέπη ή κάτω από το φόρεμά σου και χαϊδέψου.
Αν η φιλοδοξία σου και η πείνα σου για χειροκρότημα σε έκαναν να μου μιλήσεις για έρωτα, θα ‘πρεπε να μάθεις πώς να το κάνεις χωρίς να ξεφτιλίζεις τον εαυτό σου ή το κείμενο.
https://stasaart.wordpress.com/
Πάρε τη λέξη πεταλούδα.
Για να πεις αυτή τη λέξη δεν χρειάζεται να κάνεις τη φωνή σου πιο ελαφριά από ένα γραμμάριο, ούτε χρειάζεται να την εφοδιάσεις με μικρά σκονισμένα φτερά.
Δεν χρειάζεται να φανταστείς μιαν ηλιόλουστη ημέρα ή ένα χωράφι με ασφοδέλους.
Δεν είναι απαραίτητο να είσαι ερωτευμένη, ή να έχεις ερωτευτεί τις πεταλούδες.
Η λέξη πεταλούδα δεν είναι η πραγματική πεταλούδα.
Υπάρχει η λέξη μα υπάρχει και η πεταλούδα.
Αν μπερδέψεις αυτά τα δυο, οι άνθρωποι θα έχουν κάθε δικαίωμα να σε κοροϊδεύουν.
Μην το παρακάνεις με τη λέξη.
Μήπως προσπαθείς να υπονοήσεις ότι αγαπάς τις πεταλούδες τελειότερα από οποιονδήποτε άλλον, ή ότι πραγματικά αντιλαμβάνεσαι τη φύση τους;
Η λέξη πεταλούδα είναι απλά ένα δεδομένο.
Δεν είναι μια ευκαιρία για να πλανιέσαι στον αέρα, να πετάξεις ψηλά, να πιάσεις φιλία με τα λουλούδια, να συμβολίσεις την ομορφιά και το εύθραυστο, ή να υποδυθείς την πεταλούδα με οποιονδήποτε άλλον τρόπο.
Μην υποδύεσαι τις λέξεις.
Ποτέ μην προσπαθήσεις να υψωθείς από το πάτωμα, όταν μιλάς για πέταγμα.
Ποτέ μην κλείνεις τα μάτια, μην τινάζεις απότομα το κεφάλι σου στο πλάι, όταν μιλάς για θάνατο.
Μην καρφώνεις τα φλογισμένα σου μάτια πάνω μου όταν μιλάς για έρωτα.
Αν θέλεις να με εντυπωσιάσεις όταν μιλάς για έρωτα βάλε το χέρι σου στην τσέπη ή κάτω από το φόρεμά σου και χαϊδέψου.
Αν η φιλοδοξία σου και η πείνα σου για χειροκρότημα σε έκαναν να μου μιλήσεις για έρωτα, θα ‘πρεπε να μάθεις πώς να το κάνεις χωρίς να ξεφτιλίζεις τον εαυτό σου ή το κείμενο.
https://stasaart.wordpress.com/
Margaret Morales art
ΓΚΙΟΥΡΚΕΝΤΣ ΚΟΡΚΜΑΖΕΛ - ΚΛΩΤΣΩΝΤΑΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΕΣ
Κλωτσάει πεταλούδες
φέροντας αφροδίσια φεγγάρια στο δέρμα της
Καθώς έρχεται όλο και πιο κοντά, το αριστερό μου γόνατο
Γίνεται καθάριο και ξέρω ότι είναι αυτή
Καταρρέω γιατί δεν μπορώ πια να της ξεφύγω.
Τα σιντριβάνια στρέφονται προς τη λάθος μεριά
τους θόλους και το κεφάλι μου
Καθώς έρχεται όλο και πιο κοντά, στη θέρμη.
Φαίνεται ξανθότερη, να Τη…
οι πεταλούδες πάνε και γυρίζει προς εμένα
Μετ: Αγγελική Δημουλή
Butterflies on Prussian Blue Turquoise Gold by Lily Greenwood.
Αλφόνς ντε Λαμαρτίν - Η πεταλούδα
Μα γεννηθείς την άνοιξη, με τ’ άνθη να πεθάνεις,
πάνω στης αύρας τα φτερά, στο φως να κολυμπήσεις,
το ρόδο το μισάνοιχτο κούνια σου να μην το κάνεις,
κι απ’ ουρανό κι απ’ ευωδιές κι αχτίδες να μεθύσεις.
Κι έτσι μικρή, τινάζοντας τη σκόνη απ’ το φτερό σου,
να φτερουγίσεις σαν πνοή για τον παράδεισο σου,
της πεταλούδας να η ζωή, να η τύχη η φωτεινή!
Μοιάζει τον πόθο που ποτέ, κανείς δε τον κοιμίζει,
που αχόρταστος το κάθε τι που τον μαγεύει αγγίζει,
και τέλος πάει στους ουρανούς να βρη την ηδονή.
(Από τη «Γαλλική ανθολογία», μετάφραση Γεώργιος Σημηριώτης)
Butterflies on Blue," by Lily Greenwood.
Federico García Lorca - Τα Μάγια της Πεταλούδας
(μουσική:Χρίστος Θεοδώρου, λιμπρέτο: Μιχάλης Γελασάκης)
Κύριοι: Η κωμωδία που πρόκειται να ακούσετε ταπεινή είναι και σε σκέψεις θα σας βάλει. Μια κωμωδία σπασμένη στα δύο από αυτόν που θέλει να σκίσει το φεγγάρι αλλά σκίζει την καρδιά του. Ο έρωτας που πάντοτε με αστεία και καταστροφές περνάει απʼ των ανθρώπων τις ζωές, σε τούτη την περίπτωση περνάει μέσα από ένα λιβάδι απόμερο. Ένα λιβάδι που έντομα το κατοικούν και μέχρι πριν λίγο καιρό η ζωή τους ήρεμη ήταν και γαλήνια. Ανέμελα ήταν τα έντομα και το μόνο που τα ένοιαζε ήταν ήσυχα κι ωραία να πίνουνε τις δροσοσταλίδες τους και να ανατρέφουν τα παιδιά τους μέσα στον άγιο φόβο των θεών τους.
Από συνήθεια αγαπιόντουσαν και δίχως έγνοια καμιά.
Ο έρωτας
απʼ τους γονείς περνούσε στα παιδιά
σαν ένα κόσμημα αρχαίο και πολύτιμο που το πρώτο έντομο έλαβε από τα ίδια τα χέρια του Θεού.
Τα έντομα αυτά απολαμβάνανε τον έρωτα κάτω από το νοτισμένο χορτάρι τόσο ήρεμα όσο και η γύρη των λουλουδιών στον αέρα παραδίδεται.
Όμως μια μέρα… μια μέρα βρέθηκε ένα έντομο που από τον έρωτα πιο πέρα θέλησε να πάει.
Και από ένα όραμα
ένα όραμα
που πολύ μακριά από τη ζωή του βρισκόταν
αραχνοπιάστηκε…
Ίσως με μεγάλη δυσκολία να διάβασε κάποιο βιβλίο με στίχους
κάποιο βιβλίο που πάνω στο γρασίδι το εγκατέλειψε κάποιος ποιητής
από εκείνους τους λίγους που έρχονται στο λιβάδι
και ίσως και να φαρμακώθηκε από εκείνον τον στίχο που λέει
“Σε αγαπώ, γυναίκα άπιαστη’.
Γιʼ αυτό λοιπόν, όλους εσάς παρακαλώ ποτέ να μην ξεχνάτε στα λιβάδια βιβλία με στίχους και ποιήματα.
Μεγάλη απελπισία στα έντομα αυτό μπορεί να φέρει.
Η ποίηση που συνέχεια ρωτά γιατί τα αστέρια τρέχουνε
βλαβερή πολύ μπορεί να αποβεί για μία άγουρη ψυχή…
Και είναι ανώφελο επίσης να σας πω πως το μικρό μας το ζωάκι πέθανε.
Είναι που ο Θάνατος συχνά σε Έρωτα μεταμφιέζεται!
Πόσες πολλές φορές ένας πελώριος σκελετός που κουβαλάει του Χάρου το δρεπάνι
και που μέσα σε βιβλία προσευχών τον βλέπουμε ζωγραφισμένο
δεν παίρνει τη μορφή μιας γυναίκας μόνο και μόνο για να μας εξαπατήσει και να μας ανοίξει του σκοταδιού τις πύλες!
Ο μικρός Έρωτας συχνά κοιμάται μάλλον
μέσα στις άδειες κόγχες του κρανίου του.
Και σε πόσα πολλά παλιά παραμυθάκια ένα λουλούδι, ένα φιλί ή μια ματιά μονάχα δεν κάνουν τη φριχτή δουλειά του μαχαιριού!
Ένα παλιό αερικό του δάσους που θαρρείς και δραπέτευσε από κάποιο βιβλίο του μεγάλου του Σαίξπηρ
και που μόνο του στα λιβάδια τριγύριζε
βαστάζοντας με πατερίτσες τα μαραμένα του φτερά
αφηγήθηκε στον ποιητή ετούτη τη μυστική και σκοτεινή ιστορία κάποιο φθινοπωρινό δειλινό, την ώρα που τα κοπάδια έφευγαν μακριά.
Και τώρα… και τώρα ο ποιητής σε εσάς την αφηγείται με τον δικό του μελαγχολικό τρόπο.
Αλλά πριν ξεκινήσουμε, θέλω να σας κάνω την ίδια παράκληση με εκείνη που έκανε κι εκείνο το παλιό αερικό … κάποιο φθινοπωρινό δειλινό την ώρα που τα κοπάδια έφευγαν μακριά.
Αλήθεια, γιατί τα καθαρά κι αστραφτερά έντομα που όλο χάρη κινούνται μέσα στα χορτάρια σάς προκαλούν αποστροφή;
Και γιατί σε εσάς τους ανθρώπους που γεμάτοι αμαρτίες και αθεράπευτα ελαττώματα είστε, σας προκαλούν αηδία τα όμορφα σκουλήκια που ήσυχα στο λιβάδι σεργιανούν και λιάζονται μέσα στο κρύο πρωινό;
Τί λόγο αλήθεια έχετε της Φύσης τα μικρά ετούτα πλάσματα να τα υποτιμάτε;
Όσο την πέτρα και το σκουλήκι βαθιά δεν αγαπάτε
στη βασιλεία μέσα τού Θεού δεν πρόκειται να πάτε.
Κι ακούστε και κάτι άλλο που το παλιό αερικό είπε στον ποιητή:
“Όπου να ʽναι έρχεται των ζώων και των φυτών η Βασιλεία.
Ο άνθρωπος απʼ τον δημιουργό του θα λησμονηθεί και μόνο τα ζώα και τα φυτά κοντά στο φως του θα βρεθούνε.
Να πας ποιητή και να πεις στους ανθρώπους ότι ο έρωτας με την ίδια ένταση γεννιέται σε κάθε πλάσμα τής ζωής.
Ότι ο ρυθμός που έχει το φύλλο που λικνίζεται
ίδιος είναι με τον ρυθμό τού μακρινού αστεριού.
Ότι τις ίδιες λέξεις που λέει μια πηγή μες στη σκιά
τις ίδιες λέξεις και με τον ίδιο τον σκοπό κι η θάλασσα τις ψέλνει.
Να πεις του ανθρώπου να είναι ταπεινός.
Όλα στη Φύση όμοια είναι!’.
Αυτά ήταν τα τελευταία λόγια τού παλιού αερικού.
Και τώρα ακούστε την κωμωδία. Μπορεί και να σας πιάσουνε τα γέλια σαν θα ακούσετε τα έντομα αυτά σαν τα παιδιά και σαν τους έφηβους τα λόγια τους να λένε. Κι αν τύχει απʼ την κωμωδία μας δίδαγμα να βγάλετε καλό, εκείνο με τις πατερίτσες το παλιό το αερικό να πάτε να το βρείτε και να του πείτε ευχαριστώ κάποιο ήσυχο δειλινό την ώρα που τα κοπάδια φεύγουν.
`
[Από τον Πρόλογο του έργου]
`
Λιμπρέτο: Μιχάλης Γελασάκης (αποσπάσματα)
Με ασημένιο νήμα θα πετάξω.
Πέρα σε κάμπους μακρινούς
εκεί που τα παιδιά μου με προσμένουν
και με τις ρόκες τους μονάχα μένουν.
Εγώ είμαι το πνεύμα
κι η ψυχή τού μεταξιού.
Απʼ την αρχαία απόκρυφη έρχομαι κιβωτό
Και μέσα στην ομίχλη εγώ βουτώ.
Στη σπηλιά της η αράχνη ας υμνεί.
Κι ας σκεφτεί το θρύλο μου τʼ αηδόνι
Και η στάλα της βροχής που ʼναι γυμνή
Σαν πέσει πάνω θʼ αρχίσει να παγώνει.
Μα στο σώμα μου επάνω
Την καρδιά μου έχω υφάνει
Χίλιες προσευχές και άνω
Στα σκοτάδια έχω κάνει.
Δύο κατάλευκα φτερά μου έδωσε ο Θάνατος
Αυτός που είναι αθάνατος, αυτός που είναι αθάνατος
Και τύφλωσε του μεταξιού μου την πηγή
Γιʼ αυτό η χαρά μου αιμορραγεί, γιʼ αυτό η χαρά μου αιμορραγεί.
[Aπόσπασμα από το «Τραγούδι της Πεταλούδας»]
Flight of the Butterfly Painting by Marino Chanlatte
Λορέντζος Μαβίλης - Πατρίδα
Πάλε ξυπνάει τῆς ἄνοιξης τ᾿ ἀγέρι
στην πλάση μυστικῆς ἀγάπης γλύκα,
σαν νύφ᾿ ἡ γῆ, πὄχει ἄμετρα ἄνθη προίκα,
λάμπει ἐνῶ σβηέται τῆς αὐγῆς τ᾿ ἀστέρι.
Πεταλοῦδες πετοῦν ταίρι με ταίρι,
ἐδῶ βουίζει μέλισσα, ἐκεῖ σφήκα·
τη φύση στην καλή της ὥρα ἐβρῆκα,
λαχταρίζει ἡ ζωή σ᾿ ὅλα τα μέρη.
Κάθε μοσχοβολιά και κάθε χρῶμα,
κάθε πουλιοῦ κελάηδημα ξυπνάει
πόθο στα φυλλοκάρδια μου κι ἐλπίδα
να σοῦ ξαναφιλήσω τ᾿ ἅγιο χῶμα,
να ξαναϊδῶ και το δικό σου Μάη,
ὄμορφή μου, καλή, γλυκειά πατρίδα.
Πάλε ξυπνάει τῆς ἄνοιξης τ᾿ ἀγέρι
στην πλάση μυστικῆς ἀγάπης γλύκα,
σαν νύφ᾿ ἡ γῆ, πὄχει ἄμετρα ἄνθη προίκα,
λάμπει ἐνῶ σβηέται τῆς αὐγῆς τ᾿ ἀστέρι.
Πεταλοῦδες πετοῦν ταίρι με ταίρι,
ἐδῶ βουίζει μέλισσα, ἐκεῖ σφήκα·
τη φύση στην καλή της ὥρα ἐβρῆκα,
λαχταρίζει ἡ ζωή σ᾿ ὅλα τα μέρη.
Κάθε μοσχοβολιά και κάθε χρῶμα,
κάθε πουλιοῦ κελάηδημα ξυπνάει
πόθο στα φυλλοκάρδια μου κι ἐλπίδα
να σοῦ ξαναφιλήσω τ᾿ ἅγιο χῶμα,
να ξαναϊδῶ και το δικό σου Μάη,
ὄμορφή μου, καλή, γλυκειά πατρίδα.
Flying Monarch Butterflies by Daniel Janda
Τζούτζη Μαντζουράνη - ΣΑΝ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΠΟΛΥΧΡΩΜΗ
Σαν πεταλούδα πολύχρωμη,
που ακούμπησε απαλά
στη μύτη μιας αλεπούς…
Και στάθηκε
να ξαποστάσει.
Τόσο λίγο,
μόνο.
Ελάχιστο.
Και πώς μπορεί
μια αιωνιότητα
να κρατάει
το ελάχιστο!
Έτσι ήταν
το άγγιγμά σου.
Τα αδέσποτα ποιήματα, 2015
Σαν πεταλούδα πολύχρωμη,
που ακούμπησε απαλά
στη μύτη μιας αλεπούς…
Και στάθηκε
να ξαποστάσει.
Τόσο λίγο,
μόνο.
Ελάχιστο.
Και πώς μπορεί
μια αιωνιότητα
να κρατάει
το ελάχιστο!
Έτσι ήταν
το άγγιγμά σου.
Τα αδέσποτα ποιήματα, 2015
Butterflies And Bubbles by Anna-maria Dickinson
Τίμος Μωραϊτίνης - Πεταλούδα
Μια πεταλούδα, που έζησε όλη της τη ζωή
Σ’ ένα κλωνί εδιπλώθηκε για να πεθάνει,
Τι να κάνει;
Έζησε ένα ολόκληρο πρωί!
Ένα πρωί! Τι ιστορίες και τι πόνοι!
Τι βάσανα μικρών φτερών και τι καημοί!
Επέθανε· την έκλαψε μια ανεμώνη
Και τη σαβάνωσε το άσπρο γιασεμί.
Μια πεταλούδα, που έζησε όλη της τη ζωή
Σ’ ένα κλωνί εδιπλώθηκε για να πεθάνει,
Τι να κάνει;
Έζησε ένα ολόκληρο πρωί!
Ένα πρωί! Τι ιστορίες και τι πόνοι!
Τι βάσανα μικρών φτερών και τι καημοί!
Επέθανε· την έκλαψε μια ανεμώνη
Και τη σαβάνωσε το άσπρο γιασεμί.
https://www.timos-moraitinis.gr
Dosso Dossi - Jupiter, Mercury and the Virtue
ΠΑΜΠΛΟ ΝΕΡΟΥΔΑ
Μ’ αρέσει άμα σωπαίνεις, επειδή στέκεις εκεί σαν απουσία κι ενώ μεν απ’ τα πέρατα με ακούς, η φωνή μου εμένα δε σε φτάνει.
Μου φαίνεται ακόμα ότι τα μάτια μου σε σκεπάζουν πετώντας κι ότι ένα φιλί, μου φαίνεται, στα χείλη σου τη σφραγίδα του βάνει.
Κι όπως τα πράγματα όλα ποτισμένα είναι από την ψυχή μου, έτσι αναδύεσαι κι εσύ μες απ’ τα πράγματα, ποτισμένη απ’ τη δική μου ψυχή.
Του ονείρου πεταλούδα, της ψυχής μου εσύ της μοιάζεις έτσι, σαν όπως μοιάζεις και στη λέξη μελαγχολία, καθώς ηχεί.
Μ’ αρέσεις άμα σωπαίνεις, επειδή στέκεις εκεί σαν ξενιτιά. Κι άμα κλαις μου αρέσεις, απ’ την κούνια σου πεταλούδα μικρή μου εσύ.
Κι ενώ μεν απ’ τα πέρατα με ακούς, η φωνή μου εμένα δεν μπορεί να σ’ αγγίξει: Άσε με τώρα να βυθιστώ κι εγώ σωπαίνοντας μες στη δική σου σιωπή.
Άσε με τώρα να σου μιλήσω κι εγώ με τη σιωπή τη δικιά σου που είναι απέριττη σα δαχτυλίδι αρραβώνων και που λάμπει σαν αστραπή.
Είσαι όμοια η νύχτα, αγάπη μου, η νύχτα που κατηφορίζει έναστρη. Απόμακρη και τόση δα κι απ’ αστέρια φτιαγμένη είναι η δικιά σου σιωπή.
Μ’ αρέσεις άμα σωπαίνεις, επειδή στέκεις εκεί σαν απουσία. Μακρινή κι απαρηγόρητη, σα να σε σκέπασε χώμα.
Μια λέξη μόνο αν πεις, ένα χαμόγελο – μου αρκεί για να πανηγυρίσω που είσαι εδώ κοντά μου ακόμα.
Salvador Dali Landscape with Butterfly, 1956.
Έμιλυ Ντίκινσον - The Butterfly upon the Sky
The Butterfly upon the Sky,
That doesn’t know its Name
And hasn’t any tax to pay
And hasn’t any Home
Is just as high as you and I,
And higher, I believe,
So soar away and never sigh
And that’s the way to grieve –
ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ ΑΠΟ ΚΕΡΙ
The Butterfly Hunter by Carl Spitzweg
Έμιλυ Ντίκινσον - ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ
Η Πεταλούδα σίγουρα
Σε Σκόνη τιμημένη θα ξαπλώσει
Αλλά κανείς να πειθαρχήσει τόσο δεν θ’ αναγκασθεί
Όσο η Μύγα όταν διαβεί την Κατακόμβη
Ίσως να ζήτησα τ’ απέραντα—
Από ουρανούς όχι πιο λίγα—παίρνω—
Γιατί, στην Πόλη που γεννήθηκα
Πυκνώνουνε σαν Μούρα, οι Γαίες—
Το Καλάθι μου έχει μέσα—μόνο—το Άπειρο—
Που ελεύθερα—στο μπράτσο μου—αιωρείται,
Αλλά μικρότερα δεμάτια—Συνωθούνται.
Μετ: Έλλη Συναδινού
Η Πεταλούδα σίγουρα
Σε Σκόνη τιμημένη θα ξαπλώσει
Αλλά κανείς να πειθαρχήσει τόσο δεν θ’ αναγκασθεί
Όσο η Μύγα όταν διαβεί την Κατακόμβη
Ίσως να ζήτησα τ’ απέραντα—
Από ουρανούς όχι πιο λίγα—παίρνω—
Γιατί, στην Πόλη που γεννήθηκα
Πυκνώνουνε σαν Μούρα, οι Γαίες—
Το Καλάθι μου έχει μέσα—μόνο—το Άπειρο—
Που ελεύθερα—στο μπράτσο μου—αιωρείται,
Αλλά μικρότερα δεμάτια—Συνωθούνται.
Μετ: Έλλη Συναδινού
Ashley Longshore art
ΓΙΩΡΓΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ - Η ΜΝΗΜΗ
Η μνήμη πεταλούδα
πάνω στον καθρέφτη
δεν ξέρει αν κοιτάζει
το είδωλό της ή μιαν άλλη
όμοια πεταλούδα.
Edward Atkinson Hornel - The Captive Butterfly 1905
XL
Μια πεταλούδα περνά από μπροστά μου
Και για πρώτη φορά παρατηρώ στη Δημιουργία
Ότι δεν έχουν χρώμα ή κίνηση οι πεταλούδες,
Κανονικά, όπως χρώμα ή άρωμα δεν έχουν τα λουλούδια.
Χρώμα είναι αυτό που χρωματίζει της πεταλούδας τα φτερά
Κίνηση είναι αυτό που υπεισέρχεται στην κίνηση της πεταλούδας
Άρωμα είναι αυτό που αρωματίζει του λουλουδιού τη μυρωδιά.
Η πεταλούδα είναι μονάχα πεταλούδα
Και το λουλούδι, απλά ένα λουλούδι.
Van Gogh Poppies and Butterflies
Την είπαν πεταλούδα.
Μια πληγωμένη αλίμονο, πεταλούδα,
που έκαψε τα πανώρια και πλατιά φτερά της,
κυκλοφέρνοντας τον Ήλιο της Αγάπης.
Της Αγάπης για κάτι πιο αιώνιο
από την εφήμερη ομορφιά.
Της Αγάπης της Ψυχής.
Van Gogh
Γ. Ρίτσος
Μια πεταλούδα διάφανη
πορτοκαλιά και μαύρη
στου γέρου κόσμου στάθηκε
τα φρύδια επάνω αντήλιο
κι έπαιζε και κρυφόγνεφε
της πίκρας μαντηλάκι
Μια πεταλούδα διάφανη
πορτοκαλιά και μαύρη
στου γέρου κόσμου στάθηκε
τα φρύδια επάνω αντήλιο
κι έπαιζε και κρυφόγνεφε
της πίκρας μαντηλάκι
Van Gogh Grass and Butterflies (b/w photo) April, 1889
[…]
Φέρε το ξύλινο αλογάκι με την κόκκινη σέλα, να κυνηγήσουμε τους
ίσκιους των νερών προτού μας προφτάσει το βράδυ με τα μεγάλα
παραμύθια της χειμωνιάτικης φωτιάς.
Δεν πάει καιρός που ο ήλιος κρεμούσε χρυσά κρόσσια στις πόρτες
του δάσους.
Οι θάμνοι γδύνονταν την πράσινη σοδιά τους και λουζόνταν κρυφά
στο ποτάμι.
Τα μεσημέρια που κοιμόνταν οι μεγάλοι, τα παιδιά φεύγαν απ’ τα
σπίτια, κυλιόντουσαν στα χόρτα, δαγκώνανε τα φύλλα της αλυγαριάς κι
αγκάλιαζαν τα δέντρα.
Όλο το δάσος μύριζε γυμνή γυναίκα.
Μεγάλες πεταλούδες μαρτυρούσανε τα μυστικά της άνοιξης κι οι
σαύρες με τα σμαραγδένια μάτια ολάνοιχτα κρυφάκουγαν περίεργες
πίσω απ’ τις πέτρες.
Εμείς δεν βλέπαμε το φράχτη.
Παρακαλέσαμε ύστερα τις κάργιες να μην πουν τίποτα της μάνας μας
για ότι γίνηκε πίσω απ’ τα δέντρα που στάζαν ρετσίνι.
[…]
💚 💚
[....]Μεγάλες πεταλούδες μαρτυρούσανε τα μυστικά της άνοιξης κι οι
σαύρες με τα σμαραγδένια μάτια ολάνοιχτα κρυφάκουγαν περίεργες πίσω απ’ τις πέτρες.
………………………………
Στην φωτογραφία δεν ήταν τίποτ’ άλλο παρά λουλούδια, πεταλούδες και ήλιος.
Γέλασε κι η γιαγιά μαζί με τον παππού γιατί δεν είμαστε παρά
λουλούδια, πεταλούδες και ήλιος.
Γελάσαμε κι εμείς διπλά, κι όλα τριγύρω κι όλα μέσα μας γελούσαν –
όλα: λουλούδια, πεταλούδες και ήλιος.
……………………………………………….
Κανένας δεν ξέρει τίποτα για μας όταν μιλάμε σιγά στ’ αυτί μιας
πεταλούδας.[...]
Μίλτος Σαχτούρης - Η ΕΙΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΑΥΡΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ
Κάθε χρόνο
κατά το μήνα Αύγουστο
εισβάλλει στο προαύλιο
του Μοναστηριού του Πόρου
η μαύρη πεταλούδα του Μοναστηριού
πετάει από πέτρα σε πέτρα
τα παιδιά προσπαθούν να την πιάσουν
αλλά δεν το κατορθώνουν
είναι η Άγια-Πεταλούδα
του Μοναστηριού του Πόρου
πετάει από πέτρα σε πέτρα
μόνο για λίγες μέρες
και ύστερα χάνεται
για να ξαναεμφανιστεί
πάλι τον άλλο Αύγουστο
η Άγια μαύρη-Πεταλούδα
του Μοναστηριού του Πόρου…
ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ - ΣΗΜΑΔΙΑ ΚΙΤΡΙΝΑ
Κίτρινα ἀερόπλοια ξάφνου γέμισαν τὸν οὐρανό
ἄλλα μικρά κι ἄλλα μεγάλα
κίτρινοι σκελετοί κούναγαν τα χέρια
και οὐρλιάζαν
ὅπως και κίτρινες κανάρες μεγάλες
πεταλοῦδες με πόδια μικρῶν παιδιῶν που
κρέμονταν
μαζί μ᾿ ἀστέρια κίτρινα που δεν τα γνώριζαν
και τα μισοῦσαν
ἀπό τη γη κοίταζαν κίτρινοι
οἱ ἀστροναῦτες
δεν το περίμεναν
ΧΟΣΕ ΧΟΥΑΝ ΤΑΜΠΛΑΝΤΑ - ΝΥΚΤΕΡΙΝΗ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ
(Χαϊκού)
Ξαναφέρε στο γυμνό κλαδί,
νυχτερινή πεταλούδα,
τα ξερά φύλλα των φτερών σου!
Κατάλαβα κάπως αργά
τι σήμαιναν οι κίτρινες και κόκκινες κηλίδες
που έβλεπα από μικρή εγχάρακτες στο στήθος μου.
Τώρα που τα γονίδια άρχισαν να γερνούν
και οι κηλίδες να σκουραίνουν
τα φτερά της να τσουρουφλίζονται τις νύχτες
στο φως της λάμπας
κι η πεταλούδα να μην μπορεί πια να πετάξει.
Τώρα κάπως αργά
για να λάμψουν τα χρωματοσώματα
την πρώτη λάμψη τους·
κατάλαβα του στέρνου μου την πεταλούδα.
Μεταγραφή ημερολογίου, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1984
http://www.poiein.gr/
ΑΡΓΥΡΗΣ ΧΙΟΝΗΣ
ΙΓ’ Είδε η πεταλουδίτσα το κερί
Και θάρρεψε πως ήταν το λουλούδι
Που σ’ όλη τη μικρή ζωή της ονειρεύονταν
Όταν χωμένη μέσα στα λουλούδια
Ρούφαγε χυμούς γνωστούς κι αρώματα συνηθισμένα
Κάνοντας κύκλους γύρω του δε χόρταινε
Να βλέπει τα κλεισμένα πέταλα
Αυτού του χρυσαφένιου μπουμπουκιού
Το γοητευτικό του τρέμισμα σαν κινημένο
Από μυστικόν αγέρα κι έτρεμε κι αυτή
Από τον ίδιο μυστικόν αγέρα κινημένη
Μικραίνοντας τους κύκλους της
Χώθηκε τελικά στην αγκαλιά του
Τ’ ονειρεμένο άρωμα ήταν η μυρουδιά
Απ’ τα καμένα της φτερά
Κι ο θείος χυμός η γεύση η πικρή
Στην προβοσκίδα της τής τέλειας ομορφιάς η γεύση
https://lavivifiante.wordpress.com/
Η υψίφωνος Τζεραλντίν Φαράρ ως Μπατερφλάι - Νέα Υόρκη, 1907
ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ – ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΖΟΡΜΠΑΛΑ
Μουσική: Μίλτος Πασχαλίδης
Στίχοι: Δημήτρης Λέντζος
Δίσκος: Ο γύρος του θριάμβου (Μετρονόμος 2015)
Κονιάκ, φαρμάκι και τσιγάρο
στα καφενεία που γυρνάς
χρόνια σε ’σένανε ποντάρω
σε χάνω πάλι και γελάς.
Παλιό καρφί το Κερατσίνι
όπου κι αν πας θα σε πονά
όπως στο πεύκο το ρετσίνι
θα ταριχεύεις τη φωτιά.
Κόκκινη βγαίνει πεταλούδα
μες στα παλιά προσφυγικά
μου λέει τα πάθη μας τραγούδα
με δυο τραγούδια λαϊκά.
Λόγια βαριά και λυπημένα
και στην υγεία μας άλλη μια
έχεις στις χούφτες σου κρυμμένα
της μοίρας μας τα μυστικά.
Μάνος Λοϊζος – Η ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ – Μαρία Ρουσσέα
σαύρες με τα σμαραγδένια μάτια ολάνοιχτα κρυφάκουγαν περίεργες πίσω απ’ τις πέτρες.
………………………………
Στην φωτογραφία δεν ήταν τίποτ’ άλλο παρά λουλούδια, πεταλούδες και ήλιος.
Γέλασε κι η γιαγιά μαζί με τον παππού γιατί δεν είμαστε παρά
λουλούδια, πεταλούδες και ήλιος.
Γελάσαμε κι εμείς διπλά, κι όλα τριγύρω κι όλα μέσα μας γελούσαν –
όλα: λουλούδια, πεταλούδες και ήλιος.
……………………………………………….
Κανένας δεν ξέρει τίποτα για μας όταν μιλάμε σιγά στ’ αυτί μιας
πεταλούδας.[...]
Ornithoptera and Cethosia © Adrian Hoskins
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗΣ - ΜΙΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ
Μίλα με την πεταλούδα
Γλάρωσε τα μάτια
Εσπέρα ηλικία
Τη ρέμβη πήδα
Βραχύπνοη λύρα
Ευτυχία.
Μίλα με την πεταλούδα
Γλάρωσε τα μάτια
Εσπέρα ηλικία
Τη ρέμβη πήδα
Βραχύπνοη λύρα
Ευτυχία.
Butterfly © Andy Warhol
Μίλτος Σαχτούρης - ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ
Στα νησιά που δεν μπόρεσα
να πάω
πέταξε και πήγε
ο Άγιος-πεταλούδα.
Στα νησιά που δεν μπόρεσα
να πάω
πέταξε και πήγε
ο Άγιος-πεταλούδα.
Carol May art
Μίλτος Σαχτούρης - Η ΕΙΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΑΥΡΗΣ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑΣ ΤΟΥ ΠΟΡΟΥ
Κάθε χρόνο
κατά το μήνα Αύγουστο
εισβάλλει στο προαύλιο
του Μοναστηριού του Πόρου
η μαύρη πεταλούδα του Μοναστηριού
πετάει από πέτρα σε πέτρα
τα παιδιά προσπαθούν να την πιάσουν
αλλά δεν το κατορθώνουν
είναι η Άγια-Πεταλούδα
του Μοναστηριού του Πόρου
πετάει από πέτρα σε πέτρα
μόνο για λίγες μέρες
και ύστερα χάνεται
για να ξαναεμφανιστεί
πάλι τον άλλο Αύγουστο
η Άγια μαύρη-Πεταλούδα
του Μοναστηριού του Πόρου…
Carol May art
ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ - ΣΗΜΑΔΙΑ ΚΙΤΡΙΝΑ
Κίτρινα ἀερόπλοια ξάφνου γέμισαν τὸν οὐρανό
ἄλλα μικρά κι ἄλλα μεγάλα
κίτρινοι σκελετοί κούναγαν τα χέρια
και οὐρλιάζαν
ὅπως και κίτρινες κανάρες μεγάλες
πεταλοῦδες με πόδια μικρῶν παιδιῶν που
κρέμονταν
μαζί μ᾿ ἀστέρια κίτρινα που δεν τα γνώριζαν
και τα μισοῦσαν
ἀπό τη γη κοίταζαν κίτρινοι
οἱ ἀστροναῦτες
δεν το περίμεναν
Carol May art
Κατερίνα Σημηντήρα - οι πεταλούδες
Οι λύπες του γάμου χάλκινες
στρωμένες στα ανοιξιάτικα τραπέζια
Κρεμασμένες προικιά σε καινούργια ξυλεία
Πιστωμένα σε πλανόδιους πραματευτές
Δωρισμένες πεσκίρια στους ιδρωμένους σβέρκους των αντρών
Με βηματισμό αργό, κυκλικό στον ίδιο ασταμάτητο ρυθμό
Σφιχτοδεμένες κάτω απ’ τα μαύρα σουρωτά μεσοφόρια των γιαγιάδων
που ’χασαν
πρόωρα τα κορίτσια τους από σκωληκοειδίτιδα και κοιμόνταν με τα μάτια
ανοιχτά ως τον θάνατο
Μας πλήγωναν τα στενά παπούτσια του ευαγγελισμού
Ένας επίμονος βήχας
Η άκαμπτη αυστηρότητα της μάνας που κατείχε τέλεια την τέχνη της
Υφαντουργίας
Κι οι πεταλούδες σπαρταρούσαν καθημερινά
τσαλαπατημένες στις τσουκνίδες
έξω απ’ το παλιό παγοποιείο
δίχως να προκαλούν υποψίες
δυτικά της Σαπφούς
Οι λύπες του γάμου χάλκινες
στρωμένες στα ανοιξιάτικα τραπέζια
Κρεμασμένες προικιά σε καινούργια ξυλεία
Πιστωμένα σε πλανόδιους πραματευτές
Δωρισμένες πεσκίρια στους ιδρωμένους σβέρκους των αντρών
Με βηματισμό αργό, κυκλικό στον ίδιο ασταμάτητο ρυθμό
Σφιχτοδεμένες κάτω απ’ τα μαύρα σουρωτά μεσοφόρια των γιαγιάδων
που ’χασαν
πρόωρα τα κορίτσια τους από σκωληκοειδίτιδα και κοιμόνταν με τα μάτια
ανοιχτά ως τον θάνατο
Μας πλήγωναν τα στενά παπούτσια του ευαγγελισμού
Ένας επίμονος βήχας
Η άκαμπτη αυστηρότητα της μάνας που κατείχε τέλεια την τέχνη της
Υφαντουργίας
Κι οι πεταλούδες σπαρταρούσαν καθημερινά
τσαλαπατημένες στις τσουκνίδες
έξω απ’ το παλιό παγοποιείο
δίχως να προκαλούν υποψίες
δυτικά της Σαπφούς
André Sanchez - art
Κατερίνα Σημηντήρα - Η ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ
Η ψυχή είναι εδώ.
Κι ακουμπάει το μελανό σημείο επίμονα.
Η ψυχή είναι εδώ.
Απροστάτευτη ξανά, ξηλώνει μνήμες,
ανοίγει τρύπες, πέφτει μέσα.
Φωτογραφίες ανατυπώνονται.
Τα λυπητερά του γάμου είναι τα χάλκινα.
Κι ύστερα τα ξύλινα τραπέζια, τ’ ανοιξιάτικα.
Οι μυρουδιές της σκόνης
στα λούτρινα καπέλα των μωρών.
Τα απλωμένα προικιά,
κρεμασμένα στην καινούρια ξυλεία,
πιστωμένα στους πλανόδιους πραματευτές.
Τα τούλινα νυφικά με τα φουρό.
Οι πατημασιές των αργών κυκλικών χορών στο χώμα.
Τα δωρισμένα πεσκίρια,
στους ιδρωμένους σβέρκους των αντρών.
Τα συρμάτινα στέφανα,
γεμάτα υποσχετικά λουλουδάκια.
Τα κυριακάτικά μας ρούχα,
με τα στενά παπούτσια του ευαγγελισμού.
Και λίγο πιο πέρα, λίγο πιο κάτω,
πίσω από τη φυλλωσιά, μια πεταλούδα.
Μια πεταλούδα πλουμιστή. Του κάμπου.
Να σπαρταράει μέσα στις τσουκνίδες.
Τσαλαπατημένη από ένα γέρο βιαστή, βυρσοδέψη.
Εξαίσιες ωδές μιας μυστικής πορείας (2013) [Ενότητα Τα χρόνια της κατάρας]
https://www.translatum.gr/
Η ψυχή είναι εδώ.
Κι ακουμπάει το μελανό σημείο επίμονα.
Η ψυχή είναι εδώ.
Απροστάτευτη ξανά, ξηλώνει μνήμες,
ανοίγει τρύπες, πέφτει μέσα.
Φωτογραφίες ανατυπώνονται.
Τα λυπητερά του γάμου είναι τα χάλκινα.
Κι ύστερα τα ξύλινα τραπέζια, τ’ ανοιξιάτικα.
Οι μυρουδιές της σκόνης
στα λούτρινα καπέλα των μωρών.
Τα απλωμένα προικιά,
κρεμασμένα στην καινούρια ξυλεία,
πιστωμένα στους πλανόδιους πραματευτές.
Τα τούλινα νυφικά με τα φουρό.
Οι πατημασιές των αργών κυκλικών χορών στο χώμα.
Τα δωρισμένα πεσκίρια,
στους ιδρωμένους σβέρκους των αντρών.
Τα συρμάτινα στέφανα,
γεμάτα υποσχετικά λουλουδάκια.
Τα κυριακάτικά μας ρούχα,
με τα στενά παπούτσια του ευαγγελισμού.
Και λίγο πιο πέρα, λίγο πιο κάτω,
πίσω από τη φυλλωσιά, μια πεταλούδα.
Μια πεταλούδα πλουμιστή. Του κάμπου.
Να σπαρταράει μέσα στις τσουκνίδες.
Τσαλαπατημένη από ένα γέρο βιαστή, βυρσοδέψη.
Εξαίσιες ωδές μιας μυστικής πορείας (2013) [Ενότητα Τα χρόνια της κατάρας]
https://www.translatum.gr/
Duy Huynh painting
ΧΟΣΕ ΧΟΥΑΝ ΤΑΜΠΛΑΝΤΑ - ΝΥΚΤΕΡΙΝΗ ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ
(Χαϊκού)
Ξαναφέρε στο γυμνό κλαδί,
νυχτερινή πεταλούδα,
τα ξερά φύλλα των φτερών σου!
Duy Huynh painting
ΗΛΙΑΣ ΤΑΛΑΝΤΙΔΗΣ - Μια ωραία πεταλούδα
Πόσες και πόσες γενιές έχουν περάσει κι όμως αυτό το χαρούμενο παιδικό τραγουδάκι «Μια ωραία πεταλούδα σ’ ένα κάμπο μια φορά… » ακούγεται και μαθαίνεται στα παιδιά μας μέχρι και σήμερα, αναλλοίωτο μέσα από το χρόνο, με την βοήθεια των γιαγιάδων και των μητέρων μας, οι οποίες μας το μεταλαμπαδεύουν υπομονετικά κι ακούραστα. Ένα τραγουδάκι που δε θα το χαρακτήριζε κανείς καθόλου απλό ή τυχαίο, αν δεν ανατρέξουμε να βρούμε τις ρίζες του που χρονολογούνται πριν 140 χρόνια!
Δημιουργός αυτού του όμορφου παιδικού τραγουδιού ήταν ο καθηγητής Ηλίας Τανταλίδης, κρητικός στην καταγωγή. Το πραγματικό του όνομα ήταν Τρανταλιδάκης με πατέρα τον Ανδρέα Τρανταλιδάκη και μητέρα τη Φωτεινή Δημητρίου. Είχε γεννηθεί στο Φανάρι στην Κωνσταντινούπολη το 1818. Από πολύ μικρός είχε έφεση στην ποίηση, σπούδασε στην Πατριαρχική Σχολή του Γένους, στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης καθώς και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1840-1844). Η πρώτη έκδοσή του, ποιητικές συλλογές τα «Παίγνια ή Ποιημάτια Διάφορα» 1839 ήταν αυτή που τον καθιέρωσε ως έναν από τους πιο δημοφιλείς ποιητές της εποχής του. Η γνωστή μας «Πεταλούδα» καθώς τα «Άσματα εις Ευρωπαϊκήν Μελωδίαν» 1876, και τα « Άσματα άνευ Ευρωπαϊκής μελωδίας » 1878 ανήκουν στη συλλογή των παιδικών και σχολικών τραγουδιών.
Ο νεαρός Ηλίας Τανταλίδης σε ηλικία 26 χρόνων αρχίζει να χάνει την όρασή του. Παρά το γεγονός της οριστικής απώλειας της όρασής του το 1845 ,όχι μόνο δεν καθίσταται ανήμπορος να συνεχίσει το έργο του αλλά ένα χρόνο αργότερα διορίζεται ως καθηγητής τριάντα χρόνια των Ελληνικών Γραμμάτων και της Ρητορικής στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης! Έλαβε το οφφίκιο του << Μεγάλου Ρήτορος >> του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Επίσης συνέχυσε το έργο του , δεν έγραφε αφού δεν έβλεπε αλλά υπαγόρευε σε άλλους διάφορα επιγράμματα, βιογραφικά κ.α. Στη λαμπρή πορεία του περιλαμβάνονται έργα φιλολογικού και εκκλησιαστικού περιεχομένου, καθώς και λαογραφικού χαρακτήρα. Έχαιρε μεγάλης εκτίμησης ως άνθρωπος τόσο από την νεολαία χάριν του έργου του, όσο και για το ότι θεωρούταν ένας από τους πιο δημοφιλείς ποιητές της εποχής του. Ήταν από τους εκπροσώπους του Ελληνικού ρομαντισμού. Τρανή απόδειξη αποτελεί ο τίτλος που του είχε αποδοθεί « αηδών και κύκνος του Βοσπόρου»! Θεωρώντας τον, λοιπόν, ως έναν από τους μεγαλύτερους δασκάλους του Γένους, ήταν απόλυτα φυσικό πως με την έκδοση της ποιητικής του συλλογής το 1976 στην Αθήνα, όλα τα εκπαιδευτήρια τόσο στην Ελλάδα όσο και στα ελληνικά σχολειά της Τουρκίας θα την δίδασκαν στα παιδάκια μας. Πέθανε στην Χάλκη.
Βάζω στοίχημα, αγαπητοί μου αναγνώστες ,πως πολλοί λίγοι, ίσως και κανένας μας θα τολμούσα να πω (χωρίς να είμαι απόλυτος) δε γνωρίζει ολόκληρο αυτό το χαρούμενο ποίημα και πως ο δημιουργός της ποτέ δε θα έβαζε την καημένη την πεταλουδίτσα του να πεθαίνει τον χειμώνα «πέφτει κάτω και ψοφά»! Κι αυτό γιατί ως εξαίρετος παιδαγωγός γνωρίζει ότι απευθύνεται σε μικρές και αθώες ψυχούλες…
Σας παραθέτω το πρωτότυπο ποίημα:
1.Μια ωραία πεταλούδα/ σ’ ένα κάμπο μια φορά/ φουντωτή και παρδαλή/ ζούσε κι ήτο μια χαρά/
2 .Λάμπουν κόκκινοι σπινθήρες/ στα γαλάζια της πτερά, τά άκρα της λαμποκοπούν/ σαν διαμάντια φλογερά.
3. Ολον τον καιρόν γυρίζει/ και τα άνθη χαιρετά,/τώρα κάθεται σ’αυτό,/ τώρα φεύγει και πετά.
4. Στον καθένα ψιθυρίζει,/ είμαι νόστιμη πολύ,/ τάχα τέτοια ευμορφιά/ σ΄άλλο βρίσκεται πουλί;
5. Να σ’ αυτόν τον ξεπασμόν της/ και μια μέλισσα περνά,/ και με φόρτωμα γλυκύ / στην κυψέλη της γυρνά .
6. Κάμε τόπον την φωνάζει/ η κοκώνα παρδαλή,/πλην εκείνη σοβαρή/ εις το σπίτη την καλεί.
7. Έλα, λέγει, να γνωρίσεις / πως αν εις΄ωραία συ,/ εγώ είμαι και σοφή/ κι οικοδέσποινα χρυσή.
Χρήστος Μήτσιας
Duy Huynh painting
Άντεια Φραντζή Η ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ
Κατάλαβα κάπως αργά
τι σήμαιναν οι κίτρινες και κόκκινες κηλίδες
που έβλεπα από μικρή εγχάρακτες στο στήθος μου.
Τώρα που τα γονίδια άρχισαν να γερνούν
και οι κηλίδες να σκουραίνουν
τα φτερά της να τσουρουφλίζονται τις νύχτες
στο φως της λάμπας
κι η πεταλούδα να μην μπορεί πια να πετάξει.
Τώρα κάπως αργά
για να λάμψουν τα χρωματοσώματα
την πρώτη λάμψη τους·
κατάλαβα του στέρνου μου την πεταλούδα.
Μεταγραφή ημερολογίου, Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1984
http://www.poiein.gr/
Duy Huynh painting
Χουάν Ραμόν Χιμένεθ - Πεταλούδα φωτός (Mariposa de luz)
Πεταλούδα φωτός –
η ομορφιά αλαργεύει σαν φτάνω εγώ
στο ρόδο της.
Τρέχω πίσω της, τυφλός…
Την μετρώ, την αγγίζω εδώ και εκεί…
Στο χέρι μου μονάχα απομένει
της φυγής της η μορφή!
μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη
Πεταλούδα φωτός –
η ομορφιά αλαργεύει σαν φτάνω εγώ
στο ρόδο της.
Τρέχω πίσω της, τυφλός…
Την μετρώ, την αγγίζω εδώ και εκεί…
Στο χέρι μου μονάχα απομένει
της φυγής της η μορφή!
μετάφραση: Έλενα Σταγκουράκη
Βrooke Shaden Photography
ΙΓ’ Είδε η πεταλουδίτσα το κερί
Και θάρρεψε πως ήταν το λουλούδι
Που σ’ όλη τη μικρή ζωή της ονειρεύονταν
Όταν χωμένη μέσα στα λουλούδια
Ρούφαγε χυμούς γνωστούς κι αρώματα συνηθισμένα
Κάνοντας κύκλους γύρω του δε χόρταινε
Να βλέπει τα κλεισμένα πέταλα
Αυτού του χρυσαφένιου μπουμπουκιού
Το γοητευτικό του τρέμισμα σαν κινημένο
Από μυστικόν αγέρα κι έτρεμε κι αυτή
Από τον ίδιο μυστικόν αγέρα κινημένη
Μικραίνοντας τους κύκλους της
Χώθηκε τελικά στην αγκαλιά του
Τ’ ονειρεμένο άρωμα ήταν η μυρουδιά
Απ’ τα καμένα της φτερά
Κι ο θείος χυμός η γεύση η πικρή
Στην προβοσκίδα της τής τέλειας ομορφιάς η γεύση
https://lavivifiante.wordpress.com/
Βrooke Shaden Photography
Η ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ ΣΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ ΤΩΝ ΛΑΩΝ
Εξαιτίας της ομορφιάς τους, της δύναμης της πτήσης και της πλήρους μεταμόρφωσής τους οι πεταλούδες απαντώνται συχνά και στους μύθους των Βορειοαμερικανών Ινδιάνων.
Σε ένα από τα πρώιμα ανθρωπολογικά άρθρα του, ο Grinnell, αναφέρεται σε μια βασική πεποίθηση των Μπλάκφουτ, ότι τα όνειρα έρχονται στον ύπνο με μια πεταλούδα.
Το σύμβολό τους για την πεταλούδα ήταν ένα σχέδιο που έμοιαζε με μαλτέζικο σταυρό με έναν βραχίονα οριζόντιο και το άλλο κάθετο.
Το σύμβολο ζωγραφιζόταν σε ένα οίκημα για να δείξει ότι το ύφος και η μέθοδος διαμόρφωσης του οικήματος διδάχθηκαν στον ιδιοκτήτη σε ένα όνειρο.
Ήταν επίσης η συνήθεια των γυναικών της φυλής να φτιάχνουν τα μαλλιά τους κότσο έτσι ώστε να μοιάζουν με φτερά πεταλούδας.
Ακόμα κεντούσαν το σύμβολο της πεταλούδας σε ένα μικρό κομμάτι δέρματος ελαφιού και να το έδενουν στα μαλλιά του μωρού τους, όταν ήθελαν να το κοιμήσουν. Ταυτόχρονα ψιθύριζαν ένα νανούρισμα, ζητώντας από την πεταλούδα να έλθει και να κοιμήσει το παιδί τους.Η καθαρή ομορφιά της πεταλούδας ερμηνεύεται σε ένα μύθο των Παπάγκο. Σύμφωνα με τον μύθο, ο δημιουργός ένιωσε θλίψη για τα παιδιά, όταν συνειδητοποίησε ότι το πεπρωμένο τους ήταν να γεράσουν και να γίνουν αδύναμα πλάσματα. Μάζεψε, λοιπόν, τα όμορφα χρώματα από διάφορες πηγές όπως το φως του ήλιου, τα φύλλα, τα λουλούδια, και ο ουρανός.
Έβαλε τα χρώματα σε ένα μαγικό σακκούλι και το παρουσίασε στα παιδιά. Όταν εκείνα το άνοιξαν, οι χρωματισμένες πεταλούδες πέταξαν έξω ελεύθερες, γοητεύοντας τα παιδιά που δεν είχαν δει ποτέ τίποτα τόσο όμορφο.
Οι πεταλούδες τραγούδησαν κι έκαναν τα παιδιά ακόμα πιο ευτυχισμένα.
Όμως, τα πουλιά παραπονέθηκαν στο δημιουργό γιατί οι πεταλούδες ήταν τόσο όμορφες και μπορούσαν να τραγουδούν όπως τα πουλιά.
Για αυτό ο δημιουργός απέσυρε από τις πεταλούδες τη δυνατότητα να τραγουδούν. Από τότε, αν και όμορφες, παραμένουν σιωπηλές.
Επίσης, και στον ιαπωνικό μύθο της λευκής πεταλούδας είναι εμφανής η άποψη πως η λευκή πεταλούδα είναι η ψυχή της γυναίκας του γέροντα, που πέθανε νέα και έφυγε νωρίς από τη ζωή του. Η ψυχή επιστρέφει να οδηγήσει τον αγαπημένο της στο πέρα κόσμο, όταν εκείνος δεν μπορεί πια να περιποιηθεί τον τάφο της και να της τραγουδήσει, όπως είχε ορκιστεί.
Η πεταλούδα εδώ δε συμβολίζει απλά την ψυχή αλλά και τη δυνατότητα επικοινωνίας της με τον αισθητό κόσμο. Πρόκειται λοιπόν για ένα σύμβολο που με την αλλεπάλληλη παρουσία του στο παγκόσμιο πλέγμα των μύθων υποδηλώνει μια σχέση ανάμεσα σε αυτή τη ζωή και την άλλη και τα στάδια μιας εξελικτικής μεταμόρφωσης.
«Ήμουν πριν άνθρωπος που ονειρεύτηκε ότι ήταν πεταλούδα ή μήπως είμαι τώρα πεταλούδα που ονειρεύεται ότι είναι άνθρωπος;» - Τσουάνγκ Τζου
Η Ψυχή σαν Πεταλούδα, Θεά Μητέρα και Διπλός Πέλεκυς
Η πεταλούδα στους παραδοσιακούς πολιτισμούς ήταν σύμβολο της ψυχής, επειδή αλλάζει από γήινη κάμπια, μέσω διάλυσης σε ουράνιο φτερωτό πλάσμα. Υποδηλώνει αναγέννηση και ανάσταση και όπως και ο διπλός πέλεκυς είναι ένα σύμβολο της Μεγάλης Θεάς.
Οι Ελληνες απεικόνιζαν την Ψυχή των νεκρών σαν μικρά φτερωτά όντα, ως πτηνά, νυκτερίδες, χρυσαλλίδες, τα οποία καλούνται και "ψυχές".
Στην Ινδία μία άσπρη πεταλούδα είναι ένα πνεύμα νεκρού, ενώ στον Χριστιανισμό ήταν σύμβολο Ανάστασης, επειδή τα στάδια της ανάπτυξής της είναι ζωή, θάνατος και Ανάσταση.
Μερικές φορές απεικονίζεται στο χέρι του Χριστού. Από τις Μυκήνες του 1500πΧ, προέρχεται αυτή η πεταλούδα, που αντιπροσωπεύει την Μεγάλη Μητέρα. Οπως και εκείνη, έτσι και η πεταλούδα, περιέχει μέσα της όλες τις προηγούμενες ενσαρκώσεις, και την υπόσχεση των μελλοντικών γεννεών. Το σχήμα θυμίζει τον Μινωικό διπλό Πέλεκυ.
Από τις Μυκήνες του 1500πΧ, προέρχεται αυτή η πεταλούδα, που αντιπροσωπεύει την Μεγάλη Μητέρα. Οπως και εκείνη, έτσι και η πεταλούδα, περιέχει μέσα της όλες τις προηγούμενες ενσαρκώσεις, και την υπόσχεση των μελλοντικών γεννεών. Το σχήμα θυμίζει τον Μινωικό διπλό Πέλεκυ.
Από την Μινωική Κρήτη σε σφραγιδόλιθο βλέπουμε αυτήν την πεταλούδα, με απλωμένα φτερά, που έχουν σχήμα ματιού και συμπληρώνονται κάτω από τρείς ομόρροπες καμπύλες γραμμές.
Το σώμα είναι ατρακτόσχημο, με λεία επιφάνεια.
Επίσης έχουν βρεθεί πεταλούδες σε σφραγίδες στα Γουρνιά, στην Κνωσό, στην Αγ. Τριάδα, στο Ρούτσι της Πύλου.
Ο Evans τονίζει την συμβολική σημασία της παράστασης της πεταλούδας, όπως και της χρυσαλλίδας, για την Αθανασία της Ψυχής. Πιστεύει ακόμη ότι οι σφραγίδες με πεταλούδες κατέχουν μαγική δύναμη, για την προφύλαξη από τα πνεύματα.
Οι παραστάσεις πεταλούδας και μέλισσας στα χθόνια ιερά του Catal Huyuk, αφήνουν να εννοηθεί το αρχικό συμβολικό νόημα του κύκλου της ζωής και του θανάτου που υπόκειται στις μορφές αυτές. Σε ένα δακτυλίδι από την Λακωνία, το οποίο βρέθηκε το 1889 στον θολωτό τάφο του Βαφειού, εικονίζονται δύο μορφές μία αντρική (σκιρτητής-θυρσοτινάκτης) και μία γυναικεία (χορεύτρια-νύμφη), σε οργιαστικό χορό. (Στάθης Βάλλας, Μινω-Μυκηναικός Διόνυσος).
Στα αριστερά του άνδρα υπάρχει ένα δένδρο και πάνω από τον ώμο της γυναίκας υπάρχει μικρό έντομο, που ο Evans το χαρακτήρισε "χρυσαλλίδα"*.
Το παράξενο είναι, ότι υπάρχουν δύο στίγματα πάνω από το κεφάλι της Νύμφης** που μοιάζουν με κεραίες "Κερα'ί'ς Νύμφη".
Ο Ησύχιος μας δίνει το πολύτιμο ότι Κερα'ί'ς είναι η κορώνα, ένα είδος στεφανιού.Φαίνεται ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στην κεραία και στο στεφάνι και ότι πιθανόν το ζευγάρι θα επιδοθεί στο Μυστήριο του Ιερού Γάμου. Αν παρατηρήσουμε καλύτερα, στο κεφάλι της
Νύμφης φαίνεται μία μεταμόρφωση.
Το μακρόσυρτο πρόσωπο, στο οποίο τα
αναγνωριστικά μέρη λείπουν σχηματίζει ένα σώμα
εντόμου, πεταλούδας ή μέλισσας.
Ο Evans αναφέρει ότι πάνω από το κεφάλι της χορεύτριας διακρίνεται μία χρυσαλλίδα. Επειδή και η χρυσαλλίδα είναι στην πραγματικότητα μία νύμφη, που εξέρχεται σε νέα μορφή ζωής, μέσα από ένα αραχνο'ύ'φαντο πέπλο (αιγίς), σαφώς καθαρή και αμίαντη.
Δίπλα από την χρυσαλλίδα είναι ένα στάχυ, που συμβολίζει την γονιμότητα, την ευ-καρπία.
Στην ελληνική μυθολογία η Ψυχή, μια θνητή, απελευθερώθηκε από το θάνατο από τον Δία και η μυθολογική εικονοπλασία την αναπαριστά πολλές φορές με φτερά πεταλούδας. Απελευθερωμένο από τον θάνατο το σώμα της Ψυχής θα μπορούσε να πετάξει ελεύθερα στα ύψη, αναχωρώντας από τα δεσμά της χρυσαλλίδα της. Είναι ο μύθος του Έρωτα και της Ψυχής, η οποία απεικονίζονταν με φτερά πεταλούδας, μιας και η πεταλούδα συμβολίζει την ψυχή.Με την ομορφιά της η Ψυχή ξύπνησε τη ζηλοτυπία της Αφροδίτης, γιατί τον ίδιο τον Έρωτα σαγήνεψε. Ο Ζέφυρος την μετέφερε σε μια ανθισμένη κοιλάδα, για να ζήσει σε ανάκτορο ονειρικό. Κάθε νύχτα συναντούσε εκεί έναν εραστή, που υποτίθεται ότι δεν έπρεπε να δει. Με τις κακόβουλες συμβουλές των αδελφών της ξύπνησε η περιέργειά της και προσπάθησε μ’ ένα λυχνάρι να δει ποιος μοιραζόταν το κρεβάτι της. Μια σταγόνα λάδι έπεσε πάνω στον θεό που πέταξε αμέσως μακριά.
Έτσι άρχισε η φοβερή θλίψη, από την οποία θα μπορούσε να ξεφύγει η Ψυχή μόνο με την βοήθεια του θεού Έρωτα. Στο μύθο η Ψυχή συνδέεται με την πεταλούδα και ο μύθος ερμηνεύεται βάσει αυτής της διπλής ιδιότητας.
Είναι η ιστορία της ψυχής που αγγίζεται από τη θεία αγάπη, αλλά εξαιτίας των λαθών της πρέπει να υποβληθεί σε ορισμένες δοκιμασίες πριν επιτύχει την μακαριότητα της αθανασίας. Η νυχτοπεταλούδα που προσελκύεται από τη φλόγα, σαν την ψυχή που προσελκύεται από τις θεϊκές αλήθειες, καίει τα φτερά της. Στην αρχαία Ελλάδα, η πεταλούδα σχετίζονταν με τον Θεό Ερμή ως Ψυχοπομπό.
Βrooke Shaden Photography
Τζάκομο Πουτσίνι - Μαντάμα Μπατερφλάι
Η Μαντάμα Μπατερφλάι (Madama Butterfly) είναι όπερα σε τρεις πράξεις του Ιταλού συνθέτηΤζάκομο Πουτσίνι, θεωρούμενη ως ένα από τα κορυφαία αριστουργήματα του οπερατικού ρεπερτορίου. Το λιμπρέτο γράφτηκε από τους Λουίτζι Ίλικα και Τζουζέπε Τζακόζα.
Η όπερα αφηγείται την τραγική πορεία προς την αυτοκτονία μιας Γιαπωνέζας έφηβης γκέισας που αποκαλείται χαϊδευτικά Μπατερφλάι (πεταλούδα). Αυτή έχει παντρευτεί έναν Αμερικανό αξιωματικό, πιστεύοντας στις εφήμερες ερωτικές υποσχέσεις του. Σύντομα ο Αμερικανός την εγκαταλείπει, αλλά θα επιστρέψει μετά από τρία χρόνια και θα ζητήσει να πάρει το παιδί που απέκτησαν. Τότε στην Μπατερφλάι απομένει μόνο μία αξιοπρεπής επιλογή: το χαρακίρι.
Στα τέλη του 19ου αι. η Αμερικανίδα Τζένι Κόρελ Λονγκ έζησε για λίγο στην Ιαπωνία συνοδεύοντας το σύζυγό της, ένα μεθοδιστή ιεραπόστολο. Όσα αφηγήθηκε μετά την επιστροφή της στις ΗΠΑ, ενέπνευσαν στον αδελφό της Τζον Λούθερ Λονγκ κάποιες νουβέλες που δημοσιεύθηκαν σε συνέχειες στο περιοδικό Century. Μία από αυτές, η «Madame Butterfly», μεταφέρθηκε στο θέατρο το 1900.
Ο Πουτσίνι πιθανά παρακολούθησε την παράσταση στο Λονδίνο και εντυπωσιασμένος ζήτησε από τους Ίλικα - Τζακόζα να γράψουν ένα λιμπρέτο βασισμένο στην ιστορία της. Παράλληλα μελέτησε κι ο ίδιος τον ιαπωνικό πολιτισμό, προσπαθώντας να αποδώσει όσο το δυνατόν ακριβέστερα το κλίμα και τους χαρακτήρες - πράγμα που κατάφερε παρά κάποια λαθάκια, όπως για παράδειγμα ότι τοποθετεί ένα βουδιστή μοναχό και μια επίσης βουδίστρια υπηρέτρια να επικαλούνται (σε διαφορετικές στιγμές) σιντοϊστικές θεότητες. Φαίνεται ακόμα ότι προσέθεσε στοιχεία από άλλο ένα ευρωπαϊκό έργο που εκτυλίσσεται στη μακρινή χώρα, τη Madame Chrysanthème του Γάλλου Πιερ Λοτί.
Η όπερα έκανε πρεμιέρα ως δίπρακτη το Φλεβάρη του 1904 στη Σκάλα του Μιλάνου, αλλά μολονότι συμμετείχαν οι κορυφαίοι ερμηνευτές της Ιταλίας, γνώρισε πολύ χλιαρή υποδοχή. Ο συνθέτης προέβη σε ριζικές αλλαγές και παρουσίασε μια νέα τρίπρακτη εκδοχή τρεις μήνες αργότερα στην Μπρέσια, η οποία έγινε δεκτή με ενθουσιασμό. Παρόλα αυτά συνέχισε να υποβάλλει το έργο σε διαρκείς αναθεωρήσεις, μέχρι που κατέληξε στην οριστική μορφή του (1907).
Υπόθεση
Τόπος: Ναγκασάκι
Χρόνος: 1904
Πράξη Α'
Δυο άντρες επιθεωρούν μια έπαυλη στο Ναγκασάκι, περιμένοντας να ξεκινήσει μια γαμήλια τελετή. Ο ένας είναι ο Μπέντζαμιν Φράνκλιν Πίνκερτον, υποπλοίαρχος της κανονιοφόρου Αβραάμ Λίνκολν του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, η οποία σταθμεύει στο λιμάνι της πόλης. Ο δεύτερος είναι ο Γκόρο, επαγγελματίας προξενητής, στον οποίο προσέφυγε ο Πίνκερτον για βρει σύζυγο. Αυτός όχι μόνο του έχει βρει γυναίκα, τη δεκαπεντάχρονη γκέισα Τσο-Τσο-Σαν ή Μπατερφλάι (Πεταλούδα), αλλά σύμφωνα με την παράδοση έχει ετοιμάσει όλο το νοικοκυριό των μελλονύμφων: βρήκε σπίτι και υπηρετικό προσωπικό, κανόνισε τις διατυπώσεις κτλ.
Πρώτος φτάνει ο Αμερικανός διπλωμάτης Σάρπλες, στον οποίο ο Πίνκερτον εκμυστηρεύεται (υπό τους ήχους της Αστερόεσσας) ότι ως Γιάνκης, δεν ικανοποιείται εάν δεν δρέψει τα λουλούδια κάθε ακτής και τον έρωτα κάθε όμορφου κοριτσιού. Αυτό σημαίνει πως δεν σκοπεύει να μείνει για πολύ καιρό παντρεμένος - έτσι κι αλλιώς, σύμφωνα με την ιαπωνική νομοθεσία ο γάμος διαρκεί για 999 έτη, αλλά ο άνδρας έχει δικαίωμα να τον ακυρώσει στην αρχή κάθε μήνα. Ο Σάρπλες εκπροσωπεί τη φωνή της λογικής και του ζητά να μην προχωρήσει στο γάμο εάν έχει τέτοιο σκοπό, αλλά ο καιροσκόπος Πίκερτον αδιαφορεί.
Σε λίγη ώρα καταφθάνει η γαμήλια πομπή: η νύφη με τους συγγενείς και τους φίλους της, ο αυτοκρατορικός επίτροπος, ο ληξίαρχος και άλλοι καλεσμένοι. Από τα λόγια της είναι φανερό πως η Μπατερφλάι έχει ερωτευθεί τον Πίνκερτον, έφτασε μάλιστα στο σημείο να γίνει κρυφά χριστιανή για χάρη του, διακινδυνεύοντας την απόρριψη των δικών της εάν μαθευτεί.
Σύντομα η τελετή ολοκληρώνεται και αρχίζουν οι προπόσεις. Όμως η ευθυμία θα διακοπεί από τον Μπόνζο (βουδιστής μοναχός), θείο της νύφης που ήταν απών από το γάμο. Αυτός εισβάλει στο σπίτι και αποκαλύπτει ότι είδε την Μπατερφλάι να επισκέπτεται τη χριστιανική ιεραποστολή. Οργισμένη, όλη η οικογένεια της νύφης την αποκηρύσσει και φεύγει. Η μόνη που δείχνει να το ξανασκέφτεται είναι η μητέρα της, αλλά τελικά παρασύρεται κι αυτή από το γενικότερο κλίμα.
Καθώς νυχτώνει ο Πίκερτον μαλακώνει τον πόνο της Μπατερφλάι, λέγοντάς της ότι δεν έχασε τίποτα σπουδαίο μπρος σε αυτά που κέρδισε. Ευτυχισμένη η κοπέλα οδηγείται στην κρεβατοκάμαρα, όπου παραδίδεται στο ερωτικό κάλεσμα του συζύγου της.
Πράξη Β'
Η Σουζούκι προτρέπει την κυρία της να ξεχάσει τον Αμερικανό, αυτή όμως είναι πεπεισμένη ότι κάποτε θα επιστρέψει, παίρνοντας στα σοβαρά την υπόσχεσή του ότι θα γυρίσει όταν οι κοκκινολαίμηδες χτίζουν τις φωλιές τους. Γι' αυτό το λόγο αποκρούει τις επανειλημμένες προτάσεις του πρίγκιπα Γιαμαντόρι, με τον οποίο προσπαθεί να την παντρέψει ο Γκόρο.Τρία χρόνια μετά το γάμο, στο σπίτι συναντά κανείς μόνο θλίψη και φτώχεια. Ο Πίκερτον έχει φύγει μαζί με το πλοίο του, αφήνοντας την Μπατερφλάι αποκηρυγμένη απ' τους συγγενείς της, μόνη με την υπηρέτρια Σουζούκι και ένα μωρό-καρπό εκείνης της πρώτης και μοναδικής βραδιάς, τον Ντολόρε (η ιταλική λέξη για τον πόνο).
Ένα πρωί η πίστη της μοιάζει να δικαιώνεται: ο Σάρπλες την ενημερώνει για μια επιστολήτου Πίκερτον που έφτασε στο προξενείο, ότι βρίσκεται εν πλω για το Ναγκασάκι! Η ξαφνική χαρά όμως γίνεται γρήγορα φόβος, όταν ο Σάρπλες προειδοποιεί πως το περιεχόμενο του γράμματος δεν είναι ευχάριστο, γι' αυτό καλύτερα να παντρευτεί τον πρίγκιπα. Θυμωμένη η Μπατερφλάι αποχωρεί πριν ακούσει τη συνέχεια και επιστρέφει με το γιο της, για τον οποίο δεν γνώριζε ούτε ο πρόξενος ούτε ο πατέρας. Είναι σίγουρη πως όταν τον δει ο Πίκερτον, όποιος κι αν είναι ο αρχικός σκοπός της επίσκεψης, τελικά θα γυρίσει στο γάμο τους.
Ο Σάρπλες φεύγει και ο Γκόρο κάνει μια τελευταία απόπειρα να την πείσει ότι έχει επιλέξει λάθος δρόμο, αλλά η Μπατερφλάι απειλεί ότι θα τον σκοτώσει με το σπαθί του νεκρού πατέρα της. Έχει λάβει πια την απόφασή της: Είτε θα ξανακερδίσει το σύζυγό της είτε θα πεθάνει.
Μια κανονιά από το λιμάνι αναγγέλλει ότι κάποιο πλοίο ετοιμάζεται να δέσει. Ενθουσιασμένη στην όψη της σημαίας των ΗΠΑ, η Μπατερφλάι φορά το νυφικό φόρεμά της, δίνει εντολή να στολιστεί το σπίτι και ετοιμάζεται να απολαύσει τους καρπούς της τρίχρονης αφοσίωσής της.
Πράξη Γ
Οι ώρες περνούν μα ο Πίκερτον είναι άφαντος. Το επόμενο πρωί, εξαντλημένη απ' την αγρύπνια της αναμονής, η Μπατερφλάι πέφτει για ύπνο. Λίγο αργότερα εμφανίζεται ο Πίκερτον μαζί με το Σάρπλες και μία άγνωστη γυναίκα: την Αμερικανίδα σύζυγό του (Κέητ). Τους υποδέχεται η Σουζούκι. Συντετριμμένος από την ανευθυνότητά του, ο Πίκερτον εξηγεί το σκοπό της επίσκεψής του: Τον βασάνιζαν φοβερές τύψεις για τη μοναξιά της Μπατερφλάι και ερχόταν για να την πιέσει να ξαναπαντρευτεί. Όταν έμαθε όμως για το παιδί απ' τον πρόξενο, αυτός κι η Κέητ αποφάσισαν να το πάρουν μαζί τους στην Αμερική. Ήρθαν λοιπόν για να το ζητήσουν.
Για ακόμα μία φορά, ο Πίκερτον δεν τολμά να δείξει υπευθυνότητα και φεύγει απ' το σπίτι, ρίχνοντας τη διευθέτηση του ζητήματος στους ώμους του Σάρπλες. Εν τω μεταξύ η Μπατερφλάι έχει ξυπνήσει απ' τις φωνές και βγαίνει στον κήπο, όπου βρίσκονται ο πρόξενος με την Κέητ. Δεν αργεί να καταλάβει τις προθέσεις τους. Απαιτεί τότε να της το ζητήσει ο ίδιος ο Πίκερτον σε μισή ώρα.
Η Μπατερφλάι μπαίνει ξανά στο σπίτι. Ψύχραιμα ξεκρεμά το σπαθί του πατέρα της και διαβάζει την επιγραφή στη λεπίδα: «Πεθαίνει με τιμή αυτός που δεν μπορεί να ζήσει με τιμή». Είναι προφανές ότι σκέφτεται την αυτοκτονία - η Σουζούκι προσπαθεί να την αποτρέψει, φέρνοντάς της τον Ντολόρε. Η Μπατερφλάι πιάνει το παιδί, το τοποθετεί πάνω σε μια ψάθα και του δίνει μια αμερικανική σημαιούλα για να παίξει. Μετά αποσύρεται και κάνει χαρακίρι. Ετοιμοθάνατη περπατά ως το γιο της και ξεψυχά δίπλα του, ενώ ακούγεται από μακριά ο Πίκερτον (που έρχεται για να ζητήσει το παιδί) να την καλεί.
Γλυπτό στη Νέα Υόρκη
ΜΟΥΣΙΚΗ
Στίχοι:Λίνα Νικολακοπούλου.
Μουσική:Oscar Strok.
Δίσκος: Στην άκρη ενός φιλιού
Σκοτάδι ανάβει, κυλάει η ζωή μου στάλα στάλα,
η νύχτα σκάβει, την πιο βαθιά της την πληγή,
δώσε μου την αχυρένια μου τη μπάλα,
να παίζω απ’ έξω, με τον ίσκιο μου στη γη.
Αχ! πεταλούδα που πετάς
πάνω απ’ τη λύπη,
κι απ’ όσους έρωτες ρωτάς
κανείς δε γνώρισε θεό...
Αχ! πεταλούδα της φωτιάς
δυο μαύροι κήποι,
για να νυχτώσει η χαρά
κι η στάχτη απ’ τα φτερά.
Ancient Egyptian relief sculpture, 26th dynasty, Thebes. c. 664–525 BC
Πεταλούδα -Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Μουσική: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Στίχοι: Οδυσσέας Ιωάννου
Πρώτη εκτέλεση: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
CD: Το παιχνίδι παίζεται (2010)
Πώς το κάνεις, πώς το κάνεις κι εδώ μένω;
Άλλα απ` τα μάτια σου δεν έχω πιο δικό μου
μα ούτε απ` το βλέμμα σου πιο ξένο.
Πόσα ζητάς για να φωνάξεις τ` όνομά μου;
Να με κοιτάς σαν να με θέλεις
και να με παίζεις όπως ξέρεις;
Ξέρεις τι θέλω να σου πω;
Κάτι που μάλλον θα γελάσεις
Άμα δε μάθεις να χαϊδεύεις τις πληγές
δε θα σου φτάσει όλη η ζωή σου για να κλαις.
Σε βλέπω μόνη, λέω `'δεν είναι στα καλά της''
Ποιοι σε παράτησαν και θέλεις να τους δείξεις;
Μια πεταλούδα που δαγκώνει τα φτερά της
σε πλησιάζω και πεθαίνω να μ` αγγίξεις
Μα η εικόνα σου παγώνει
μετά σε βλέπω πάλι μόνη.
Claude Monet-Butterfly
Μαύρη Πεταλούδα – Γιάννης Χαρούλης
Στίχοι: Ελένη Φωτάκη -
Μουσική Μίνως Μάτσας-
Ερμηνεία: Γιάννης Χαρούλης
Κaτάσπρα κι άσπρα, κάτασπρα νερά
δε σε ξεπλένουν τούτη τη φορά
σε ψάχνει ο άγγελος σου με κερί
βγες μαύρη πεταλούδα να σε βρει
Κοιμούνται τα μαχαίρια στα βουνά
κι η μαύρη πεταλούδα τα ξυπνά.
Αλλού χαρίζει ο Χάρος το φιλί
κι η μαύρη πεταλούδα τον καλεί
Ποιόν πόθο είδες να 'μεινε κρυφός
κι εσύ πετάς πολύ κοντά στο φως.
Λιβάνι καιν και κλαιν οι ουρανοί
κι η νύχτα δε θα σε 'βρει ζωντανή
Κατάσπρα κι άσπρα, κάτασπρα νερά
δε σε ξεπλένουν τούτη τη φορά
ανάβει ο άγγελός σου τρεις φωτιές
βγες έξω μαύρη πεταλούδα, βγες
Martin Johnson Heade- Blue Morpho Butterfly
Το Τραγούδι της Πεταλούδας – Μίλτος Πασχαλίδης
Στίχοι: Έλενα Αρβανίτη
Μουσική: Μιλτιάδης Πασχαλίδης & Φίλιππος Πλιάτσικας & Μάνος Ξυδούς
1. Ανδρέας Τσέκος
Μουσική: Μιλτιάδης Πασχαλίδης & Φίλιππος Πλιάτσικας & Μάνος Ξυδούς
1. Ανδρέας Τσέκος
Για σένα απατεώνισσα
Με τον καημό κανόνισα
Ποτέ να μην χωρίσω
Τις νύχτες μου περπάτησα
Τους φίλους μου παράτησα
Μα εσύ με πήγες πίσω
Μέσα σε άλλη αγκαλιά
Που δίνεις τα φιλιά σου
Πεταλουδίτσα μου ακριβή
Θα κάψεις τα φτερά σου
Για σένα απατεώνισσα
Τα χρόνια μου λησμόνησα
Κι έπεισα τη καρδιά μου
Μία σου λέξη θα `φτανε
Και την ζωή μου θα `φτιαχνε
Όπως τα όνειρά μου
Μέσα σε άλλη αγκαλιά
Που δίνεις τα φιλιά σου
Πεταλουδίτσα μου ακριβή
Θα κάψεις τα φτερά σου
Με τον καημό κανόνισα
Ποτέ να μην χωρίσω
Τις νύχτες μου περπάτησα
Τους φίλους μου παράτησα
Μα εσύ με πήγες πίσω
Μέσα σε άλλη αγκαλιά
Που δίνεις τα φιλιά σου
Πεταλουδίτσα μου ακριβή
Θα κάψεις τα φτερά σου
Για σένα απατεώνισσα
Τα χρόνια μου λησμόνησα
Κι έπεισα τη καρδιά μου
Μία σου λέξη θα `φτανε
Και την ζωή μου θα `φτιαχνε
Όπως τα όνειρά μου
Μέσα σε άλλη αγκαλιά
Που δίνεις τα φιλιά σου
Πεταλουδίτσα μου ακριβή
Θα κάψεις τα φτερά σου
Albert Bierstadt- Butterfly, 1904
Κόκκινη πεταλούδα - Μίλτος Πασχαλίδης
Henry Matisse, Boy with Butterfly Net,1907
Μάνος Λοϊζος – Η ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ – Μαρία Ρουσσέα
Στίχοι Φώντας Λάδης
Μουσική Μάνος Λοϊζος
Ερμηνεία Μαρία Ρουσσέα
Στίχοι
Χίλιες πεταλούδες στο σπίτι μου έχω φέρει
χρόνια τις μαζεύω μέσα απ΄ τα όνειρα ,
μα μιά πεταλούδα την έφτιαξα απ΄ αγέρι
κι είν΄ αυτή η πρώτη, η καλοκυρά
Είναι η φωνή σου αχνή σαν πεταλούδα ,
λίγο φτερουγίζει και λίγο σταματά ,
πρώτα ανοιγοκλείνει τα δυο της τα βελούδα
και στο πρόσωπό μου στέκει και περπατά
Karen Margulis-Butterfly Dreams
Νυχτοπεντοζάλης Πουλόπουλος Γιάννης
Στίχοι: Γιάννης Ρίτσος
Μουσική: Νίκος Μαμαγκάκης
Στίχοι
Τζιτζίκια στήσαν το χορό
με το χορό, στο ντάλα μεσημέρι
και στέκουν γύρω τα παιδιά
και παίζουν παλαμάκια
Μια πεταλούδα διάφανη
πορτοκαλιά και μαύρη
στου γέρου κόσμου στάθηκε
τα φρύδια επάνω αντήλιο
κι έπαιζε και κρυφόγνεφε
της πίκρας μαντηλάκι
Ίσκιοι της νύχτα και νερά
ναι, και νερά
φύλλα πλατιά της νύχτας
παίχ’ τε βιολιά αχτίνες μου
παίχ’ τε μου παπαρούνες
παίχ’ τε ταμπούρλα κόκκινα
τον νυχτοπεντοζάλη
Elsa Mora - artwork
Sad Piano Music – The Butterfly
Fowling scene from the tomb of Nebamun, mural painting (fragment) about 1350 BCE
Ευχαριστώ από καρδιάς την Εκλεκτή μου Φίλη Γεωργία Κοτσόβολου, που γι' άλλη μια φορά με τίμησε, επιλέγοντας ένα ποίημά μου γι' αυτό το εξαιρετικό αφιέρωμά της στις "ΠΕΤΑΛΟΥΔΕΣ στη Λογοτεχνία και την Τέχνη".
ΑπάντησηΔιαγραφή