ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ (14 Αυγούστου 1908 - 2 Σεπτεμβρίου 1984)

Ο Μάνος Κατράκης γεννήθηκε στις 14 Αυγούστου του 1908 στο Καστέλι Κισσάμου, στην Κρήτη. Ήταν το μικρότερο από τα πέντε παιδιά του έμπορου Χαράλαμπου Κατράκη και της Ειρήνης. Πριν συμπληρώσει τα 10 του χρόνια η οικογένεια του μετακόμισε στην Αθήνα καθώς οι δουλειές του πατέρα δεν πήγαιναν και τόσο καλά και θεώρησαν πως η πρωτεύουσα θα προσέφερε περισσότερες επαγγελματικές ευκαιρίες από τη Μεγαλόνησο.

Τον μικρό Μάνο «γοήτευε» το ποδόσφαιρο. Έπαιζε αρχικά στην ομάδα του «Κεραυνού» και μετά στον «Αθηναϊκό». Κάποια στιγμή σε νεαρή ηλικία αναγκάζεται να γίνει ο «προστάτης» της οικογένειας καθώς ο πατέρας του λείπει πια συνεχώς και ο μεγαλύτερος αδερφός του Γιάννης είναι ήδη ξενιτεμένος στην Αμερική.

«Ταξίδι στα Κύθηρα» (1984)
Ο Μάνος Κατράκης με την Ντόρα Βολανάκη

Γρήγορα πάντως το ταλέντο του θα ανακαλυφθεί. Εμφανίζεται για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή στην Αθήνα το 1927. Ο σκηνοθέτης Κώστας Λελούδας θα ενθουσιαστεί από το μπρίο και τη δυναμικότητα του νεαρού και έτσι ένα χρόνο αμέσως μετά θα παίξει στην πρώτη βουβή ταινία «Το λάβαρο του '21» (1928). Ταυτόχρονα σχεδόν συμμετέχει σε θεατρικές παραστάσεις τοπικών θιάσων, όπως του «Θιάσου Νέων» του Ανδρέα Παντόπουλου και του θιάσου της Μαρίκας Κοτοπούλη, μέχρις ότου καταφέρνει να μπει στο Εθνικό Θέατρο (1931).

O Μάνος Κατράκης (αριστερά)
με τον Γιάννη Ρίτσο (κέντρο).
Από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη.
πηγή

Από κει και πέρα όλα άλλαξαν ραγδαία για τον Κατράκη. Η δεκαετία του '30 έφερε την καταξίωσή του στο θεατρικό σανίδι, τη γνωριμία του με εξέχουσες προσωπικότητες του καιρού (όπως ήταν η φιλία του με τον μαέστρο Δημήτρη Μητρόπουλο) αλλά και τον πρώτο του γάμο, σε ηλικία 25 ετών, με την επίσης ηθοποιό, Άννα Λώρη. Από το 1933 έπαιξε κατά σειρά με τους θιάσους Λουδοβίκου Λούη, Μήτσου Μυράτ, Βασίλη Αργυρόπουλου και Μαρίκας Κοτοπούλη μέχρι το 1935 όταν επαναπροσλήφθηκε από το Εθνικό θέατρο.

Ο γάμος του τέλειωσε σύντομα και γρήγορα ήρθε ο πόλεμος κι η κατοχή. Συμμετείχε στο μέτωπο και πολέμησε γενναία αλλά δραματικά γεγονότα στιγμάτισαν την τότε ζωή του: ένας δεύτερος γάμος που κι αυτός δεν ορθοπόδησε, ο χαμός κατά τη γέννα των μοναδικών δίδυμων παιδιών του, η ένταξή του στο ΕΑΜ και στην αριστερά, που τον έβαλαν αργότερα στο στόχαστρο των συντηρητικών παρατάξεων. Το 1943, όταν ανέλαβε Πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών συνέβαλε τα μέγιστα στην ίδρυση του Κρατικού θεάτρου Θεσσαλονίκης όπου και έπαιξε μέχρι το 1946 όταν επαναπροσλήφθηκε στο Εθνικό Θέατρο για ένα έτος. Τότε, αρνούμενος να υπογράψει «δήλωση μετανοίας», εξορίστηκε στην Ικαρία, στη Μακρόνησο και τον Αη Στράτη, μέχρι το 1952. Η φιλία του και η κοινή πορεία με συναγωνιστές του, όπως ο Γιάννης Ρίτσος και ο Γιάννης Χοντζέας, τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει τις δραματικές αυτές στιγμές. Ταυτόχρονα είχε τη δύναμη να εμψυχώνει όποιον συναντούσε στη Μακρόνησο και στον Άη Στράτη.

Η παρέα της εξορίας: Μάνος Κατράκης, Γιάννης Ρίτσος, Δημήτρης Φωτιάδης, Μενέλαος Λουντέμης
πηγή 

Όταν πια στις αρχές της δεκαετίας του '50 επιστρέφει στην Αθήνα οριστικά, το μετεμφυλιακό κλίμα είναι βαρύ. Λίγες πόρτες ανοιχτές, λίγες δουλειές. Αναγκάζεται να εργαστεί ευκαιριακά (στο ραδιόφωνο στην αρχή) αλλά σιγά-σιγά κατορθώνει να πάρει μικρούς ή μεγαλύτερους ρόλους στο θέατρο και στον κινηματογράφο.

Επίσης το 1951 - 1952 διοργανώνει «ποιητικές απογευματινές» στο θέατρο Μουσούρη. Το 1952 πρωταγωνίστησε στον «Προμηθέα» του Αισχύλου με τον Θυμελικό θίασο του Καρζή σε Δελφούς και Αθήνα όπου μετά την παράσταση δέχεται την έκφραση συγχαρητηρίων από τους Βασιλείς. Ακολούθως πρωταγωνίστησε στο θίασο της Κοτοπούλη και το 1953 οργάνωσε δικό του θίασο. Από του 1954 είναι πρωταγωνιστής του «Θεάτρου Αθηνών» και από το επόμενο έτος του «Εθνικού Λαϊκού Θεάτρου» στο οποίο ανέβαιναν συνεχώς παραστάσεις και με μεγάλη επιτυχία.

Στα 1954 θα γνωρίσει την πιο σημαντική σύντροφο της ζωής του και μετέπειτα σύζυγό του (τρίτη και τελευταία), τη Λίντα Άλμα μετά από μία θεατρική πρεμιέρα. Από κείνη τη μέρα και μετά δε θα τους ξαναχωρίσει τίποτα, μονάχα ο θάνατος του μεγάλου ηθοποιού, τριάντα χρόνια αργότερα.

Η επόμενη περίοδος ήταν η πιο λαμπρή για τον Κατράκη, τον καθιέρωσε και τον καταξίωσε ως μεγάλο άνθρωπο της τέχνης στη συνείδηση όλων.

Οι μεγάλες αγάπες του Μάνου Κατράκη ήταν εκτός από το θέατρο και την τέχνη γενικότερα (σκιτσάριζε και έγραφε ποίηση), οι γυναίκες και ο ιππόδρομος. Πολλά έχουν ειπωθεί για αυτά του τα πάθη, ωστόσο το μόνο αναμφισβήτητο είναι το αστείρευτο και φυσικό του ταλέντο, η υπέροχη φωνή του (π.χ. όταν απαγγέλλει το «Άξιον Εστί» του Ελύτη ή το «Πέντε η ώρα που βραδιάζει» από το θρήνο για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας του Λόρκα), τα αδιαπραγμάτευτα ιδανικά του.

Η συνεχής καταπόνηση του οργανισμού του δημιούργησε με τον καιρό προβλήματα και η υγεία του εξασθένησε. Μανιώδης καπνιστής σχεδόν μέχρι το τέλος της ζωής του, αρνήθηκε να ακολουθήσει αυστηρό πρόγραμμα θεραπείας. Έτσι, λίγο μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων της τελευταίας ταινίας στην οποία πρωταγωνίστησε -το Ταξίδι στα Κύθηρα με σκηνοθέτη το Θόδωρο Αγγελόπουλο- άφησε την τελευταία του πνοή στις 2 Σεπτεμβρίου του 1984, σε ηλικία 76 ετών.

*********************************************

Επιλεκτική ταινιογραφία

* Το λάβαρο του '21 (1929) .... Δήμος

* Έτσι κανείς, σαν αγαπήσει (1931)

* Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας (1932)

* Καταδρομή στο Αιγαίο (1946) .... Ραΐδης

* Μαρίνος Κονταράς (1948) .... Μαρίνος Κονταράς

* Εύα (1953)

* Μαγική πόλις (1954)

* Ο δρόμος με τις ακακίες (1956) .... Χρήστος Βρανάς

* Φλογέρα και αίμα (1961)

* Αντιγόνη (1961) .... Κρέων

* Συνοικία το όνειρο (1961) .... νεκροφόρα

* Ηλέκτρα (1962)... παιδαγωγός

* Τα κόκκινα φανάρια (1963) .... καπετάν Νικόλας

* Ένας ντελικανής (1963) .... πατέρας

* Ο αδελφός Άννα (1963) .... πάτερ Βασίλειος

* Το χώμα βάφτηκε κόκκινο (1964) .... Χορμόβας

* Ενωμένοι στη ζωή και στο θάνατο (1964) .... καπετάν Στράτος

* Προδοσία (1964) .... Βίκτωρ Καστριώτης

* Διωγμός (1964) .... παπάς

* Ιστορία μιας ζωής (1965) .... Μικές Παπαδήμας

* Σπαραγμός (1965) .... Δημήτρης Νταλίκης

* Το μπλόκο (1965) .... Ηλίας

* Το χώμα βάφτηκε κόκκινο (1965)... Χορμόβας

* Κατηγορώ τους ανθρώπους (1966) .... δικηγόρος, Ελευθέριος Δημητρόπουλος

* Ο κατατρεγμένος (1966) .... Λάμπρος Σαριόγλου

* Έρωτας στην καυτή άμμο (1966) .... Νικόλας

* Τώρα που φεύγω απ' τη ζωή (1966)

* Δάκρυα για την Ηλέκτρα (1966) .... Τάσος Πετρίδης

* Αιχμάλωτοι του πεπρωμένου (1966) .... Χρήστος

* Κοντσέρτο για πολυβόλα(1967).... υποστράτηγος Γ. Καραγιαννόπουλος "Δαρείος"

* Ο δραπέτης (1967) .... Νικόλας

* Ο Λαμπίρης εναντίων παρανόμων (1967)

* Ξεριζωμένη γενιά (1968) .... Μάνθος

* Θα κάνω πέτρα την καρδιά μου (1968) .... Παντελής

* Η λυγερή (1968) .... Κωνσταντής Ματρόζος

* Ας με κρίνουν οι γυναίκες (1968) .... Άγγελος Μπαρτής

* Το κανόνι και τ' αηδόνι (1968)

* Η καρδιά ενός αλήτη (1968) .... Μάνος Σαρρής

* Η λεωφόρος της προδοσίας (1969) .... Γερακάρης

* Κυνηγημένη προσφυγοπούλα (1969) .... Αργύρης

* Κακός, ψυχρός κι ανάποδος (1969) .... Αλέκος Βαλίρης

* Ο πρόσφυγας (1969) .... Αθανάσιος Δαούτης

* Για την τιμή και τον έρωτα (1969) .... Παύλος Κλαδάς

* Η σφραγίδα του Θεού (1969)... καπετάν Γιάννης

* Η ζούγκλα των πόλεων (1970) .... Λυσίας Σέκερης

* Ορατότης μηδέν (1970) .... Χορστ Ρίχτερ

*Κατηγορώ τους δυνατούς (1970) .... Λάμπρος Κονταρίνης

* Εσένα μόνο αγαπώ (1970) .... Βύρων Δέρκος

* Αυτοί που μίλησαν με τον θάνατο (1970)

* Κατάχρησις εξουσίας (1971)... Κανέλλος Βασιλόπουλος

* Με φόβον και πάθος (1972) .... Αλέξανδρος Βιάσκος

* Αντάρτες των πόλεων (1972) .... πατέρας Φώτη

* Η δίκη των δικαστών (1974) .... Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

* Κραυγή γυναικών (1978) .... Κρέων

* Ελευθέριος Βενιζέλος: 1910-1927 (1980) .... Πέτρος

* Ο άνθρωπος με το γαρίφαλο (1980) .... Νικόλαος Πλαστήρας

* Τα χρόνια της θύελλας (1984) ....

* Ταξίδι στα Κύθηρα (1984) .... Σπύρος

http://gm1541960gmg.blogspot.gr/

Κρέων ( Σοφοκλέους Αντιγόνη )

Από τις αναμνήσεις του Θύμιου Καρακατσάνη

Τότε στη Μακρόνησο, σ’ εκείνο το «σχολείο επανένταξης», όταν έβλεπε να δέρνουν κανέναν αδύναμο, τους έλεγε «ρε, δέρνετε το γεροντάκι, ελάτε να δείρετε εμένα».

Στο έργο «Ντα», έφευγα απ’ το θέατρο κι έτρεχα να προλάβω τη σκηνή που περνάει πίσω από μια κλαίουσα (ήταν το σκηνικό), και πέρναγε ένας μεσήλιξ και έβγαινε απ’ έξω ένας ενενήντα τόσο χρονών, με πάρεση… και τρόμαζα με την ταχύτητα που γινότανε. Ήτανε ένα δέντρο, και μόλις το πέρναγε, μεταμορφωνότανε! Εννιά, δέκα φορές θα το είχα δει…

(Ένα από τα τελευταία όνειρα της ζωής του Μάνου Κατράκη ήταν να παίξει τον Βασιλιά Ληρ με τον Θύμιο Καρακατσάνη ως γελωτοποιό).Όταν ήρθε το ασθενοφόρο και τον πήρε, πήγα να κάτσω δίπλα, και μου λέει όπως είχε τη μάσκα του οξυγόνου:
«Πήρα μαζί και το έργο, τον Βασιλιά Ληρ».
Ε, δεν μπόρεσα να κάτσω δίπλα του, να πάω στο νοσοκομείο, λέω πηγαίνετε εσείς και θα ‘ρθω με το αυτοκίνητο, και βγήκα έξω κι άρχισα να χτυπιέμαι…, δεν μπορούσα να καταλάβω αν υπάρχει Θεός, πώς το κάνει αυτό…

από διήγηση του Θύμιου Καρακατσάνη στην Εύη Κυριακοπούλου
από την εκπομπή της ΕΡΤ ΑΝΤ’ ΑΥΤΟΥ

https://logomnimon.wordpress.com/

Ο Μάνος Κατράκης και το περιστατικό που παραλίγο να στοιχίσει τη ζωή του στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο... 

Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, το 1940, ο Μάνος Κατράκης, έφυγε για το μέτωπο. Ο ηθοποιός ήταν άτυπα, προστάτης οικογένειας, καθώς ο πατέρας του, που ήταν έμπορος, έλειπε συνεχώς για δουλειές στο εξωτερικό. Έτσι ο Κατράκης άφησε πίσω του τη μητέρα και τις αδελφές του. Την ημέρα της αναχώρησης ένας συνάδελφός του, που τον είδε πάνω στο άλογο, του είπε: «Ε, μωρέ Κατράκη, σαν τον Άη Γιώργη τον καβαλάρη μοιάζεις». Κι όμως, το άλογο αυτό που έκανε τον ηθοποιό να μοιάζει με άγιο, παραλίγο να γίνει η αιτία για να χάσει τη ζωή του. Την ημέρα του ατυχήματος, ο Κατράκης είχε σταλεί από το διοικητή του, να βοηθήσει τον οδηγό μιας κλινάμαξας που είχε μείνει σε μια ανηφόρα. Το άλογο του όμως την ημέρα εκείνη ήταν δύστροπο και ανυπάκουο και έτσι ο Κατράκης πήρε άπραγος το δρόμο της επιστροφής. Την ώρα που κατηφόρισε ένα κακοτράχαλο δρόμο, στο χείλος του γκρεμού, πέρασε με ταχύτητα ένα στρατιωτικό αυτοκίνητο, που τρόμαξε το άλογο. Ο Μάνος Κατράκης κατάφερε να επιβιώσει στον πόλεμο Το ζώο σηκώθηκε στα δύο του πόδια και τότε ο ηθοποιός σκέφτηκε πως ήρθε το τέλος του,αφού ήταν δίπλα στον γκρεμό, αλλά για καλή του τύχη το άλογο παραπάτησε και έπεσε προς τη μεριά του δρόμου. Το πόδι του ηθοποιού όμως πλακώθηκε από το χτυπημένο ζώο και εγκλωβίστηκε. Προσπάθησε φωνάζοντας,  να προλάβει τους επιβάτες του αυτοκινήτου, που ήταν η αιτία του κακού, αλλά μάταια. Το όχημα είχε απομακρυνθεί αρκετά και κανείς δεν τον άκουσε. Το άλογο ήταν βαριά τραυματισμένο και δεν μπορούσε να σηκωθεί με αποτέλεσμα ο Κατράκης να μείνει για πολλές ώρες καταπλακωμένος. Όπως είπε αργότερα, ούτε που θυμόταν πόσες ώρες είχαν περάσει μέχρι που τον βρήκαν κάποιοι περαστικοί στρατιώτες και τον μετέφεραν στο Μέτσοβο. Οι συμπολεμιστές του, ήταν έτοιμοι να τον κηρύξουν αγνοούμενο, όταν εμφανίστηκε μπροστά τους σώος και αβλαβής. Παρά την περιπέτειά  δεν έπαψε να αγαπά τα άλογα. Διηγούμενος ιστορίες από τον πόλεμο, ανέφερε συχνά μια εικόνα φρίκης που του έμεινε χαραγμένη στο μυαλό για χρόνια. Λίγο πριν φτάσουν στα Γιάννενα, ο Κατράκης και οι υπόλοιποι στρατιώτες είδαν από μακριά, πεσμένο στο δρόμο ένα άλογο με μια μαύρη κηλίδα πάνω του. Πλησιάζοντας συνειδητοποίησαν ότι δεν ήταν κηλίδα αλλά ένα όρνιο που κατασπάραζε το χτυπημένο άλογο, το οποίο ήταν ζωντανό. Ο ηθοποιός και οι σύντροφοί του δεν άντεχαν να βλέπουν το ζώο να υποφέρει και αποφάσισαν να το λυτρώσουν με μια πιστολιά. Ο Κατράκης περιέγραφε αυτή την ιστορία σαν «ένα από τα πιο συγκλονιστικά και τραγικά περιστατικά που είχε ζήσει στη ζωή του». Ο Μάνος Κατράκης κατάφερε να επιβιώσει στο μέτωπο και επέστρεψε στο σπίτι του, ξαφνιάζοντας ευχάριστα τη μητέρα του, που από «μαντάτα» που είχαν φτάσει στα αυτιά της, τον θεωρούσε νεκρό. Η υπόλοιπη ζωή του ηθοποιού δεν κύλησε ανέμελα. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου εξορίστηκε στη Μακρόνησο και τον Αη Στράτη, αλλά αυτό είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο της ζωής του, που αξίζει ξεχωριστή μνεία.... 

 http://www.mixanitouxronou.gr/