Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΘΗΝΑ 2019 - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΛΜΠΟΥΜ ΤΗΣ ΝΕΛΛΑΣ ΘΕΟΤΟΚΑΤΟΥ

Το Φετιχιέ τζαμί, («Τζαμί του Πορθητή»), είναι ένα κτήριο που οικοδομήθηκε το β' μισό του 17ου αιώνα στο κέντρο της Αθήνας.
Κατασκευάστηκε το 1668–1670 και βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Ρωμαϊκής Αγοράς, κοντά στον Πύργο των Ανέμων, κτισμένο στα ερείπια μιας τρίκλιτης βασιλικής της μέσοβυζαντινής περιόδου. Κατά την τουρκοκρατία, ήταν γνωστό ως "το τζαμί του Σταροπάζαρου". Από το 1834, όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους και μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα χρησιμοποιήθηκε ως στρατιωτικό αρτοποιείο. Έκτοτε χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως αρχαιολογική αποθήκη για τα διάφορα ευρήματα των ανασκαφών της Αγοράς και της Ακρόπολης .

Έκτοτε χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως αρχαιολογική αποθήκη για τα διάφορα ευρήματα των ανασκαφών της Αγοράς και της Ακρόπολης. Λόγω της πληθώρας διαθέσιμου οικοδομικού υλικού κατά το χρόνο ανεγέρσεώς του, ενσωματώνει αρχιτεκτονικά μέλη των κλασσικών και βυζαντινών χρόνων, μεταξύ των οποίων και ιωνικά κιονόκρανα της αρχαίας εποχής.

Με εξαίρεση την αφαίρεση των πλέον πρόσφατων αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων και την επιστροφή του στην αρχική του κατάσταση το 1935, το τζαμί δεν είχε ποτέ υποβληθεί σε πλήρη ανακαίνιση, ενώ το 2010 είχε εμφανίσει σοβαρά προβλήματα στατικότητας. 

 Το φθινόπωρο του 2010, το Υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισε την εκκένωση του κτιρίου από τις διάφορες αρχαιότητες που βρίσκονταν αποθηκευμένες εκεί, καθώς και την έναρξη διαδικασίας ανακαίνισης, η οποία ολοκληρώθηκε το 2017.Το μνημείο σήμερα είναι επισκέψιμο και λειτουργεί και ως χώρος εκθέσεων.

Οι Ρωμαίοι επέλεξαν τον 1ο αιώνα π.Χ. μεταξύ 19 και 11 π.Χ. για να χτίσουν τη Ρωμαϊκή αγορά στη συγκεκριμένη τοποθεσία, ακριβώς επειδή βρίσκεται σε ένα στρατηγικό σημείο ανάμεσα στην Ακρόπολη, το σημαντικότερο θρησκευτικό και συμβολικό χώρο της πόλης και την αρχαία αγορά, το κέντρο της εμπορικής και πολιτικής ζωής της εποχής. 

Η Ρωμαϊκή αγορά δημιουργήθηκε ως συνέχεια της αρχαίας αγοράς, προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες της καθημερινής ζωής της πόλης. Η αρχαία αγορά συνδέθηκε με τη Ρωμαϊκή αγορά μέσα από ένα δρόμο. Όταν η Ρωμαϊκή αγορά ολοκληρώθηκε, ο δρόμος αυτός ήταν διακοσμημένος με μια Ιωνική στοά. Η αγάπη των Ρωμαίων για την πολυτέλεια και την σπατάλη χαρακτηρίζει άλλωστε πολλά από τα έργα τους. 

Η αγορά ήταν ένα μεγάλο τετράγωνο αίθριο που περιβαλλόταν από κίονες Ιωνικού ρυθμού. Από τη μία πλευρά της Αγοράς, την ανατολική, υπήρχαν διάφορα καταστήματα. Η πύλη που υπάρχει ακόμα και σήμερα είναι το εξωτερικό μέρος της πύλης που ονομάζεται Πρόπυλο. Αυτή η πύλη είναι γνωστή ως πύλη της Αρχηγέτιδος Αθηνάς. Με αυτό το όνομα αναφέρεται σε διάφορες επιγραφές, επειδή ήταν αφιερωμένο στη θεά Αθηνά από το δήμο της Αθήνας.

Η αγορά κατασκευάστηκε με τη χρηματοδότηση του Αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου,αν κάτι που είναι γνωστό από μια άλλη επιγραφή που βρέθηκε στο Πρόπυλο. Κατά την διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Αδριανού (2ος αιώνας μ.Χ.), επεκτάθηκε και προστέθηκε μια επιγραφή στην πύλη η οποία και καθόριζε τις φορολογικές υποχρεώσεις των εμπόρων λαδιού. 

Το Αγορανομείο....
Το λεγόμενο Αγορανομείο χτίστηκε στα μέσα του 1ου αι. μ.Χ. περίπου. Το διακρίνουμε απέναντι από το Ανατολικό πρόπυλο της Ρωμαϊκής Αγοράς, σε ψηλότερο κατά 4.50μ. περίπου επίπεδο
Σώζονται ένα πλατύ κλιμακοστάσιο, μέρος της πρόσοψής του με τρεις θύρες με τοξωτά υπέρθυρα από γκρίζο μάρμαρο Υμηττού, καθώς και τμήματα του βόρειου και του νότιου τοίχου του.
Ο Αμερικανός αρχαιολόγος Michael Hoff πιστεύει πως ήταν Σεβαστείο, δηλαδή κτίριο για την αυτοκρατορική λατρεία, λόγω της επιγραφής στο λευκό επιστύλιο που αναφέρει :«Σεβαστούς θεούς». 

Με το όνομα Αέρηδες καθιερώθηκε να λέγεται αρχαίο μνημείο που βρίσκεται στους βόρειους πρόποδες της Ακρόπολης Αθηνών, στον χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς στην Πλάκα. Η επίσημη ονομασία του είναι Ωρολόγιο του Κυρρήστου και θεωρείται πως το ανήγειρε ο Ανδρόνικος ο Κυρρήστης (ή Κύρρηστος). Πρόκειται για οκταγωνικό μαρμάρινο κτίριο, χωρίς κίονες, όπου στις ισάριθμες μετόπες του φέρονται ανάγλυφοι οι οκτώ κύριοι άνεμοι, εξ ου και η ονομασία «Αέρηδες». Φέρει δύο θύρες, μία προς βορρά και μία προς δύση.

Το Ωρολόγιο του Κυρρήστου ανεγέρθηκε από τον Έλληνα αστρονόμο Ανδρόνικο από την Κύρρο της Μακεδονίας (ή Μακεδονικής Συρίας) (α΄ μισό του 1ου αιώνα π.Χ.), ανατολικά του αρχαιολογικού χώρου του μικρού πρόπυλου της Ρωμαϊκής Αγοράς στην Αθήνα. Κατά την πρωτοχριστιανική περίοδο χρησιμοποιήθηκε ως καμπαναριό βυζαντινής εκκλησίας. Κατά τον 15ο αιώνα το μνημείο περιγράφεται από τον περιηγητή Κυριακό Αγκωνίτη ως ναός του Αιόλου.
Μετά την εκκένωση της Αθήνας από τα στρατεύματα του Φραντσέσκο Μοροζίνι και την ανακατάληψή της από τους Τούρκους, το κτίριο αυτό μετατράπηκε σε Τεκέ (τουρκικά: μουσουλμανικό μοναστήρι) από Δερβίσηδες που είχαν έλθει από διάφορα μέρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και εγκαταστάθηκαν σε αυτό. 

Τον ακριβή λόγο κατασκευής του μέσα στο χώρο της ρωμαϊκής αγοράς δεν τον γνωρίζουμε. Ούτε τον χρηματοδότη του έργου. Οι μελετητές ωστόσο θεωρούν πως ήταν ένα είδος μετεωρολογικού σταθμού της εποχής, που παράλληλα υπολόγιζε και την ώρα. Ήταν σημαντικό για τους εμπόρους να γνωρίζουν την ώρα και τους ανέμους για να μπορούν να υπολογίσουν πότε περίπου θα έφθαναν τα προϊόντα τους στον προορισμό τους.

 Η στρογγυλή σκεπή των Αέρηδων από μέσα...
Περί το 1840. Το περίφημο Ωρολόγιον του Ανδρονίκου, κτήριο του τέλους του 1ου αι. π.Χ., που διέθετε εννέα ηλιακά ωρολόγια αλλά και μηχανισμό «πλανηταρίου»....

Το Ωρολόγιο του Κυρρήστου ή Πύργος των Ανέμων ή Αέρηδες, όπως είναι σήμερα γνωστό, είναι ένας οκταγωνικός πύργος 13.5 μέτρων, κατασκευασμένος από πεντελικό μάρμαρο. Πάνω στη στέγη υπήρχε ένας ανεμοδείκτης σε μορφή Τρίτωνα, ο οποίος σήμερα δεν σώζεται. Κάτω από το γείσο της στέγης, απεικονίζονται οκτώ φτερωτοί ανάγλυφοι άνεμοι με τα σύμβολά τους:.. 

Το νερό από την πηγή της “Κλεψύδρας” στην Ακρόπολη, έφθανε στην επάνω δεξαμενή και από εκεί στην κάτω, όπου υπήρχε πλωτήρας συνδεδεμένος με μία λεπτή μπρούτζινη αλυσίδα. Όταν ανέβαινε με τη στάθμη του νερού, κινούσε την αλυσίδα, η οποία με τη σειρά της περιέστρεφε το μηχανισμό του ρολογιού που βρισκόταν στο κέντρο του πύργου. Κάθε 24 ώρες άδειαζαν τη μικρή δεξαμενή και αυτό ισοδυναμούσε με κούρδισμα του ρολογιού.... 

Πως ακριβώς υπολόγιζαν την ώρα αλλά και “διάβαζαν” τον καιρό δεν γνωρίζουμε. Διάφοροι επιστήμονες έχουν καταλήξει για το πως λειτουργούσε το υδραυλικό ρολόι. Υπήρχαν δυο δεξαμενές, η μία ψηλότερα από την άλλη....

  Ο Σκίρων, γνωστός και ως Αργέστης, Ιάπυξ ή Ολυμπιάς (Μαΐστρος), ο άνεμος της καταιγίδας. Προκαλεί καταστροφές και εικονίζεται ν’ αδειάζει απότομα μια υδρία. Μια άλλη άποψη τον θέλει να σκορπίζει αναμμένα κάρβουνα από ένα μαγκάλι. Οι Γάλλοι έχουν αντίστοιχα τον Μιστράλ (μαϊστράλι) και οι Θεσσαλονικείς τον Βαρδάρη!........
Βορρέας για τον βορρά, Καικίας για τον βορειοανατολικό, Απηλιώτης για τον ανατολικό, Εύρος για τον νοτιοανατολικό, Νότος για τον νότιο, Λιψ (Λίβας) για τον νοτιοδυτικό, Ζέφυρος για τον δυτικό και Σκίρων για τον βορειοδυτικό. Κάτω από τους ανέμους, ήταν μάλλον τοποθετημένα τα ηλιακά ρολόγια του μνημείου. Στο εσωτερικό υπήρχε υδραυλικό ρολόι για να υπολογίζουν την ώρα τις ανήλιες μέρες, αλλά και τις νύχτες....

Ο Απηλιώτης (Λεβάντες), ένας ευχάριστος φθινοπωρινός άνεμος που κουβαλά καρπούς στον μανδύα του. 

 Ο Εύρος (Σιρόκος), ισχυρότατος άνεμος, όπως δείχνουν τ’ ακατάστατα ρούχα του, που στο Αιγαίο φέρνει φοβερές φουρτούνες. Όταν είναι ήπιος, φέρνει υγρασία και
καταχνιά, κάτι που υποδηλώνει το καλυμμένο χέρι του και ο μανδύας, που κρύβει το πρόσωπό του. 

  Ο Καικίας (Γραίγος), επίσης χειμωνιάτικος άνεμος. Εικονίζεται με μια ασπίδα από την οποία ρίχνει χαλάζι. Είναι δριμύς και ψυχρός άνεμος, ο οποίος προκαλεί τρικυμία. 

Ο Βορέας ή Απάρκτιον (Βοριάς) συμβολίζει τον χειμώνα. Παγωμένος και βουερός, είναι λογικό να έχει για σύμβολό μια μπουρού (μεγάλο κοχύλι).

  Ο Νότος (Όστρια), αγαπημένος των γεωργών, φέρνει απαλές, συνεχείς βροχές. Κρατά ένα αγγείο με το οποίο ποτίζει τη γη. 

Ο Λιψ (Γαρμπής) ένας ούριος άνεμος που αγαπούν οι ναυτικοί, κρατά ένα άφλαστον, δηλαδή την απόληξη της πρύμης, σπρώχνοντας το ένα σκάφος στον προορισμό
του. Για τους γεωργούς όμως, ο Γαρμπής είναι πολύ ζεστός και συνήθως καταστροφικός άνεμος. 

ΚΕΙΜΕΝΑ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ : ΝΕΛΛΑ ΘΕΟΤΟΚΑΤΟΥ

πηγές πληροφοριών
https://el.wikipedia.org/
https://plakadiadromes.webnode.gr/
https://istioploikoskosmos.gr/