Η λογοτεχνία ως ύψιστη μορφή της τέχνης, ως τέχνη του λόγου,αποτελεί την κορυφαία της έκφραση, από την αρχή της εμφάνισής της ως τις μέρες μας. Η ποίηση, η πεζογραφία και το θεατρικό κείμενο παρακολούθησαν την εξέλιξη του γραπτού λόγου, ως μέσου έκφρασης της ανθρώπινης ψυχής,από την εποχή του παπύρου και της περγαμηνής ως τη σημερινή ψηφιακή εποχή.
Στους αιώνες που κύλησαν, γράφτηκαν κορυφαία λογοτεχνικά έργα: από τα έπη του Ομήρου και το έπος του Γκιλγαμές, τα δραματικά κείμενα της Ελληνικής και κλασσικής Ρωμαϊκής λογοτεχνίας, τα Αναγεννησιακά λογοτεχνικά κείμενα, την Αγγλική και Σαξωνική λογοτεχνική παραγωγή ως τη Γαλλική μυθιστοριογραφία και θέατρο. Αυτά αποτέλεσαν και τη βάση για την επόμενη Αμερικάνικη λογοτεχνία, την Ισπανική και Λατινοαμερικανική, σε ό,τι αφορά τη Δύση.
Είναι γνωστό ότι η λογοτεχνική γραφή εκφράζει τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς της εποχής της και καταγράφει τα ήθη, τους χαρακτήρες και τις ανθρώπινες σχέσεις, μέσα από καταστάσεις που βιώνουν.Δίνει έτσι την ευκαιρία στους συγγραφείς να απεικονίσουν τη δραματικότητα της εποχής τους, τις συγκρούσεις και τα αδιέξοδά της, τις ιδέες και τα κοινωνικά δεδομένα της και να σταθούν κριτικά απέναντί τους. Κι αυτό είναι και πρέπει να είναι το χρέος του δημιουργού: να βλέπει κατάματα την κοινωνική πραγματικότητα και να ονειρεύεται έναν καλλίτερο κόσμο. Να παίρνει μέσα από το έργο του, παρακάμπτοντας την αυτοαναφορικότητα, θέση απέναντι στα μεγάλα ζητήματα της εποχής του και να προτείνει εμμέσως πλην σαφώς λύσεις γι' αυτά, έχοντας ως επίκεντρο πάντα τον άνθρωπο και την καταξίωσή του, ως μοναδικού πνευματικού έμβιου όντος.
Με αυτές τις σκέψεις, θα ήθελα στο σημείο αυτό να εξετάσουμε τους τρόπους με τους οποίους η Ελληνική λογοτεχνική παραγωγή στάθηκε απέναντι στην κρίση που ενέσκηψε στη χώρα μας από το 2010 και μετά. Είναι γεγονός πως η δεκαετία που πέρασε, σημάδεψε με τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές ανακατατάξεις της τους λογοτέχνες και γέννησε μια σπουδαία λογοτεχνική παραγωγή. Ειδικά στο χώρο της ποίησης και της πεζογραφίας, παρατηρείται μια αύξουσα παραγωγή έργων. Πολλοί μιλούν μάλιστα για” τη γενιά της κρίσης”.Αυτό φαίνεται κυρίως μέσα από την πληθύνουσα εκδοτική δραστηριότητα πεζογραφημάτων και ποιητικών συλλογών αλλά και μέσα από την αυξανόμενη παρουσία λογοτεχνικών ιστολογίων και περιοδικών. Και το πιο συνηθισμένο είναι η διογκούμενη παρουσία κυρίως ποιημάτων στον “τοίχο” των χρηστών του fb.
Είναι γεγονός ότι η παρουσία των κοινωνικών δικτύων στη ζωή μας άλλαξε τον τρόπο επικοινωνίας και έκφρασης των χρηστών τους με αστραπιαίους και καταλυτικούς ρυθμούς. Στα πλαίσια αυτής της τρομακτικής δυνατότητας, μπορεί ο κάθε χρήστης να δημοσιοποιήσει το λόγο του και να καταστεί συμμέτοχος των δρωμένων, παίρνοντας ή όχι θέση απέναντί τους. Μέσα σ' αυτή τη νέα τεχνολογική πραγματικότητα, δημιουργήθηκε μια νέα τάση, κυρίως στο χώρο της ποίησης: η ποίηση του διαδικτύου.
Από θεματολογικής πλευράς, αυτή η ποιητική παραγωγή, δεν μπορώ να πω ότι στο σύνολό της ανατέμνει την πολυσχιδή ,ενδημική στη χώρα κρίση.Υπάρχουν βεβαίως ποιητές, άλλοι καταξιωμένοι και άλλοι όχι που ασχολούνται με φαινόμενα, δημιουργήματα της κρίσης όπως η έκπτωση των αξιών, η φτώχεια και η εξαθλίωση ορισμένων κοινωνικών ομάδων.Παράλληλα όμως, καθημερινά,διαβάζουμε ποιήματα ερωτικά ή υπαρξιακά που μπορεί να μην έχουν καθόλου το κοινωνικό στίγμα. Δίπλα σ' αυτά,δημοσιεύονται καθημερινά καθαρά λυρικά ποιήματα που μπορεί έμμεσα να αγγίζουν την εποχή μας ή όχι.Δεν μπορεί όμως κανείς να αρνηθεί αυτή την πρωτογενή εσωτερική αναγκαιότητα του δημιουργού που θέλει να καταθέσει την ψυχή του.Ας μην ξεχνάμε ότι και για τα Ελληνικά δεδομένα η αρχαία λυρική ποίηση του 7ου αι. πχ που ακολούθησε την επική των δυο προηγούμενων, έδωσε κορυφαίους δημιουργούς και δημιουργήματα όπως η ποίηση της Σαπφούς.
Ένα άλλο θέμα που δημιουργείται μέσα από την ποίηση του διαδικτύου, είναι η ευκολία με την οποία αναρτά ο καθένας το κείμενό του και το βαφτίζει ποίημα.Κατά τη γνώμη μου, δυο είναι τα κύρια γνωρίσματα που πρέπει να έχει ένα ποίημα: ο ρυθμός και το μήνυμα. Σε ό,τι αφορά το ρυθμό, είτε επιτυγχάνεται με το μέτρο και την ομοιοκαταληξία είτε είναι εσωτερικός μεν αλλά διακριτός, κι αυτό γίνεται με τη μοντέρνα και τη μεταμοντέρνα ποίηση.Σε ό,τι αφορά το μήνυμα, νομίζω πως είναι ο δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα στο δημιουργό και τον αναγνώστη και χωρίς αυτό καταργείται και αυτή η εσωτερική διαδικασία. Όταν διαβάζει κάποιος ένα ποίημα, όσο κι αν είναι ο λόγος υπαινικτικός, πρέπει να έχει αποκομίσει κάτι, πέρα από την αισθητική απόλαυση.
Από την άλλη μεριά όμως, μέσα από την πληθωρική ποίηση του διαδικτύου διαφαίνεται η εξωστρέφειά της και η δυνατότητα να σπάσει τα όρια της ατομικότητας και να καταστήσει κοινωνούς όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Μετατρέπεται έτσι από ποίηση ελιτίστικη σε λαϊκή και από προνόμιο των κλειστών λογοτεχνικών κύκλων σε δυνατότητα πρόσβασης από τον καθένα.Πέρα από τη θήρευση του λάικ που επιζητούν και καταμετρούν πολλοί αναρτώντες δημιουργοί, λειτουργώντας πολλές φορές ανταγωνιστικά είτε ενσυνείδητα είτε όχι, η αμεσότητα μετάδοσης των δημιουργημάτων φαντάζει εκπληκτική.Βέβαια η αντοχή στο χρόνο και οι αξιόπιστες κριτικές θα δείξουν ποια δημιουργήματα είναι τελικά” ποιήματα”.
Ακόμα, σε ό,τι αφορά την εξωστρέφεια της ποίησης του διαδικτύου θα προσθέσω πως η παρουσία αξιόλογων ηλεκτρονικών περιοδικών και blogs και ο ποιοτικός χειρισμός από τους κατόχους τους συμβάλλει στην ευρύτερη δημοσιοποίηση άξιων εργατών του ποιητικού λόγου.Τελειώνοντας, θα ήθελα να προσθέσω ότι χρέος όλων εκείνων που ασχολούνται με τη λογοτεχνική γραφή και ιδιαίτερα με τον ποιητικό λόγο, είναι να διαφυλάττουν την ποιότητα και άρτιότητά του, την πρωτοτυπία του και να καθιστούν όσο το δυνατόν περισσότερους, κοινωνούς της θαυμαστής αυτής τέχνης.
Στο σημείο αυτό να ευχαριστήσω την φίλη και αγαπημένη Μαντλίν για την τιμή να είμαι ανάμεσα στους ομιλητές και να της ευχηθώ να είναι πάντα δυναμικά παρούσα στο χώρο του πολιτισμού!
ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΒΑΚΙΡΛΗ-ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Η ομιλία αυτή εκφωνήθηκε στην εκδήλωση με θέμα : '' Η Σημασία της Τέχνης στην Ζωή μας '' που πραγματοποιήθηκε στο ΠΟΛΙΣ Πολυχώρος στο Ν. Ηράκλειο, την Παρασκευή 1η Νοεμβρίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου