Ρομέν Γκαρί (21 Μαΐου 1914 - 2 Δεκεμβρίου 1980)

Ο Ρομέν Γκαρί (Romain Gary, 21 Μαΐου 1914 - 2 Δεκεμβρίου 1980), ψευδώνυμο του Ρομάν Κατσέβ, ήταν Γάλλος συγγραφέας λιθουανικής καταγωγής. Πρόκειται για τον μοναδικό λoγοτέχνη που βραβεύτηκε δύο φορές με το Βραβείο Γκονκούρ, την δεύτερη με άλλο όνομα.

Ο Ρομάν Κασέβ γεννήθηκε στις 21 Μαΐου του 1914 στη Βίλνιους. Ήταν γιος του Arieh Leib Kacew και της Mina Owczynska, και οι δύο Εβραίοι. Ο Ρομάν μεγάλωσε μαζί με τη μητέρα του, αφού ο πατέρας του, από το 1925, τους εγκατέλειψε και ως το 1928 έζησαν με την οικογένεια της μητέρας του στη Βαρσοβία. Ο Ρομέν Κασέβ (που λέγεται ήδη Ρομέν, αλλά όχι ακόμα Γκαρί) έφτασε με τη μητέρα του στη Νίκαια, σε ηλικία 14 ετών και μέσα σε έντονο κλίμα αντισημιτισμού και ξενοφοβίας, που επικρατούσε στη Γαλλία τη δεκαετία του '30. Η μητέρα του έγινε διευθύντρια στην πανσιόν Mermonts. Ο Ρομέν φοιτούσε στο Λύκειο Μασσενά. Διακρίθηκε στη γαλλική γλώσσα, και μάλιστα βραβεύτηκε το 1931 και το 1932, αλλά «στα άλλα μαθήματα, εκτός από τα γερμανικά που μιλά και γράφει πολύ σωστά, είναι μέτριος».

Έπειτα από μια σύντομη παραμονή στην Αιξ-αν-Προβάνς, ο Ρομέν Κασέβ πήγε στο Παρίσι για να κάνει τις νομικές του σπουδές. Μετά κόπων και βασάνων, πήρε το πτυχίο το 1938, ενώ παράλληλα προετοιμαζόταν για να καταταχθεί στο γαλλικό στρατό. Διάβαζε ως τα ξημερώματα και περνούσε τον περισσότερο καιρό του γράφοντας. Εκείνη την εποχή δημοσίευσε τα πρώτα του διηγήματα στο Γκρενγκουάρ, ένα εβδομαδιαίο γαλλικό περιοδικό, με πολιτικό και λογοτεχνικό περιεχόμενο: «Ο Γκαρί αρνήθηκε σθεναρά τις γενναιόδωρες αμοιβές (...) όταν το περιοδικό εκδήλωσε φασιστικές και αντισημιτικές ιδέες. Έγραψε μια επιστολή στο διευθυντή του περιοδικού για να του δηλώσει: "δεν τρώω απ' αυτό το ψωμί».

Έλαβε τη γαλλική υπηκοότητα το 1935 και κλήθηκε να υπηρετήσει στην αεροπορία το 1938. Το 1940, εντάχθηκε στην Ελεύθερη Γαλλία όπου υπηρέτησε στις Ελεύθερες γαλλικές αεροπορικές δυνάμεις. Αυτή την περίοδο ο Ρομέν Κασέβ επιλέγει το πολεμικό όνομα "Γκαρί" (σημαίνει κάψε ! στα ρώσικα), που θα γίνει και το ψευδώνυμό του. Στο τέλος του πολέμου ήταν ανθυπολοχαγός και πήρε τον τίτλο του Συντρόφου της Ελευθερίας.

Μετά το τέλος των εχθροπραξιών, ξεκινά μια καριέρα διπλωμάτη στην υπηρεσία της Γαλλίας. Διαμένει στη Βουλγαρία, στην Ελβετία, στη Νέα Υόρκη (στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, 1952-54), στη Βολιβία, έπειτα ως πρόξενος της Γαλλίας στο Λος Άντζελες από το 1957 ως το 1961, οπότε και απομακρύνεται από το Υπουργείο Εξωτερικών.

Ήταν σύζυγος της Βρετανίδας συγγραφέα Λέσλι Μπλαντς και της Αμερικανίδας ηθοποιού Τζιν Σίμπεργκ, με την οποία απέκτησε ένα γιο, τον Ντιέγκο. Είχαν ήδη χωρίσει, όταν η Τζιν Σίμπεργκ αυτοκτόνησε (Σεπτέμβριος 1979). Ένα χρόνο μετά, στις 2 Δεκεμβρίου του 1980, στο Παρίσι, έδωσε τέλος στη ζωή του με μία σφαίρα στο στόμα. Στο γράμμα που άφησε, έγραψε: «καμία σχέση με την Τζιν Σίμπεργκ».

Η υπόθεση "Εμίλ Αζάρ"

Έπειτα από την εξαφάνισή του από το συγγραφικό στερέωμα, μάθαμε πως, με το ψευδώνυμο Εμίλ Αζάρ, έγραψε τέσσερα μυθιστορήματα, που είχαν αποδώσει σε έναν συγγενή του, τον Πολ Πάβλοβιτς, ο οποίος είχε αποδεχτεί το ρόλο του Αζάρ στον τύπο και την κοινή γνώμη. Έτσι, ο Ρομέν Γκαρί είναι ο μοναδικός συγγραφέας που τιμήθηκε δύο φορές με το Βραβείο Γκονκούρ, την πρώτη για το μυθιστόρημα Les Racines du ciel, το 1956 και τη δεύτερη με το ψευδώνυμο Εμίλ Αζάρ για το μυθιστόρημα La Vie devant soi, το 1975. Με το έργο Vie et mort d'Émile Ajar, που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό του, αποκαλύπτει πως ο Ρομέν Γκαρί είναι ο Εμίλ Αζάρ.

Όμως, Αζάρ και Γκαρί δεν είναι τα μόνα ψευδώνυμα που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας. Δημοσίευσε ένα πολιτικό αστυνομικό μυθιστόρημα με το ψευδώνυμο Σατάν Μπογκά, Les Têtes de Stéphanie, και μία σατιρική αλληγορία με το ψευδώνυμο Φόσκο Σινιμπάλντι, Ο άνθρωπος με το περιστέρι.

Υστεροφημία

Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο, κυρίως Η λάμψη μιας γυναίκας (1979) από τον Κώστα Γαβρά, με τους Ιβ Μοντάν και Ρόμι Σνάιντερ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, και La Vie devant soi του Μοσέ Μισράχι, που κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας, το 1977. Στο ρόλο της Μαντάμ Ρόζα η Σιμόν Σινιορέ κέρδισε το Βραβείο Σεζάρ καλύτερης ηθοποιού. Επίσης, ο Ζυλ Ντασέν σκηνοθέτησε, το 1970, την "Υπόσχεση την αυγή", όπου τη μητέρα του Ρομέν Γκαρί υποδύεται η Μελίνα Μερκούρη.

Ο Ρομέν Γκαρί σεναριογράφησε και σκηνοθέτησε, επίσης, δύο ταινίες, Les oiseaux vont mourir au Pérou (1968) και Police Magnum (Kill!) (1968).

Για τα τριάντα χρόνια από το θάνατό του, πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι έκθεση με τίτλο "Des Racines du ciel à la vie devant soi", στο Musée des lettres et manuscrits (Paris 7e), από τις 3/12/2010 ως τις 03/04/2011.

Εργογραφία

Με το όνομα Ρομέν Κατσέβ 

1935 : L'Orage, (Η θύελλα)—μτφ. Μαρία Μουρκούση, στο βιβλίο "Ο Έλληνας... και άλλα διηγήματα", εκδ. "Κασταλία", 2008

1935 : Une petite femme, (Μια μικρόσωµη γυναίκα)—μτφ. Μαρία Μουρκούση, στο βιβλίο "Ο Έλληνας... και άλλα διηγήματα", εκδ. "Κασταλία", 2008

1937 : Le Vin des morts (Το κρασί των νεκρών)

Με το ψευδώνυμο Ρομέν Γκαρί

1945 : Éducation européenne (Ευρωπαϊκή θητεία)—μτφ. Νάσος Δετζώρτζης, εκδ."Οι φίλοι του Βιβλίου", 1947 & εκδ. "Γκοβόστη", 2007

1946 : Tulipe (θεατρικό)

1949 : Le Grand Vestiaire

1952 : Les Couleurs du jour (Τα χρώματα της μέρας)

1956 : Les Racines du ciel (Οι ρίζες τ' ουρανού) (Βραβείο Γκονκούρ)

1960 : La Promesse de l'aube (Η υπόσχεση της αυγής)—μτφ. Αντρέας Βαχλιώτης, εκδ."Χατζηνικολή", 1989

1961 : Johnnie Cœur

1962 : Gloire à nos illustres pionniers (διηγήματα)

1963 : Lady L.

1965 : The Ski Bum

1965 : Pour Sganarelle (Frère Océan 1)

1966 : Les Mangeurs d'étoiles (La Comédie américaine 1)

1967 : La Danse de Gengis Cohn (Frère Océan 2)

1968 : La Tête coupable (Frère Océan 3)

1969 : Adieu Gary Cooper (La Comédie américaine 2)

1970 : Chien blanc

1971 : Les Trésors de la Mer Rouge

1972 : Europa (μυθιστόρημα)

1973 : Les Enchanteurs

1974 : La nuit sera calme (φανταστική συνέντευξη)

1975 : Au-delà de cette limite votre ticket n'est plus valable (Πέρα από το σημείο αυτό το εισιτήριό σας δεν ισχύει πια)—μτφ. Α.Βαχλιώτης, εκδ. "Χατζηνικολή", 1985

1977 : Clair de femme (Λάμψη γυναίκας)—μτφ. Ν.Χαραλαμπίδης, εκδ. "Μπαρμπουνάκης"

1977 : Charge d'âme ("Ψυχικό φορτίο"—μτφ. Α.Γιαννακοπούλου, εκδ. "Γκοβόστης", 2013

1979 : La Bonne Moitié

1979 : Les Clowns lyriques

1980 : Les Cerfs-volants (Οι χαρταετοί)—μτφ. Ντόρα Ζαγκούρογλου, εκδ. "Καστανιώτης", 1994

1981 : Vie et mort d'Émile Ajar (μετά θάνατον)

Με το ψευδώνυμο Φόσκο Σινιμπάλντι

1958 : L'Homme à la colombe (Ο άνθρωπος με το περιστέρι)—μτφ. Α.Βαχλιώτης, εκδ. "Χατζηνικολή", 1985Με το ψευδώνυμο Σατάν Μπογκάτ

1974 : Les Têtes de Stéphanie

Με το ψευδώνυμο Εμίλ Αζάρ

1974 : Gros-Câlin

1975 : La Vie devant soi (Η ζωή μπροστά σου) (Βραβείο Γκονκούρ)—μτφ. Ρ.Μουρελάτου-Ιγγλέση, εκδ. "Πύλη"

1976 : Pseudo

1979 : L'Angoisse du roi Salomon (Το άγχος του βασιλιά Σολομώντα)—μτφ. Ρ.Μουρελάτου-Ιγγλέση, εκδ. "Παπαζήσης"

Ταινίες

1968 : Les oiseaux vont mourir au Pérou

1972 : Police Magnum (Kill!)

Τραγούδι

1971 : Kill'em all

https://el.wikipedia.org/

ΒΙΒΛΙΑ - ΕΠΙΛΟΓΗ 

Λευκός Σκύλος

"[...] Δεκαεπτά εκατομμύρια Αφροαμερικανοί στο σπίτι μας, ε, αυτό πια παραπάει, ακάμη και για έναν επαγγελματία συγγραφέα. Το μόνο που θα καταφέρεις, θα είναι να με κάνεις να γράψω ένα ακόμα βιβλιο. Έχω ήδη κάνει λογοτεχνία τον πόλεμο, την κατοχή, τη μάνα μου, την ανεξαρτησία της Αφρικής, την ατομική βόμβα, αρνούμαι κατηγορηματικά να κάνω λογοτεχνία τους Αφροαμερικανούς. Και ξέρεις καλά πώς λειτουργώ: όταν σκοντάφτω πίνω σε κάτι που δεν μπορώ να αλλάξω, που δεν μπορώ να λύσω, που δεν μπορώ να αποκαταστήσω, το εξαφανίζω. Το χώνω μέσα σε ένα βιβλίο. [...] Ε, λοιπόν, ή ξαποστέλνεις εσύ το φυλετικό ζήτημα από το σπίτι μας, ή διαφορετικά θα το ξαποστείλω εγώ. Θα παραχώσω τα δεκαεπτά εκατομμύρια τους Αφροαμερικανούς σου σε ένα βιβλίο, και μετά κλείνει το ζήτημα. Νόμιμη άμυνα."

Ψυχικό Φορτίο

"Προηγμένο καύσιμο". Αυτό είναι το όνομα που έδωσαν οι επιστήμονες στη νέα μορφή ενέργειας με την οποία ανάβουν οι λάμπες, κινούνται τα αυτοκίνητα, λειτουργούν οι ξυριστικές μηχανές, αλλά και κατασκευάζονται οι ατομικές "υπερβόμβες". Αυτό το προηγμένο καύσιμο δεν είναι τίποτα άλλο παρά οι ανθρώπινες ψυχές που παγιδεύονται με ειδικούς "ανιχνευτές" και με την κατάλληλη "επανεπεξεργασία" χρησιμοποιούνται για να γεμίσουν τις μπαταρίες. Πόσο άνετα θα νιώθατε αν μαθαίνατε πως η αγαπημένη σας γυναίκα θα ζει και... θα φωτίζει αιώνια ως λάμπα των 100 watts, ή πως ο γείτονάς σας, ένας παλιός αντιστασιακός, βρίσκεται τώρα μέσα στον κινητήρα ενός Citroen; Η χρήση, όμως, αυτής της ενέργειας έχει μια μικρή παρενέργεια...

Μ ένα γλυκόπικρο μυθιστόρημα-θρίλερ επιστημονικής φαντασίας, ο Romain Gary βάζει, αυτή τη φορά, στο στόχαστρό του το ενεργειακό πρόβλημα. Μέχρι πού μπορεί να φτάσει η επιστήμη και τι θα απογίνει, μέσα σε όλα αυτά, η ψύχη; Κι ο αναγνώστης διαβάζει με κομμένη την ανάσα...

Ο Έλληνας ...Και Άλλα Διηγήματα

Αυτή η συλλογή συγκεντρώνει διηγήματα που γράφτηκαν μεταξύ του 1935 και του 1967, αλλά ο εντοπισμός τους ήταν τότε αδύνατος, καθώς είχαν «διασκορπιστεί» σε διάφορα περιοδικά που σήμερα δεν υπάρχουν πια: "Η θύελλα" (1935), "Μια μικρόσωμη γυναίκα" (1935), "Ανθρωπογεωγραφία" (1943), "Σμηνίας Γκναμά" (1946), "Δέκα χρόνια μετά ή η πιο παλιά ιστορία του κόσμου" (1967)· το ίδιο ισχύει για τον "Έλληνα" και για το "Με κομμένη την ανάσα" (1970), τα οποία παρέμεναν ανέκδοτα μέχρι σήμερα. Αυτά τα κείμενα εμπεριέχουν ήδη σε λανθάνουσα μορφή την εμμονή του Romain Gary στα θέματα του διχασμού προσωπικότητας, της φυγής και της αυτοκτονίας, τα οποία θ ακολουθήσουν το συγγραφέα έως το τέλος της ζωής του.

Μια μέρα, βουτώντας προς το ναυάγιο για το συνηθισμένο ενάμισι λεπτό της ρέμβης του χωρίς αναπνευστικά βοηθήματα, ο Μπίλι είδε ένα πτώμα να αιωρείται πάνω από τη γέφυρα, παγιδευμένο στο δίχτυ των σκουριασμένων συρμάτων και των μπερδεμένων αλυσίδων. Ο τύπος είχε μακριά ξανθά μαλλιά, ήταν το μόνο πράγμα πάνω του που εξακολουθούσε να δείχνει ζωντανό, καθώς επέπλεαν και κυμάτιζαν μέσα στο βαθυγάλαζο φόντο, και ξανθά γένια, τα αρρενωπά και έντονα χαρακτηριστικά του ήταν πρησμένα αλλά άθικτα ακόμη, όπως άλλωστε και τα ορθάνοιχτα γαλανά του μάτια που κοιτούσαν τον Μπίλι διαπεραστικά, σχεδόν αυστηρά, ο νεκρός και ο ζωντανός αιωρούνταν ο ένας απέναντι στον άλλο ενώ τους χώριζε μονάχα η αιωνιότητα. Ο Μπίλι γύρισε κολυμπώντας στην ακτή και δεν είπε τίποτα σε κανέναν για τη συνάντησή του, σαν να εκτελούσε εντολή του πεθαμένου να μην τον προδώσει και είχε την παράξενη αίσθηση πως του είχε δώσει το λόγο του.

Πέρα Από Το Σημείο Αυτό Το Εισιτήριό Σας Δεν Ισχύει Πια

Πετυχημένος επιχειρηματίας, γοητευτικός άντρας και ευτυχισμένος με τη νεαρή βραζιλιάνα ερωμένη του, ο Ζακ Ρενιέ, 59 χρονών, αντιμετωπίζει προβλήματα στη δουλειά του. Μετά από τις αγχώδεις εκμυστηρεύσεις ενός φίλου που κατατρέχεται από το μύθο του ανδρισμού, μέσα του ριζώνει ο φόβος της σεξουαλικής κάμψης, τον κυριεύει, δεν τον αφήνει πια.

Τολμώντας να θίξει ένα θέμα-ταμπού, την αντρική κλιμακτήριο, ο Γκαρύ ξεσήκωσε μια παθιασμένη πολεμική με επίμονους απόηχους. Αυτό το ωμό, σκληρό, βιβλίο που κυριαρχείται από ένα πικρό χιούμορ, είναι και ένα ερωτικό μυθιστόρημα γεμάτο τρυφερότητα.

Ευρωπαϊκή Θητεία

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που παρουσιάζει ο κ. Gary να πάσχουν, να οργίζονται, να ανδραγαθούν, να πεθαίνουν, κάνουν στις σελίδες του βιβλίου του μια θητεία, την ευρωπαϊκή τους θητεία, τη θητεία τους στο αίτημα και στην ιδέα μιας Ευρώπης (πάντα υπό την πολιτιστική έννοια της λέξης) ωριμότερης, συνεπέστερης προς τις αξίες που ανέδειξε ο πολιτισμός της, και πιο σύμμετρης με την αξία που λέγεται άνθρωπος -μιας, αν επιτρέπεται η έκφραση, Ευρωπαϊκής Οικουμένης, όπου δεν θα υπάρχει ούτε το μίσος ούτε η ασχήμια της καρδιάς, ούτε η πείνα ούτε άνθρωποι που να κρυώνουν, αλλά θα υπάρχει ελευθερία, "θα χει μουσική, θα χει βιβλία, θα χει ψωμί για όλους, και ζεστασιά αδερφική". Κι αν αυτό δεν είναι να ρθει ποτέ, γιατί "πώς να εξαναγκάσεις τα μερμήγκια να ξεκόψουν από το δρόμο τους, το δρόμο που εκατομμύρια άλλα μερμήγκια τον είχαν ακολουθήσει πριν από τούτα, και άλλα ακόμα εκατομμύρια μερμήγκια τον είχαν χαράξει"- πάντα μένει η άλλη θητεία: το χρέος του ανθρώπου που εγνώρισε την Κόλαση, να δείξει στους άλλους, να τους δείχνει συνεχώς, ακατάβλητα, πεισματικά, το Μέγα Σκότος της, για να τους κάμει, και αν ακόμα είναι ανίκανοι να φτάσουν στο Φως, ν ατενίζουν τουλάχιστον προς αυτό, έστω και ο καθένας τους μόνος.

Οι Χαρταετοί

Για τον Λουντό, τον αφηγητή, ο μοναδικός έρωτας της ζωής του αρχίζει στα δέκα του χρόνια, το 1930, όταν στο δάσος της γενέτειράς του Νορμανδία συναντά τη μικρή Λίλα Μπρόνικα, Πολωνέζα αριστοκράτισσα που παραθερίζει εκεί με τους γονείς της. Μετά το θάνατο των δικών του, το μικρό αγόρι έχει για κηδεμόνα το θείο του Ανβρόσιο Φλερύ, τον επονομαζόμενο "τρελοταχυδρόμο", γνωστό σε όλο τον κόσμο και για τους θαυμάσιους χαρταετούς του. Προικισμένος με την εκπληκτική "ιστορική μνήμη της οικογένειάς του, πιστός στις αξίες της υποχρεωτικής δημόσιας εκπαίδευσης, ο μικρός Νορμανδός δε θα ξεχάσει ποτέ τη Λίλα. Θα επιδιώξει να γίνει αντάξιός της, θα μελετήσει, θα υποφέρει από ζήλια για τον όμορφο Γερμανό Χανς φον Σβέντε, θα γίνει γραμματέας του κόμητα Μπρόνικι πριν από την αναχώρηση της οικογένειας στην Πολωνία, όπου θα τους ξαναβρεί τον Ιούνιο του 1939, ακριβώς πριν από την έκρηξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, που θα τον υποχρεώσει να επιστρέψει στη Γαλλία. Έτσι αρχίζει ο χωρισμός για τους νεαρότατους εραστές. Οι χαρταετοί, σύμβολο της τόλμης, της ποίησης και της ελευθερίας, θα τον βοηθήσουν να ξεπεράσει τις δοκιμασίες, να υπερασπίσει την πατρίδα του και τις ανθρώπινες αξίες και να ξαναβρεί τον έρωτά του.

https://www.protoporia.gr/