Οι Μούσες χορεύουν με τον Απόλλωνα. Μπαλντασάρε Περούτζι, 16ος αιώνας
Στην πατρίδα μας, που τη λούζει η θάλασσα και ο ήλιος, από τα αρχαία εκείνα χρόνια αναπτύχθηκαν όλες οι τέχνες, οι επιστημονικές ανακαλύψεις και η διανόηση του υπαρκτού κόσμου.Είμαστε ο άξονας αναφοράς για την απαρχή κάθε επιστήμης σε σημείο που ο Γερμανός φιλόσοφος Φρειδερίκος Νίτσε αναγκάστηκε να παραδεχθεί πως ανθρωπότητα οφείλει πολλά στους Έλληνες.
Ήταν αυτονόητο πως και στις καλλιτεχνικές λεγόμενες δραστηριότητες η άνθιση θα ήταν ανάλογη. Είμαστε περήφανοι γιατί, όπως ξέρουμε, εδώ γεννήθηκαν ο Όμηρος, ο Πίνδαρος, η Σαπφώ, ο Αισχύλος, ο Σωκράτης, ο Πλάτων και τόσοι άλλοι. Μα και οι σύγχρονοί μας Καβάφης, Παλαμάς, Σολωμός, Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος, Σικελιανός, Βρεττάκος, Λουντέμης,
Παπαδιαμάντης και πολλοί ακόμα.
Όμως, με την πάροδο του χρόνου, πολλά έχουν αλλάξει. Η εύκολη και γρήγορη ανέλιξη, ο αδικαιολόγητος πλουτισμός αλλά και ο «ωχαδερφισμός» και η προβολή του «εγώ», ανάγκασαν την υποχώρηση των ηθικών αξιών και ήταν αυτονόητο να επηρεάσουν τις τέχνες σε σημείο που να τις καταστήσουν υποχείριο της παγκοσμιοποίησης.
Στις μέρες μας, ένα μεγάλο τμήμα της διανόησης έχει υποταχθεί στις απαιτήσεις της κοινωνίας, που την ενδιαφέρει περισσότερο το πώς φαίνεται και όχι αυτό που πραγματικά είναι. Κατευθύνει τη θέληση και τις συνειδήσεις μέσα από την τηλεόραση κύρια και το ραδιόφωνο και φυσικά μέσα από το διαδίκτυο με τη λογική ότι αυτά θέλει ο κόσμος. Ένας κόσμος που κάτω από τα εντεινόμενα προβλήματα της ανεργίας, της ανέχειας και της φτωχοποίησης έχει χάσει ολοκληρωτικά την ταυτότητά του και ενδιαφέρεται μόνο να ξεχαστεί για λίγο, να γελάσει με οποιοδήποτε φθηνό σίριαλ ή τηλεπαιχνίδι του πλασάρουν μόνο και μόνο για να πάψει να σκέπτεται.
Και αντί, οι λεγόμενοι πνευματικοί άνθρωποι, οι συγγραφείς, οι ποιητές, οι λογοτέχνες γενικά, να του δείξουν μιαν άλλη κατεύθυνση, εκείνοι συμπλέουν μαζί τους δημιουργώντας μια πλαστή, ψεύτικη πραγματικότητα. Η τέχνη έχει χάσει το στόχο και το σκοπό της που, αντί να καθοδηγεί, χρησιμοποιείται σαν μέσο αυτοπροβολής και δημιουργίας συγκεκριμένων «κύκλων» που καταλήγει σε κλίκες που ο ένας εκθειάζει και «λιβανίζει» τον άλλον, εξυψώνοντας την αυταρέσκεια και τον εφησυχασμό πως τάχα έχουν αγγίξει την κορυφή του φιλολογικού Παρνασσού. Κάποιοι, μάλιστα, οραματίζονται πως σύντομα θα επιλεγούν για το Βραβείο Νόμπελ!
Παθογένειες του καιρού μας, αφού αργά ή γρήγορα καταρρέουν σαν χάρτινος πύργος αφού είναι άνθρωποι κενού περιεχομένου, όμως σίγουρα κάνουν ζημιά στην τέχνη.
Υπάρχουν και εκείνοι που πιστεύουν ότι κουλτουριάρης είναι ο δυσνόητος για το ευρύ κοινό που το θεωρούν αμόρφωτο και πολύ κατώτερο αυτών. Γράφουν πολλές φορές ασυνάρτητα και ασύντακτα, έτσι που να μην μπορεί ο αναγνώστης να κατανοήσει «τι θέλει να πει ο ποιητής», όπως έχει επικρατήσει περιπαικτικά εξομοιώνοντας όλους όσους δηλώνουν ποιητές με τον «ποιητή Φαμφάρα». Το αστείο στην υπόθεση είναι πως τις περισσότερες φορές ούτε οι ίδιοι δεν ξέρουν τι θέλουν να πουν, λες και γράφουν υπό την επήρεια παραισθησιογόνων, ή, στην απλούστερη των περιπτώσεων, απλώς μεθυσμένοι.
Άλλοι πάλι, επειδή και μόνο η αγάπη και ο έρωτας «πουλάει», ασχολούνται μόνο με αυτό το θέμα, λες και δεν υπάρχουν άλλα θέματα ή ενδιαφέροντα σ’ αυτή την «άχαρη» ζωή μας.
Σίγουρα ο έρωτας είναι ο κινητήριος μοχλός κάθε δημιουργίας, το πιο ιερό, ίσως, ανθρώπινο συναίσθημα μαζί με τη φιλία και φυσικά πρέπει να εξυμνείται γιατί το αξίζει. Όμως όταν βρίσκονται σε εξέλιξη σημαντικά γεγονότα, δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια και μονομερώς να ασχολούμαστε με την αγάπη και τον έρωτα. Ποιον δεν συγκινεί μια γενοκτονία σαν αυτή που συντελείται τώρα στη Συρία κατά των Κούρδων, ή μια μεγάλη φυσική καταστροφή, ή έστω ένα αποτρόπαιο έγκλημα. Γιατί συγκινηθήκαμε, καλώς, για τις βομβιστικές ενέργειες στο Παρίσι και δηλώναμε όλοι Γάλλοι και δεν ειπώθηκε ούτε μία λέξη για τη βομβιστική ενέργεια στο αεροδρόμιο «Κεμάλ Ατατούρκ» στην Κωνσταντινούπολη ή, τέλος, για το σφαγιασμό αμάχων στη Συρία από το καθεστώς Ερντογάν τώρα;
Φίλες και φίλοι,
Η αλήθεια είναι πως οι επιπτώσεις από την πτώση των αξιών έχει αγγίξει και το χώρο της τέχνης γενικότερα. Οι προτεραιότητες όλων έχουν αλλάξει και η συνεχιζόμενη εξαθλίωση των μαζών βοηθά στον απομονωτισμό, στη μοναξιά και την τάση του καθενός μας να λύσει τα προβλήματά του μόνος του, λες και δεν συμμετέχει σε ένα ενιαίο σύνολο με παρόμοια προβλήματα. Αυτό φυσικά κάνει τον καθένα από εμάς πιο εύκολη λεία στα χέρια της άρχουσας τάξης.
Όμως, για να είμαστε δίκαιοι, υπάρχουν ευτυχώς και εκείνοι δεν θεωρούν τον εαυτό τους κάτι το ιδιαίτερο αλλά ένα μέλος ισότιμο της κοινωνίας των πολιτών και νοιάζονται για τον συνάνθρωπό τους και αισθάνονται πως πρέπει να αγωνίζονται μέσα από τα γραπτά τους για την ενότητα των ανθρώπων, γιατί απλούστατα πιστεύουν και αγαπούν τον άνθρωπο και δεν έχουν ως σκοπό τους να ξεχωρίσουν από το σύνολο.
Και όπως έλεγε και ο μεγάλος μας Γιάννης Ρίτσος: «Εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε αλλά για να ενώσουμε τον κόσμο».
Εκείνοι και μόνο εκείνοι, οι ταπεινοί, οι πραγματικά συναισθηματικοί, είναι οι πνευματικοί άνθρωποι που δίχως καθόλου αριβισμό, προσπαθούν ξεκινώντας από μια εσωτερική ανάγκη και αγάπη για τη ζωή και τον συνάνθρωπο, κάνοντας πράξη την ενσυναίσθηση. Ο Κικέρων έλεγε πως «τίποτα δεν είναι δύσκολο γι’ αυτόν που αγαπάει».
Γνωρίζουν πως κάθε μέρα που περνά πρέπει να γίνονται καλύτεροι, όχι για να ξεχωρίσουν αλλά για να αγγίξουν τις ευαίσθητες χορδές των συνανθρώπων τους, για να ολοκληρωθούν σαν άνθρωποι του πνεύματος. Τότε μόνο η Τέχνη σε κάθε της μορφή θα μεγαλουργήσει υπηρετώντας τον άνθρωπο, δίνοντάς του τα σωστά ερείσματα για να αντισταθεί σε κάθε μορφή ολοκληρωτισμού και υποταγής στα κελεύσματα των ισχυρών της γης.
Η ταύτιση των έργων και των πράξεων είναι επιτακτική ανάγκη για κάθε άνθρωπο και πολύ περισσότερο για τους ανθρώπους που καταπιάνονται με τις τέχνες, γιατί μόνο έτσι μπορούν να προάγουν και να υποστηρίξουν όσα γράφουν. Ο Πλούταρχος έλεγε: «Οι λέξεις μπορούν να είναι μάταιες κι ανώφελες το ίδιο όπως και οι πράξεις» και ο Αισχύλος με το δικό του τρόπο έλεγε: «Η πιο αισχρή αρρώστια είναι τα πλαστά λόγια».
Φίλες και φίλοι,
Είναι σίγουρο πως πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους μας, να χαράξουμε νέα πορεία προς τα εμπρός με άξονα αναφοράς τον ίδιο τον άνθρωπο, να εργασθούμε για την καλυτέρευση του εαυτού μας, γιατί μόνον έτσι θα καταφέρουμε να αλλάξουμε την υπάρχουσα ζοφερή κατάσταση στο χώρο της τέχνης. Και όπως έλεγε και ο Κικέρων: «Όπως ένα καρπερό χωράφι χωρίς καλλιέργεια δεν μπορεί να καρπίσει, έτσι και το πνεύμα χωρίς μόρφωση».
Σας ευχαριστώ
ΣΠΥΡΟΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου