ΚΑΤΙΝΑ ΠΑΞΙΝΟΥ

  Η Κατίνα Κωνσταντοπούλου-Παξινού, μεγάλη ηθοποιός του θεάτρου και κινηματογράφου και μουσικός, γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1900 στον Πειραιά και πέθανε στις 22 Φεβρουαρίου 1973, στην Αθήνα, από καρκίνο. Παντρεύτηκε το 1917 με τον επιχειρηματία Γιάννη Παξινό, απέκτησαν δύο κόρες, την Έθελ και την Ιλεάνα και χώρισαν το 1923, ενώ τον το Μάρτιο του 1940, παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο, με τον επίσης ηθοποιό Αλέξη Μινωτή.

  Βιογραφία

Καταγόταν από το Άργος και ήταν δευτερότοκη κόρη, από τα έξι παιδιά, του επιχειρηματία Βασίλη Κωνσταντόπουλου, που με τα αδέλφια του διακινούσε αλεύρι σε όλη την Πελοπόννησο, και της Ελένης Μαλανδρίνου. Αδελφές της ήταν η λογοτέχνης Μαρία Κωνσταντοπούλου-Ράλλη, σύζυγος του πολιτικού Περικλή Ράλλη, η Αθηνά Κωνσταντοπούλου-Δηλαβέρη και η μουσικός Βαρβάρα Κωνσταντοπούλου. Παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή Χιλλ, στη Σχολή Καλογραιών της Τήνου και στη συνέχεια εσωτερική, σε σχολείο της Ελβετίας και στο Consevatoire της Γενεύης, από όπου αποφοίτησε το 1917, με τιμητικές διακρίσεις.

Το μεγάλο της πάθος ήταν η μαγειρική. Ο Αλέξης Μινωτής την αποκαλούσε «Κυρία μανία επισιτισμού», επειδή κάθε φορά αναλάμβανε την διατροφή όλου του θιάσου και ο εγγονός της, γνωστός ηθοποιός Αλέξανδρος Αντωνόπουλος, έχει πει ότι «εάν της έλεγες ότι η «Εκάβη» της δεν ήταν καλή, δεν έδινε σημασία. Εάν όμως της έλεγες ότι οι σουπιές της δεν πέτυχαν, μπορούσε να σε σκοτώσει». Επισκέπτονταν συχνά για διακοπές τοΆργος, όπου έμενε στο αρχοντικό «Κωνσταντοπούλειο Μέγαρο», στην οδό Δαναού 29. 

Καλλιτεχνική διαδρομή

Πρωτοεμφανίστηκε το 1920 στο γραμμένο για την ίδια, μελόδραμα «Αδελφή Βεατρίκη» του Δημήτρη Μητρόπουλου, στο δημοτικό θέατρο Αθηνών και ως το 1926 πραγματοποίησε εμφανίσεις ως λυρική καλλιτέχνης, στην Αθήνα. Συνέχισε παράλληλα τις μουσικές σπουδές της στην Κωνστάντζα της Ρουμανίας, τη Βιέννη και το Βερολίνο.

Ο Αλέξης Μινωτής ήταν εκείνος που την έπεισε να εγκαταλείψει την μουσική και να στραφεί στο αρχαίο δράμα. Μάλιστα όπως έλεγε «Τελικά, φαίνεται να επηρεάστηκε απ' όλα αυτά που της έλεγα και αποφάσισε να εγκαταλείψει την Γερμανία και τις μουσικές σπουδές της. Να φανταστείτε -πρόσθετε για να την πειράξει-, ούτε τα πράγματά της δεν πήγε να πάρει! Τα άφησε στο Βερολίνο!».

Μετά την αποχώρησή της από το δυναμικό του Εθνικού το 1968, παρουσίασε στο κινηματοθέατρο «Σινεάκ» που μετονομάστηκε σε «Θέατρο Παξινού», με δικό της θίασο τα έργα «Η Ήρα και το παγώνι» του Σον Ο' Κέιζι, «Οι παλαιστές» του Στρατή Καρρά, οι «Βρικόλακες» του Ίψεν, «Ματωμένος Γάμος» του Λόρκα, ενώ την περίοδο 1971-1972 παρουσίασε στο Θέατρο «Πάνθεον», το «Μάνα Κουράγιο», έργο του Μπέρτολντ Μπρεχτ. 

Θεατρική παρουσία

Η πρώτη εμφάνισή της στο θέατρο ήταν το Δεκέμβριο του 1928, στο έργο «Γυμνή γυναίκα» του Henri Bataille, στο πλάι της Μαρίκας Κοτοπούλη και αμέσως καθιερώθηκε ως πρωταγωνίστρια του δραματικού ρεπερτορίου. Το 1930 με τον Αιμίλιο Βεάκη και τον Αλέξη Μινωτή και εμφανίστηκε στα έργα «Πόθοι κάτω από τις λεύκες» του Ο’ Νηλ και «Ο πατέρας του Στρίντμπεργκ». Τον Μάρτιο του 1931 αποχώρησε από το θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη και τον Μάιο προσχώρησαν με τον Μινωτή, τον οποίο γνώρισε το 1928, στον συνεταιρικό θίασο του Αιμίλιου Βεάκη, που διαλύθηκε τον Ιούνιο του ίδιου έτους.

 Εθνικό Θέατρο

Το 1932 ο Φώτος Πολίτης την προσκάλεσε στο Εθνικό Θέατρο και μαζί με τον Αλέξη Μινωτή, πρωταγωνίστησε στην τραγωδία «Αγαμέμνονας» του Αισχύλου, συνεργασία που συνεχίστηκε για χρόνια με έργα κλασικού ρεπερτορίου και αρχαίου δράματος.

Ως το 1940 συμμετείχε στο δυναμικό του Εθνικού Θεάτρου, το οποίο είχε ιδρυθεί το 1930, και έπαιξε σε έργα του Ίψεν, του Σω, του Ο’ Νηλ, του Χάουπτμαν, του Στρίντμπεργκ, του Όσκαρ Ουάιλντ, του Σίλλερ και του Σαίξπηρ αλλά και σε έργα του ελληνικού δραματολογίου, όπως στη «Θυσία του Αβραάμ» του Βιτσέντζου Κορνάρου και στην «Τρισεύγενη», του Κωστή Παλαμά.

Στην περίοδο αυτή συνέβαλε σημαντικά στην αναβίωση της αρχαίας τραγωδίας, ερμηνεύοντας την «Κλυταιμνήστρα» στον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου, την Άτοσσα στους «Πέρσες» του ίδιου τραγικού και τη «Φαίδρα» στον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη και Δημήτρη Ροντήρη. Με τον Αλέξη Μινωτή συνετέλεσαν το 1954, στην καθιέρωση των Επιδαυρίων, αλλά πριν ακόμη καθιερωθεί ο θεσμός «το 1938 για πρώτη φορά στο σύγχρονο κόσμο παίζεται στην Επίδαυρο η «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή με την Κατίνα Παξινού, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη». Το 1950, μετά από πρόσκληση του τότε διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, Γιώργου Θεοτοκά, εμφανίστηκαν σε αναβίωση της παράστασης του έργου «Βρυκόλακες» του Ibsen, στη σκηνοθεσία του 1934 από τον Φώτο Πολίτη. 

Το 1951 ερμήνευσε τη Μπερνάρντα Άλμπα, σε παράσταση του έργου του Lorca στο A.N.T.A. Playhouse στη Νέα Υόρκη και το καλοκαίρι του 1951 παρουσίασε τον «Οιδίποδα τύραννο» του Σοφοκλή στο αρχαίο θέατρο Δελφών. Περιόδευσε με τον κρατικό θίασο στις Η.Π.Α., παρουσιάζοντας τον «Οιδίποδα» και την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, ως το 1953 όταν με το Μινωτή, ήλθαν σε ρήξη με το Θεοτοκά. Το 1955, όταν διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου ανέλαβε ο Αιμίλιος Χουρμούζιος, επέστρεψε στο δυναμικό του και διατήρησε μόνιμη συνεργασία με την κρατική σκηνή ως πρωταγωνίστρια, σε έργα του παγκόσμιου σύγχρονου και κλασικού ρεπερτορίου. Το 1968, αποχώρησε από το Εθνικό Θέατρο και συγκρότησαν θίασο με τον Αλέξη Μινωτή. 

Φιλμογραφία

Τον Μάρτιο του 1940, αμέσως μετά το γάμο της με τον Μινωτή, έφυγε για το Λονδίνο, όπου ξεκίνησε πρόβες για την παράσταση του έργου «Βρυκόλακες» του Henrik Ibsen, στο Duchess Theatre, με τον θίασο του Charles Cochran και τον Μάιο του 1941, ενώ είχε ήδη αρχίσει ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος, ήταν εγκατεστειμένη στη Νέα Υόρκη. Στις Η.Π.Α., έζησε και εργάστηκε μέχρι το 1952 και εκτός από τις εμφανίσεις της στο θέατρο, υποδύθηκε το 1943 την Πιλάρ στην κινηματογραφική ταινία του Sam Wood, «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», [«For whom the bell tolls»], και το 1948 ερμήνευσε το ρόλο της Κριστίν Μάνον, στην κινηματογραφική απόδοση του έργου του Eugene O’Neil, «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα», [«Mourning becomes Electra»], σε σκηνοθεσία του Dudley Nichols. Τελευταία της παρουσία στον κινηματογράφο ήταν το 1969, στην ταινία «Το νησί της Αφροδίτης», η μοναδική ελληνική συμμετοχή της, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Σκαλενάκη, βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Αλέξη Πάρνη.

Συνολικά συμμετείχε σε 11 ταινίες, κυριότερες από τις οποίες είναι

• «Για ποιόν κτυπά η Καμπάνα», το 1943, του Sam Woods,
• «Ο κύριος Αρκάντον», το 1955, του Όρσον Ουέλς,
• «Ο Ρόκο και τ' αδέλφια του», το 1960, του Λουκίνο Βισκόντι,
• «Το νησί της Αφροδίτης», το 1969. 

                               Βραβεύσεις

• Βραβείο Όσκαρ Β' Γυναικείου Ρόλου, [το 1944, για την ερμηνεία της Πιλάρ, στην ταινία «Για ποιον χτυπά η καμπάνα»],
• Βραβείο «Κοκτώ» στο Φεστιβάλ Μπιάριτς, [το 1949, για την ερμηνεία της στην ταινία «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα», στον ρόλο της Κριστίν Μάνον, κινηματογραφική απόδοση του έργου του Eugene O'Neil, σε σκηνοθεσία του Dudley Nichols],
• Βραβείο «Ιζαμπέλλα Ντ' Εστέ» 

ενώ παρασημοφορήθηκε με

• τον Χρυσό Ανώτερο Ταξιάρχη Γεωργίου Α',
• τον Ανώτερο Ταξιάρχη της Δυτικής Γερμανίας.,

και τιμήθηκε με τον τίτλο της Αξιωματούχου Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλίας.

Έκανε μεταφράσεις θεατρικών έργων του Ευγένιου Ο' Νιλ και έγραψε τη μουσική για την παράσταση «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή, που ανέβασε το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη το 1933 και σε σκηνοθεσία (αναβίωση το 1952), του Αλέξη Μινωτή.

Μουσείο Κατίνας Παξινού 

Το κληροδότημα στη μνήμη της, δημιούργημα του Αλέξη Μινωτή, είναι κεφάλαιο αυτοτελούς διαχείρισης και υπάγεται στην εποπτεία των Υπουργείων Οικονομικών, Παιδείας και Πολιτισμού. Το Μορφωτικό Ίδρυμα προκηρύσσει υποτροφίες εσωτερικού και εξωτερικού για σπουδαστές από όλους τους τομείς και τις ειδικότητες της θεατρικής τέχνης, καθώς και για θεατρικούς τεχνικούς που επιθυμούν να μετεκπαιδευτούν στο εξωτερικό. Επίσης εκδίδει μελέτες για την ιστορία και τη θεωρία του θεάτρου, καθώς και μεταφράσεις έργων του κλασικού ρεπερτορίου.

Στο μουσείο λειτουργεί αίθουσα που φιλοξενεί ενθυμήματα από τη ζωή και τη σταδιοδρομία της, το αρχείο, τα βιβλία της και τα προσωπικά της αντικείμενα που περιήλθαν στο Ίδρυμα και δημιουργήθηκε το «Μουσείο Κατίνας Παξινού-Αλέξη Μινωτή».

Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα έπιπλα, το καμαρίνι της με τους καθρέφτες, τα πινέλα του μακιγιάζ, κοσμήματα από ρόλους της στο θέατρο, κοστούμια από παραστάσεις, φωτογραφίες, πίνακες, το πορτραίτο της φιλοτεχνημένο από το Γιάννη Τσαρούχη και εμπνευσμένο από τον «Ματωμένο Γάμο», τη βεντάλια που χρησιμοποίησε για «το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», κεντήματα της, μετάλλια και τιμητικά διπλώματα καθώς και το Βραβείο Όσκαρ της πρωταγωνίστριας. Περιέχει ακόμη, 180 φακέλους με αποκόμματα τύπου, φωτογραφίες, αλληλογραφία, κείμενα, θεατρικά έργα, σενάρια και ρόλους της, θεατρικά προγράμματα και οπτικοακουστικό υλικό, με βάση το οποίο γίνεται προβολή διαφανειών από τη θεατρική ζωή της, όπως και του Αλέξη Μινωτή. Το Μουσείο βρίσκεται στην οδό Θουκιδίδου 13 στην περιοχή της Πλάκας στην πόλη της Αθήνας.

Για μισό αιώνα εργάστηκε σκληρά υπηρετώντας την υψηλή τέχνη της ηθοποιού, άφησε λαμπρό όνομα στην ιστορία του θεάτρου και του κινηματογράφου. Ήταν μια τέλεια τραγωδός με υψηλά προσόντα και στάθηκε στην κορυφή της ελληνικής θεατρικής ζωής.

Είχε τέτοιες ικανότητες, που να μπορεί να ερμηνεύει δραματικούς ρόλους κάθε θεατρικού ύφους και κάθε εποχής, από τους αρχαίους τραγωδούς μέχρι Μπρεχτ και μέχρι Παλαμά. Εξάλλου «η μουσική της καλλιέργεια της επέτρεπε να χρησιμοποιεί τη φωνή της, ώστε να αναδεικνύει με μεγάλη ευαισθησία και εκφραστικότητα τον τόνο, τη μελωδία και τους εσωτερικούς ρυθμούς του ποιητικού λόγου».ΠΗΓΗ http://www.livepedia.gr/