Παύλος Βουλουβούτης " Ερμής"

   Ο αγγελιαφόρος  των θεών, ο Ερμής, είναι αυτός που ονοματοδότησε  τον κοντινότερο στον Ήλιο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος. Είναι ένας πλανήτης που είναι δύσκολο να παρατηρηθεί, λόγω της εγγύτητας του στον Ήλιο. Αυτή η εγγύτητα τον κάνει ορατό μόνο για λίγο πριν από τη δύση ή την ανατολή του Ήλιου, με αποτέλεσμα ο ουρανός να είναι αρκετά φωτεινός, ώστε σε συνδυασμό με το μικρό μέγεθος του πλανήτη η παρατήρησή του να είναι εξαιρετικά δύσκολη.

 

Μία και μοναδική διαστημική αποστολή μέχρι πρότινος  είχε σταλεί στον πλανήτη, αυτή του Mariner 10 στις 3 Νοεμβρίου 1973. Οι φωτογραφίες και τα στοιχεία που στάλθηκαν στη Γη αποκάλυψαν έναν αρκετά παράξενο κόσμο, με ιδιαιτερότητες που δεν απαντώνται πουθενά αλλού στο ηλιακό σύστημα. Κατ’ αρχή η επιφάνειά του φαίνεται σπαρμένη με πλήθος κρατήρων, αποτέλεσμα συγκρούσεων μετεωριτών κατά τα πρώτα στάδια του σχηματισμού του. Ας αρχίσουμε αναφέροντας ορισμένα από τα χαρακτηριστικά του Ερμή πριν προχωρήσουμε σ’ αυτά που τον καθιστούν μοναδικό.

 

 Έχει διάμετρο 4878 χιλιόμετρα και μάζα 18 φορές μικρότερη απ’ αυτήν της Γης. Η τροχιά του έχει μεγάλη εκκεντρότητα (είναι δηλ. μια αρκετά πεπλατυσμένη έλλειψη) που τον φέρνει σε απόσταση 46 εκατομμύρια χιλιόμετρα στο πλησιέστερο σημείο από τον Ήλιο και 70 εκατομμύρια χιλιόμετρα στο μακρινότερο. Το επίπεδο της τροχιάς του σχηματίζει γωνία 7⁰ με αυτό της εκλειπτικής (δηλ. το επίπεδο της τροχιάς της Γης), τη δεύτερη μεγαλύτερη γωνία μετά απ’ αυτήν του Πλούτωνα (17,15⁰). Περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο σε 88 μέρες και γύρω από τον εαυτό του σε 58, 65 μέρες. 

          Αυτό τον κάνει τον μονα-δικό πλανήτη στο ηλιακό σύστη-μα , που έχει «κλειδώσει»  το ημερονύκτιό του σε μια σχέση 3/2 με το ηλιακό του έτος. Δηλαδή σε 3 μερόνυχτα του Ερμή, ο πλανήτης  περιφέρεται 2 φορές γύρω από τον Ήλιο. Συνηθισμένη είναι μια σχέση «συντονισμού» 1/1 όπως συμβαίνει με το Φεγγάρι. Ένα άλλο αναπάντεχο χαρακτηριστικό του πλανήτη είναι ότι παρουσιάζει μαγνητικό πεδίο (ασθενές) πράγμα που δείχνει ότι έχει λιωμένο  πυρήνα. Σύμφωνα με το μέγεθος του θα’ πρεπε να έχει στερεοποιηθεί προ πολλού λόγω της διαφυγής της θερμότητας του πυρήνα στο διάστημα. Η θερμοκρασία στην επιφάνεια του Ερμή είναι κατά τη διάρκεια της μέρας 430⁰ C, αρκετή για να δημιουργήσει λίμνες λιωμένου ψευδαργύρου, αν υπήρχε το μέταλλο ελεύθερο στην επιφάνεια, και κατά τη νύχτα –180⁰ C, μια διαφορά 610⁰ που δεν απαντάται πουθενά αλλού στο ηλιακό σύστημα. Επίσης εδώ συναντούμε το φαινόμενο της «διπλής ανατολής». Όταν πλη-σιάζει ο Ερμής κοντά στον Ήλιο, επιταχύνεται. Η επιτάχυνση αυτή, σε συν-δυασμό με  την αντίστροφη περιστροφή του γύρω από τον άξονά του, δείχνει τον Ήλιο να ανατέλλει, ύστερα από λίγο να δύει για να ανατείλει για 2^η φορά πάλι.

          Στην τροχιά του Ερμή επιβεβαιώθηκε η θεωρία της βαρύτητας του Einstein. Πράγματι φαίνεται ότι το «περιήλιο» ( το σημείο της τροχιάς του που είναι πιο κοντά στον Ήλιο) του Ερμή μετατοπίζεται κατά 575 δευτερόλεπτα του τόξου κάθε αιώνα. Απ’ αυτά τα 532 οφείλονται στις επιδράσεις των υπόλοιπων πλανητών επί του Ερμή. Τα υπόλοιπα 43 όμως δεν ήταν δυνατόν να εξηγηθούν με την τρέχουσα Νευτώνεια θεωρία της βαρύ-τητας. Οι αστρονόμοι έφθασαν στο σημείο να υποθέσουν την ύπαρξη και άλλου πλα-νήτη πιο κοντά στον Ήλιο τον οποίο μάλιστα ονόμασαν Ήφαιστο (Vulcan). Ο πλανήτης αυτός ουδέποτε παρατηρήθηκε. Τα 43 αυτά δευτερόλεπτα ήταν ακριβώς το ποσό που εξήγησε η θεωρία του βαρυτικού πεδίου του Einstein, λόγω του ότι ο Ερμής κινείται πολύ κοντά στον μεγάλης μάζας Ήλιο.

Βιβλιογραφία

1)     Voyage throwgh the Universe: The Near Planets, Time-Life Books, 1991.

2)     Jayant Narlikar, Η ελαφρότητα της Βαρύτητας, Εκδ. Τροχαλία, Αθήνα.