Ο Άμος Οζ (1939 -2018), το αληθινό όνομα του οποίου ήταν Άμος Κλάουσνερ, ήταν Ισραηλινός συγγραφέας, που γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ, στη συνοικία Κέρεμ Αβραάμ. Οι γονείς του, ο Άρια Κλάουσνερ και η Φάνια Μούσμαν, ήταν μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη. Όταν ο Άμος Οζ ήταν 12 χρονών, η μητέρα του αυτοκτόνησε και το γεγονός αυτό σημάδεψε τη ζωή του. Τρία χρόνια αργότερα έφυγε από το σπίτι του και πήγε να ζήσει στο Κιμπούτς Χούλντα. Τότε άλλαξε το επίθετό του σε Οζ, που στα εβραϊκά σημαίνει δύναμη. Στο Κιμπούτς Χούλντα έζησε μέχρι το 1986, οπότε μετακόμισε στην πόλη Αράντ, επειδή ο γιος του έπασχε από άσθμα. Πήρε μέρος στον Πόλεμο των έξι ημερών το 1967 και στον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ. Σπούδασε φιλοσοφία και εβραϊκή λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ.
Πολλοί συγγενείς του Άμος Οζ από την πλευρά του πατέρα του ήταν δεξιοί, οπαδοί των Ρεβιζιονιστών Σιωνιστών. Ο θείος του πατέρα του, ο Γιόζεφ Κλάουσνερ, σημαντική μορφή των εβραϊκών γραμμάτων, ήταν υποψήφιος του κόμματος Χερούτ για την προεδρία του Ισραήλ ενάντια στον Χάιμ Βάιζμαν, που ήταν υποψήφιος με τους εργατικούς. Αντίθετα, ο Άμος Οζ ήταν για χρόνια υποστηρικτής του εργατικού κόμματος και στενός φίλος του Σιμόν Πέρες ενώ αργότερα, κατά τη δεκαετία του '90 στράφηκε στο αριστερό κόμμα Meretz. Στις εκλογές για την Κνεσσέτ το 2003, εμφανίστηκε στην τηλεόραση και κάλεσε τους ψηφοφόρους να στηρίξουν το κόμμα Meretz.
Πολλοί συγγενείς του Άμος Οζ από την πλευρά του πατέρα του ήταν δεξιοί, οπαδοί των Ρεβιζιονιστών Σιωνιστών. Ο θείος του πατέρα του, ο Γιόζεφ Κλάουσνερ, σημαντική μορφή των εβραϊκών γραμμάτων, ήταν υποψήφιος του κόμματος Χερούτ για την προεδρία του Ισραήλ ενάντια στον Χάιμ Βάιζμαν, που ήταν υποψήφιος με τους εργατικούς. Αντίθετα, ο Άμος Οζ ήταν για χρόνια υποστηρικτής του εργατικού κόμματος και στενός φίλος του Σιμόν Πέρες ενώ αργότερα, κατά τη δεκαετία του '90 στράφηκε στο αριστερό κόμμα Meretz. Στις εκλογές για την Κνεσσέτ το 2003, εμφανίστηκε στην τηλεόραση και κάλεσε τους ψηφοφόρους να στηρίξουν το κόμμα Meretz.
Παλαιστινιακό ζήτημα
Ο Άμος Οζ ήταν ένας από τους πρώτους Ισραηλινούς που υποστήριξε ήδη μετά το τέλος του Πολέμου των έξι ημερών τη δημιουργία δύο κρατών στην Παλαιστίνη: ενός εβραϊκού και ενός παλαιστινιακού, ως την μόνη λύση για την ισραηλινο-παλαιστινιακή διαμάχη. Το 1978 συμμετέχει στην ίδρυση της οργάνωσης «Ειρήνη τώρα». Σε αντίθεση όμως με άλλα μέλη του φιλειρηνικού κινήματος στο Ισραήλ, δεν ήταν αντίθετος με την κατασκευή του Τείχους στη Δυτική Όχθη, που άρχισε στα τέλη της δεκαετίας του '90, έχει όμως εκφράσει την αντίθεσή του στην πολιτική του εποικισμού της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας και ήταν από τους πρώτους που χαιρέτισαν τη συμφωνία του Όσλο και την έναρξη συνομιλιών με την PLO (Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης).
Τον Ιούλιο του 2006, ο Άμος Οζ υποστήριξε την εισβολή του ισραηλινού στρατού στον Λίβανο για την αντιμετώπιση των μελών της Χεζμπολάχ. Σε συνέντευξή που έδωσε στην εφημερίδα Λος Άντζελες Τάιμς εκείνη την περίοδο δήλωσε μεταξύ άλλων:
Πολλές φορές στο παρελθόν το ισραηλινό φιλειρηνικό κίνημα έχει ασκήσει κριτική στις ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις. Όχι αυτή τη φορά. Αυτή τη φορά ο πόλεμος δεν αφορά την επέκταση του Ισραήλ. Δεν υπάρχουν εδαφικές διεκδικήσεις από καμία πλευρά. Το ισραηλινό φιλειρηνικό κίνημα οφείλει να στηρίξει την προσπάθεια της χώρας για αυτοάμυνα
Αργότερα όμως ο Οζ, όπως και οι συγγραφείς Νταβίντ Γκρόσμαν και Αβραάμ Γεοσούα, άλλαξε γνώμη και στάση απέναντι στον πόλεμο στο Λίβανο.
Το έργο του
Η πρώτη του συλλογή από ιστορίες (Where the Jackals Howl) δημοσιεύθηκε το 1965, ενώ τον επόμενο χρόνο δημοσιεύθηκε το πρώτο του διήγημα (Elsewhere, Perhaps). Είχε γράψει 18 βιβλία στα εβραϊκά και γύρω στα 450 άρθρα και δοκίμια. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε τουλάχιστον 30 γλώσσες.
Το 1998, του απονεμήθηκε το βραβείο Ισραήλ για την λογοτεχνία, το 2005 το βραβείο Γκέτε, το οποίο στο παρελθόν έχει απονεμηθεί σε προσωπικότητες όπως ο Σίγκμουντ Φρόιντ και ο Τόμας Μαν, το 2007 το βραβείο Prince of Asturias Award of Letters και το 2008 το βραβείο Χάινριχ Χάινε. Επανειλημμένα ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Στα περισσότερα από τα έργα του Άμος Οζ η πλοκή τοποθετείται στη γειτονιά όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο συγγραφέας, ενώ οι ήρωές του παρουσιάζονται με μια ελαφρώς ειρωνική διάθεση.
Ελληνικές μεταφράσεις
Στην ελληνική γλώσσα έχουν μεταφρασθεί και κυκλοφορούν τα εξής βιβλία του:
*Η γυναίκα που γνώρισα, μετάφραση Μαρία Κ. Χωρεάνθη, εκδ. «Ψυχογιός», Αθήνα 1993, 321 σελ., ISBN 978-960-274-023-1
*Φίμα, εκδ. «Ψυχογιός», Αθήνα 1994
*Ο Μιχαέλ μου, μετάφρ. Χρυσούλα Παπαδοπούλου, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1997 & 2006, 318 σελ., ISBN 978-960-03-1981-1
*Το Ισραήλ, η Παλαιστίνη και η ειρήνη (δοκίμια), μετάφρ. Τόνια Κοβαλένκο, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1997, 219 σελ., ISBN 978-960-03-1864-7
*Νύχτα στο Τελ Κένταρ, μετάφρ. Χρυσούλα Παπαδοπούλου, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1998, 293 σελ., ISBN 978-960-03-2297-2
*Η ίδια θάλασσα, μετάφραση Ιακώβ Σιμπή, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2001, 253 σελ., ISBN 978-960-03-2745-8
*Η αρχή της ιστορίας (δοκίμια για τη λογοτεχνία), μετάφρ. Θεόδωρος Τσαπακίδης, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2001, 187 σελ., ISBN 978-960-03-2964-3
*Σούμχι: Μια ιστορία για την αγάπη και την περιπέτεια, μετάφρ. Χρυσούλα Παπαδοπούλου, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2002, 125 σελ., ISBN 978-960-03-3257-5
Ι*στορία αγάπης και σκότους, μετάφρ. Ιακώβ Σιμπή, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2004, 733 σελ., ISBN 978-960-03-3817-1
*Κατά του φανατισμού, μετάφρ. Ελένη Τσερεζόλε, πρόλογος Ναντίν Γκόρντιμερ, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2005, 69 σελ., ISBN 978-960-03-4076-1
*Η τέλεια γαλήνη, μετάφρ. Λουίζα Μιζάν, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2007, 513 σελ., ISBN 978-960-03-4534-6
*Η νύχτα του συγγραφέα, μετάφρ. Λουίζα Μιζάν, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2008, 183 σελ., ISBN 978-960-03-4680-0
*Το μαύρο κουτί, μετάφρ. Ιακώβ Σιμπή, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2010, 301 σελ., ISBN 978-960-03-5118-7
Μετάφρ. Μαρία Κ. Χωρεάνθη, εκδ. «Ψυχογιός», Αθήνα 1994, 281 σελ., ISBN 978-960-7021-58-8
*Εικόνες από τη ζωή στο χωριό (διηγήματα), μετάφρ. Λουίζα Μιζάν, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2013, 186 σελ., ISBN 978-960-03-5574-1
*Οι Εβραίοι και οι λέξεις (το έγραψε μαζί με την κόρη του, τη Φάνια Οζ-Ζαλτσμπέργκερ), μετάφρ. Νίκος Γεωργαντίδης, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2014, 282 σελ., ISBN 978-960-03-5751-6
*Ιούδας, μετάφρ. Μάγκυ Κοέν, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2016, 368 σελ., ISBN 978-960-03-6121-6 (διατίθεται και σε e-book)
Το 2009 ο Οζ ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας του έτους. Αν και τον θεωρούσαν ως τον βασικό υποψήφιο για να το κατακτήσει, τελικά το βραβείο κέρδισε η Γερμανίδα συγγραφέας Χέρτα Μίλερ
Ιστορία Αγάπης και Σκότους
Στο κέντρο αυτού του μυθιστορήματος βρίσκεται η ιστορία ενός φαντασιόπληκτου παιδιού που κάποτε θα γίνει συγγραφέας, του τραγικού γάμου των γονιών του καθώς και η ιστορία της παράξενης, για τα μάτια ενός παιδιού, γέννησης ενός κράτους. Γύρω από τον κεντρικό αυτό πυρήνα βρίσκονται οι μεγάλες μεταναστεύσεις, οι μεγάλες ιδέες, τα μεγάλα αδιέξοδα του 20ού αιώνα, αλλά και τα προσωπικά τραύματα που αφήνει μερικές φορές η Ιστορία στις ψυχές των ανθρώπων. Μυθιστόρημα που άλλοτε γίνεται επικό σαν μουσική συμφωνία και άλλοτε χαμηλόφωνο και τρυφερό σαν παιδική εξομολόγηση, η "Ιστορία αγάπης και σκότους" θεωρείται το αριστούργημα του μεγάλου Ισραηλινού φιλειρηνιστή συγγραφέα και ένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα της εποχής μας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)https://www.politeianet.gr/Απόσπασμα από την αφήγηση της θείας Σόνια, αναμνήσεις από το Ρόβνο.
Απέναντι από την τσόρνι χοντ,τη "μαύρη πόρτα",φύτρωνε στο σπίτι μας μια καστανιά , μια υπέροχη καστανιά,ένα δένδρο γέρικο και μεγαλόπρεπο που έμοιαζε λίγο σαν τον βασιλιά Ληρ,και από κάτω ο πάπα είχε βάλει να φτιάξουν ένα παγκάκι για τις τρεις μας-"το παγκάκι των αδελφών" το έλεγαν.Τις καλές μέρες καθόμασταν εκεί και ονειρευόμασταν φωναχτά τι θα κάνουμε όταν μεγαλώσουμε;
Ποια από μας θα γίνει μηχανικός και ποια ποιήτρια και ποια ξακουστή επιστήμονας όπως η Μαρία Κιουρί; Τέτοια πράγματα ονειρευόμασταν.Δεν ονειρευόμασταν όπως τα άλλα κορίτσια στην ηλικία μας, πλούσιους και διάσημους γαμπρούς,επειδή εμείς οι ίδιες ήμασταν από πλούσιες οικογένειες και διόλου δεν μας ενδιέφερε να παντρευτούμε με πλούσιους που να είναι πιο πλούσιοι από μας. Αν παρ΄όλα αυτά μιλούσαμε για έρωτες,δεν μιλούσαμε για έρωτες με κάποιον ευπατρίδη ή διάσημο ηθοποιό,αλλά μόνο για άνδρες με υψηλά αισθήματα,για παράδειγμα,κάποιο μεγάλο καλλιτέχνη,ακόμα κι αν ήταν απένταρος. Τέλος πάντων.Τι ξέραμε τότε;Πού μπορούσαμε να ξέρουμε τι χυδαίοι,τι γουρούνια είναι οι μεγάλοι καλλιτέχνες;Όχι όλοι!Σίγουρα όχι όλοι!Προς Θεού,όχι όλοι!Μόνο που σήμερα πια πιστεύω πως τα υψηλά αισθήματα και τα λοιπά και τα λοιπά , δεν είναι το κυριότερο πράγμα στη ζωή.Καθόλου δεν είναι.Τα αισθήματα είναι όλο κι όλο σαν την φωτά σ΄έναν αγρό με άχυρο:καίει για μια στιγμή,και αμέσως μετά απομένει μόνο στάχτη και καπνιά.
Ξέρεις τι είναι το πιο σημαντικό;Τι πρέπει μια γυναίκα να κοιτάξει στον άντρα της;Μόνο ένα χαρακτηριστικό πρέπει να κοιτάξει,που ναι μεν δεν σε κάνει να χάνεις τα λογικά σου είναι όμως πιο σπάνιο και από το χρυσάφι: την τιμιότητα.Ίσως και την καλοσύνη . Σήμερα,να το ξέρεις,η τιμιότητα, κατά τη γνώμη μου, είναι πιο σημαντική από την καλοσύνη:τιμιότητα είναι η μπουκιά το ψωμί. Καλοσύνη είναι το βούτυρο.Ή το μέλι.
Από την αφήγηση του Άμος.
Κανείς δεν είχε γυρίσει ακόμα από το δασύλλιο Τελ Άρζα κι εγώ ήμουν ακόμα εκεί ξαπλωμένος ανάσκελα στο τσιμεντένιο δάπεδο που είχε γίνει τώρα λιγότερο κρύο και σκληρό.Το απογευματινό φως γινόταν ολοένα και πιο δροσερό,ολοένα και πιο γκρι πάνω από τις κορυφές των κυπαρισσιών. Λες και κάποιος είχε παραμερίσει εκεί,στα τρομερά ύψη,πάνω από τις κορυφές και πάνω από τις στέγες και πάνω από ό,τι σάλευε εδώ στο δρόμο και στις πίσω αυλές και στις κουζίνες, εκεί ψηλά πάνω από τις μυρωδιές της σκόνης,του κουνουπιδιού και των σκουπιδιών,πάνω από το τιτίβισμα των πουλιών,μια απόσταση ίδια με του ουρανού από τη γη,πάνω από τις κλαψιάρικες προσευχές που ξεστράτιζαν κι έρχονταν κομματιαστά από την συναγωγή στην κατηφόρα του δρόμου.
Ψηλός και διάφανος και αδιάφορος ξεδιπλώνεται τώρα πάνω από τα ντεπόζιτα του νερού και πάνω από την κρεμασμένη μπουγάδα εδώ στην κορυφή κάθε στέγης,και πάνω από τις παλιατσαρίες και τις γάτες του δρόμου,και πάνω από κάθε πόθο και πάνω από κάθε παράγκα στις αυλές και πάνω από τις μηχανορραφίες και τις ομελέτες και τα ψέματα και τις σκάφες της μπουγάδας και τις αφίσες της Αντίστασης και πάνω από την ξινή πανταζαρόσουπα και την ερημιά των ερειπωμένων περιβολιών και τα απομεινάρια των οπωροφόρων δένδρων από τον καιρό που εδώ ήταν ακόμα μποστάνι,και να τώρα ακριβώς απλώνεται και ξανοίγεται και δημιουργεί την ηρεμία ενός καθάριου δειλινού,κάνει ειρήνη εν υψίστοις πάνω από τους σκουπιδοτενεκέδες και πάνω από τους διστακτικούς, σπαρακτικούς ήχους του πιάνου , είναι εκείνο το ασχημούτσικο κοριτσάκι,η Μενούχαλε Στάιχ, Μενούχαλε που τη λέγαμε Νεμούχαλε*,που μάταια προσπαθεί να σκαρφαλώσει πάνω σε μια κλίμακα από νότες , και όλο ξαναπροσπαθεί,και πάντα στο ίδιο σημείο,σκοντάφτει και ξανασκοντάφ τει και επαναμβάνει την προσπάθεια.Κι ένα πουλί,από τη μεριά του,της αποκρίνεται τη μια φορά μετά την άλλη με τους πέντε πρώτους ήχους του Für Elise του Μπετόβεν.
Άδειοι ουρανοί εκτείνονται από τον έναν ορίζοντα ως τον άλλο,στο τέλος μιας ζεστής, καλοκαιρινής μέρας.Υπάρχουν τρία θυσανωτά σύννεφα και δυο σκούρα πουλιά.Ο ήλιος έδυσε κιόλας πίσω από τα τείχη του στρατοπέδου Σνέλερ,όμως το στερέωμα δεν λέει να παραιτηθεί από τον ήλιο,αλλά κρατιέται πάνω του με τα νύχια μέχρι που κατάφερε να αποσπάσει την ουρά του πολύχρωμου μανδύα του και τώρα μετράει τα λάφυρά του , χρησιμοποιώντας ως μέτρο δυο τρία θυσανωτά σύννεφα , φορώντας φως αντί για ρούχο,και βγάζοντάς το από πάνω του,εξετάζοντας πώς του πάνε τα περιδέραια από πρασινωπές λάμψεις και πώς ταιριάζει ο χιτώνας με τις ποικίλες μαρμαρυγές του πορτοκαλί με το γαλαζομενεξεδί φωτοστέφανο,και πώς σε όλο του το μήκος ελίσσονται τρεμουλιαστές εύθραυστες ασημένιες ρίγες σαν τις διαθλώμενες γραμμές που σχηματίζει κάτω από το νερό ένα γρήγορο κοπάδι ψαριών.Υπάρχουν και μερικές ρόδινες μενεξεδένιες και πρασινολεμονί σπίθες,και να τώρα τα βγάζει και φοράει ένα μανδύα από από κοκκινωπή λάμψη απ΄τον οποίο ξεχύνονται ολόκληρα ποτάμια από κοκκινωπά μουντά φεγγοβολήματα και μετά από δυο στιγμές τον βγάζει και φοράει άλλο μανδύα , στο χρώμα της γυμνής σάρκας,και να αυτή η γυμνή σάρκα είναι ξαφνικά τρυπημένη και πληγιασμένη,λεκιασμένη με τρεις τέσσερις έντονους μώλωπες και οι σκούρες άκρες του ήδη μαζεύονται μέσα στις πτυχές του μαύρου βελούδουκαι τώρα δεν είναι πια ύψος στο ύψος αλλά αντίθετα βάθος στο βάθος στο βάθος,σαν την σκιά θανάτου** ανοίγεται και ξεχύνεται στο στερέωμα,λες και δεν είναι αυτό από,πάνω ούτε ο ξαπλωμένος ανάσκελα δεν είναι πια ξαπλωμένος αλλά αιωρείται-απορροφιέται και πέφτει μ΄ορμή και πέφτει και βουτάει σαν πέτρα στον βελούδινο βυθό.
Εσύ το απόγευμα αυτό δεν θα το ξεχάσεις ποτέ:είσαι όλο κι όλο έξι χρόνων με το ζόρι εξήμισι όμως για πρώτη φορά στη μικρή σου ζωή ανοίχτηκε μπρος σου κάτι τεράστιο και πολύ τρομερό,κάτι ζοφερό και σκυθρωπό,κάτι που απλώνεται από το άπειρο στο άπειρο και έρχεται καταπάνω σου και είναι ένας βουβός γίγαντας και μπαίνει έτσι και σ΄ανοίγει ξαφνικά ολόκληρο,σ΄ανοίγει έτσι ώστε κι εσύ για μια στιγμή γίνεσαι πιο πλατύς και βαθύς από τον εαυτό σου,και με μια φωνή που δεν είναι η φωνή σου αλλά είναι ίσως η φωνή που θα έχεις μετά από τριάντα ή σαράντα χρόνια,με μια φωνή που δεν έχει πίσω της ούτε γέλιο ούτε απερισκεψία,σε προστάζει να μην ξεχάσεις ποτέ ούτε λεπτομέρεια από τις λεπτομέρειες αυτού του απογεύματος:θυμήσου και φύλαξε τις μυρωδιές του,θυμήσου το σώμα του και τη σάρκα του,θυμήσου τα νύχια του,τους ήχους του πιάνου,τις κραυγές των κορακιών και όλες τις παραξενιές του ουρανού που διαδραματίστηκαν μπρος στα μάτια σου από ορίζοντα σε ορίζοντα και όλα προς τιμήν σου,και όλα μόνο μπρος στα μάτια του αποδέκτη.
Και να μη ξεχάσεις ποτέ ούτε τον Ντάνους ούτε τον Άμι ούτε τον Λόλικ,ούτε τα κορίτσια με τους στρατιώτες στο δασύλλιο ούτε αυτά που είπε η γιαγιά σου ούτε το γλυκό ψάρι που επιπλέει,πεθαμένο και καρυκευμένο,μέσα στο ζουμί του καρότου.Μην ξεχάσεις ποτέ την τραχύτητα της υγρής πέτρας , που πέρασε ήδη πάνω από μισός αιώνας από τότε που ήταν στο στόμα σου,όμως η ηχώ της γκρίζας γεύσης της,γεύση κιμωλίας και λίγο ασβέστη και λίγο αλατιού,λες και καλεί ακόμα για βοήθεια στην άκρη της γλώσσας σου.Και όλες τις σκέψεις εκείνης της πέτρας να μην τις ξεχάσεις ποτέ,σύμπαν μέσα σε σύμπαν μέσα σε σύμπαν.Να θυμάσαι τη ζαλάδα του χρόνου μέσα-στο-χρόνο-μέσα-στο- χρόνο και όλες τις στρατιές του ουρανού που μετρούν ,ανακατεύουν και πληγώνουν την ποικιλία των χρωμάτων του φωτός λίγο μετά που ο ήλιος έδυσε,μενεξεδί και γαλάζιο και χρυσαφένιο κίτρινο και φωτεινό και πορφυρό και βαθυκόκκινο και θαλασσί και κοκκινωπό με αιματοχυσία που τρέχει ποτάμι,και, πάνω απ΄όλα αυτά σιγά σιγά κατεβαίνει το μουντό και βαθύ γκριζογάλαζο,που έχει το χρώμα της σιωπής και την μυρωδιά των ήχων του πιάνου που επαναλαμβάνει μάταια,επαναλαμβάνει ξανά και ξανά,σαν να σκαρφαλώνει, να σκοντάφτει και να πέφτει,να σκοντάφτει και να πέφτει σε μια σπασμένη σκάλα,και ένα πουλί να του αποκρίνεται με τις πρώτες πέντε νότες του Für Elise:τι-ντε-ντι-ντε-ντι.
https://cityportal.gr/
Κατά του Φανατισμού [Πηγή: www.doctv.gr]
Κατά του Φανατισμού
Πώς θεραπεύεις ένα φανατικό
Πώς θεραπεύουμε λοιπόν ένα φανατικό; Η εξαπόλυση κυνηγητού εναντίον μιας ομάδας φανατικών στα βουνά του Αφγανιστάν είναι ένας τρόπος. Η καταπολέμηση του φανατισμού όμως είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Φοβάμαι ότι δεν έχω κάτι το ιδιαίτερο να προσφέρω σχετικά με τη σύλληψη των φανατικών στα βουνά, έχω ωστόσο μερικές σκέψεις σχετικά με τη φύση του φανατισμού και με τα μέσα, αν όχι της θεραπείας του, τουλάχιστον του περιορισμού του.
Η επίθεση κατά της Αμερικής στις 11 Σεπτεμβρίου δε σχετιζόταν με τη φτώχεια που στρέφεται κατά του πλούτου. Η φτώχεια κατά του πλούτου είναι ένα από τα φοβερότερα προβλήματα του κόσμου αλλά κάνουμε λάθος διάγνωση για αυτές τις τρομοκρατικές επιθέσεις, αν πιστεύουμε απλώς ότι επρόκειτο για επίθεση των φτωχών κατά των πλουσίων. Το θέμα δεν είχε να κάνει με τους «έχοντες» και τους «μη έχοντες». Αν τα πράγματα ήσαν τόσο απλά, θα περίμενε κανείς η επίθεση να προέλθει από την Αφρική, από τους πιο φτωχούς, και ίσως να στρεφόταν κατά της Σαουδικής Αραβίας και του Περσικού Κόλπου, των πετρελαιοπαραγωγικών χωρών, των πιο πλούσιων. Όχι, εδώ έχουμε να κάνουμε με αγώνα ανάμεσα σε φανατικούς, που πιστεύουν ότι ο σκοπός, οποιοσδήποτε σκοπός, δικαιολογεί τα μέσα, και στους υπόλοιπους από εμάς, που πιστεύουν ότι η ζωή είναι ένας σκοπός και όχι μια έννοια. Είναι ένας αγώνας μεταξύ εκείνων, από τη μία πλευρά, που πιστεύουν ότι η δικαιοσύνη, ό,τι κι αν εννοούν με τη λέξη αυτή, είναι πιο σημαντική από τη ζωή και εκείνων από εμάς που πιστεύουν ότι η ζωή είναι ανώτερη όλων των άλλων αξιών, πεποιθήσεων ή θρησκειών. Η σύγχρονη κρίση στον κόσμο, στη Μέση Ανατολή, στο Ισραήλ και στην Παλαιστίνη, δεν έχει να κάνει με τις αξίες του Ισλάμ. Δεν έχει να κάνει με τη νοοτροπία των Αράβων, όπως ισχυρίζονται μερικοί ρατσιστές – καθόλου. Πρόκειται για την παλιά διαμάχη μεταξύ φανατισμού και πραγματισμού. Μεταξύ φανατισμού και πλουραλισμού. Μεταξύ φανατισμού και ανεκτικότητας. Η 11η Σεπτεμβρίου δεν είχε καν σχέση με το αν η Αμερική είναι καλή ή κακή, αν ο καπιταλισμός είναι κακός ή αναπότρεπτος, αν πρέπει να μπει τέλος στην παγκοσμιοποίηση ή όχι. Είχε να κάνει με έναν τυπικό φανατικό ισχυρισμό: αν πιστεύω ότι κάτι είναι κακό, θα το εξοντώσω μαζί με ότι το περιβάλλει.
Ο φανατισμός προϋπάρχει του Ισλάμ, προϋπάρχει του χριστιανισμού, προϋπάρχει του ιουδαϊσμού, προϋπάρχει όλων των κρατών και των κυβερνήσεων και των πολιτικών συστημάτων, προϋπάρχει οποιασδήποτε ιδεολογίας ή θρησκείας στον κόσμο. Ο φανατισμός αποτελεί, δυστυχώς, ένα διαρκές συστατικό της ανθρώπινης φύσης. Είναι κάπως σαν ένα κακό γονίδιο, αν προτιμάτε. Οι άνθρωποι που τινάζουν στον αέρα κλινικές αμβλώσεων στην Αμερική, εκείνοι που πυρπολούν τεμένη και συναγωγές στην Ευρώπη διαφέρουν από τον Μπιν Λάντεν μόνο σε ό,τι αφορά την κλίμακα των εγκλημάτων τους, αλλά όχι σε ό,τι αφορά τη φύση τους.. http://chressida.blogspot.com/
Πώς θεραπεύουμε λοιπόν ένα φανατικό; Η εξαπόλυση κυνηγητού εναντίον μιας ομάδας φανατικών στα βουνά του Αφγανιστάν είναι ένας τρόπος. Η καταπολέμηση του φανατισμού όμως είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Φοβάμαι ότι δεν έχω κάτι το ιδιαίτερο να προσφέρω σχετικά με τη σύλληψη των φανατικών στα βουνά, έχω ωστόσο μερικές σκέψεις σχετικά με τη φύση του φανατισμού και με τα μέσα, αν όχι της θεραπείας του, τουλάχιστον του περιορισμού του.
Η επίθεση κατά της Αμερικής στις 11 Σεπτεμβρίου δε σχετιζόταν με τη φτώχεια που στρέφεται κατά του πλούτου. Η φτώχεια κατά του πλούτου είναι ένα από τα φοβερότερα προβλήματα του κόσμου αλλά κάνουμε λάθος διάγνωση για αυτές τις τρομοκρατικές επιθέσεις, αν πιστεύουμε απλώς ότι επρόκειτο για επίθεση των φτωχών κατά των πλουσίων. Το θέμα δεν είχε να κάνει με τους «έχοντες» και τους «μη έχοντες». Αν τα πράγματα ήσαν τόσο απλά, θα περίμενε κανείς η επίθεση να προέλθει από την Αφρική, από τους πιο φτωχούς, και ίσως να στρεφόταν κατά της Σαουδικής Αραβίας και του Περσικού Κόλπου, των πετρελαιοπαραγωγικών χωρών, των πιο πλούσιων. Όχι, εδώ έχουμε να κάνουμε με αγώνα ανάμεσα σε φανατικούς, που πιστεύουν ότι ο σκοπός, οποιοσδήποτε σκοπός, δικαιολογεί τα μέσα, και στους υπόλοιπους από εμάς, που πιστεύουν ότι η ζωή είναι ένας σκοπός και όχι μια έννοια. Είναι ένας αγώνας μεταξύ εκείνων, από τη μία πλευρά, που πιστεύουν ότι η δικαιοσύνη, ό,τι κι αν εννοούν με τη λέξη αυτή, είναι πιο σημαντική από τη ζωή και εκείνων από εμάς που πιστεύουν ότι η ζωή είναι ανώτερη όλων των άλλων αξιών, πεποιθήσεων ή θρησκειών. Η σύγχρονη κρίση στον κόσμο, στη Μέση Ανατολή, στο Ισραήλ και στην Παλαιστίνη, δεν έχει να κάνει με τις αξίες του Ισλάμ. Δεν έχει να κάνει με τη νοοτροπία των Αράβων, όπως ισχυρίζονται μερικοί ρατσιστές – καθόλου. Πρόκειται για την παλιά διαμάχη μεταξύ φανατισμού και πραγματισμού. Μεταξύ φανατισμού και πλουραλισμού. Μεταξύ φανατισμού και ανεκτικότητας. Η 11η Σεπτεμβρίου δεν είχε καν σχέση με το αν η Αμερική είναι καλή ή κακή, αν ο καπιταλισμός είναι κακός ή αναπότρεπτος, αν πρέπει να μπει τέλος στην παγκοσμιοποίηση ή όχι. Είχε να κάνει με έναν τυπικό φανατικό ισχυρισμό: αν πιστεύω ότι κάτι είναι κακό, θα το εξοντώσω μαζί με ότι το περιβάλλει.
Ο φανατισμός προϋπάρχει του Ισλάμ, προϋπάρχει του χριστιανισμού, προϋπάρχει του ιουδαϊσμού, προϋπάρχει όλων των κρατών και των κυβερνήσεων και των πολιτικών συστημάτων, προϋπάρχει οποιασδήποτε ιδεολογίας ή θρησκείας στον κόσμο. Ο φανατισμός αποτελεί, δυστυχώς, ένα διαρκές συστατικό της ανθρώπινης φύσης. Είναι κάπως σαν ένα κακό γονίδιο, αν προτιμάτε. Οι άνθρωποι που τινάζουν στον αέρα κλινικές αμβλώσεων στην Αμερική, εκείνοι που πυρπολούν τεμένη και συναγωγές στην Ευρώπη διαφέρουν από τον Μπιν Λάντεν μόνο σε ό,τι αφορά την κλίμακα των εγκλημάτων τους, αλλά όχι σε ό,τι αφορά τη φύση τους.. http://chressida.blogspot.com/
Άμος Οζ: Κουβαλάω ιστορία μεγαλύτερη από την ιστορία του κράτους μου...
Συνέντευξη
Συνέντευξη στην ΑΥΓΗ του Αμός Οζ στις 20/5/2001, όταν είχε βρεθεί
στην Αθήνα, με αφορμή το μυθιστόρημα του "Η ίδια θάλασσα" αλλά και το
δοκίμιό του για τη λογοτεχνία "Η αρχή της ιστορίας" (Καστανιώτης). Κι
εμείς βρήκαμε την αφορμή να μιλήσουμε με έναν από τους σημαντικότερους
εκπροσώπους της σύγχρονης ισραηλινής λογοτεχνίας κι έναν από τους πλέον
πολιτικοποιημένους συγγραφείς.
Συνέντευξη: Πόλυ ΚΡΗΜΝΙΩΤΗΤον γνωρίσαμε το 1991 μέσα από το "Μαύρο κουτί" του. Ήταν το πρώτο βιβλίο του και μαζί το πρώτο δείγμα της σύγχρονης ισραηλινής λογοτεχνίας που μεταφραζόταν στα ελληνικά. Σήμερα πια οι Έλληνες αναγνώστες τον
γνωρίζουν καλά, κι όχι μόνο επειδή τα βιβλία του βρίσκονται στα ράφια των ελληνικών βιβλιοπωλείων, αλλά και γιατί εξακολουθεί η φωνή του να είναι μια από κείνες τις έντονες φωνές που επιμένουν στην ειρηνική συμβίωση Ισραηλινών και Παλαιστίνιων.
Ο Αμός Οζ βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα ( 20/5/2001), με αφορμή το τελευταίο του μυθιστόρημα "Η ίδια θάλασσα" αλλά και το δοκίμιό του για τη λογοτεχνία "Η αρχή της ιστορίας" (Καστανιώτης). Κι εμείς βρήκαμε την αφορμή να μιλήσουμε με έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της σύγχρονης ισραηλινής λογοτεχνίας κι έναν από τους πλέον πολιτικοποιημένους συγγραφείς.
* Το όνομά σας στα εβραϊκά σημαίνει δύναμη. Αισθάνεστε δυνατός;
- Αν ήμουν δυνατός, δεν θα χρειαζόμουν αυτό το όνομα. Αντίθετα το μικρό μου όνομα, το Αμός, αισθάνομαι ότι μου ταιριάζει. Σημαίνει τον φορτωμένο άνθρωπο, αυτόν που κουβαλάει φορτίο στην πλάτη.
* Κι εσείς ποιο φορτίο κουβαλάτε στην πλάτη;
- Κουβαλάω την ιστορία της οικογένειάς μου, την ιστορία του λαού μου, και την ιστορία των 300 χρόνων που ζω γιατί είμαι πιο γέρος από το κράτος μου, που η ηλικία του φτάνει τα 53 χρόνια. Έτσι μπορώ να νιώσω πολύ πιο παλιός, έως 300 χρόνια, πριν το κράτος μου.
* Πώς ήταν ο κόσμος πριν από 300 χρόνια;
- Όταν ήμουν 7 χρόνων πετούσα πέτρες στα βρετανικά αυτοκίνητα και τους έλεγα British go home (Άγγλοι γυρίστε σπίτι σας). Θυμάμαι λοιπόν πολύ παλιές ιστορίες που τώρα ίσως έχουν ξεχαστεί.
* Τη λογοτεχνία, λένε, την τρέφουν οι πληγές. Τη δική σας πένα ποιες πληγές την οδηγούν;
- Η μητέρα μου αυτοκτόνησε όταν εγώ ήμουν 12 χρόνων. Από την άλλη και οι δυο γονείς μου αγαπούσαν πολύ την Ευρώπη, όμως και οι δυο την φοβόντουσαν τρομερά. Ήταν ενθουσιώδεις Ευρωπαίοι, την εποχή που κανένας στην Ευρώπη δεν ήταν ενθουσιώδης Ευρωπαίος, εκτός από τους Εβραίους. Αγαπούσαν λοιπόν την Ευρώπη, όμως η Ευρώπη δεν τους αγαπούσε. Οι γονείς μου γεννήθηκαν στην Ευρώπη και ήρθαν στην Παλαιστίνη πριν τον πόλεμο, γνωρίστηκαν το '33 στην Ιερουσαλήμ. Στο σπίτι μιλούσαν πολωνικά και ρώσικα, διάβαζαν γερμανικά, γαλλικά και αγγλικά και ονειρεύονταν στα γίντις. Αντίθετα σε μένα έμαθαν μόνο εβραϊκά, δεν ήθελαν να μάθω ξένες γλώσσες. Φοβόντουσαν ότι αν με παροτρύνουν να μάθω ξένες γλώσσες, η Ευρώπη θα τον παρασύρει και θα τον σκοτώσει όπως σκότωσε τόσους και τόσους Εβραίους. Αυτές λίγο πολύ είναι οι πληγές μου.
* Παρά το γεγονός ότι οι γονείς σας σας απέτρεψαν να μάθετε ξένες γλώσσες, έχετε αποδειχτεί, ίσως, ο πιο κοσμοπολίτης Ισραηλινός λογοτέχνης. Η γλωσσομάθειά σας τελικά και ο κοσμοπολιτισμός ήταν η επανάστασή σας με το σπίτι;
- Στα 15 μου χρόνια, όπου η μητέρα μου είχε ήδη πεθάνει, έγινε η Οκτωβριανή επανάσταση της ζωής μου. Άφησα το σπίτι, άλλαξα το όνομά μου από Κλάουσνερ σε Οζ και πήγα να ζήσω σε κιμπούτς. Ο πατέρας μου ήταν δεξιός, εγώ έγινα αριστερός, ο πατέρας μου μπουρζουάς, εγώ ήθελα να είμαι προλετάριος, ο πατέρας μου ήταν ένας άνθρωπος μορφωμένος, εγώ ήθελα να γίνω οδηγός τρακτέρ. Και κοίτα να δεις, σήμερα κάθομαι σε ένα δωμάτιο γεμάτο βιβλία και γράφω βιβλία όπως ήθελε ο πατέρας μου. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι επαναστάσεις κάνουν τον κύκλο τους και καταλήγουν στο ίδιο σημείο.
* Και στις μέρες μας ποια μορφή μπορεί να πάρει μια επανάσταση;
- Πρώτα απ' όλα η επανάσταση πρέπει να είναι αντιεγωιστική δεδομένου ότι η ιδεολογία που κυριαρχεί στις μέρες μας είναι ο εγωισμός, προσωπικός, εθνικός, σεξικός εγωισμός. Πιστεύω ότι ο εγωισμός μπορεί να σκοτώσει όλη την ανθρωπότητα.
* Νιώθετε άνετα σ' αυτόν τον κόσμο;
- Ο κόσμος δεν δημιουργήθηκε για να ζεις άνετα σ' αυτόν. Δεν νιώθω άνετα, όμως τον ευχαριστώ πολύ.
* Από πού αντλείτε τις μικρές ή τις μεγάλες σας χαρές;
- Κάθε μέρα ξυπνώ στις 5 τα χαράματα όταν όλος ο κόσμος κοιμάται. Νιώθω ότι ο ήλιος ανατέλλει για μένα, ότι τα πουλιά κελαηδούν για μένα, μόνο για μένα. Στις 5.30 έρχεται μια πολύ όμορφη κοπέλα, που μοιράζει τις εφημερίδες, και βγαίνοντας να πάρω την εφημερίδα μου παίρνω ταυτόχρονα κι ένα χαμόγελο μόνο για μένα. Μετά πίνω τον καφέ μου, κι ο πρωινός καφές είναι κάτι το υπέροχο. Γι' αυτό λοιπόν είμαι γεμάτος ευχαριστώ προς τον κόσμο. Θα σας εξηγήσω γιατί ο απαισιόδοξος είναι και ευτυχής. Ο αισιόδοξος ξυπνάει το πρωί, ψάχνει τα παπούτσια του δίπλα στο κρεβάτι, βλέπει ότι δεν είναι εκεί και νευριάζει. Μετά ξυρίζεται, κόβεται λιγάκι, και του χαλάει όλη η μέρα. Μετά πάει να κάνει καφέ, βλέπει το βάζο του καφέ άδειο και μισεί όλο τον κόσμο. Αντίθετα ένας απαισιόδοξος, όπως εγώ, ξυπνάει το πρωί, ξέροντας ότι τα γυαλιά του δεν θα είναι δίπλα στο κρεβάτι και ξαφνικά τα βλέπει στο κομοδίνο και χαίρεται. Ξυρίζεται ξέροντας ότι θα κοπεί, και τελικά δεν κόβεται, έτσι ευχαριστεί τον θεό. Πάει να κάνει καφέ, γνωρίζοντας ότι δεν έχει καφέ, ωστόσο βρίσκει λίγο, τον φτιάχνει, χοροπηδάει από τη χαρά του και λεει ευχαριστώ. Αυτός είναι ο απαισιόδοξος υπαρξισμός μου.
* Μπορούμε, άραγε, να είμαστε πάντα χαμογελαστοί και αισιόδοξοι, όταν ξυπνώντας το πρωί έχουμε χιλιάδες πληγές να μας ξύνουν το μάγουλο;
- Εγώ όταν νευριάζω, σηκώνομαι, γράφω ένα άρθρο, όπου βρίζω την κυβέρνηση και την παροτρύνω να πάει σπίτι της. Δυστυχώς όμως δεν με ακούει και κάθεται εκεί που είναι. Εκατό φορές τους έχω πει πηγαίνετε στο διάολο, όμως δεν πηγαίνουν.
* Η λογοτεχνία της χώρας σας είναι αρκετά εσωστρεφής, γιατί συμβαίνει αυτό;
- Σε κάθε καλή λογοτεχνία ο συγγραφέας διηγείται αυτά που ξέρει κι όχι αυτά που δεν ξέρει. Αλλιώς κάνει μανιφέστο κι όχι λογοτεχνία.
* Και την "Ίδια θάλασσα" ποιος αγέρας την έφερε στο χαρτί σας;
- Αυτό το βιβλίο δεν είναι μόνο λογοτεχνία, είναι μία δουλειά μουσική. Πολλά κεφάλαιά του παίρνουν το τίτλο τους από μουσικούς όρους. Είναι μια δουλειά κάποιου απογοητευμένου συνθέτη. Δεν ήθελα μονάχα να καταργήσω τα σύνορα ανάμεσα στη λογοτεχνία και τη μουσική, αλλά ήθελα να καταργήσω και τα σύνορα ανάμεσα στον πεζό λόγο και την ποίηση. Επίσης ήθελα να καταργήσω τα σύνορα μεταξύ του αφηγητή, του συγγραφέα, και των ηρώων του. Αυτός μπαίνει στη ζωή τους κι εκείνοι στη δική του. Δηλαδή είναι ένα βιβλίο που έρχεται να καταργήσει σύνορα.
* Το στοίχημα το κερδίσατε;
- Είμαι πολύ περήφανος γι' αυτό το βιβλίο. Το βλέπω σαν μια γάτα που γέννησε μοσχάρι, είναι μεγαλύτερο από μένα.
* Τον συγγραφέα του τον βοήθησε;
- Βεβαίως. Είναι ένα βιβλίο κάθαρσης. Πρώτα απ' όλα γκρέμισε το εμπόδιο που υπήρχε ανάμεσα στον συγγραφέα και τους ήρωές του, επίσης μου έδωσε την αίσθηση ότι όλα τα μουσικά μου ένστικτα άρχισαν ξαφνικά να παίρνουν τη μορφή μουσικών οργάνων και να παίζουν. Έγραψα ένα μαδριγάλι. Είναι δηλαδή σαν μια ομάδα φωνών που στην αρχή η κάθε μια αρχίζει να τραγουδάει μόνη της και σιγά σιγά ενώνονται όλες μαζί, σε μια πολυφωνία.
* Είναι και μια προσωπογραφία της Μεσογείου;
- Και αυτό, όμως όχι μόνο αυτό, αφού αρκετοί ήρωες ζουν μακριά από τη Μεσόγειο. Τώρα, επειδή μερικοί από τους ήρωες ήρθαν από τα Βαλκάνια, ονειρεύομαι την Κρήτη. Μπορεί να είναι Μεσογειακό που έχει και γονίδια ελληνικά. Ίσως επειδή ένα κομμάτι από το βιβλίο το έγραψα στο όρος Τρόοδος της Κύπρου.
* Κι αυτή η δική μας θάλασσα, η Μεσόγειος, που κάποτε μας ένωνε, σήμερα πόσο κοντά μπορεί να φέρει τις λογοτεχνίες αλλά και τις κοινωνίες μας;
- Για πολλά χρόνια, επί εποχής Παπανδρέου, η Ελλάδα ύψωσε ένα σιδερένιο τείχος με το Ισραήλ. Σε σας λειτουργούσαν αντιισραηλινά αισθήματα και στο Ισραήλ ανθελληνικά. Νομίζω ότι το "Μαύρο κουτί" που μεταφράστηκε στα ελληνικά το '91 είναι το πρώτο νεοεβραϊκό βιβλίο που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα. Μπορεί να καθυστέρησε ο πολιτιστικός διάλογος της Ελλάδας και του Ισραήλ, όμως έχει μεγάλη σημασία, δεδομένου ότι έχουμε πάρα πολλά κοινά στοιχεία μεταξύ μας. Νομίζω ότι υπάρχουν γονίδια αρχαιοελληνικά στον δικό μας πολιτισμό, όπως και εβραϊκά γονίδια στον ελληνικό πολιτισμό. Έχουμε και κοινά προβλήματα όμως. Έχουμε καινούριες γλώσσες που γεννήθηκαν μέσα από τον πλούτο της παλιάς μας γλώσσας, έναν καινούργιο πολιτισμό που βρίσκεται στη σκιά ενός μνημειώδους πολιτισμού. Για μένα ο Ησαΐας, ο Ιερεμίας και το "Άσμα Ασμάτων" είναι ό,τι για έναν Έλληνα ο Όμηρος, ο Πλάτωνας, ο Ευριπίδης και ο Αισχύλος, είναι δηλαδή και πρόβλημα και έμπνευση. Είναι πολύ δύσκολο να είσαι εγγονός ενός παππού που όλος ο κόσμος τον θαυμάζει. Κι εσείς έχετε τέτοιο παππού κι εμείς. Δηλαδή έχουμε για τι να μιλήσουμε.
* Ανάμεσα στην τσεχωφική και την σαιξπηρική τραγωδία προτιμάτε την τσεχωφική γιατί, όπως λέτε, κατακρεουργεί ψυχικά τους ανθρώπους αλλά δεν κόβει το νήμα της ζωής τους. Θεωρείτε ότι οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι είναι φιγούρες μιας τσεχωφικής τραγωδίας;
- Αυτό αφορά και τους δυο μας. Δηλαδή οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι πρέπει να αποφασίσουν αν προτιμούν ένα τσεχωφικό ή ένα σαιξπηρικό αποτέλεσμα.
* Εσείς τι λέτε;
- Είναι φανερό ότι αυτή η διαφορά πρέπει να τελειώσει με ένα συμβιβασμό σκληρό, ο οποίος πονάει. Υπάρχουν δυο κράτη, αν η περιοχή χωριστεί στα δύο, οι Παλαιστίνιοι θα νιώσουν αδικημένοι, θα νιώσουν νικημένοι και απογοητευμένοι, αλλά και οι Ισραηλινοί το ίδιο. Όμως θα εξακολουθήσουμε να ζούμε. Οι φίλοι μου κι εγώ πολεμάμε 40 χρόνια τώρα στα ειρηνευτικά κινήματα όχι για τα δίκαιο των Ισραηλινών ή το δίκαιο των Παλαιστινίων αλλά για μια αξία που, στα δικά μου μάτια τουλάχιστον, στέκεται πολύ πιο ψηλά από το δίκαιο. Κι αυτή δεν είναι άλλη από τη ζωή την ίδια.
* Τώρα που τα όπλα ξαναπήραν τη θέση του διαλόγου, μπορεί να γίνει αυτή η υπέρβαση;
- Πιστεύω πως μπορεί να γίνει. Κάποια στιγμή θα σταματήσουν να πυροβολούν, και θα γυρίσουν κι οι δυο πλευρές στο τραπέζι για να συνεχίσουν τις συνομιλίες από το ίδιο σημείο όπου σταμάτησαν. Υπάρχουν 5,5-6 εκατομμύρια Ισραηλινοί που δεν θα πάνε πουθενά, υπάρχουν και 4 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι που επίσης δεν θα πάνε πουθενά. Δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση.
* Αν εδώ στο τραπέζι μας κάθονταν μαζί μας ο Αραφάτ και ο Σαρόν, τι θα τους λέγατε πίνοντας μαζί τους καφέ;
- Θα τους έλεγα ότι αφού κανείς δεν πρόκειται να πάρει αυτό που θέλει, συμβιβαστείτε στο μισό, είναι κρίμα να χάνουμε τόσο χρόνο. Και μάλιστα κάθε φορά που κάποιος από τους δυο άρχιζε να μιλά για το παρελθόν θα έλεγα στον τεχνικό του ήχου να κλείσει τα μικρόφωνα. Μονάχα για το παρόν και για το μέλλον πρέπει να μιλούμε. Για το παρελθόν θα τα κανονίσουμε μεταξύ μας οι διανοούμενοι με τους διανοούμενους, οι λογοτέχνες με τους λογοτέχνες και οι ιστορικοί με τους ιστορικούς.
* Πώς βλέπετε να ξημερώνει το μέλλον στην περιοχή σας; Θα έχει ευτυχισμένο τέλος;
- Όχι, ευτυχισμένο τέλος δεν θα υπάρξει.
μητέρα μου έβαλε τέλος
στη ζωή της στο διαμέρισμα της αδερφής της στην οδό Μπεν – Γέουντα στο
Τελ – Αβίβ τη νύχτα ανάμεσα στο Σάββατο και τη Κυριακή, 6 Ιανουαρίου
1952. Στο Ισραήλ διεξαγόταν τότε μια δημόσια ιστορική συζήτηση πάνω στο
ερώτημα αν επιτρέπεται ή απαγορεύεται το κράτος του Ισραήλ να απαντήσει
και να πάρει από τη Γερμανία αποζημιώσεις για την απώλεια των περιουσιών
των Εβραίων που δολοφονήθηκαν την περίοδο του χιτλερισμού. Υπήρχαν
εκείνοι που συμφωνούσαν με τη γνώμη του Νταβίντ Μπεν – Γκουριόν, κατά
την οποία δεν έπρεπε να επιτρέψουμε οι δολοφόνοι να γίνουν και
κληρονόμοι, και ισχυρίζονταν σωστά ότι οι εβραϊκές περιουσίες που
λήστεψαν οι Γερμανοί έπρεπε Πηγή: www.lifo.gr
Ιστορία Αγάπης και Σκότους Πηγή: www.lifo.gr
Ιστορία Αγάπης και Σκότους Πηγή: www.lifo.gr
Ιστορία Αγάπης και Σκότους Πηγή: www.lifo.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου