ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Είμαστε όλοι ηφαίστεια που περιμένουν την ώρα της έκρηξής τους. Κανένας δεν ξέρει όμως πότε, σε λίγο ή σε πολύ, θα γίνει η έκρηξη αυτή – ούτε καν ο θεός.

-Νίτσε-

Mount Vesuvius by McLeod

Κοραλία Δημητριάδη - Ηφαίστειο

Λες πως είμαι σαν ηφαίστειο
πως η ποίηση μου αναβλύζει σαν μάγμα
αλλά υπάρχει ένα σημείο που παράβλεψες 
σαν με κρατούσες γυμνή μέσα στη νύχτα

Είναι αδύνατο να ζήσεις μέσα σε ένα ηφαίστειο
Δεν μπορείς να σταθείς δίπλα σε ένα 
Και τα χωριά κοντά του 
αφανίζονται απ' τις εκρήξεις 
Κόκκινο, οξύθυμο, αμετανόητο
το ηφαίστειο δεν δείχνει έλεος
φυσικά καλύπτει και ξανακαλύπτει
το περιβάλλον του με ζεστό πέτρινο υγρό

Υπάρχει ένα σημείο που παράβλεψες
σαν με πολεμούσες γυμνή μέσα στη νύχτα

Κανείς δεν είναι αρκετά τρελός
Να κοντέψει ένα ηφαίστειο
Και αυτοί που το κάνουν 
Δεν επιβιώνουν πολύ
http://poetryfromcyprus.blogspot.com/

Volcano Keeper Painting by Melita Safran

Ο. Ελύτης - Ψαλμός και ψηφιδωτό για μια άνοιξη στην Αθήνα

Άνοιξη θρύψαλο μενεξεδί
Άνοιξη χνούδι περιστέρας
Άνοιξη σκόνη μυριόχρωμη
[...]
Άνοιξη μούρο αδάγκωτο
Άνοιξη βιδωτό φιλί
Άνοιξη χάσμα της λιποθυμιάς
[...]
Άνοιξη δόντι λυσσαλέο
Άνοιξη φούξια του παροξυσμού
Άνοιξη αρτεσιανόν ηφαίστειο 
[...]
Άνοιξη σάλτο της ακρίδας
Άνοιξη μήτρα σκοτεινή
Άνοιξη πράξη ακατονόμαστη 

Volcano Madness by Deyanira Harris 

Ο. Ελύτης - Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ

Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
και μυρσίνη συ δοξαστική
μη παρακαλώ σας μη
λησμονάτε τη χώρα μου!

Αετόμορφα έχει τα ψηλά βουνά
στα ηφαίστεια κλήματα σειρά
και τα σπίτια πιο λευκά
στου γλαυκού το γειτόνεμα!

Τα πικρά μου χέρια με τον κεραυνό
τα γυρίζω πίσω απ’ τον καιρό
τους παλιούς μου φίλους καλώ
με φοβέρες και μ’ αίματα!

Santorini volcano eruption - Dimos Braessas

Ο. Ελύτης - Ωδή στη Σαντορίνη

Ρήγισσα των παλμών και των φτερών του Αιγαίου
Βρήκες με λόγια που προσηλυτίζουν το άπειρο
Με φωτιά με λάβα με καπνούς
Τις μεγάλες γραμμές του πεπρωμένου σου
Τώρα μπροστά σου ανοίγεται η δικαιοσύνη
Τα μελανά βουνά πλέουν στη λάμψη
Πόθοι ετοιμάζουν τον κρατήρα τους
Στην παιδεμένη χώρα της καρδιάς,
Κι από το μόχθο της ελπίδας νέα γη ετοιμάζεται
Για να βαδίσει εκεί με αετούς και λάβαρα
Ένα πρωί γεμάτο ιριδισμούς,
Η φυλή που ζωντανεύει τα όνειρα
Η φυλή που τραγουδάει στην αγκαλιά του ήλιου.

Magical Volcano by Martha Hull 

Εξυπερύ - Ο Μικρός Πρίγκιπας

Το πρωί που ήταν να φύγει συγύρισε καλά καλά τον πλανήτη του. Καθάρισε προσεκτικά τα ηφαίστεια του που ήταν σε δράση. Είχε δύο ηφαίστεια σε δράση. Και του ερχόταν πολύ βολικά για να ζεσταίνει πάνω τους το πρωινό του. Είχε και ένα σβησμένο ηφαίστειο. Αλλά όπως έλεγε: « δεν ξέρεις τι γίνεται καμιά φορά»». Όταν είναι καθαρισμένα , τα ηφαίστεια καίνε σιγανά και σταθερά χωρίς εκρήξεις. Οι εκρήξεις των ηφαιστείων είναι όπως παίρνει φωτιά το τζάκι. Φυσικά πάνω στη δική μας γη, είμαστε εμείς πάρα πολύ μικροί για να καθαρίσουμε τα ηφαίστεια μας. Γι αυτό δεν έχουν τελειωμό οι μπελάδες μας με δαύτα. (μτφρ. Στρατής Τσίρκας, εκδ. Ηριδανός, σ.36) 

✦✦✦✦

Ο γεωγράφος άξαφνα συγκινήθηκε

-Μα κι εσύ έρχεσαι από μακριά! Είσαι ένας εξερευνητής. Πρέπει να μου περιγράψεις τον πλανήτη σου!

…………………………………………………………………………………………

-Ω! είπε ο μικρός πρίγκιπας, εκεί που ζω δεν έχει και μεγάλο ενδιαφέρον, ο τόπος μου είναι πολύ μικρός. Έχω τρία ηφαίστεια. Δυο ηφαίστεια σε δράση κι ένα σβησμένο. Αλλά πού ξέρει κανείς;

-Πού ξέρει κανείς; είπε ο γεωγράφος. (Ό.π., σσ. 57-58)

https://blogs.sch.gr/

Kilauea by Moonlight, 1889, by Jules Tavernier

Ανδρέας Κάλβος -  Τα ηφαίστεια

α΄
Χλωρά, μοσχοβολούντα

νησία του Αιγαίου πελάγους,

ευτυχισμένα χώματα

όπου η χαρά κι η ειρήνη

πάντα εκατοίκουν.

β΄
Τί τα θαυμάσια εγίνηκαν

κοράσια σας οπ’ είχαν

ψυχήν σαν φλόγα, χείλη

σαν δροσισμένα ρόδα,

    λαιμόν σαν γάλα;

γ΄
Στα πλούσια περιβόλια σας

βασιλικός και κρίνοι

ματαίως ανθίζουν·έρημα,

ούτ’ ένα χέρι ευρίσκεται

    να τα ποτίζει.

δ΄
Τα δάση, τα λαγκάδια σας,

όπου οι φωναί αντιβόουν

των κυνηγών, σιωπώσι·

σκύλοι εκεί τώρα αδέσποτοι

    μόνον βαϋίζουν.

ε΄
Ελεύθερα, αχαλίνωτα

μέσα εις τ’ αμπέλια τρέχουν

τ’ άλογα, και εις την ράχην τους

το πνεύμα των ανέμων

    κάθεται μόνον.

ς΄
Εις τον αιγιαλόν

από τα ουράνια σύγνεφα

αφόβως καταβαίνουν

κραυγάζοντες οι γλάροι

    και τα γεράκια.

ζ΄
Βαθιά εις τον άμμον βλέπω

χαραγμένα πατήματα

ζώντων παιδιών και ανθρώπων·

όμως πού είναι οι άνθρωποι,

    πού τα παιδία;

η΄
Φρικτόν θλιβερόν θέαμα

τριγύρω μου εξανοίγω·

ποίων είναι τα σώματα

που πλέουσ’ εις το κύμα;

    ποίων τα κεφάλια;

θ΄
Αυγεριναί του ηλίου

ακτίνες τί προβαίνετε;

τάχα αγαπάει να βλέπει

έργα ληστών το μάτι

    των ουρανίων;

ι΄
Δημιουργέ του κόσμου,

πατέρα των αθλίων

θνητών, αν συ του γένους μας

όλου ζητείς τον θάνατον,

    αν συ το θέλεις·

ια΄
Τα γόνατά μου εμπρός σου,

νά, πέφτουν· το υπερήφανον

κεφάλι μου, που αντίκρυ

των βασιλέων υψώνετο,

    την γην εγγίζει.

ιβ΄
Ιδού ευλαβείς οι Έλληνες

σκύπτουσιν όλοι· πρόσταξε,

κι επάνω μας ας πέσωσιν

οι φλόγες της οργής σου

    αν συ το θέλεις.

ιγ΄
Πλην πολυέλεος είσαι,

και βοηθόν σε κράζω…

Βλέπω, βλέπω εις την θάλασσαν

πετώμενον τον στόλον

    αγρίων βαρβάρων.

ιδ΄
Κοίταξε πώς ο ήλιος

χρυσώνει τα πανιά των·

κοίταξε πώς το πέλαγος

από σπαθιών ακτίνας

    τρέμον αστράπτει.

ιε΄
Από τας πρύμνας χύνεται

γεμίζων τον αέρα

κρότος μυρίων κυμβάλων,

και μέσα από τον θόρυβον

    ψάλματα εκβαίνουν·

ις΄
«—Στάζουσι τα μαχαίρια μας

από το αίμα ακάθαρτον

των χριστιανών· πριν πήξει,

ελάτε, ελάτε εις νέον

    αίμα ας τα πλύνομεν.

ιζ΄
Ελάτε να ζεστάσομεν

τα χέρια μας στα σπλάχνα

όσων θυσίας προσφέρουσιν

εις τον σταυρόν και σέβονται

    αγίων εικόνας.

ιη΄
Ελάτε, ελάτε, ο κόπος

αν μας καταδαμάσει,

επί σορούς σφαγμένων

καθίζοντας, ανάπαυσιν

    θέλομεν εύρει.

ιθ΄
Τα ρόδα της Ελλάδος

εις τ’ αίμα της βαμμένα

θέλει φανούν τερπνότατον

δώρον των γυναικών μας,

    κι έργον ηρώων.»

κ΄
Σκληρά, δειλά αναθρέμματα

της ποταπής Ασίας,

έργον ηρώων, 

ναι, βέβαια,ποίος το αμφιβάλλει, υπάρχει

    το τρόπαιόν σας.

κα΄
Έργον ηρώων, αν σφάξητε

αδύνατα παιδία·έργον ηρώων, αν πνίξητε

τας τρυφεράς γυναίκας

    και τα γερόντια.

κβ΄
Ιδού κι άλλα νησία

την λύσσαν σας προσμένουσι·

πόλεις ιδού και αλίκτυπος

ξηρά κατοικημένη

    απ’ έθνη αθώα.

κγ΄
Διά σας ηρώων κοπάδια,

δεν φθάνει η Χίος, η Κύπρος·

των Κυδωνίων δεν φθάνουσιν

της Κάσου και της Κρήτης

    οι κατοικίαι.

κδ΄
Άμετε, μην αφήσετε

ζώντα κανένα·

απ’ αίματα αιγαία νερά βαμμένα

κύματ’ ας έχουν γέμοντα

    από σφαγάδια.

κε΄
Ω Έλληνες, ω θείαι

ψυχαί, που εις τους μεγάλους

κινδύνους φανερώνετε

ακάμαντον ενέργειαν

    και υψηλήν φύσιν!

κς΄
Πώς από σας καμία

δεν τρέχει τώρα; πώς

κει μέσα εις τα πλεόμενα

δεν ρίχνεσθε καράβια

    των πολεμίων;

κζ΄
Πώς, πώς της ταλαιπώρου

πατρίδος δεν πασχίζετε

να σώσητε τον στέφανον

από τα χέρια ανόσια

    ληστών τοσούτων;

κη΄
Είναι πολλά τα πλήθη των

και φοβερά εις την όψιν,

αλλ’ ένας Έλλην δύναται,

ένας άνδρας γενναίος

    να τα σκορπίσει.

κθ΄
Όποιος την δάφνην θέλει

αθάνατον της δόξης,

όποιος δάκρυα διά τ’ έθνος του

έχει, διά δε την μάχην

    νουν και καρδίαν·

λ΄
Ας έκβει αυτός. —Νά, βλέπω

ταχείαι, ως τ’ απλωμένα

πτερά των γερανών,

έρχονται δύο κατάμαυροι

    τρομεραί πρώραι.

λα΄
Παύει ωστόσον ο κρότος

των μουσικών οργάνων·

τ’ αγαρηνά τραγούδια

παύουν και τα υπερήφανα

    βλάσφημα μέτρα.

λβ΄
Μόνον ακούω το φύσημα

του ανέμου οπού περνώντας

εις τα κατάρτια ανάμεσα

και εις τα σχοινία σχισμένος

    βιαίως σφυρίζει.

λγ΄
Μόνον ακούω την θάλασσαν

που ωσάν μέγα ποτάμι

ανάμεσα εις τους βράχους

κτυπώντας μυρμυρίζει

    γύρω εις τα σκάφη.

λδ΄
Νά οι κραυγαί και ο φόβος,

νά η ταραχή και η σύγχυσις

από παντού σηκώνονται,

και απλώνουν πολυάριθμα

    πανία να φύγουν.

λε΄
Στενόν, στενόν το πέλαγος

ο τρόμος κάμνει· πέφτει

ένα καράβι επάνω

εις τ’ άλλο και συντρίβονται·

    πνίγονται οι ναύται.

λς΄
Ω! πώς από τα μάτια μου

ταχέως εχάθη ο στόλος·

πλέον δεν ξανοίγω τώρα

παρά καπνούς και φλόγας

    ουρανομήκεις.

λζ΄
Έξω από την θαλάσσιον

πυρκαϊάν νικήτριαι

ιδού πάλιν εκβαίνουν

σωσμέναι οι δύο κατάμαυροι

    θαυμάσιαι πρώραι.

λη΄
Πετάουν, απομακρύνονται·

στο διάστημα του αέρος

χωσμέναι γίνονται άφαντοι·

—διαβαίνουσαι επαιάνιζον,

    κι ήκουεν ο κόσμος.

λθ΄
Κανάρι!— και τα σπήλαια

της γης εβόουν, Κανάρι.—

Και των αιώνων τα όργανα

ίσως θέλει αντηχήσουν

    πάντα Κανάρι.

http://www.greek-language.gr

The Volcanic Eruption by Wilfred R Martin

Μιχάλης Κατσαρός  - Το σχήμα μου

Θα προσπαθήσω να δώσω το  σχήμα μου
όπως συντρίβεται σε  δυο λιθάρια
θα σκεφτώ υπόχρεος  απέναντί σου
θα στήσω τη φοβερή  ομπρέλα μου
με  τις  μπαλένες απ᾿ το  πρόσωπό μου
μαύρη υγρή  ακατανόητη
απ΄τον καιρό που ήτανε ασπίδα
που ήταν  ταπεινό κυκλάμινο
και μια  ρομφαία.

Θέλω να  μιλήσω απλά για την αγάπη 

των  ανθρώπων
και παρεμβαίνουν οι θύελλες
παρεμβαίνει το  πλήθος
το στήθος μου
το τρομερό ηφαίστειο που λειτουργεί
κάτ᾿ από  πέτρες.
Τα  φριχτά  ερωτήματα  παραμένουν επίμονα
μαύρα  υγρά  ακατανόητα
παραμένουν επίσημα
σαν σαρτεβάλια.
Όσο  απ᾿ τις μικρές  καλύβες να  γελούν
όσοι οι  χωρικοί  να  μπαίνουν στα εργοστάσια
ο πύργος μας καίγεται
θ᾿ αφήσουν εποχή οι ένδοξες μέρες
όλα  τ᾿ απόκρυφα χειρόγραφα θα επιστραφούν
από σοφούς και   μάντεις.
Απόσπασμα 

http://users.uoa.gr/

Artist Rodney Black

Αργυρώ Μαργαρίτη - Vinsanto* -Το κρασί της λάβας

Απόσπασμα 

Την είδε να φτάνει στη θάλασσα, ξυπόλυτη, κι έτσι βιαστική σαν αέρας, χωρίς τίποτα να ανακόψει την ορμή της, την είδε ο Χοσέ, ν’ αγγίζει το νερό, άνοιξε το κύμα να τη ρουφήξει, χάθηκε από τα μάτια του. Βούτηξε κι αυτός ίσαμε τα γόνατα. Το γαμπριάτικο παντελόνι βράχηκε μα δεν ήταν ώρα να σκέφτεται τέτοια. Νίνα, ούρλιαξε, Νίνα, πού είσαι… Σαν τρελός. Έψαχνε μάταια, ψαχούλευε με τα χέρια, η θάλασσα γλιστρούσε στα δάχτυλα, Νίνα μου, Μαντόνα μία, έκανε βουτιές, πνίγηκε, την έχασα, έβγαζε κραυγές, τις απεγνωσμένες του ζώου, κλώτσαγε τα νερά, τα μάτια του τσούζανε, αλάτι και δάκρυα, η σιδερένια μπάλα στροβιλίστηκε τρεις φορές και του σκόρπισε τα μυαλά στα βράχια και ξαφνικά, εκείνη αναδύθηκε δίπλα του. Ένα θαλασσινό ξωτικό, τον έπιασε από το χέρι και τον τράβηξε έξω. 

Ήταν ο φόβος του αναπάντεχου, ήταν το φεγγάρι που στράγγιζε φως στο βρεγμένο κορμί της, ήταν το λευκό της φόρεμα, αλλιώτικο, δίχτυ ασημένιο, που τη έντυνε με μια υδάτινη διαφάνεια, ένα ολόχρυσο γιορντάνι στο λαιμό, δεν το ‘χε προσέξει, δε θυμόταν να το φορούσε πριν, μου το χάρισε η Κυρά, απάντησε στην άφατη ερώτηση, μου ‘δωσε το φουστάνι της, μου το δάνεισε, ο πόθος τον τρέλανε, ξέχασε τους όρκους για τρυφερότητα, την άρπαξε βίαια και την πέταξε στα μαύρα βότσαλα. Ενώθηκαν με το καυτερό πάθος του ένστικτου, γευτήκανε δονήσεις οδυνηρές, δυο πλάσματα μονάχα τους στον κόσμο ολόκληρο, το ηφαίστειο ζήλεψε, έριξε μια λάβα και τους έκαψε

* Vinsanto Είναι το παραδοσιακό γλυκό κρασί της Σαντορίνης, που παράγεται από τα «λιαστά» σταφύλια του νησιού κι έχει βαθύ μπρούτζινο χρώμα.

Csontváry Kosztka, Tivadar - Pompeji Have, House of the Chirurgus with the Vesuv (1897-8)

Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον , Λόρδος Βύρων - On this day I complete my thirty-sixth year

ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΩ ΤΑ ΤΡΙΑΝΤΑ-ΕΞΗ ΜΟΥ ΧΡΟΝΙΑ… 

 (Μεσολόγγι, 22 Ιανουαρίου 1824)

Αδιάφορη τούτη η καρδιά θα μένει
γιατί καρδιά καμμιά δεν συγκινεί:
κι’ όμως απαρνημένη και θλιμμένη
ματώνει στη στιγμή.

Οι μέρες μου χλωμά κίτρινα φύλλα
τ’ άνθη και της αγάπης οι καρποί
είναι σκουλήκια βούρκος και σαπίλα
και κούφιοι οι παλμοί.

Οι σπίθες που μου φεύγουν απ’ τα σπλάχνα
καθώς ηφαίστεια νησιού νεκρά
φλόγες δεν βγάνουνε παρά μιαν άχνα
σα νεκρικά πυρά.

Τον κλήρο του έρωτα που συνταράζει
ελπίδες και πόθους δεν έχω εγώ
μηδέ σκοπό πάρεξ ένα μαράζι
ένα βαρύ ζυγό.

Και να μην πω: «ούτε έτσι – μήτε τώρα…»
στα εξιλαστήρια πάθη της ζωής
ηρώων στεφάνια πλέκονται οληνώρα
θανάτου και τιμής.

Βόλια και λάβαρα! Αχός, Ελλάδα
φως μου, πώς με καλείς. Πολεμιστές
και πάλι στης ασπίδας την απλάδα
πεθαίνουν νικητές.

Ω ξύπνα! Ελλάδα μου όχι συ, ξύπνα
και βύζαξε τις ρίζες πνεύμα μου
δυνάμωσε μες των Γραικών τα δείπνα
με ένα νεύμα μου.

Πείνες της σάρκας, ηδονές και πάθος
τα βδελυρά και τερατόμορφα
Όχι! Κύττα την ομορφιά σαν λάθος
σε πρόσωπα όμορφα.

Αν κλαις τη νιότη σου, τότε μη ζήσεις!
Χρέος και θάνατος σωστός εδώ
με σφαίρες τη ζωή σου να σφαλίσεις
στο χώμα αυτό.

Γύρνα με περιέργεια το κεφάλι
μέτρα καλά, να ’ναι φαρδύς-πλατύς
ο τάφος σου, κι’ ύστερα από την ζάλη
πέσε ν’ αναπαυτείς.
μετάφραση του Νίκου  Σπάνια 

http://www.alfavita.gr/

Artist Fernando Amorsolo

Μάλκολμ Λόουρυ - Κάτω από το ηφαίστειο

[απόσπασμα]

Την ίδια νύχτα, έτσι δεν ήταν; — με μια καρδιά σαν σβηστό μαγκάλι όρθιος στην αποβάθρα του τρένου ανάμεσα στα μουσκεμένα απ’ τη δροσιά μελισσόχορτα: είναι όμορφες και τρομαχτικές αυτές οι σκιέςτων βαγονιών που γλιστράνε τρεχάτες πάνω στους φράχτες και χαρακώνουν το χορταριασμένο μονοπάτι, στη λεωφόρο με τις σκοτεινές βελανιδιές κάτω από το φεγγάρι: μια μοναχική σκιά γλιστράει στον πάσσαλο του φράχτη· προμηνύματα καταστροφής, σπαραγμού της καρδιάς… Έφυγε. Ρουφηγμένη από τη νύχτα. Και το φεγγάρι φευγάτο. Μέσα στη φρίκη μιας βαθιάς νύχτας. Και το έρημο κοιμητήρι κάτω απ’ το φως των άστρων, εγκαταλειμμένο κι απ’ το νεκροθάφτη, που μεθυσμένος τώρα σέρνει τα βήματά του προς το σπίτι του, μέσα απ’ τους αγρούς. —«Μπορώ να σκάψω έναν τάφο μέσα σε τρεις ώρες, αν μ’ αφήσουν»,— το κοιμητήρι κάτω απ’ το κηλιδωτό φεγγαρίσιο φως της μοναδικής λάμπας του δρόμου, το σκούρο πυκνό γρασίδι, ο ψηλός οβελίσκος χαμένος μέσα στο Γαλαξία. Τζουλ, ήταν γραμμένο πάνω στο μνημείο. Τι είχε πει ο σταθμάρχης; Οι νεκροί. Κοιμούνται άραγε; Και γιατί να κοιμούνται, όταν εμείς δεν μπορούμε; Αλλά όλα κοιμούνται, και ο στρατός, και οι άνεμοι, και ο Ποσειδώνας. Κι είχε ακουμήσει τις φτωχιές μαραμένες αζουριές ευλαβικά σ’ ένα χορταριασμένο μνήμα… Αυτό έγινε στην Όακβιλ. Μα Οαχάκα ή Όακβιλ, ποια η διαφορά. Ή ανάμεσα σε μια ταβέρνα που άνοιγε στις τέσσερις το απόγευμα και μια που άνοιγε (εκτός από τις γιορτές) στις τέσερις το πρωί;… «Δε σου λέω παραμύθια, μια φορά ξέθαψα ολόκληρο κενοτάφιο για 100 δολάρια και το ’στειλα στο Κλήβελαντ!» Ένα πτώμα θα μεταφερθεί με την ταχεία…

Στάζοντας οινόπνευμα από όλους τους πόρους, ο Πρόξενος στεκόταν στην ανοιχτή πόρτα του Salón Ofelia. Τι καλά που έκανε να πιει ένα μεσκάλ. Τι καλά! Γιατί ήταν το πιο κατάλληλο, το μοναδικό πιοτό για την περίσταση. Κι επιπλέον δεν είχε μόνο αποδείξει στον εαυτό του πως δεν το φοβόταν, μα ήταν τώρα πάλι ξύπνιος, πάλι ξεμέθυστος και ικανός να τα βγάλει πέρα μ’ οτιδήποτε του παρουσιαζόταν. Αν δεν ήταν αυτό το ελαφρό και αδιάκοπο τίναγμα και τρεμόπαιγμα στο οπτικό του πεδίο, σαν αμέτρητοι ψύλλοι της ερήμου που σάλευαν, θα μπορούσε να ’λεγε μέσα του πως είχε μήνες να πιει. Το μόνο κακό ήταν πως ζεσταινόταν πολύ.

Μάλκολμ Λόουρυ, Κάτω από το ηφαίστειο, μετάφραση: Μαρίνα Λώμη, εισαγωγή: Φίλιππος Δρακονταειδής, «Αστέρι», Αθήνα 1983.

https://dimartblog.com/

Dietrich Varez - Sunset at the Volcano

Σαράντος  Παυλέας  - Ηφαίστειο

Είμαι ένα ηφαίστειο γεμάτο φωτιά από στίχους

Ποιος λοιπόν μπορούσε να με συντροφεύσει

Ν’ αντέξει στους πρόποδες της λάβας μου ,

στον κήπο τ’ ουρανού μας;

Ζούσα μέσα στις εκρήξεις μου απόμακρα.

Κυλούσα, κυλούσα τους καπνούς της αναπνοής μου

κι έκαιγα σκεπάζοντας τους αμπελώνες της χαράς σας

(Όταν θα πάψω να επαναστατώ, θα γεμίσετε πάλι με πιο

δυνατό και γόνιμο κρασί)

Τώρα βογκώ μες στην ερημιά μου

την φλόγα των τραγουδιών μου ολομόναχος

δίχως να σας ζεσταίνω ούτε και να σας καίω,

γιατί φύγατε πολύ-πολύ μακριά μου. 

http://atlaswikigr.wikifoundry.com/

 Angelica Kauffmann, Pline le Jeune et sa mère à Misène (1785).

Νίτσα Τζώρτζογλου - Όταν οργίζεται η γη 

σελ 89-90 

-Ξέρεις καλή μου φίλη, οι σεισμοί δε γινόντανε από πάντα. Άρχισαν ξαφνικά και ξαφνικά πάλι μπορεί να σταματήσουν. Ο Δρίνος θυμάται πως στα νιάτα του πριν στερέψουν τα νερά, δε γινόντανε καθόλου. Ούτε και το βουνό ανάσαινε με καπνούς. Θύμωσε αναπάντεχα και βάλθηκε να ξερνά λάβα και πέτρες. Πολλοί σκοτώθηκαν ή κάηκαν σε κείνο το ξέσπασμα. Οι πιότεροι έφυγαν. Μετά το βουνό αποκοιμήθηκε πάλι κι οι άνθρωποι ξεθάρρεψαν και ξαναγύρισαν. Βρήκαν τοίχους ραγισμένους, αγγεία θρυψαλιασμένα, πίθους τσακισμένους. Και το δικό μας σπίτι, λένε, είχε πάθει ζημιές, ο πάππος όμως έβαλε και το διόρθωσαν. Τότε μάθαμε να λατρεύουμε τον Κοσμοσείστη που τον γέννησε η Μητέρα Γη… 

Ο Λίνος έριξε στην αδερφή του μια χαμογελαστή ματιά σα για να την ευχαριστήσει, κι ανάλαβε τη συνέχεια: 

-Να δεις, όταν γίνεται μεγαλύτερος σεισμός, πετάγονται από τον κρατήρα άσπρη στάχτη που ανεβαίνει ψηλά σα σύννεφο. Συχνά πυκνά ο άνεμος την παρασέρνει στο πέλαγος, αν τύχει όμως και κοπάσει, την αφήνει να κατακαθίσει στο νησί. Τη φοβόμαστε, γιατί κάνει ζημιά στ’ αμπέλια κι ελιές. 

σελ 99-100 

Άρχισε νύχτα. Τινάχτηκαν όλοι από τα στρωσίδια λαχταρισμένοι. Ούτε σκάλες δεν πρόλαβαν να κατρακυλήσουν, ούτε από τα σπίτια να βγουν. Με βαρύ μουγκρητό η Γη βάλθηκε να σείεται. Αυτό δεν ήταν παίξε γέλασε. Ήταν αληθινός χαλασμός. Η νύχτα έγινε μέρα κοκκινωπή και τρομαχτική, φωτισμένη από τις φλόγες που τουλίπες ανάδιδε ο κρατήρας. Τα λαμπερά δάχτυλα της λάβας, κυλώντας αργά από τα χείλη του τον έσφιγγαν στην πυρωμένη χούφτα τους, σα να ‘θελαν να πουν πως ήτανε δικός τους, στην κατοχή και στην εξουσία τους. 

Μαζί με τη φωτιά κι από τη δύναμη της, τιναζόντανε πέτρες κι ελαφρόπετρες σε τόση απόσταση που φτάνανε ως τα δωμάτια της πολιτείας και τα χτυπούσαν σα χαλαζοθύελλα. Ο αγέρας βρομούσε θειάφι κι η τέφρα έμπαινε στα ρουθούνια κι έκανε τα μάτια να τσούζουν και να τρέχουν σα βρύσες. Η γης δεν έλεγε να σταματήσει. Άλλοτε δυνατότερα κι άλλοτε μόλις που την ένιωθες να σαλεύει, έτρεμε συνέχεια. Τρομαγμένα ξεφωνητά αντηχούσαν. Κανείς δεν τολμούσε να ξεμυτίσει από φόβο για τις πυρωμένες πέτρες που σφεντονιζόντανε. Οι πέτρες των σπιτιών που μπορούσαν να γκρεμίσουν, έμοιαζαν λιγότερο επίφοβες. 

……………… 

- Κακό….κακό σημάδι… έκανε μέσα απ’ τα δόντια του. 

Αν εννοούσε την κακοσημαδιά για το σεισμό, γρήγορα βγήκε λαθεμένος. Δεν πρόλαβε να το καλοπεί και το βουνό σ’ ένα τελευταίο ξέσπασμα, ξέρασε τις στέρνες του φλόγες. Το νησί σταμάτησε να τρέμει, οι πέτρες κατακάθισαν κι ο κόσμος βήχοντας και μισοπνιγμένος από σκόνη και τέφρα, έκανε την αποκοτιά να ξεμυτίσει. Ήτανε τόσο σκοτεινά που δεν έβλεπες τον διπλανό σου. Τ’ αστέρια είχαν χαθεί , φοβισμένα λες από την πελώρια λάμψη που τινάχτηκε στα ουράνια να τα καταβροχθίσει. 

Murillo, Volcano Nevada

σελ 144-145 

Με πονεμένο ξάφνιασμα γύρισε στο σήμερα….Η πολιτεία είχε γίνει ακατοίκητη. Οι ελαφρόπετρες που σφεντονιζόντανε με δύναμη απ’ τον κρατήρα πέφτανε σα βροχή στις σκεπές, στα πλατώματα, στους δρόμους. Είχανε σχηματίσει παχύ στρώμα που έτριζε απαίσια κάτω από τα πόδια των τολμηρών που κάνανε την αποκοτιά να ξεμυτίσουν από τα ερείπια. Να είσαι ξιπόλητος ήτανε πιο άχρηστο κι επικίνδυνο. Το χώμα έκαιγε τόσο, που οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να δέσουν τα πόδια με κουρέλια. Η σκωρία και το θειάφι κάνανε τον αγέρα μολυσμένο και δύσκολο στην αναπνοή. Η ζέστη έγινε ανυπόφορη. Διάπυρες μάζες τέφρας σφιχτές και μεγάλες σαν κοτρόνια, τιναζόντανε μ’ απίστευτη δύναμη σπρωγμένες από τα αέρια της κάθε έκρηξης και σκάγανε πάνω στα σπίτια σκορπίζοντας φλόγες κι όλεθρο. Τα πλοκάμια της λάβας, κοκκινόχρυσα στην ατέλειωτη νύχτα της τέφρας που είχε σβήσει τον ήλιο, κυλούσαν αργά κι απειλητικά στις πλαγιές καίγοντας καθετί στο φλογισμένο διάβα τους. Ήτανε σα να λέγανε μ’ ανατριχιαστικό τσίριγμα: 

-Εδώ είμαστε! Δε μας γλιτώνετε. Όπου και να είναι τα φλογάτα νύχια μας θα μπηχτούν στις σάρκες σας. Θα σας κάψουμε, θα σας αφανίσουμε, θα σας καταπιούμε! 

Σελ 148-149 

Δυνατός βήχας έπνιξε τον Άττη. Ακόμα και για τα γερά πνευμόνια του και το πλατύ του στήθος, η τέφρα γινόταν ανυπόφορη. Κατέβηκε στη στέρνα, μούσκεψε μεγάλο πανί, κι αφήνοντας μόνο τα μάτια απέξω το έδεσε γύρω από το κεφάλι.. Ξανακατέβηκε. Τι περίμενε; Δε θα ‘ξερε να το πει. Η γη βογκούσε, τα τείχη τρέμανε. Για πόσο θ’ άντεχαν; Αν σωριαζόντανε; Αν έθαβαν τους ανθρώπους ζωντανούς; Δε σωριάστηκαν όμως. 

….…………… 

Κάτω από το μανιτάρι που κόχλαζε πύρινο, το βουνό φάνηκε κολοβωμένο. Η κορυφή του είχε κοπεί. Η μύτη του κώνου είχε βουλιάξει στο μανιασμένο χωνευτήρι, ενώ ο μικρότεροι κρατήρες παράστεκαν σαν αναμμένοι δαυλοί. Δεν πρόφτασε να συνέρθει από κατάπληξη και φρίκη, όταν χαλάζι και ελαφρόπετρες βάλθηκε να δέρνει λυσσασμένα την ακρόπολη. Αντηχούσαν σαν ποδοβολητό αφηνιασμένων αλόγων, ταύρων, θεριών……ο Άττης δεν ήξερε σαν τι. Ζέστη αφόρητη άρχισε να τον πνίγει. Η πύρα από τις ελαφρόπετρες ήτανε τόση, που διαπερνούσε ακόμα και το χοντρό, νοτισμένο απ’ την υγρασία της θάλασσας τείχος. 

-Κάτω! Τι γίνεται κάτω; 

- Περισσότερο κι απ’ τη λαχτάρα, ένιωσε τον τρόμο της μοναξιάς να τον τυλίγει. Θέλησε να βρεθεί ανάμεσα σ’ ανθρώπους. Ν’ αγωνιστεί, να πεθάνει μαζί τους. Πήγε να βγει, να κατέβει την πέτρινη σκάλα. Έξω από την πολεμίστρα, οι ελαφρόπετρες πέφτανε σα ζωντανός, πύρινος τοίχος. Η καυτή ανάσα τους τον ανάγκασε να πισωπατήσει. Ήταν αποκλεισμένος! Αποκλεισμένος κι ολομόναχος! Το τέλος...το τέλος έφτανε ανάμεσα σε μουγκρητά της γης και σε πέτρινη βροχή του ουρανού. Δεν είχε παρά να περιμένει….Καλύτερα όχι! Τράβηξε το ιερό, χάλκινο μαχαίρι της θυσίας απ’ την ζώνη του.

http://atlaswikigr.wikifoundry.com/

 Le Dernier Jour de Pompéi de Karl Brioullov (1830-1833)

Αργύρης Χιόνης - Άτιτλο 

Καπνίζοντας αδιάκοπα τσιγάρα, 

ρουφώντας σπίρτα αδιάκοπα, 

σωρεύοντας στα σπλάχνα του νέφη καπνού, 

φωτιές από μαράζι, καρφιά από κρατημένες, ανέκφραστες δυνάμεις, 

ονειρεύεται μια ποίηση ηφαίστειο, ένα λόγο ρέοντα ως πυρακτωμένη λάβα. 

Κάποτε θα την πράξει αυτή την ποίηση, κάποτε… 

Στο μεταξύ, οι καύτρες των τσιγάρων τού καίνε τα σεντόνια και τα δάχτυλα.
http://www.andro.gr/

Volcano by EEWinters

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 

Κάτω από το Ηφαίστειο (UNDER THE VOLCANO), του Τζον Χιούστον 

Υπόθεση

Μία ημέρα από τη ζωή του Τζέφρι Φίρμιν, καθώς ο πόλεμος ξεσπάει στην Ευρώπη και στην μικρή πόλη του μεξικανικού νότου γιορτάζεται η ημέρα των νεκρών. Ο Φίρμιν εκεί είναι Βρετανός πρόξενος, αλλά είναι κι αλκοολικός κι απελπισμένος. Η αυτοκαταστροφική του συμπεριφορά, όμοια με έναν παγκόσμιο χάρτη που καταρρέει, πηγάζει από τη λύπη που νιώθει για τον ετεροθαλή αδελφό του, Χιου, ένα ιδεαλιστή νομάδα, και την πρώην του σύζυγο, Ιβόν, που επέστρεψε με ελπίδες επανένωσης με τον Τζέφρι.

Ο Χιούστον δημιουργεί θαυμάσιους, τραγικούς χαρακτήρες, όπως αυτόν του μέθυσου πρόξενου, της πρώην γυναίκας του, που επιστρέφει κοντά του σε μια προσπάθεια αναβίωσης του έρωτά τους, και του ετεροθαλή αδερφού του.

[Η τελευταία μέρα από τη ζωή ενός μέθυσου Άγγλου πρόξενου στο Μεξικό του 40.

Διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος του Μάλκομ Λόουρι.] https://camerastyloonline.wordpress.com/

 Lajos Mezey Eruption of a Volcano

ΜΟΥΣΙΚΗ 

Λάβα
Στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου
Μουσική: Νίκος Αντύπας

Σαν ηφαίστειο που ξυπνά
απ’ όνειρο βαθύ
κι ό,τι φτιάχνει τα βουνά
κλαίει να γεννηθεί
Σαν ηφαίστειο που ξυπνά
εφτά γενιές σβηστό
Λάβα μου, λάβα μου
αίμα μου ζεστό

Κάτι λίγοι συγγενείς
ξαδέρφια μακρινά
πες μου αν έμεινε κανείς
για μας τα πετεινά
Κάτι λίγοι συγγενείς
στα έγκατα του νου
Λάβα μου, λάβα μου
σώμα τ’ ουρανού

Εγώ το φως μετάλαβα
κι εκεί σε πάει η καρδιά συνήθως
Υπ’ όψιν μου δεν τα `λαβα
του κόσμου τα χλωμά
Κατάλαβα
Εγώ το φως μετάλαβα
κι αντέχω τη φωτιά
στο στήθος
Υπ’ όψιν μου δεν τα `λαβα
του κόσμου τα χλωμά
κατάλαβα

Σαν ηφαίστειο που ξυπνά
απ’ όνειρο βαθύ
κι ό,τι φτιάχνει τα βουνά
κλαίει να γεννηθεί
Σαν ηφαίστειο που ξυπνά
εφτά γενιές σβηστό
Λάβα μου, λάβα μου
δάκρυ από Χριστό
Εγώ με λάβα τα `λαβα
αυτά που λέει κρυφά το πλήθος
κι ας μοιάζαν θεοπάλαβα
τα αχ των ζωντανών
κατάλαβα

Volcano by Filipe Pinto

...Είναι τα τραγούδια μας ηφαίστεια που καίνε 
σώματα κι αγάλματα βγάζουνε φτερά 
τα αρχαία πάθη μας και τα φιλιά σου φταίνε
 κοίτα αναστήθηκα για δεύτερη φορά....

Στίχοι: Δημήτρης Λέντζος 
Μουσική: Χρήστος Λεοντής

Lava Tower by N2 Chinz

My heart was falling now it's shattered, it's like a natural disaster We were fire and hope, now we're ashes and smoke, love burned out slow Like a volcano, a volcano, volcano gone cold When you lose the one you’ve wanted, it’s like a part of you is haunted And you’re desperate for hope but the ashes and smoke are covering the ground Like a volcano, a volcano, volcano gone cold Sometimes love, love just ain't enough Sometime dreams, dreams just turn to dust Sometimes love, love just ain’t enough Baby we’re ashes and smoke, like a volcano gone cold, maybe love just ain’t enough Like a volcano, a volcano, volcano gone cold Like a volcano, a volcano, volcano gone cold

Lavamill by Michael Kingery

Μύθοι για Ηφαίστεια και Σεισμούς

Ευρώπη

Ελλάδα

Ηφαίστειο Νισύρου

Το ηφαίστειο της Νισύρου ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο που αποτελεί μέρος του ελληνικού τόξου του Νοτίου Αιγαίου.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία το ηφαίστειο της Νισύρου δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της περίφημης Γιγαντομαχίας. Οι Γίγαντες που ήταν παιδιά της Γαίας και είχαν μορφή ανθρώπου αλλά ήταν τρομεροί στην όψη, πελώριοι στο ανάστημα και ακαταμάχητοι στη δύναμη, κάποτε συγκρούστηκαν με τους Ολύμπιους θεούς, των οποίων αρχηγός ήταν ο Δίας. Παρότι η δύναμη των Γιγάντων ήταν μεγάλη τελικά νικήθηκαν από τους θεούς.

Ο θεός Ποσειδώνας καταδίωξε το Γίγαντα Πολυβώτη κατόπιν εντολής του Δία έως την Κω. Εκεί ο Ποσειδώνας απέσπασε ένα τμήμα του νησιού και το έριξε πάνω στον Πολυβώτη, δημιουργώντας έτσι τη Νίσυρο.

Οι αρχαίοι έλληνες θεωρούσαν ότι η ηφαιστειακή και σεισμική δραστηριότητα του ηφαιστείου της Νισύρου, ο κρατήρας του οποίου ονομάζεται Πολυβώτης, οφείλονταν στις κινήσεις και τους αναστεναγμούς του εγκλωβισμένου Γίγαντα.

Volcano’s Party by Naomi Roy

Ηφαίστειο Σαντορίνης

Το ηφαίστειο της Σαντορίνης ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου και είναι ένα από τα πιο γνωστά ηφαίστεια της Ευρώπης.

Σύμφωνα με έναν από τους μύθους της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας η έκρηξη του ηφαιστείου προκλήθηκε από τον Φαέθοντα. Ο Φαέθων, γιος του Ήλιου και της Κλυμένης, παράκουσε τις συμβουλές των γονιών του και προσπάθησε να οδηγήσει ο ίδιος για μία ημέρα το άρμα του Ήλιου. Όμως δεν κατάφερε να συγκρατήσει τα αφηνιασμένα άλογα του άρματος, ξέφυγε από την πορεία που έπρεπε να ακολουθήσει και προκάλεσε καταστροφικές επιπτώσεις στη γύρω περιοχή. Αλλού η Γη ξεράθηκε και τα ποτάμια της στέρεψαν, γιατί το άρμα πλησίασε πολύ κοντά της και αλλού καλύφθηκε από χιόνια και πάγους, γιατί το άρμα του Ήλιου απομακρύνθηκε πάρα πολύ. Τότε χρειάστηκε να επέμβει ο Δίας, ο οποίος κατακεραύνωσε τον Φαέθοντα για να μπορέσει να σταματήσει το άρμα και τις επιπτώσεις στη γη.

Ένας δεύτερος μύθος θεωρεί τον Τρίτωνα, γιο του Ποσειδώνα και της Αφροδίτης, ως δημιουργό της Σαντορίνης. Κάποτε ο Τρίτωνας αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ξεχωριστό κομμάτι γης ανάμεσα στην Κρήτη και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Άπλωσε λοιπόν το χέρι του και τάραξε τα αφρισμένα νερά του πελάγους, ώσπου ξεβράστηκε ένα καινούριο νησί, ανάμεσα σε βουνά πυρωμένης λάβας.

Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας, όταν ηττήθηκε από τη θεά Αθηνά στη διεκδίκηση της Αθήνας, δημιούργησε μεγάλα κύματα, που δεν είναι άλλα από τα θαλάσσια κύματα βαρύτητας που εκδηλώθηκαν στο Αιγαίο πέλαγος μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης.

Δεν αποκλείεται επίσης ο μύθος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας που γλίτωσαν από τον καταυλισμό που προκάλεσε ο Δίας για να τιμωρήσει τους ανθρώπους να έχει άμεση σχέση με την έκρηξη της Σαντορίνης.

 Lava Fortress by Guilherme Batista

Ηφαίστεια Αιγαίου Πελάγους 

Οι αρχαίοι Έλληνες συχνά απέδιδαν την ηφαιστειακή δραστηριότητα που παρατηρείται σε διάφορες περιοχές του Αιγαίου πελάγους στο θεό της φωτιάς, τον Ήφαιστο.

Σύμφωνα με μία εκδοχή ο Ήφαιστος γεννήθηκε τόσο άσχημος και παραμορφωμένος, που η ίδια η μητέρα του η Ήρα τον πέταξε από τον Όλυμπο. Ο θεός έπεσε στη θάλασσα, όπου τον περισυνέλεξαν η Θέτις και η Ευρυνόμη, οι οποίες τον ανέθρεψαν για εννέα χρόνια. Όταν ο Ήφαιστος μεγάλωσε δημιούργησε το πρώτο του σιδηρουργείο στο βυθό του Αιγαίου πελάγους, σφυρηλατώντας και φτιάχνοντας όμορφα αντικείμενα και όπλα.

Κατά μία άλλη εκδοχή ο Δίας θύμωσε με τον Ήφαιστο, γιατί ο τελευταίος πήρε το μέρος της μητέρας του Ήρας κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης και τον πέταξε από την θεϊκή κατοικία στη γη. Ο Ήφαιστος έπεσε στη νήσο Λήμνο, όπου τον βρήκαν εξαντλημένο οι κάτοικοι του νησιού, οι οποίοι και τον περιέθαλψαν. Παρόλη την περιποίηση ο θεός έμεινε κουτσός από εκείνη τη φοβερή πτώση. Η περίθαλψη και η φιλοξενία των κατοίκων της Λήμνου όμως συγκίνησε το θεό ο οποίος δημιούργησε εκεί το εργαστήρι του.

Και στις δύο προαναφερόμενες εκδοχές οι αρχαίοι Έλληνες, προσπαθώντας να ερμηνεύσουν την εκδήλωση ηφαιστειακής και σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή, υποστήριζαν ότι οφειλόταν στον Ήφαιστο, ο οποίος εργαζόταν κατά διαστήματα ασταμάτητα στο σιδηρουργείο του. Παράλληλα όταν δεν παρατηρούσαν έντονη ηφαιστειακή ή σεισμική δραστηριότητα έδιναν την εξήγηση ότι ο Ήφαιστος δεν ζει πάντοτε εξόριστος, αλλά επανέρχεται κάποιες φορές στον Όλυμπο και εκείνο το χρονικό διάστημα τα εργαστήριά του παραμένουν κλειστά.

Άλλες εκδοχές του μύθου θέλουν το σιδηρουργείο του Ηφαίστου να φιλοξενείται σε άλλες ηφαιστειογενείς περιοχές, όπως η Αίτνα ή ο Βεζούβιος.

Eruption of Mount Vesuvius with the Ponte della Maddalena in the Distance, Pierre-Jacques Antoine Volaire, ca. 1770

Ιταλία

Ηφαίστειο Αίτνα

Η Αίτνα είναι ένα ενεργό ηφαίστειο στις ανατολικές ακτές της Σικελίας, το μεγαλύτερο και υψηλότερο ενεργό ηφαίστειο στην Ευρώπη (ύψος 3.350m). 

Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, ο θεός Αίολος είχε φυλακίσει τους ανέμους σε σπηλιές κάτω από την Αίτνα.

Ένας άλλος μύθος αποδίδει την ηφαιστειακή δραστηριότητα της Αίτνας στο Γίγαντα Τυφώνα. Ο Γίγαντας αυτός είχε δύναμη πολύ μεγαλύτερη από τα άλλα παιδιά της Γαίας. Το σώμα του μέχρι τη μέση έμοιαζε με άνθρωπο, αλλά απ' τη μέση και κάτω είχε σώματα κουλουριασμένων φιδιών. Από τα μάτια του έβγαινε φωτιά και από τα κεφάλια του κραυγές και συριγμοί.

Όταν ο Τυφώνας μεγάλωσε, ανέβηκε στον Όλυμπο για να εκδικηθεί τους θεούς επειδή αποδεκάτισαν τους Γίγαντες. Εκεί εκσφενδόνιζε βράχους και μαινόταν με αφάνταστη οργή και με εκκωφαντικές βοές που έβγαζε από τα εκατό λαρύγγια του, οπότε οι θεοί για να γλυτώσουν κατέφυγαν στην Αίγυπτο, όπου κρύφτηκαν μεταμορφωμένοι σε ζώα. Μετά από αλλεπάλληλες συγκρούσεις με το Δία, ο Τυφώνας κατέφυγε τελικά στη Σικελία, όπου ο Δίας τον κεραυνοβόλησε, του πέταξε το όρος Αίτνα και τον καταπλάκωσε κλείνοντάς τον για πάντα στα έγκατα της γης.

Από τότε ο Τυφώνας οργισμένος συνεχίζει κατά καιρούς να δονεί τη γη, να βγάζει άναρθρες κραυγές και πύρινες γλώσσες στο νησί της Σικελίας.

Σύμφωνα με τη Ρωμαϊκή μυθολογία, ο Vulcan, ο θεός της φωτιάς (αντίστοιχος με το θεό Ήφαιστο της ελληνικής μυθολογίας), είχε το εργαστήριό του κάτω από την Αίτνα και εξαιτίας των δραστηριοτήτων του προκαλούνταν σεισμοί και ηφαιστειακές εκρήξεις.

 The Eruption of Mount Vesuvius by Pierre-Jacques Volaire. 

Αμερική

Μεξικό

Ηφαίστεια Iztaccihuatl και Popocatepelt

Το Iztaccihuatl (ύψος 5.230m) και το Popocatepelt (ύψος 5.426m) είναι δύο ενεργά ηφαίστεια στο Μεξικό. 

Ο μύθος των αρχαίων Ναχούας για τα ηφαίστεια αυτά αναφέρει ότι την εποχή που οι Αζτέκοι ζούσαν στο Tenochtitlan, τη σημερινή πόλη του Μεξικού, ο αρχηγός τους είχε μία κόρη την Iztaccihuatl, την οποία και προετοίμαζε για να τον διαδεχθεί.

Όταν η Iztaccihuatl ενηλικιώθηκε αγάπησε τον Popoca, έναν νεαρό άνδρα από τη φυλή της. Μια μέρα όμως ξέσπασε πόλεμος και ο αρχηγός των Αζτέκων ζήτησε από τον Popoca να γυρίσει νικητής για να μπορέσει να παντρευτεί την κόρη του.

Μετά από πολλούς μήνες μάχης ένας πολεμιστής που μισούσε τον Popoca έστειλε ένα ψεύτικο μήνυμα, το οποίο έλεγε ότι ο στρατός είχε νικήσει στον πόλεμο, αλλά ο Popoca είχε πεθάνει στη μάχη. Όταν η Izta το έμαθε, σταμάτησε να τρώει, αρνήθηκε να βγαίνει έξω, ώσπου κάποια στιγμή αρρώστησε και πέθανε από λύπη.

Καθώς ετοίμαζαν την κηδεία της, ο Popoca και οι άνδρες του έφτασαν στην πόλη νικητές. Όταν ο Popoca έμαθε ότι η Izta πέθανε, έφυγε από την πόλη παίρνοντας μαζί του το σώμα της αγαπημένης του. Φτάνοντας σε μία ορεινή περιοχή διέταξε τους άνδρες του να φτιάξουν ένα «νεκρικό κρεβάτι» με λουλούδια για την Izta και έπειτα γονάτισε δίπλα της και πέθανε.

Οι θεοί συγκινημένοι από την αγάπη του Popoca και της Izta μετέτρεψαν τα σώματά τους σε ηφαίστεια. Το μεγαλύτερο ηφαίστειο είναι το Popocatepetl, το οποίο στη γλώσσα των Ναχούας σημαίνει «βουνό που καπνίζει», και το μικρότερο το Iztaccihuatl.

Volkan Rising by Dani Haynes

ΗΠΑ

Ηφαίστειο Mazama

Το βουνό Mazama είναι ένα ηφαίστειο στην πολιτεία του Oregon των ΗΠΑ, το οποίο έχει μία λίμνη στον κρατήρα του. 

Σύμφωνα με έναν ινδιάνικο μύθο οι βίαιες εκρήξεις του Mazama προκαλούνταν από τη σύγκρουση δύο θεών, του La-o και του Skell. Ο La-o ήταν το κυρίαρχο πνεύμα στην περιοχή της λίμνης και κάτω από τον έλεγχό του είχε πολλά μικρότερα πνεύματα, που μπορούσαν να αλλάζουν τη μορφή τους κατά βούληση. Τα πνεύματα αυτά έπαιρναν τη μορφή ζώων, όταν ήθελαν να βγουν έξω στη στεριά.

Ο Skell ήταν ένα ισχυρό πνεύμα το οποίο ζούσε σε ένα βάλτο. Είχε πολλούς υπηκόους, οι οποίοι έπαιρναν τη μορφή πουλιών και τεράτων όταν έβγαιναν στη στεριά, όπως: αντιλόπης, φαλακρού αετού, χρυσού αετού και άλλων.

Κάποτε σφοδρός πόλεμος ξέσπασε μεταξύ του La-o και του Skell και των ακολούθων τους. Τελικά ο Skell σκοτώθηκε και η καρδιά του αφαιρέθηκε από το σώμα του και μεταφέρθηκε θριαμβευτικά στην περιοχή του La-o. Αμέσως διοργανώθηκε μεγάλη γιορτή για το θάνατο του Skell και τη νίκη του La-o. Κατά τη διάρκεια της γιορτής η καρδιά του Skell πήγαινε από χέρι σε χέρι, όμως οι πιστοί του ακόλουθοι γνώριζαν ότι εάν τοποθετούσαν την καρδιά στο σώμα του Skell αυτός θα μπορούσε να ζήσει πάλι, γι' αυτό και περίμεναν την κατάλληλη ευκαιρία. Έτσι όταν η καρδιά έφτασε στα χέρια της αντιλόπης, αυτή έτρεξε γρήγορα προς τα ανατολικά σαν τον άνεμο. Όταν κουράστηκε, πέρασε την καρδιά στο φαλακρό αετό και αυτός με τη σειρά του στο χρυσό αετό και ούτω καθεξής. Μολονότι οι άνθρωποι του La-o τους κατεδίωκαν με μεγάλη ταχύτητα, απέτυχαν να τους προφτάσουν και εγκατέλειψαν την καταδίωξη.

Όταν η καρδιά του Skell επέστρεψε στο σώμα του, αυτός ζωντάνεψε και πάλι και ο πόλεμος συνεχίστηκε, καθώς και οι εκρήξεις του ηφαιστείου Mazama.

 Volcano Junkyard by Derek McCaughan

Ηφαίστειο St. Helen's 

Το ηφαίστειο St. Helen's βρίσκεται στη δυτική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και συγκεκριμένα στην πολιτεία Washington. Είναι ένα από τα δεκαπέντε ενεργά ηφαίστεια της οροσειράς Cascade.

Σύμφωνα με τη μυθολογία τα βουνά: St Helen’s, Hood και Adams που βρίσκονται στην περιοχή της πολιτείας Washington ήταν κάποτε άνθρωποι. 

Το βουνό St. Helen ήταν μια όμορφη κοπέλα που ονομαζόταν Loowit. Δύο αδέλφια, ο Wyeast και ο Klickitat αγάπησαν τη Loowit, αλλά αυτή δεν μπορούσε να διαλέξει έναν από τους δύο, οπότε άρχισε μία σκληρή διαμάχη μεταξύ τους.

Ο πατέρας των δύο αγοριών θυμωμένος καθώς ήταν με αυτή τη συνεχή σύγκρουση μετέτρεψε και τους τρεις σε βουνά. Η Loowit έγινε το βουνό της Αγίας Ελένης, ο Wyeast το βουνό Hood, ενώ ο Κlickitat το βουνό Adams.

Jules Tavernier's oil on canvas painting Full Moon over Kilauea, 1887 

Ηφαίστειο Kilauea

Το ηφαίστειο Kilauea βρίσκεται στη νότια Χαβάη. Είναι το πιο ενεργό από τα πέντε ηφαίστεια που αποτελούν το νησί της Χαβάης, και ένα από τα πιο ενεργά ηφαίστεια του κόσμου.

Στη Χαβάη πίστευαν ότι το Kilauea ήταν η κατοικία της όμορφης αλλά και πολύ οξύθυμη θεάς Pele, η οποία ήταν η θεά της φωτιάς, της αστραπής, του χορού, των ηφαιστείων και της βίας. Οι κάτοικοι της περιοχής θεωρούσαν ότι πάνω στο θυμό της προκαλούσε σεισμούς χτυπώντας με τα πόδια της τη γη και δημιουργούσε ηφαιστειακές εκρήξεις σκάβοντας το βουνό με το μαγικό της ραβδί.

Υπάρχουν αρκετοί μύθοι και θρύλοι για τη θεά Pele. Σύμφωνα με έναν από αυτούς η Pele έφτασε στη Χαβάη από στην Ταϊτή για να ξεφύγει από την οργή της μεγαλύτερης αδελφής της, της οποίας έκλεψε το σύζυγο. Άλλοι θρύλοι αναφέρουν ότι έφυγε από την Ταϊτή εξαιτίας μιας μεγάλης πλημμύρας ή ότι πήγε στη Χαβάη επειδή ήθελε να ταξιδέψει. Αφού εγκαταστάθηκε στο βουνό Kilauea η Pele ταξίδεψε σε ένα γειτονικό νησί όπου γνώρισε και αγάπησε ένα νεαρό που ονομαζόταν Lohiau.

Όταν επέστρεψε πίσω στο σπίτι της, έστειλε τη μικρότερη αδελφή της να πάει και να της φέρει τον Lohiau, ο οποίος όμως στο ενδιάμεσο διάστημα είχε πεθάνει λόγω της αγάπης του για την Pele. Η αδελφή της Pele χρησιμοποίησε τις μαγικές της δυνάμεις για να τον επαναφέρει στη ζωή, ενώ ταυτόχρονα η Pele έστειλε ένα κύμα λάβας και σκότωσε την καλύτερη φίλη της αδελφής της επειδή φαντάστηκε ότι η αδελφή της της έκλεψε τον άντρα.

Όταν τελικά η αδελφή της Pele έφερε το νεαρό στο Kilauea, έμαθε για το θάνατο της φίλης της και λυπημένη όπως ήταν αγκάλιασε τον Lohiau. Η Pele τότε θύμωσε ακόμα περισσότερο και έστειλε λάβα για να σκοτώσει τον Lohiau. Προστατευόμενη από τις μαγικές δυνάμεις της, η αδελφή της Pele μαζί με τον Lohiau έφυγαν για το νησί του.

Ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι οι εκρήξεις των ηφαιστείων οφείλονταν στη διαμάχη της Pele και της αδελφής της. Η Pele διώχτηκε από τον πατέρα της από την Ταϊτή, επειδή είχε άσχημο χαρακτήρα και συνεχείς εκρήξεις θυμού, οπότε πήγε στη Χαβάη. Εκεί όμως κάτι έκανε στην αδελφή της και την εξόργισε. Από τότε άρχισαν οι συγκρούσεις των δύο αδερφών αλλά και οι ηφαιστειακές εκρήξεις του Kilauea.

Pele Hawaiian Goddess Of Volcanoes  by Tom Hooper

Ασία

Ινδονησία

Ηφαίστειο Bromo 

Στο ανατολικό άκρο της Ιάβας, κοντά στην πόλη Probolinggo, βρίσκεται το ενεργό ηφαίστειο Bromo, στο κέντρο της ηφαιστειακής καλντέρας Tengger.

Σύμφωνα με ένα μύθο η πριγκίπισσα Roro Ateng και ο σύζυγός της, Joko Seger δημιούργησαν ένα πριγκιπάτο, που το ονόμασαν Tengger (από τις τελευταίες συλλαβές των επιθέτων τους -teng και -ger).

Το ζευγάρι δεν είχε παιδιά και ήταν τέτοια η λαχτάρα του να αποκτήσει, ώστε ανέβηκε στο βουνό Bromo για να προσευχηθεί στους θεούς. Οι θεοί δέχτηκαν να τους βοηθήσουν, αλλά τους ζήτησαν να υποσχεθούν ότι θυσιαστεί σ’ αυτούς το τελευταίο παιδί που θα κάνουν. 

Πράγματι η πριγκίπισσα και ο σύζυγός της έκαναν 25 παιδιά, όμως ποτέ δεν κράτησαν την υπόσχεσή τους, επειδή η Roco Anteng αρνήθηκε να θυσιάσει το τελευταίο παιδί της, τον Kusuma, στους θεούς. Ο Joko Seger θυμήθηκε το χρέος του όταν μια πανώλη σκόρπισε το θάνατο στο χωριό και μόνο τότε αναγκάστηκε να θυσιάσει τον Kusuma.

Σύμφωνα λοιπόν με τη μυθολογία στο σημείο όπου έγινε η θυσία ξεπήδησε ένα ηφαίστειο, το Bromo. Οι ορεσίβιοι κάτοικοι της περιοχής πιστεύουν ότι η Roro Ateng και ο Joko Senger ζουν ακόμη σε μια σπηλιά σε ένα άλλο μη ενεργό ηφαίστειο της περιοχής, το Widodaren, γι' αυτό πηγαίνουν εκεί και προσεύχονται στους προγόνους τους και αφήνουν τάματα.

Volcano World by Patryk Meszynski

Ηφαίστειο Semeru 

Το βουνό Semeru είναι ένα ενεργό ηφαίστειο στην ανατολική Ιάβα και είναι το υψηλότερο βουνό του νησιού. To ηφαίστειο είναι επίσης γνωστό ως Μαχαμέρου, δηλαδή το μεγάλο βουνό.

Σύμφωνα με ένα μύθο του 16ου αιώνα το βουνό Semeru μεταφέρθηκε στην Ιάβα από την Ινδία και τοποθετήθηκε αρχικά στο δυτικό μέρος του νησιού. Όμως αυτό προκάλεσε μια κλίση στο νησί και έτσι αναγκαστικά το βουνό μεταφέρθηκε προς στα ανατολικά, ενώ αποκολλήθηκαν τμήματά του και σχηματίστηκαν τα βουνά Lawu, Wilis, Kelut, Kawi, Arjuno και Welirang.

Η εκδήλωση ηφαιστειακής και σεισμικής δραστηριότητας σύμφωνα με το θρύλο οφείλεται σε αυτή τη διαδικασία μετακινήσεων του Semeru.

Volcano God by Ray Boykins – ArtStation

Φιλιππίνες

Ηφαίστειο Pinatubo 

Το Pinatubo είναι ένα ενεργό ηφαίστειο που βρίσκεται στο νησί Luzon στις Φιλιππίνες.

Σύμφωνα με τους Aetas, τους ιθαγενείς κατοίκους που ζουν σε απομονωμένα ορεινά μέρη του νησιού Luzon, στην κορυφή του ηφαιστείου αυτού κατοικεί ο θεός Apo Mallari.

Οι κάτοικοι πιστεύουν ότι ο θεός είναι γενναιόδωρος και τους δίνει όλα όσα έχουν, όταν όμως ο θεός θυμώνει ρίχνει στάχτη στην περιοχή για να δείξει τη δυσαρέσκειά του.

Ωκεανία

Αυστραλία

Ηφαίστειο Schank 

Το ηφαίστειο Schank είναι ένα ανενεργό ηφαίστειο και βρίσκεται στη νότια Αυστραλία. 

Οι Αβορίγινες κάτοικοι της περιοχής διηγούνταν ότι κάποτε υπήρχε ένας γίγαντας, ο Craitbul, ο οποίος έψαχνε μαζί με τη γυναίκα του και τους δύο γιους του ένα μέρος για να μείνουν.

Στην αρχή εγκαταστάθηκαν στα βουνά Muirhead και Schank, αλλά το βογγητό του πνεύματος ενός πουλιού τούς τρόμαζε και τους ανάγκασε να εγκαταλείψουν και τα δύο αυτά βουνά και να εγκατασταθούν τελικά στο βουνό Gambier.

Ύστερα από λίγο καιρό γέμισαν τα ηφαίστεια με νερό και το πνεύμα του πουλιού αναγκάστηκε να φύγει μακριά, γι' αυτό και σήμερα δεν εκδηλώνονται ηφαιστειακές εκρήξεις και σεισμοί στην περιοχή αυτή.

Αναδημοσίευση από :http://www.oasp.gr/

Αννα Μπόμπολα - Το νησί του Ηφαίστου 

Από http://www.elle.gr