Γράφει ο Γιάννης Δημάκης
Το λιγότερο φόρο τιμής που έχουμε να αποτίσουμε, σε αυτούς που ανιδιοτελώς μας χάρισαν την Ελευθερία μας είναι να διαβάσουμε πως έζησαν και πως πέθαναν.Να τους θυμόμαστε! .Ο λαός που ξεχνάει την ιστορία του,ξεχνάει ποιος είναι, ξεχνάει ποιος θέλει να είναι.Λαός που ξεχνά την ιστορία του,είναι καταδικασμένος να τη ξαναζήσει.
Το λιγότερο φόρο τιμής που έχουμε να αποτίσουμε, σε αυτούς που ανιδιοτελώς μας χάρισαν την Ελευθερία μας είναι να διαβάσουμε πως έζησαν και πως πέθαναν.Να τους θυμόμαστε! .Ο λαός που ξεχνάει την ιστορία του,ξεχνάει ποιος είναι, ξεχνάει ποιος θέλει να είναι.Λαός που ξεχνά την ιστορία του,είναι καταδικασμένος να τη ξαναζήσει.
Βιογραφία.
Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης ήταν γόνος της ιστορικής οικογένειας των Μαυρομιχαλαίων, τελευταίος Μπέης τηςΜάνης, οπλαρχηγός του 1821, αναδειχθείς "αρχιστράτηγος των σπαρτιατικών δυνάμεων" και πρωθυπουργός της Ελλάδας από τη θέση του προέδρου του Εκτελεστικού Σώματος του ελληνικού κράτους.
Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης. Επιζωγραφισμένη λιθογραφία, Adam Friedel, Λονδίνο – Παρίσι, 1830.
Γεννήθηκε στη Μάνη και ήταν γιος του Πιέρρου Μαυρομιχάλη, γόνου ισχυρής μανιάτικης οικογένειας. Μητέρα του ήταν η Κατερίνη, θυγατέρα του ιατρού και ηγεμόνα Κουτσογρηγοράκη.
Κατά την περίοδο του διωγμού των κλεφτών, φυγάδευσε πολλούς προς τα γαλλοκρατούμενα Επτάνησα. Συνδέθηκε συναισθηματικά με τη Γαλλία καθώς πίστευε ότι ήταν η μόνη δύναμη που μπορούσε πραγματικά να βοηθήσει τους υποδουλωμένους Έλληνες να ξεσηκωθούν. Γι' αυτό τον λόγο σύναψε φιλικές σχέσεις με τον Ναπολέοντα, χωρίς όμως να καταφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Προεπαναστατική δράση.
Μετά το 1800, όταν πέθανε ο πατέρας του, κατάφερε να κατευνάσει τις οξύτατες αντιπαραθέσεις που σπάρασσαν τους κόλπους της οικογένειας. Όταν οι Γάλλοι κατέλαβαν τα Επτάνησα μετά τη Συνθήκη του Τίλσιτ (1807), ο Μαυρομιχάλης, πιστεύοντας ότι είχαν διαμορφωθεί ευνοϊκές συνθήκες για την απελευθέρωση της Πελοποννήσου, επιδίωξε, σε συνεργασία με το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, να προκαλέσει το ενδιαφέρον τους για την προετοιμασία και την οργάνωση απελευθερωτικού κινήματος.
Οι αντιθέσεις, που δημιουργήθηκαν στη Μάνη μεταξύ των ισχυρών οικογενειών της περιοχής κατά την τελευταία προεπαναστατική δεκαετία, προσέφεραν στο Μαυρομιχάλη την ευκαιρία να ασχοληθεί ενεργότερα με τα δημόσια πράγματα. Παντρεύτηκε την Άννα Μπενάκη, αδελφή του προεστού της Καλαμάτας Παναγιώτη Μπενάκη. Παιδιά του ήταν οι: Ηλίας, Αναστάσιος, Γεώργιος, Ιωάννης, και Δημήτρης Μαυρομιχάλης.
Το 1815 ανέλαβε το αξίωμα του διοικητή (ή μπέη) της Μάνης, το οποίο είχε θεσμοθετηθεί από τους Οθωμανούς μετά τον τερματισμό των Ορλωφικών το 1774.
Τα «Ορλωφικά» όμως είχαν ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στο ανατολικό ζήτημα. Η Συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή έδειξε καθαρά τους νέους στόχους της Ρωσικής και της Ευρωπαϊκής πολιτικής. Για την Οθωμανική αυτοκρατορία, είχε πια αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση. Αντιμετώπιζε προβλήματα επί προβλημάτων. Στη Πελοπόννησο ειδικά είχε προστεθεί και το πρόβλημα των Τουρκαλβανών.
Οι Τουρκαλβανοί κατέληξαν σε ένα είδος «Κράτους εν Κράτει». Η διένεξη μεταξύ Τουρκαλβανών και Οθωμανικού κατεστημένου πήρε τις διαστάσεις αληθινού πολέμου και η Τουρκία για να απαλλαγή από τα άγρια στίφη των Τουρκαλαβανών πού λυμαίνονταν τη Πελοπόννησο, χωρίς να κάνουν διάκριση ανάμεσα στους Έλληνες και τους Τούρκους, χρειαζόταν τη συνδρομή των ντόπιων δυνάμεων.
Έπρεπε να προσφύγουν στις υπηρεσίες των ίδιων των εχθρών τους πού ήταν συγχρόνως και εχθροί των Τουρκαλβανών. Με άλλα λόγια είχαν ανάγκη των υπηρεσιών της Μάνης και των κλεφταρματολών πού την χρησιμοποιούσαν ως ορμητήριο. Από το άλλο μέρος η Μάνη για τους Τούρκους ήταν πάντοτε το μεγάλο οχυρό με τους εμπειροπόλεμους πολεμιστές, στη συνεργασία των οποίων απέβλεπαν για την προώθηση των αντιτουρκικών σχεδίων τους όλοι οι Δυνατοί της Ευρώπης και της Ρωσίας.
Τα «Ορλωφικά» έδωσαν στη Τουρκία την ευκαιρία για μια προσπάθεια συμβιβασμού με τη Μάνη. Η αποστολή ανατέθηκε στο Διερμηνέα του Στόλου Νικόλαο Μαυρογένη, άνδρα έξυπνο, επιτήδειο και πολυμήχανο. Αυτός προσέφερε το 1776 το «Μπεηλίκι» στους Μανιάτες μαζί με τη «συγχώρεση» της Υψηλής Πύλης για τη σύμπραξη τους με τους Ρώσους του Αλέξη Ορλώφ. Η προσφορά των Τούρκων συμπληρώθηκε και με την υπόσχεσή τους, πώς θα αποκαθιστούσαν τη τάξη στη Πελοπόννησο εξοντώνοντας τους φοβερούς Τουρκαλβανούς. Oι στόχοι της Υψηλής Πύλης ήταν:
η εξασφάλιση των «νώτων» από τους Μανιάτες για την εξολόθρευση των Τουρκαλβανών.
η αποδυνάμωση της Μάνης ως εχθρού, έστω και με την ανάδειξη της σε ημιαυτόνομη ηγεμονία.
η απόσπαση της Μάνης από την Ευρωπαϊκή επιρροή και από τα μελλοντικά σχέδια του «ξανθού γένους».
Είναι γεγονός πως από τους τρεις αυτούς στόχους μόνο ο ένας τελικά πραγματοποιήθηκε. Οι Μανιάτες δέχτηκαν το «Μπεηλίκι» και τούτο, γιατί ήταν γι' αυτούς μεγάλο το πρόβλημα των Τουρκαλβανών και γιατί έπρεπε να ισορροπήσουν τις εσωτερικές διενέξεις τους και διαφορές την επαύριο των Ορλωφικών με τις ολέθριες συνέπειές τους. Δεν έκαναν όμως καμιά άλλη παραχώρηση στην Υψηλή Πύλη και μάλιστα πολλές φορές χρησιμοποίησαν τη δύναμη του «Μανιάτμπεη» εναντίον των Τούρκων ποικιλοτρόπως.
Οι Μανιάτες, ταίριαξαν το «μπεηλίκι» στα μέτρα τους και δεν έπαψαν να εκλέγουν ελεύθερα, όπως πριν τον Μπας-καπετάνιο, τον αρχηγό τους (ηγεμόνα της Μάνης). Η Πύλη απλώς αναγνώριζε την εκλογή με τον τύπο του διορισμού του Μπέη.
Λιμένι,έδρα Μαυρομιχαλαίων..
Οι ρίζες της οικογένειας Μαυρομιχάλη ξεκινούν από την Ανατολική Θράκη. Κάποιοι Μαυρομιχαλαίοι εγκαταστάθηκαν στην Αδρανούπολη, κάποιοι άλλοι ήλθαν κι εγκαταστάθηκαν στη Μάνη. Το επίθετό τους οι Μανιάτες Μαυρομιχαλαίοι, το πήραν από έναν πρόγονό τους, που ονομαζόταν Μιχάλης. Αυτός έμεινε σε πολύ μικρή ηλικία ορφανός και μια που τα ορφανά παιδιά στη Μάνη τα αποκαλούσαν «μαύρα», έμεινε ως επίθετό του το Μαυρομιχάλης. Πατέρας του Πετρόμπεη, ήταν ο Πιέρρος και παππούς του ο καπετάν Γιωργάκης. Θείος του πατέρα του, ήταν ο καπετάν Γιάννης, ο οποίος μαζί με τον 12χρονο γιο του Γιώργη, αιχμαλωτίστηκαν από τους Τούρκους, μετά από μια μάχη έξω από την Πύλο. Ο μικρός Γιώργης, αλλαξοπίστησε, άλλαξε το όνομά του σε Μεχμέτ, ανέβηκε τα αξιώματα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας κι έφτασε στο σημείο να επηρεάζει τον σουλτάνο. Για την ιστορία, να πούμε ότι ο μικρός Γιώργης Μαυρομιχάλης, ο αλλαξοπιστήσας Μεχμέτ, είναι ο μετέπειτα φοβερός και τρομερός Σουκιούρμπεης. Ο Σουκιούρμπεης, λοιπόν, το 1816, καθαίρεσε τον μέχρι τότε μπέη της Μάνης, τον Θεοδωρόμπεη Γρηγοράκη και στη θέση του έβαλε τον...εξάδελφό του Πέτρο Μαυρομιχάλη, ο οποίος προσπαθούσε για πολλά χρόνια να γίνει μπέης της Μάνης. Μάλιστα, από το 1811, είχε ζητήσει προς τούτο, τη βοήθεια του Γάλλου πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη, να αντικαταστήσει τον μπέη της Μάνης Κωνσταντήμπεη, υποσχόμενος σ' αυτόν και τη Γαλλία, τη ματαίωση των σχεδίων που είχαν οι Άγγλοι για την Ελλάδα! Όμως, παρά τα παρακάλια του, μπέης στη Μάνη έγινε ο Θεόδωρος Γρηγοράκης, που μετονομάστηκε σε Θεοδωρόμπεη! Γρήγορα, όμως, άρχισαν να φτάνουν στη Πύλη, πληροφορίες ότι ο νέος μπέης της Μάνης...προδίδει τον σουλτάνο, έχοντας συνάψει σχέσεις με τον Αλή Πασά της Ηπείρου! Στα 1816, ο σουλτάνος έστειλε στη Μάνη τον Μεχμέτ Σιουκιούρμπεη, για να φέρει στην Κωνσταντινούπολη τον Θεοδωρόμπεη Γρηγοράκη. Ο προσκυνημένος εξάδελφος του Πέτρου Μαυρομιχάλη, ο Σουκιούρμπεης, έφτασε στη Μάνη και με μπαμπεσιά κάλεσε, δήθεν, στο πλοίο του για να φιλέψει τον προγραμμένο Θεοδωρόμπεη! Μόλις εκείνος έφτασε, ανύποπτος και φορτωμένος δώρα, ο προσκυνημένος τον συνέλαβε, τον μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη, όπου καθαιρέθηκε κι εκτελέστηκε! Αμέσως, ο εξωμότης Σιουκιούρμπεης, μεσολάβησε κι έγινε μπέης της Μάνης, ο άνθρωπος από την οικογένειά του,ο Πέτρος Μαυρομιχάλης. Έτσι, ο Πέτρος Μαυρομιχάλης έγινε Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης κι έμεινε μ' αυτό το όνομα στην ιστορία. Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης .
Έκτοτε και μέχρι τη σύγκρουσή του με τον Καποδίστρια για προσωπικούς λόγους, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, έδειξε πράγματι φιλοπατρία.
Επαναστατική δράση.
Η επιρροή του, όχι μόνο στους Έλληνες αλλά και στους Οθωμανούς, υπήρξε ισχυρή. Ήδη πριν από την Επανάσταση ο Μαυρομιχάλης είχε δώσει δείγματα των ηγετικών του ικανοτήτων. Αν και διστακτικός αρχικά, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία στις 2 Αυγούστου 1818, ήταν τότε 53 χρονών. Μυήθηκε στη φιλική Εταιρεία, από τον Ηλία Χρυσοσπάθη στις Κιτριές, αλλά σύμφωνα με τον κατάλογο των Φιλικών που συνέταξε ο Παναγιώτης Σέκερης, από τον Κυριάκο Καμαρινό. Ο Σέκερης μας παρέχει επίσης την πληροφορία ότι ο Πετρόμπεης εκτός της αρχικής οικονομικής εισφοράς του «υπόσχεται έτι 5000 γρόσια και είκοσι χιλιάδας οπλοφόρους πρόθυμους πλην πτωχούς».Ο Φωτάκος, υπασπιστής και γραμματέας του Θ.Κολοκοτρώνη γράφει στα απομνημονεύματα του: "Κατά την πολιορκία της Τριπολιτσάς (Ιούνιος 1821) οι στρατευμένοι Έλληνες (πλην των Μανιατών) ήταν τελείως αγύμναστοι και δεν ήξεραν να γεμίσουν ούτε τα ντουφέκια τους. Πολλοί από αυτούς έβαναν στις κάνες των ντουφεκιών τους πρώτα το βόλι και κατόπιν το μπαρούτι! Ενώ οι Μανιάτες, οι οποίοι εθαυμάζοντο από τους αδαείς, μπορούσαν να περάσουν το βόλι μέσα από τις πολεμίστρες των Φρουρίων! Έλεγαν δε οι αδαείς συντρόφοι τους :" Η ντουφεκιά του Μανιάτη βροντά περισσότερο από κανόνι!"
Αμέσως μετά στάλθηκε στη Μάνη, από την ανώτατη της φιλικής Αρχή, ο Χριστόφορος Περραιβός, ο οποίος και κατάφερε να συμφιλιώσει τις διαμαχόμενες και ανταγωνιζόμενες μεγάλες οικογένειες της περιοχής, τους Μαυρομιχαλαίους, τους Γρηγοράκηδες και τους Τρουπάκηδες και να τις ενώσει γύρω από τον κοινό σκοπό.
Ήταν ο άνθρωπος που τυπικά κήρυξε την επανάσταση του 1821.
Στις 17 Μαρτίου 1821, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης κήρυξε την επανάσταση στη Αρεόπολη και στις 23 Μαρτίου, επικεφαλής σώματος δυο χιλιάδων Μανιατών, μπήκε και κατέλαβε την Καλαμάτα, ενώ ο βοεβόδας Σουλεϊμάν Αρναούτογλου και η τουρκική φρουρά παραδόθηκαν άνευ όρων.
Στις 25 Μαρτίου συνέστησε με άλλους 12 προεστούς τη Μεσσηνιακή Γερουσία - την πρώτη διοικητική οργάνωση των επαναστατημένων Ελλήνων – η οποία έστειλε την επαναστατική της προκήρυξη στις αυλές της Ευρώπης. Προκήρυξη επίσης απηύθυνε ο Μαυρομιχάλης ως πρόεδρος της Μεσσηνιακής Γερουσίας και προς τους Αμερικανούς, η οποία με τη φροντίδα του Αδαμάντιου Κοραή, μεταφρασμένη στην αγγλική γλώσσα, στάλθηκε στο φιλέλληνα καθηγητή τουΧάρβαρντ Edward Everett και δημοσιεύτηκε στις αμερικανικές εφημερίδες.
Δύο μήνες αργότερα, το τελευταίο δεκαήμερο του Μαΐου του 1821, συνήλθαν στη Μονή Καλτεζών, στα σύνορα Λακωνίας και Αρκαδίας, ηγετικές προσωπικότητες της Πελοποννήσου και ίδρυσαν την Πελοποννησιακή Γερουσία. Στη συνέλευση αυτή πρόεδρος εξελέγη ο Μαυρομιχάλης. Στη διάρκεια της Επανάστασης κατέλαβε σημαντικά αξιώματα. Στην Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου (Δεκέμβριος 1821) ορίστηκε αντιπρόεδρος του Βουλευτικού σώματος. Υπήρξε πρόεδρος της Β’ Εθνοσυνέλευσης του Άστρους (30 Μαρτίου – 18 Απριλίου 1823) και αμέσως μετά, έως το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, πρόεδρος του Εκτελεστικού της διοικήσεως της υπό διαμόρφωση πολιτείας.
Η στρατιωτική δράση του Πετρόμπεη υπήρξε επίσης αξιόλογη. Πήρε μέρος στη πολιορκία της Τριπολιτσάς, όπου έστησε το στρατόπεδό του στη μεσημβρινή πλευρά του κάστρου, «εις απόστασιν βολής τυφεκίου», στις επιχειρήσεις για την απόκρουση του Δράμαλη το καλοκαίρι του 1822, όπου και βρίσκουμε τον Πετρόμπεη να κρατάει τους Μύλους και τέλος, η άλωση του κάστρου του Άργους. Το Νοέμβριο του 1822 στη διάρκεια της πρώτης πολιορκίας του Μεσολογγίου, ο Πετρόμπεης, μαζί με τον Α. Ζαΐμη, τον Κ. Δελιγιάννη και τον Α. Λόντο, αποβιβάστηκε με 500 ένοπλους Μανιάτες στο Δραγαμέστο, για να αποκόψει το δρόμο επικοινωνίας του εχθρού, κατέλαβε την Κατοχή και διέλυσε τα τουρκικά σώματα που στρατοπέδευαν στις όχθες του Αχελώου.
Πολιτική δράση και δολοφονία του Καποδίστρια.
Στους εμφύλιους πολέμους δεν έλαβε μέρος. Αντίθετα, προσπάθησε να συμφιλιώσει τους αντιμαχομένους.
Κατά την εισβολή του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο το 1825 ο Πετρόμπεης, μολονότι ήταν βαθύτατα θλιμμένος από το θάνατο των γιων και του αδελφού του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη σε πολεμικές επιχειρήσεις, οργάνωσε την άμυνα της Μάνης και απέτρεψε την κατάληψη της από τους Αιγυπτίους στις μάχες Βέργας,Δυρού και Πολυάραβου.
Στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (1827) αποδέχτηκε την εκλογή τουΚαποδίστρια ως κυβερνήτη της Ελλάδας και μετά την άφιξη του τελευταίου διορίστηκε πρόεδρος ενός τμήματος του Πανελληνίου, του συμβουλευτικού σώματος που συνέστησε ο Καποδίστριας το 1828.
Η συμμετοχή του Πετρόμπεη στα δύο σώματα που ίδρυσε ο Καποδίστριας και γενικότερα οι φιλικές σχέσεις των Μαυρομιχαλαίων μαζί του δεν κράτησαν πολύ. Αυτό συνέβη εξαιτίας της επίμονης προσπάθειας του Καποδίστρια να περιορίσει την κυριαρχία των Μαυρομιχαλαίων στη Μάνη και να ενισχύσει την κεντρική διοίκηση του νεοσύστατου κράτους, που βρισκόταν τότε στη φάση της οργάνωσης του σχεδόν εξ’ υπαρχής. Για τους λόγους αυτούς, το 1830, ο αδελφός του Τζαννής οργάνωσε εξέγερση εναντίον του Καποδίστρια. Ο Πετρόμπεης υποχρεώθηκε να παραμείνει στο Ναύπλιο, ουσιαστικά κρατούμενος, ενώ αργότερα φυλακίστηκε και ο αδελφός του.
Οι φυλακίσεις και προπαντός η αυστηρή στάση του Καποδίστρια απέναντι στους Μαυρομιχαλαίους όξυναν στο έπακρο την μεταξύ τους αντιπαράθεση,οδηγώντας τελικά στη δολοφονία του Καποδίστρια από τον αδελφό του Πετρόμπεη Κωνσταντίνο και το γιο του Γεώργιο στις 27 Σεπτεμβρίου 1831.
Έξι μήνες μετά το φόνο του Κυβερνήτη, πράξη που φέρεται να κατέκρινε ο Πετρόμπεης, με τη μεσολάβηση του Friedrich Thiersch (Ειρηναίου Θειρσίου 1784- 1860 Γερμανός φιλέλληνας), ο Αυγουστίνος Καποδίστριας διέταξε την αποφυλάκιση του Πετρόμπεη. Στη συνέχεια προσπάθησε να μεσολαβήσει μεταξύ των κυβερνητικών και των αντικαποδιστριακών για την αποτροπή ένοπλης σύγκρουσης.
Ο Πετρόμπεης, δεν έκρυψε ποτέ ότι όνειρό του ήταν να γίνει βασιλιάς της ελεύθερης Ελλάδας! Είναι χαρακτηριστικό, ότι μόλις έγινε κυβερνήτης της Ελλάδας ο Καπιδίστριας, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης είπε; «Ο τόπος (σ.σ. δηλαδή ο θρόνος) που κάθησαι μου ανήκει...».Φυσικά, ήταν κι εκείνος ένας από τους διεκδικητές, όπως αυτοπροβαλλόντουσαν και οι Μαυροκορδάτος, Κωλέττης, Γεώργιος Κουντουριώτης, μέχρι κι ο Λόρδος Μπάιρον! Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, όμως, σε σχέση με τους υπόλοιπους υποψηφίους...βασιλείς της Ελλάδας, είχε πλούσια δράση και στον στρατιωτικό τομέα.
Μετά την άφιξη του Όθωνα, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης με το Γεώργιο Κουντουριώτη και τον Ανδρέα Ζαΐμη διορίστηκαν αντιπρόεδροι του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αργότερα εντάχθηκε στις τάξεις των «συνταγματικών» και – μετά την εξέγερση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 και τη μεταπολίτευση που ακολούθησε – έλαβε το αξίωμα του γερουσιαστή.
Πέθανε, σε μεγάλη ηλικία, στην Αθήνα στις 17 Ιανουαρίου 1848. Παρά την τραγική κατάληξη της ρήξης του με τον Καποδίστρια που προκάλεσε έντονες επικρίσεις, ο Μαυρομιχάλης θεωρήθηκε ως ένας από τους ιστορικούς πρωταγωνιστές της Επανάστασης.
Άγαλμα Μαυρομιχάλη στην Αρεόπολη
Αναφορές και σχόλια για το Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
«Παχύσαρκος, αργοκίνητος, καλοστεκούμενος. Δεν φαίνεται προσανατολισμένος σε ορισμένη τάξη ή πολιτική ιδεολογία. Στην επιστήμη της γαστρονομίας, όμως, είχε σημειώσει μεγάλες προόδους: Λένε πως είναι πρόθυμος να δεχτεί διακυβέρνηση οποιασδήποτε μορφής, αρκεί να του εξασφαλίσει πλούτη, ησυχία, καλοπέραση και ασφάλεια. Μια από τις φιλοδοξίες που του αποδίδονταν ήταν και η εισαγωγή της γαλλικής κουζίνας στη Μάνη.» [Waddington 1825] 1793 - 1869, Άγγλος κληρικός και ιστορικός)
« Ο Μαυρομιχάλης που αντικαθιστούσε τον Υψηλάντη, είχε κατατρομοκρατηθεί από την επιδημία που έπληττε την πόλη και ζούσε περιχαρακωμένος μακριά από το στρατόπεδο. Πήγαινα κάθε μέρα για ενημέρωση. Αλλά αυτός ο νωθρός άνθρωπος δεν μιλούσε για τίποτα άλλο εκτός από την υγεία του. Ήταν ανήσυχος και δυσαρεστημένος, μ’ όλο που υπήρξε από τους πιο ωφελημένους από τα λάφυρα της Τριπολιτσάς. Δυο καμήλες και είκοσι μουλάρια έστειλε με συνοδεία στη Μάνη, φορτωμένα με την ανταμοιβή της εμπιστοσύνης των Τούρκων στο πρόσωπο του και της προστασίας που τους πρόσφερε.» [Raybaud 1824 )(1760 -1842 ήταν Γάλλος φιλέλληνας στρατιωτικός και συγγραφέας
ΠΗΓΕΣ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου