Η Εύα Πάλμερ-Σικελιανού (Eva Palmer-Sikelianos, 9 Ιανουαρίου 1874 – 4 Ιουνίου 1952) ήταν Αμερικανίδα μελετήτρια του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, χορογράφος και ιστορικός του χορού, με αξιοσημείωτο έργο στην προαγωγή του ελληνικού χορού, θεάτρου, μουσικής καθώς και της υφαντικής τέχνης. Η ζωή της και οι καλλιτεχνικές της ασχολίες την έφεραν διαχρονικά σε επαφή με αρκετές αξιόλογες προσωπικότητες της τέχνης. Εμπνεύσθηκε και ταυτόχρονα ενέπνευσε χορευτές όπως την Ισιδώρα Ντάνκαν και τον Τεντ Σων, τη Γαλλίδα λογοτέχνιδα Κολέτ, την ποιήτρια και συγγραφέα Νάταλι Μπάρνεϋ και την ηθοποιό Σαρά Μπερνάρ. Στη συνέχεια παντρεύτηκε τον `Ελληνα ποιητή και θεατρικό συγγραφέα Άγγελο Σικελιανό, μαζί με τον οποίο διοργάνωσε μία αναβίωση των «Δελφικών Εορτών», εκδηλώσεων τέχνης, θεάτρου και μουσικής στους Δελφούς, ελπίζοντας να προαγάγει μία ισορροπημένη αίσθηση διαφωτισμού που θα εξυπηρετούσε την εδραίωση της ειρήνης και της αρμονίας στην Ελλάδα και στον κόσμο.
Η Εύα γεννήθηκε ως Εβελίνα Πάλμερ (Evelina Palmer) στη γειτονιά Γκράμερσυ Παρκ του Μανχάταν, στη Νέα Υόρκη. Γονείς της ήταν ο Κόρτλαντ Πάλμερ (Courtlandt Palmer) και η Κάθριν Μπένετ, εκλεκτικιστές διανοούμενοι που προωθούσαν τη φιλελεύθερη σκέψη, την αντισυμβατική εκπαίδευση και την ελεύθερη εξερεύνηση της μουσικής, του θεάτρου και της λογοτεχνίας. Οι πρώτες αναμνήσεις της Εβελίνα ήταν από τη «Λέσχη του 19ου αιώνα» του πατέρα της, στις συναντήσεις της οποίας συζητιούνταν θέματα πολιτικής, θρησκείας και ηθικής. Ο Κόρτλαντ απεβίωσε το 1888 από σκωληκοειδίτιδα και η μητέρα της Εύας ξαναπαντρεύτηκε αργότερα τον χειρουργό και πρωτοπόρο της ακτινολογίας στις ΗΠΑ Ρόμπερτ Άμπε. Κατά τις θερινές διακοπές της οικογένειας στο θέρετρο Μπαρ Χάρμπορ του Μέιν η Εύα γνωρίστηκε με τη Νάταλι Μπάρνεϋ, με την οποία είχαν κοινά ενδιαφέροντα την ποίηση, τη λογοτεχνία γενικότερα, και την ιππασία. Μερικά χρόνια αργότερα θα συγκατοικούσαν στο Παρίσι.
Τα τέσσερα αδέλφια της Εύας διεδραμάτισαν επίσης ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της, ιδίως ο αδελφός της Κόρτλαντ Τζούνιορ, ένα παιδί-θαύμα στη μουσική που μπορoύσε να παίξει σε παιδική ηλικία στο πιάνο σχεδόν όλα τα έργα των γνωστών συνθετών. Καθώς η μουσική είχε κεντρικό ρόλο στη ζωή της μητέρας τους, όλα τα αδέλφια Πάλμερ ενθαρρύνθηκαν να ασχοληθούν με αυτή. Η Εύα θα μελετούσε αργότερα μουσική θεωρία και τα χορικά της αρχαίας τραγωδίας.
Η Εύα Πάλμερ εγγράφηκε σε διάφορα εσωτερικά και ημερήσια σχολεία σποραδικά και για σύντομα χρονικά διαστήματα. Ο ίδιος ο πατέρας της είχε ιδρύσει και διεύθυνε για λίγα χρόνια ένα βραχύβιο πειραματικό σχολείο, τη «Σχολή Βαν Τάουμπε», όπου η Εύα δεν ήταν γραμμένη, αλλά θυμόταν το ανοικτό τρόπο λειτουργίας, που ενθάρρυνε τα δημιουργικά μυαλά να εξερευνούν χωρίς ένα άκαμπτο πρόγραμμα μαθημάτων. Αργότερα η Εύα θα σπούδαζε λογοτεχνία και θέατρο στο Κολέγιο Θηλέων Μπρυν Μωρ (Bryn Mawr College)[8], έξω από τη Φιλαδέλφεια, το οποίο εγκατέλειψε πριν πάρει πτυχίο, επιλέγοντας να ζήσει με τον αδελφό της στη Ρώμη για ένα χρόνο.
Στη συνέχεια η Πάλμερ εγκαταστάθηκε στο Νεϊγί-συρ-Σεν, κοντά στο Παρίσι. Εκεί τελειοποίησε τα γαλλικά της, παρακολούθησε θέατρο και συμμετείχε σε αυτοσχέδιες παραστάσεις σε γιορτές στον κήπο της Νάταλι Μπάρνεϋ. Σε μία από αυτές η Πάλμερ ερμήνευσε μαζί με την Κολέτ τον Διάλογο το ηλιοβασίλεμα του Πιερ Λουί. Την ίδια περίοδο γνωρίστηκε με τη Σάρα Μπερνάρ. Σε μία σύντομη εξόρμηση στο Λονδίνο, η Πάλμερ δέχθηκε πρόταση να ενταχθεί στον θίασο της Πάτρικ Κάμπελ. Παρά το ότι αυτή η προσφορά ευχαρίστησε την Εύα και θα μπορούσε να είχε αποδειχθεί προσοδοφόρα, τελικώς αρνήθηκε.
Κατά τη διαμονή της στο Παρίσι η Πάλμερ γνώρισε και τον Ρέιμοντ Ντάνκαν, αδελφό της Ισιδώρας Ντάνκαν, και την Ελληνίδα σύζυγό του Πηνελόπη, αδελφή του Άγγελου Σικελιανού. Εξαιτίας των εργατικών ταραχών στο Παρίσι το 1905, το ζεύγος Ντάνκαν και το βρέφος τους ήρθαν να μείνουν στο σπίτι της Πάλμερ στο Νεϊγί. Η Πάλμερ και το ζεύγος μοιράζονταν το ίδιο ενδιαφέρον για την ελληνική τέχνη και τα χειροποίητα υφάσματα στον αργαλειό. Με την ελπίδα να μπορέσουν να αναπαραγάγουν την ποιότητα των αυθεντικών αρχαίων ελληνικών ενδυμάτων, οι τρεις τους κατασκεύασαν έναν αργαλειό για να υφάνουν αρκετά ενδύματα για τους ίδιους. Αυτές οι προσπάθειες οδήγησαν την Πάλμερ να εγκαταλείψει την ενδυμασία της εποχής της και να φορά χειροποίητα ρούχα και χειροποίητα δερμάτινα σανδάλια που έφτιαχνε η ίδια. Από την άλλη, η Πηνελόπη απήγγελλε και τραγουδούσε ποιήματα του αδελφού της, κάτι που κίνησε επίσης το ενδιαφέρον της Πάλμερ. Θέλησε να μάθει περισσότερα και να συναντήσει τον Σικελιανό. Αργότερα οι Ντάνκαν και η Πάλμερ έφυγαν μαζί από το Παρίσι για την Ελλάδα.
Στην Ελλάδα
Για λίγο καιρό η Πάλμερ και οι Ντάνκαν εγκαταστάθηκαν στους δυτικούς πρόποδες του όρους Υμηττός, στο ημιτελές οικογενειακό σπίτι των Ντάνκαν. Εδώ η Πηνελόπη γνώρισε τον αδελφό της στην Πάλμερ για πρώτη φορά. Παρά το φράγμα της γλώσσας, οι Πάλμερ και Σικελιανός γνωρίστηκαν και συνειδητοποίησαν ότι μοιράζονταν την ίδια άποψη για τον κόσμο. Μέσα από τις συζητήσεις τους για τον πολιτισμό και την ειρήνη η Πάλμερ θυμήθηκε τις συζητήσεις στη Λέσχη του πατέρα της. Τότε τέθηκαν και οι βάσεις για την αναβίωση του δελφικού ιδεώδους και των Δελφικών Εορτών. Σκοπός τους θα ήταν να φέρουν διαφορετικούς ανθρώπους μαζί και με μέσο την τέχνη (μουσική, χορός και θέατρο) να διαδώσουν το μήνυμά τους της αρμονίας ανάμεσα σε ανθρώπους διαφορετικών εθνικών, θρησκευτικών και πολιτικών πεποιθήσεων.
 |
| Ο Άγγελος Σικελιανός |
Η Πάλμερ ακολούθησε τον Σικελιανό στο σπίτι των προγόνων του στη Λευκάδα, όπου της γνώρισε την ποίησή του και συζήτησαν περισσότερο και βαθύτερα τη δελφική ιδέα. Το 1907 η Πάλμερ και ο Σικελιανός ταξίδεψαν στην Αμερική, ώστε η Εύα να γνωρίσει τον Σικελιανό στη μητέρα της και να παντρευτούν. Η Πάλμερ δεν ήταν προετοιμασμένη για το ενδιαφέρον που έδειξε για αυτή ο αμερικανικός τύπος: Καθώς η αμφίεσή της απέκλινε σημαντικά από τη δυτική ενδυμασία της εποχής, οι εφημερίδες της Νέας Υόρκης βρήκαν στο πρόσωπό της, ως κληρονόμου και της έντονα αντισυμβατικής φήμης του πατέρα της, ένα ενδιαφέρον θέμα. Η Πάλμερ απέφυγε τα ΜΜΕ και οργιζόταν για τις συχνά ψευδείς πληροφορίες και ιστορίες που διέδιδαν για εκείνη. Στις 9 Σεπτεμβρίου 1907 παντρεύτηκε τον Άγγελο Σικελιανό στο Μπαρ Χάρμπορ του Μέιν. Η Πάλμερ είχε βαρεθεί τη ζωή στο Παρίσι, έναν τρόπο ζωής που τώρα θεωρούσε ως επιπόλαιο. Η φιλία της με τη Νάταλι Μπάρνεϋ χάλασε και αποκαταστάθηκε χρόνια αργότερα με την ανταλλαγή επιστολών.
Η σχέση της Πάλμερ με τον Σικελιανό περιγράφεται και από τον Τάκη Δημόπουλο, προσωπικό φίλο και ερμηνευτή του έργου του Έλληνα ποιητή, ο οποίος χαρακτηρίζει την σύναψη της σχέσης τους ως ένα γεγονός προετοιμασμένο μυστικά και σχεδόν προκαθορισμένο από τη μοίρα.
Ο Σικελιανός, έπειτα από τη γνωριμία τους, ταξιδεύει στην Αίγυπτο και επιστρέφοντας στην Λευκάδα, συνάπτει μαζί της σχέση, η οποία σύντομα θα οδηγήσει σε γάμο. Η Πάλμερ πλέον μεταστρέφει τις πνευματικές της στοχεύσεις, αναγνωρίζει την προτεραιότητα που έχει μια στάση αφοσίωσης και επικέντρωσης στο όραμα του Σικελιανού και στέκεται αρωγός και συμπαραστάτης στη Δελφική Ιδέα.
 |
| Η Εύα Πάλμερ συνήθιζε να ντύνεται με μανδύες αρχαιοελληνικού στυλ |
Το ζευγάρι εγκαταστάθηκε έτσι στην Αθήνα, όπου απέκτησε ένα γιο που τον ονόμασαν Γλαύκο. Η οικογένεια διατηρούσε και τη μικρή κατοικία στη Λευκάδα, όπου περνούσαν τις διακοπές τους εξερευνώντας τις ακτές και ψαρεύοντας. Η Εύα άρχισε να μελετά και τη βυζαντινή μουσική με δάσκαλο τον λόγιο, παιδαγωγό, βυζαντινολόγο, συνθέτη, πρωτοψάλτη και μουσικολόγο Κωνσταντίνο Α. Ψάχο. Η Πάλμερ ενδιαφερόταν για την πολυπλοκότητα της ελληνικής μουσικής, που δεν μπορούσε να καταγραφεί με τη σημειογραφία της δυτικής μουσικής. Οι επιδιώξεις της Πάλμερ στη μουσική της δημιούργησαν την έντονη επιθυμία να ιδρύσει μία σχολή με σκοπό τη διατήρηση της ελληνικής ιστορικής μουσικής, πράγμα που δεν έγινε, καθώς άλλα, μεταγενέστερα, σχέδια έστρεψαν τον χρόνο και την προσοχή της προς άλλες κατευθύνσεις. Επιπρόσθετα, με δικούς της πόρους και οργανώνοντας δωρεές, βοήθησε τον Ψάχο να συγκεντρώσει το ποσό που χρειαζόταν για να παραγγείλει την κατασκευή ενός εξειδικευμένου αρμονίου. Το όργανο κατασκευάσθηκε από τον G.F. Steinmeyer το 1924 στη Γερμανία και ο Ψάχος το ονόμασε «Evion Panharmonium» από το όνομα της Εύας Πάλμερ, της μεγαλύτερης χορηγού του. Το αρχικό Evion Panharmonium πιστεύεται ότι καταστράφηκε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά δύο μικρότερα μοντέλα του μεταφέρθηκαν πίσω στην Ελλάδα από τον Ψάχο.
Οι Δελφικές Εορτές
Οι πρώτες Δελφικές Εορτές, που διοργανώθηκαν από το ζεύγος Σικελιανού στους Δελφούς, άρχισαν στις 9 Μαΐου 1927, με εκδηλώσεις που απλώνονταν σε αρκετές ημέρες. Οι προετοιμασίες είχαν αρχίσει σχεδόν τρία χρόνια νωρίτερα και επεφύλασσαν τόσο απογοητεύσεις όσο και απροσδόκητες επιτυχίες. Αναζητήθηκε η οικονομική στήριξη και συνεργασία του ελληνικού κράτους, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, επιχειρήσεων και συλλόγων-ομάδων ενδιαφέροντος. Η Εύα Πάλμερ ξόδεψε χρήματα από την περιουσία που είχε κληρονομήσει από τους γονείς της, και επιπλέον εξασφάλισε δάνεια. Στην πορεία συνάντησε απάθεια, ευθεία αντίθεση με την όλη ιδέα, και κάποιες φορές ενθάρρυνση και υποστήριξη. Στο πρόγραμμα των εορτών η Πάλμερ ανέλαβε την παραγωγή για τη θεατρική παράσταση του Προμηθέως Δεσμώτου. Σκηνοθέτησε την παράσταση, εκπαίδευσε τον χορό της τραγωδίας και ύφανε όλες τις ενδυμασίες των ηθοποιών. Ανέθεσε στο Ψάχο να γράψει τη μουσική για το έργο, καθώς αισθανόταν ότι μόνο εκείνος κατανοούσε την αληθινή φύση της μουσικής που χρειαζόταν για να προσδώσει στην παράσταση την απαιτούμενη αυθεντικότητα. Ωστόσο, προς μεγάλη της στενοχώρια, ο Ψάχος επέμενε στην εισαγωγή συνοδεύουσας ορχήστρας μουσικών. Οι αρχαίες ελληνικές θεατρικές παραστάσεις δεν είχαν τέτοιες μουσικές ορχήστρες, αλλά ούτε και η αρχιτεκτονική του θεάτρου των Δελφών είχε χώρο για αυτή. Η Πάλμερ απαιτούσε μία αυθεντική αναπαράσταση για τη συγκεκριμένη παραγωγή. Παρά τη στάση της, η ορχήστρα οργάνων τελικώς περιλήφθηκε στην παράσταση, αλλά προς έκπληξη και ανακούφισή της η μουσική της δεν ακούστηκε από τους περισσότερους θεατές εξαιτίας της αρχιτεκτονικής του θεάτρου. Παρότι η Πάλμερ δεν θεωρούσε τον εαυτό της αυθεντία σε θέματα ελληνικής τραγωδίας και του χορού της, αισθανόταν ότι είχε μάθει αρκετά πάνω σε αυτά τα θέματα. Για τον λόγο αυτό ανέλαβε την παραγωγή της παραστάσεως, εμπιστευόμενη τόσο τις γνώσεις της όσο και το ένστικτό της.
Οι πρώτες Δελφικές Εορτές ολοκληρώθηκαν με επιτυχία. Η θεατρική παράσταση και οι αθλητικοί αγώνες καταγράφηκαν σε κινηματογραφική ταινία από τον Έλληνα κινηματογραφιστή Δημήτριο Γαζιάδη. Οι αναφορές του τύπου σε όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη ήταν θετικές και πολλοί που ήταν πριν αρνητικά διακείμενοι στην ιδέα μεταπείσθηκαν.
Η θετική αποδοχή των πρώτων Εορτών εξασφάλισε τη συνεργασία του ελληνικού κράτους για μετέπειτα εορτές. Αποφασίστηκε να θεσπιστεί ένα λαχείο για να αποπληρώσει τα χρέη από τις πρώτες Δελφικές Εορτές και να πληρώσει για τις επόμενες. Η υποστήριξη του κοινού για τις Δελφικές Εορτές ήταν μεγάλη και η κυβέρνηση μπόρεσε να περάσει το σχετικό νομοσχέδιο του «Δελφικού Λαχείου» από τη βουλή. Εκείνη την εποχή η Ελλάδα είχε ένα λαχείο του οποίου τα έσοδα μοιράζονταν ανάμεσα στη χρηματοδότηση της αρχαιολογικής υπηρεσίας και του ελληνικού πολεμικού ναυτικού («Λαχείον του Στόλου»). `Οταν λοιπόν ήρθε η ώρα να τυπωθούν οι λαχνοί του νέου λαχείου, τα πράγματα «κόλλησαν». Φαίνεται ότι υπαίτιος ήταν ο υπουργός των Ναυτικών, φοβούμενος ότι περισσότερα χρήματα από τα έσοδα των δύο λαχείων θα κατέληγαν στις Δελφικές Εορτές, μειώνοντας το μερίδιο του Λαχείου του Στόλου. Απογοητευμένη από αυτό το εμπόδιο, η Πάλμερ ταξίδεψε στην Αμερική για περίπου ένα έτος. Της ζητήθηκε να δώσει διαλέξεις σε διάφορα σχολεία, κολέγια και πανεπιστήμια, ενώ δημοσίευσε και αρκετές εργασίες πάνω στα θέματα των Δελφικών Εορτών και τη δελφική ιδέα. Η Πάλμερ διέσχισε τις ΗΠΑ μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό και στη συνέχεια επέστρεψε στη Νέα Αγγλία. Η περιοδεία των διαλέξεων της απέφερε μόνο ένα περιορισμένο ποσό και κατά μεγάλο μέρος πλήρωνε η ίδια τα ταξιδιωτικά της έξοδα. Της ζήτησαν να μείνει και να διδάξει στο Πανεπιστήμιο Γέηλ τα ελληνικά χορικά που είχε χορογραφήσει στον Προμηθέα Δεσμώτη. Ωστόσο, απέρριψε την προσφορά, πιστεύοντας ότι δεν θα μπορούσε να διδάξει τέτοια πράγματα με αυθεντικό και ταυτόχρονα επαναλαμβανόμενο τρόπο.
Η Πάλμερ επέστρεψε στην Ευρώπη, παραμένοντας για λίγο καιρό στο Παρίσι πριν πεισθεί να επιστρέψει στην Ελλάδα, το φθινόπωρο του 1929, και να αρχίσει να σχεδιάζει τις Δεύτερες Δελφικές Εορτές. Από κοινού με τον Σικελιανό αποφάσισαν να ανεβάσουν αυτή τη φορά ως θεατρική παράσταση τις Ικέτιδες, στις οποίες τα χορικά επείχαν κεντρικό ρόλο, οπότε η Πάλμερ αφοσιώθηκε πλήρως στις ετοιμασίες. Χρειάσθηκε 50 ερμηνευτές για τον χορό, αλλά αυτή τη φορά οι εθελοντές ήταν άφθονοι και ενθουσιώδεις.
Ζητήθηκε και πάλι από τον Ψάχο να γράψει τη μουσική για την παράσταση και οι παλιές διαφωνίες επανεξετάσθηκαν. Η Πάλμερ είχε τώρα περισσότερη ελευθερία να αποφασίζει τα χαρακτηριστικά της παραγωγής και διαφώνησε με τον Ψάχο για τα μουσικά στοιχεία της παραστάσεως. Ο Ψάχος παραιτήθηκε από την παραγωγή και οι δυο τους δεν θα ξαναμιλούσαν ποτέ πια. Οι δεύτερες εορτές έλαβαν χώρα το 1930 και σημείωσαν επιτυχία.
Παράλληλη προς τη δελφική ιδέα ήταν η ιδέα ενός Δελφικού Πανεπιστημίου, που προάχθηκε κυρίως από τον Άγγελο Σικελιανό. Μετά την επιτυχία των δύο Δελφικών Εορτών, ελπιζόταν πως ένα τέτοιο ίδρυμα θα μπορούσε να υπάρξει. Η ελληνική κυβέρνηση ωστόσο δεν υποδέχθηκε θερμά αυτή την ιδέα, μάλλον περισσότερο ενδιαφερόμενη για το πώς οι εορτές θα μπορούσαν να προαγάγουν τον ελληνικό τουρισμό. Για την Πάλμερ και τον Σικελιανό οι εορτές ήταν ένα μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού και όχι αυτοσκοπός. Το ελληνικό κράτος επομένως λίγη βοήθεια θα προσέφερε πέρα από την προαγωγή των Δελφικών Εορτών.
Η Πάλμερ επέστρεψε στην Αμερική ελπίζοντας να αναμοχλεύσει το ενδιαφέρον για τη δελφική ιδέα και τα μαθήματα για την αρχαία ελληνική δραματική ποίηση. Ο γάμος της με τον Άγγελο Σικελιανό ακυρώθηκε το 1934. Ο ποιητής αργότερα τέλεσε έναν γάμο στην Ελλάδα με την Άννα Καραμάνη. Η Πάλμερ και ο Σικελιανός συνέχισαν να αλληλογραφούν και παράμειναν καλοί φίλοι
Η Εύα Πάλμερ με τον Άγγελο Σικελιανό στον τάφο του Βαλαωρίτη.
Στην Αμερική
Στις ΗΠΑ η Πάλμερ ανανέωσε την ενασχόλησή της με το θέατρο. Προσκλήθηκε να συμμετάσχει στο «Ομοσπονδιακό Πρόγραμμα για το Θέατρο» στη Νέα Υόρκη, ένα κρατικό πρόγραμμα στα πλαίσια του New Deal για την ενίσχυση του θεάτρου με την απασχόληση άνεργων καλλιτεχνών, συγγραφέων και σκηνοθετών. Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος η Πάλμερ επεχείρησε να ανεβάσει την τραγωδία Πέρσες, με χορό 50 ανδρών. Επιθυμία της Πάλμερ ήταν η παραγωγή μιας τέτοιας παραστάσεως με χορευτές και τραγουδιστές ως μέλη του χορού, πιστεύοντας ότι αυτό ήταν σε συμφωνία με τα αρχαιοελληνικά ιδεώδη. Η Πάλμερ συμμετάσχε και στην παραγωγή ενός χριστουγεννιάτικου έργου, καθώς και στη συγγραφή και παραγωγή μιας κωμωδίας βασισμένης σε έργο του Αριστοφάνη. Ωστόσο, καμιά από αυτές τις προσπάθειες δεν καρποφόρησε. Οι ανταγωνιστικές ατζέντες και ο εσωτερικός πόλεμος ανάμεσα στις επιτροπές και στις υποεπιτροπές του Ομοσπονδιακού Προγράμματος για το Θέατρο, καθώς και η άνιση συμμετοχή και αφοσίωση της ετερόκλητης ομάδας που της δόθηκε από το Πρόγραμμα, από χορευτές, αστέρες του βοντβίλ και ανθρώπους του τσίρκου, υπονόμευσε τις προσπάθειές της. Τελικώς απολύθηκε από το Πρόγραμμα.
Λίγο καιρό αργότερα η Πάλμερ αρρώστησε από πνευμονία και παρέμεινε κλινήρης για μεγάλο διάστημα. Αυτή ήταν μία περίοδος αναπαύσεως και περισυλλογής για την Πάλμερ. Διατήρησε αλληλογραφία με τους γνωστούς και συγγενείς της, διάβασε και έγραψε μέχρι την ανάρρωσή της. Στη συνέχεια ανέλαβε και πάλι δραστηριότητες, με την ανάληψη της παραγωγής χορού Dance of Ages στο γυμνάσιο Irving Washington της Νέας Υόρκης, τον Ιανουάριο του 1939, με το μπαλέτο ανδρών χορευτών του Τεντ Σων. Ο Σων γνώριζε τα εγχειρήματα της Πάλμερ και σύντομα οι δυο τους ανεκάλυψαν ότι μοιράζονται μία παρόμοια κατανόηση του χορού και της μουσικής, κάτι που επέφερε αρκετές συνεργασίες τους κατά τα επόμενα χρόνια. Η Πάλμερ δίδαξε τους χορευτές του Σων τη δική της άποψη για τον αρχαίο ελληνικό χορό και τους έντυνε με ενδύματα που ύφαινε η ίδια στον αργαλειό της. Η Πάλμερ βρήκε επιτέλους ένα συνεπαρμένο κοινό και ενδιαφερόμενους μαθητές. Αργότερα σημειώθηκε μία καλλιτεχνική διαφωνία μεταξύ Σων και Πάλμερ που τελικώς οδήγησε στο τέλος της συνεργασίας τους.
Upward Panic
Η φράση Upward Panic, ένας νεολογισμός της Πάλμερ, είναι και ο τίτλος της αυτοβιογραφίας της, την οποία επιμελήθηκε και «συναρμολόγησε» ο Τζων Π. Άντον (Ιωάννης Π. Αντωνόπουλος), καθηγητής της ελληνικής φιλοσοφίας και πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα. Συνάμα αποτελεί τον 4ο τόμο σε μία σειρά με γενικό τίτλο Μελέτες Χορογραφίας και χορού (Harwood Academic Publishers, 1993). Το 1985 ο Άντον πήρε μία χορηγία που του επέτρεψε να ταξιδέψει στην Ελλάδα και να ερευνήσει ό,τι στοιχείο θα μπορούσε να βρεθεί εκεί για την Εύα Πάλμερ-Σικελιανού. Η Πάλμερ άρχισε να γράφει την αυτοβιογραφία της το 1938 και τη συνέχισε με διαλείμματα μέχρι το 1948. Χονδρικά το βιβλίο διαιρείται σε δύο μέρη, με το πρώτο να είναι πιο παραδοσιακά αυτοβιογραφικό, αναφερόμενο στα πρώτα της χρόνια και στην οικογένειά της. Το δεύτερο μέρος περιέχει εξιστόρηση των Δελφικών Εορτών, τις ύστερες δραστηριότητές της στις ΗΠΑ, αλλά και θεωρητικά δοκίμια.
Με τον όρο upward panic η Πάλμερ περιέγραψε το αίσθημα αυξανόμενης ευφορίας του θεατή κατά την κορύφωση μιας αρχαίας ελληνικής τραγωδίας με μουσική και χορό. Η ίδια και ο Σικελιανός πίστευαν ότι η επιδίωξη αυτών των τεχνών θα οδηγούσε τους ανθρώπους προς την ειρήνη και την αμοιβαία κατανόηση. Ο όρος panic («πανικός») έχει τις ρίζες του στην ελληνική μυθολογία και τον θεό Πάνα, αλλά δεν σχετίζεται νοηματικά με το σύγχρονο νόημα της λέξεως σήμερα.
Θάνατος και αποτίμηση
Η Πάλμερ επέστρεψε στην Ελλάδα την άνοιξη του 1952 («ουσιαστικά για να πεθάνει εκεί» κατά τον Τζων Άντον). Δύο εβδομάδες μετά την άφιξή της υπέστη ένα μοιραίο εγκεφαλικό επεισόδιο ενώ παρακολουθούσε μία θεατρική παράσταση στους Δελφούς και πέθανε σε ηλικία 77 ετών. Σύμφωνα με την επιθυμία της τάφηκε στους Δελφούς
Τα καλλιτεχνικά εγχειρήματα της Πάλμερ και η στήριξη της δελφικής ιδέας ήρθαν σε μία περίοδο μεταξύ παγκόσμιων πολέμων. Το ζεύγος Πάλμερ-Σικελιανού δεν ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που επεχείρησαν μία αναβίωση του πνεύματος των Δελφών στην Ελλάδα και δεν θα ήταν και οι τελευταίοι. Η δελφική ιδέα επιβιώνει στη σύγχρονη εποχή με θεσμούς όπως το Διεθνές Δελφικό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών. Πολλά από τα ίδια ιδεώδη και αρχές ενσωματώνονται σε σύγχρονες προσπάθειες μουσικής, χορού και αθλητικών αγώνων. https://el.wikipedia.org/
Εύα Πάλμερ-Σικελιανού στο Αρχαίο Θέατρο των Δελφών (1930) Φωτογραφία Nelly's
Οι φωτογραφίες είναι από
http://www.mixanitouxronou.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου